Все игры
Запись

Толенгiттер туралы


Нравится

Вы не можете комментировать, т.к. не авторизованы.


ТОО BMD Energy Электромонтаж      27-03-2011 06:35 (ссылка)
Re: Толенгiттер туралы
Рахмет брат.
Комментарий удален
гульбаршин кыдырбай      05-07-2011 18:08 (ссылка)
Re: Толенгiттер туралы
конечно!белая кость!ведь про нас мы сами мало что знаем!спасибо что хоть можно у вас узнать!в шежире точно про нас ничего нет!теперь мои муж-адаец будет знать кимнин кызын алды!
Комментарий удален
Нуржан Рымгалиулы      26-10-2011 17:21 (ссылка)
Re: Толенгiт ата туралы аныз-ангіме!!!!!!!


Сау-саламатта боларсыздар, менің кымбатты аға-бауырларым, апайларым, қарындастарым!!!!!!! Бір сөзбен айтқанда, қасиетті ТӨЛЕҢГІТ туысқандарым!!!!!!! Менің аты-жөнім Нұржан Рымғалиұлы. Бұрыңғы Семей облысы, қасиетті Шұбартау ауданы, қазіргі Баршатас ауылының тумасы боламын. Әкемнің есімі Рымғалы Жақанұлы, руы Төлеңгіт-Қанай. Анамның есімі Назікен Толеген қызы, руы Төлеңгіт-Сарытабын.
Менің Сіздерге айтайын дегенім, менің жүз жасаған Битібай атты арғы атам, яғни әкемнің атасы болады. Бір кезде әкем Битібай атасының айтуымен, қызыл кітапшасына Төлеңгіт ата жайлы деректер, шежірелер жазып алыпты. Аңыз-әңгіме деп аталады. Әкем 1989 жылы дүниеден өткен соң, қызыл кітапшасы бізге, яғни балаларына аманат болып қалды. Әкемнің қызыл кітапшасына жазғандарын, қолымнан келгенше, Сіздерге баяндап берейін. Қабыл алыңыздар, құрметті Төлеңгіт туысқандарым!

***Аңыз-әңгіме***
Қазақ, қалмақ заманында қазақтың Мәшүріп деген, қалмақтың Қонтажы дейтін хандары өмір сүріпті. Қалмақ ханы Қонтажыдан Ақжүніс атты қыз туып, ержетіп кәмелет жасқа толғанда, қазақ ханы Мәшүріппен көңіл қосады. Мәшүріп Қонтажыга кісі салдыруға бата алмайды. Күндердің күнінде қалмақ ханының жайлауындағы түйелері алакүшік ауруына шалдығып қырыла бастайды. Мәшүріптің ауруға ем жасайтынын біліп, уәзірлердің айтуымен Қонтажы Мәшүріпті ордасына шакыртады.
-Сен, Мәшүріп, менің қазақ арасында ұнатқан хандарымның бірісің. Менің түйелерім ауруға шалдыкты, осыны жаза аласын ба дегенде,
Мәшүріп: -Жазсам калағанымды беруге қалайсың?- дейді. Хан беремін дейді. 3 жыл түйелерін емдеп, ханға өткізіп, қалмақ ханының кызына үйленеді. Той өткен соң қалмақ ханы өзінің күйеубаласы болған Мәшүріпке: -Менің де өсіп жатқан басым шамалы 2 ұлым бар, соларға бас-көз боларсың. Еліңе кайтпа дейді. Мәшүріп келіншегіне былай дейді: - Құдай қосқан қосағым Ақжүніс, мен еліме қайтқалы жүрмін, өйткені дәм-тұзым таусылғалы жүрген сияқты, өліп кетсем сүйегім қалмақ жерінде қалмасын. Өзің казір жүктісің. Енді 6 айдан кейін аман-есен босанасың. Егер ұл бала туылса атын Желден кой. Өзің де кешікпей 40 күннен соң дүниеден қайтасың, - дейді, -атын Желден деп қой деу себебім, жел арқылы қазақ елін іздеп табады ма дегенім еді, - деп кешу айтады. Ақжүніс айтқан уақытында ұлды болады .Атын Желден қояды. Содан кейін Ақжүніс те дүние салады. Желден 7 жасқа келгенде өзімен жасты балаларды күрескенде ешбіреуін шыдатпай жығады. Осы жайды білген қалмақ ханының уәзірлері ханға былай дейді: - Сіздің қазақтан туылған жиеніңіздің күші 7 жасында осындай, 16-17 жасқа келгенде, екі балаңызға орын бермей, осы қалмақ елін Желден басқаратын болады. Осыны ойладыңыз ба? -Ендеше не істе дейсіңдер? -Біздің айтарымыз кушін кемітуіміз керек. Ол үшін шарап ішкізіп мас болып жатқанда, жауырын шеміршегін алдыруымыз керек, - дейді. Хан келісім береді. Желден жауырын шеміршегінің алдырғандығын бірге ойнаған жолдас баладан біліп, бір күнде тоқтамай қалмақ еліндегі бытырап жүрген қазакқтарды ертіп нағашысы Қонтажы ханнан рұксат сұрамай қазақ еліндегі төренің колына келеді. Төре қуанып, той жасайды. Той аяқталған соң, Желденді үйлендіріп, ел қатарына косады.
-Сен Желден, жел арқылы желдегендей болып өз елің қазақты тапқандықтан Желден деген атыңды өзгертіп Торенің Төлеңгіті деп атаймын, - дейді. Содан Төренің Төлеңгіті атанып, Төленгіттен тараған ұрпақ Төлеңгіт руы аталған.

Төлеңгіттен(Желден) - Бекарыстан- 1) Қақы 2) Сақы деген екі баласы. Қақыдан 1)Алдияр 2)Молдияр деген екі баласы. Алдиярдан-Уанас-1)Сарман 2)Толек деген екі баласы.***Молдиярдан Құнату-1)Қанай 2)Қонай 3)Тақай.***Қанай атадан сегіз бала.1)Өтеулі –менің жетінші атам болады. 2)Өтепберген 3)Құдайберген 4)Кісілен 5)Дербіс 6)Қоныр 7)Бұлан 8)Дан.

Қолымнан келгенше жазғаным осы, бағасын беретін оздеріңіз. Келесі кездескенше,сау-саламатта болыңыздар, құрметті Төлеңгіт туысқандарым!!!!!!!!!!!!!!!!
     03-02-2012 23:30 (ссылка)
Re: Толенгiттер туралы
Толенгiт руынын бiр атасынан тараган урпактарынын шежиреси.
Машiраптан-Желден,
Желденнен -Какы,Сакы,
Сакыдан-Уанас,Канай,Конай,Такай,Актабан,Сарытабан,Каратабан,ЖОЛКЕ,Аю,Жемет,Култан атты аталар руларынан куралган.
Сакыдан тараган урпактарынын бири-биздин улкен атамыз Жолке.
Жолкеден -Байтас,Токбай туады,
Токбайдан-Жаутик.
Жаутиктен - Ахметбек,Тусипбек.
Байтастан -Сатыбалды,Сати,Жумабай.
Сатыбалдыдан Жакай,Токсанбай,Бектенбай,Жексенбай.
Токсанбайдан- Смагул,Скак,Кулсим,Кенже,
Смагулдан- Толеубек,Даурен,Мара,Майра,Мурат,Маулен,Тлеш.
Мураттан-Тлепбек,Акылбек,Сарсенбек,Гулжан,Сакен,Женис,Айжан,Маржан.
Мауленнен-Зарукеш,Кайникеш,Умитжан,Ерлан,Жанат,Канат,Сайран.Самат,Сагат.
Тлештен-Ермек,Нурлан,Жанар,Анар,Нуржан,Сауле.
Скактан- Рымкеш,Зейнекеш,Максут,Боранкул,Серик,Мейрам,Аманбек.
Боранкулдан-Асхат,Айдос,Закура,Даулет,Дулат,Жазира,Аскар.
Сериктен-Кымбат,Сымбат,Саят,Санат,Жанат,Айдар,Кайдар.
Толенгиттердин шеширеси керек болса akylbekov_4ina@mail.ru.