Откройте свой Мир!

ОЙЫЛЫМ МЕНІҢ – ОЙДАҒЫ ЕЛІМ
Кезінде әсем қала аса мықты,
Тарихы қыш дуалда қашалыпты,
Қазақтың даласында бір жәрменке,
«Көкжар» деп ел-жұртынан ат алыпты.
Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылым – арман жайнаған өңір.
Жерұйық Күн - Ананың нұрын алған,
Куә боп Асан қайғы жыры қалған,
Батысқа жібек жолын жалғаған жер,
Құт мекен бабамыздың ізі қалған.
Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылм – арман жайнаған өңір.
Шұбалып керуен жол қырқаны асып,
Ойылым сұлулықпен тұр таласып,
Бойына шежіресін жатыр бүгіп,
Ежелгі Ақжайықтың бір саласы.
Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылм – арман жайнаған өңір.
Ел-жұртым сүйе білген даланы кең,
Әйгілі ақтарылы алабымен,
Бұл күнде тыныстайды өскен өңір,
Барқынның баяу өскен самалымен.

Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылм – арман жайнаған өңір.

Әні мен сөзін жазған Жолдыбай Айтқұлов.

Ойыл — Қазақстанның
батысындағы дала өзені. Жайық өзенінің сол жағында орналасқан және солтүстіктен
оңтүстікке қарай ағады. Мұғалжар тауының етегінен бастау алады.


Өзеннің ұзындығы
— 800 шақырым, бассейні аумағы 31
500 шаршы шақырым. Төменгі тұсында тұзды сорға сіңеді немесе Каспий маңындағы
Ақтөбе көліне құяды.


Жем— Қазақстанның Ақтөбе
және Атырау облыстарындағы өзен. Ұзындығы — 712 шақырым, бассейні аумағы 40 400 шаршы шақырым. Бастауы
Мұғалжардың батыс бауырайында, Орал жазықтығы мен Каспий маңы аумағында ағады.
Су мол жиналған жылдары өзен Каспий теңізіне жетіп жығылғанымен, көбінесе теңіз
маңындағы сортаңдарға сіңіп жоғалады.


Өзен бойымен
Еуропа мен Азияның шартты түрдегі шекарасы өтеді.


Елек — Қазақстанның Ақтөбе
облысы мен Ресейдің Орынбор облысы аумағынан өтетін, Жайықтың сол жағалауынан қосылатын
ең ірі сала.


Ол бастауын
Мұғалжардың солтүстік-батыс баурайынан алады. Ұзындығы — 623 шақырым, бассейн аумағы 41,3 мың шаршы шақырым.


Ырғыз — Қазақстанның Ақтөбе
және Қостанай облыстарындағы өзен, Торғайдың оң сағасы. Оның ұзындығы — 593 шақырым, бассейні аумағы 32 мың
шаршы шақырым. Ырғыздың бастауы Мұғалжар тауының шығыс беткейінен өріс алады.
Аңғардың ені 80-100 м, өзеннің жайылуы 300 метрден 2 шақырымға дейін барады,
жағалауының биіктігі – 5-8 метр.


Ор — Қазақстанның Ақтөбе
облысындағы және Ресейдің Орынбор облысындағы өзен, Жайықтың сол жақ саласы.
Ұзындығы — 332 шақырым, бассейні
аумағы 18,6 мың шаршы шақырым. Шилі, Терісбұтақ өзендерінің қосылуымен
құралады, бастауын Мұғалжардың батыс беткейінен алады.

Орта ғасырда жасаған Асанқайғы бабамыз Ойылдың қасиетін жырлағанда, бұл жердің хан ордасын орнатуға лайықты екенін айтады:
«...Ойыл деген ойыңды,
Отын тапсаң тойынды,
Ойыл көздің жасы еді,
Ойылда кеңес қылмадың,
Ойылдан елді көшірдің» - деп,
оның астанасы болуға лайықты жерге тұрақтамауына ренжиді. («Бес ғасыр жырлайды», Алматы «Жазушы», 1984 жыл).

XVII-XVIII ғасырларда пайда болған, Ұлы Жібек жолындағы, Батыс Қазақстан өңіріндегі ең ірі сауда орталығының бірі – Ойыл бекінісіндегі Көкжар жәрменкесі жылына 2 рет 15-ші мамырдан 15 маусымға және 15-ші қыркүйектен 15-ші қазанға дейін ашылған. Ең таң қаларлығы сол кездегі салынған сауда орындары мен жұмыс істеу тәртібі осы күнге дейін сақталған. Қазақ елі, Батыс өңірі, Ақтөбе облысының арғы-бергі тарихында ең шежірелі ел ордаларының бірі ретінде мақтанышпен Ойыл ауданын да атауға болады.Территория – 11,5 тыс. кв. км.
Центр района расположен в с. Уил
Население – 19,6тыс. человек
Плотность – 1,71 человека на 1 кв. км.
Количество населенных пунктов - 23
Количество сельских администраций - 7
В районе на начало 2010 года проживает: 99,9% казахов и 0,1% других национальностей.
За 2009 год общие коэффициенты на 1000 человек населения составляют: рождаемости - 19,97, смертности - 5,44, естественного прироста – 14,53.

Қазақтың «Алаш» - ортақ ұраны да,
Еділ, Алтай, Сыр, Тобыл — тұрағы да.
Түрлі атпен сан мың жыл ғұмыр сүріп,
Туы да сан жығылып, тұрмады ма.
Сақ, Үйсін, Қаңлы, Қыпшақ, Оғыз, Қимақ,
Түрік, Түркеш тарихта ізі — жатқан сайрап.
Қыш бітіг, тас бәдіздер — көне көзі,
Мазар соққан Қозы мен Баянға арнап.
Мың жарым жыл бұрынғы заман екен,
Естеми, Білге, Бумын қаған өткен.
Йоллығ тегін жырлары-Хөшөө Цайдам,
Бүгінде Түп халхаға қалған екен.
3Үш кітап- «Тәурат», «Забур» және «Інжіл»,
Мұса, Дәуіт, Исаға түскен әр жыл.
Исадан алты ғасыр бізге қарай,
Құйылған жер бетіне бір ізгі нұр.
Төртінші, соңғы кітап-«Құран» түсті.
Уахи кеп, Расулаллах Мұхаммедке.
Бұл күнде адамзаттың төрттен бірі,
Айтады құбылам деп —Қағба, Мекке.
Ислам бірте-бірте бізге келген,
Жауынгер сахабалы- араб елден.
Ислам, Тәңір дінмен бақас болып,
Біздіңше, Қорқыт содан қашқан екен.
Қорқыттай дана абыз бақсы өткен,
Қашумен өлім — ғайып, тақсіреттен.
Су жылан кейпіне еніп ақыр ажал,
Қорқытты мәңгілікке алып кеткен.
Ислам- бір Алланың сара жолы,
Ұстанды ислам жолын түркі ұлы.
Ұмытып, ата түркі Тәңір дінін,
Ұйитыны – бақсы емес- молда болды.
Дегенмен, ұмытылмай Тәңірі елес,
Қазағым, шаман салтын тыйған емес.
Сыйынып, Айға, отқа, тұмар тағып,
Бал ашып, жылқы жеуін қойған емес.
Беріліп жан-тәнімен исламға,
Ғылымды жетілдіріп, сүйреп алға.
Түркілерден көп ғалым туып шыққан,
Әбу-Насыр Фарабтық болған дара.
Арабтың сол заманда ғылымы озық,
Ол күндегі ащылым-бұл күнге азық.
Дінмен бірге тіл келді араб-парсы,
Мың сан жыл арабшамен келдік жазып.
Қарахан дәуірі өрлеп тұрған кезде,
Керуен көп жүріпті жиһанкез де,
Бүгінгі көп рулар жеке дара,
Хандық құрды делінед дәл сол кезде.
Қашқари, Йгүнеки, Баласағұн,
Ныспысы — өзі шыққан қала — мағлұм.
Иассауи Қожа Ахмет- сопы пірі,
Тарихта аты қалған бәрі дарын.
Жолында Ұлы Жібек елім көшкен.
Мал баққан, қала салып, егін де еккен.
Сол заманның танкісі, ұшағындай,
Тұлпар тұяқ — әлемді тітіреткен.
Арырақта ғұндардың зор патшасы,
Аттылы (Еділ) Римге атпен жеткен.
Көшпендінің Еуропада іздері бар,
Аспарухтың Дунайға келгені бар.
Мадияр қыпшақтары сонда қалған,
Түп бауыр болғар, венгер елдері бар.
Арасы Қара теңіз, Хинган тауы,
«Ол да біздің барған дер — Балқантауы»,
Көшпенді елдің бесігі-Ұлы дала,
Жайлаған түркі — мұңғыл рулары.
Кентайды түп мұңғылдар қылған мекен,
Бұйра көл татарымен көршілескен.
Қырқысқан көп рулар нелер заман,
Тайчудтан Темужин ер шыққан екен.
Керей ел сол заманда Қаңғай тауда.
Бағынған Ер Тұғырыл-Уаң ханға.
Алтайдағы көршісі қалың найман,
Жайлаған сегіз суды Даян хан да.
Мұңғылды жұдырықтай жұмылдырып,
Бақталас Жамуханың туын жығып,
Аз мұңғылды іргелі ел етпекке,
Темужин алға ұмтылды, бұзып-жарып.
Керейдің күшін қосып Уаң ханымен,
Темужин айналасын жаулай білген.
Суытып жылы орнын бостырады,
Меркітті қоса және Найманымен
Күшілік, Бұйрықпенен Алтай асты,
Меркіттің Тоқтабегі ол да қашты.
Керейді де ебімен қалды басып,
Тозғындап содан керей оңалмапты.
Он сан керей бір тобы Сібірге өтті,
Сахиат- саха-якут болып кетті.
Қарақас, хақас, деген түбі бір ел,
Барша түркі халқына тарап жетті.
Керейіт – деп ойлаймыз сонда кетті.
Кіші жүз Жетіру дер — шежіреші.
Шыңғыспен өле-өлгенше кек қуысқан,
Өр керейден табасыз үш Меркітті.
Керей менен Найманнан дәурен кетті,
Бас көтерсе, Темужин талқан етті.
Ұлы қаған жолына күш-қуатын,
Арнап енді бетке алды батыс бетті.
Жаңа есеппен мың екі жүз алтыншы жыл,
Темужин шақырған-ды Ұлы құрыл.
«Шыңғыс хан» - деп атанған сол жиыннан,
Басталған-ды жаугерлік, ұлы дүбір.
Таптамаққа табанда әлемді алып,
Қарсыласса қырғындап, қанға малып.
Өрмегейті, Шүй әлде Қызыл кезең,
Ойымызша сол әскер асқаны анық.
Ат мінген соң әскерге от- су керек.
Сол себепті аңғармен жүрген дер ек.
«Соғақ судың бойында соғыс болды.»
«Шежіреден» табасыз сондай дерек.4
Хан атында Арқада Шыңғыстау бар,
Хан көтерген жер дейді он екі би.
Ішінде сол он екі Майқы би бар,
Көрсеткен Хан Шыңғысқа ерекше сый.
«Қарсылассақ халқымыз қырғын табар.
Бағынған ең дұрысы»,- деген шығар.
Қасиетті Шыңғыстау, қасіретті —
Туған жер бұл — ұлы Абай, дана Мұхтар.
«Майқы би-түгел сөздің түп атасы,»
Деген сөз бұрынғыдан бізге жеткен.
Майып болған кісі дер, аяғы ақсақ,
Шындық болмас, сәйкескен, мұнан өткен.
«Мәйғы» - сөзі- мұңғылша қисық аяқ,
Дегендей ғой кәдімгі –Балуан Шолақ.
Нұрмағанбет секілді аты жетпей,
Бізге жеткен сөзі мен даңқы ғана — ақ.
Бұл күндері Шыңғысқа қылған талас,
Мұңғыл емес, дейтұғын түбі қазақ.
Тарихты бұрмалау — бұл жарамас,
Бұлай деуің- өзіңді қылу мазақ…
Шыңғыс ісін арнаған Мұңғыл үшін,
«Мұңғыл үшін — сөзі бар — билік күшім»
Сансыз елді жаулаған аз мұңғылдың,
Жаулаушы елге сіңісіп кеткені шын.
Жошы,Төле, Өгедей, Шағатайдан,
Ақ сүйек, төре тұқым ұрпақ жайған.
Жошының түбі шикі – дейді тарих-
Шыңғыстың Меркіттерде өші қалған.
Керейдің арғы тегі мұңғыл емес,
Несториан болғаны — бұлдыр елес.
Таңбамыз — ашамай мен абақ кіреш,
Кей салтымыз, ұқсастау, бекер емес.
Төгілгенде байқаусыз сауған сүті,
Кетпесін деп, әжелер малдың құты,
Сүтті малып, тигізіп маңдайына,
Сипайтұғын және де екі иықты.
Тарихтың уақыт жеген таты қалды,
Оқиға сан құбылып айтылады.
(Менің бабам шабуылмен алған болар,
Қайыр хан қамал қылған Отырарды.)
Отырар болдым сонау қамалында,
Арыстың гүлжазира алабында.
Қиратқан жермен-жексен ең соңғы рет,
Жоңғардың Ғалдан Бошигт заманында.
Шыңғыс хан тірісінде көп жауларды.
Тізелетіп, сан талай елге барды.
Мың екі жүз жиырма жетінші жыл,
Ажал жетіп қағанның жанын алды.
Өгедей әке орнына таққа отырды,
Әскерлер тағы жорық сапқа тұрды.
Франкіге жеткен кезде оба шығып,
Бату хан аттың басын кері бұрды.
Құбылай Қытайды да жаулап алды,
Көршісі Кореяны және алды.
Аралдағы жапонға жеткен кезде,
Көп кеме тайфун соғып қирап қалды.
Заңы еді Их Ясаа-Шыңғыс түзген,
Орындамас-жанынан күдер үзген.
Жалғасты кейінірек Қасым салған,
Қасқа жол, Есім салған ескі ізбен.
Мұңғылдар тоғыз түмен әуелден аз,
Өткенде жұрттан кетіп талай қыс-жаз.
Мирас, даңқтан басқаның бәрі өзгеріп,
Хандары имамдарды қылды ұстаз.Бреке,
Өзбектер исламдық жолын қуды,
Тұран жері ежелден сулы — нулы.
Көшпенді түркі еліне соңына ерген.
Өзбек ханның есімі дарып қонды.
Отырықшы сартпенен араласып,
Тоқсан екі бауланып, тарамдасып,
Қазақтың қаласы еді бір заманда,
Ташкентті өзекеңдер қалды басып.
Ноғай да Шыңғыс ханнан тараған ер,
Алтын Орда тірегі саналған ер.
Түркінің бір еліне атын беріп,
Тарихта аты қалуға жараған ер.
Баласы Шыңғыс қаған — Жошы хан-ды.
Даласын қыпшақтардың мирасқа алды.
Саят құрған Жошының Ұлытауда,
Ғұмыры мәңгілікке аяқталды.
Жошы өлді Шыңғыстан қырық күн бұрын,
Жүргенде Сарыарқаның жайлап қырын.
Баурында Ұлытаудың мазары тұр,
Бойына тоғыз ғасыр бүгіп сырын.
Ұмытып Жошы ұрпағы ескі қалпын.
Ұстанды Алла жолы, ислам салтын,
Алаш үшін жан беріп, жан алатын,
Ерлер шықты сол тектен жүзі жарқын.
Ұрпағы Жошы ханның тым көп еді,
Батудың Алтын Орда құрған елі.
Тоқай темір, Шайбақтан тарғандар,
Таласқа, билік үшін — туған еді.
Алтын Орда бағынбай түп мұңғұлға,
Берке хан қырын болды ұлы ханға.
Бөлінді кезегімен көп хандыққа,
Өзбек, Ноғай, Қазан, Ақ, Көк Ордаға…
Арғы түбі мұңғылдық барлас елі,
Тарағай дейтін сонда бек бар еді.
Темір ер соның ұлы — өз жездесін,
Өлтіріп билікке қол жеткен еді.
Тоқтамыс, Ақсақ Темір жауласыпты,
Орақ-Мамай орысқа салған тісті.
Әмір Темір батысқа жол салады,
Табанға Осман елі ол да түсті.
Баязит жеңіледі Көрегеннен,
Тоқтамысты сол Темір және жеңген.
Ресейдің тарихи сахнаға тез,
Шығуына сол жайлар демеу берген.
Ақсақ Темір жаулады көп елдерді.
Самарқан-астана деп белгіленді.
Өз тұсында сарайлар соқтырған-ды
Алдыртып жер жүзінен шеберлерді.
Сонысымен әмірдің даңқы қалған.
Көреген дейтін атақ-сайыпқыран.
Қожа Ахмет Яссауи кесенесін.
Бізге жеткен жәдігер — ол салдырған.
Көп хандық, кішігірім, жеке дара.
Айбарлы, қуатты ел ед кеше ғана.
Алтын Орда жұртында бұдан былай,
Мәскеу әмір жүргізбек есе ала.
Ноғайлар Ысмайыл, мырза Жүсіп,
Қырқысты бір-бірімен қол жиысып.
Қырым да қарап жатпай тақ таласты,
Түріктің сұлтанына бүйрек бұрып.
Қазан мен Қажы тархан, Сібір ханы,
Оралдық жауынгер ел башқұрттары.
Қырқысып, қырық пышақ болып жатса.
Бірікті ұсақ орыс княздықтары.
Әбілқайыр — көшпелі өзбек ханы,
Ұлытау — мекендеген Сарыарқаны.
Кейіннен осы ханнан бөлінген —ді,
Ақ орда Ұрыс ханның ұрпақтары.
Жәнібек, Керейменен жеке салды,
Екі жүз мың артында елі бар-ды.
Есенбұға ханы еді — Моғолстан,
Қозыбасы ел шеті Шуға барды.
Мың төрт жүз елу алты Шуға барған,
Шеті шөл, қалың қамыс нуға барған.
Жүзінде оншақты жыл ел құралып,
Созақта хандық болып тұлғаланған.
Сол дәуірден аз есім бізге жетті,
Жиренше, Қарашаш, Әз-Жәнібек-ті.
Жырау Асан, Қазтуған, Қодан, Абат,
Қасым, Есім, Марғасқа, Жиембет-ті.
Асан қайғы жер шалған он екі жыл,
Әр өлке қона-жатып тартыпты сыр.
Қазаққа Жерұйық жер табамын деп,
Желмаясын мініп ап толғаған жыр.
Қазтуған жырау ұлы Сүйініштің,
Басшысының біреуі келген көштің.
Жырлары ойлы, отты, мағыналы,
Аңызы Жиренше мен Жәнібектің.

АМАНГЕЛДЫ ИМАНОВ, герой, батыр, Патриот своей страны!!!
Амангелды Иманов никогда не был красноармейцем. о чем врут советские историки.Кстати я могу рассказать как вылупился на свет красный комиссар алиби жангилдин , в прошлым друг Амангелды Иманова. Знаменитый Амангелды Иманов из рода Бегимбет- кыпчак был талантливым полководцем,знамиенитым батыром, национального- освободительного движения. Торгайская знать с ним вместе собрав в немалом количестве золото поручила алиби жангилдину как человеку бывалому, обменять это золото на оружия и боеприпасов которого не хватало казахам Нац- освободительного движения. И что же делает этот алиби жангилдин? Завладев золотом Торгайской знатьи он прямиком направился в москву в кремль к злодею в. и. ленину. И от своего имени дарит ему золото как сподвижник коммунизма. Расторгнутый ульянов собственноручно выписывает ему мандат красного комиссара. Так за счет золота этот предатель обеспечил себе безопасноесытое существование до конца своих дней. Он даже получил квартиру в центре Алматы, в доме на первом этаже которого сегодня находится гастроном "Столичный". Остается только догадыватся какие мысли его посещали когда он смотрел из окон своей казенной квартиры на многочисленные телеги доверху груженными трупами казахского населения как следствие советского голодомора. ПОКРАСНЕВ от стыда он конечно же решил посмертно сделать красным дьяволом такую знаменитую личность героя нац. патриота , батыра АМАНГЕЛДЫ ИМАНОВА.

Нұрлан Ізденұлы 
ЕСЕНҒАЗЫ, 18.01.1962

жылы Ақтөбе  облысы, Ойыл ауданы,

Қаракемер ауылында дүниеге  келген.  Ақтөбе медицина училищесін 1981
жылы, Ақтөбе

мемлекттік медицина институтын 1990 жылы бітірген, мамандығы дәрігер, Қарағанды

облысы,   Ұлытау аудандық ауруханасында,

Жезқазған, Қ.Сәтбаев қалаларында, Ақтөбе облысы, Ойыл аудандық ауруханасында,

Саралжын ауылдық ауруханасында, Ақтөбе қаласында дәрігер, бас дәрігердің

орынбасары, бас дәрігер қызыметтерін атқарған.





2006 жылдан бері Ақтөбе облыстық ПМПК ММ-нің басшысы.





   
             Ақтөбе
қаласында тұрады, Ұялы:

87014552854,  87774088898, жұмыс:

8(7132)550422 факс,  779030 үй.  E-mail: yessengazy@mail.ru





Ақтөбе

қаласында 2010 жылы шыққан - Ойыл энциклопедиясы, 108 бет!




/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Обычная таблица";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

Normal
0




false
false
false

RU
X-NONE
X-NONE








































































































































































/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Обычная таблица";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";}






             












         



        
Бекқұлы Ата мен оның 7 баласы Олжабай, Құлжабай, Сапы,
Сағал, Иткүшік, Бақат, Кенжалыларға арналып салынатын Кесене-ескерткіш белгінің
құрылыс материалдары әкелінді, шеберлер мен құрылысшылар дайын. Құрылыс 12 мамырда басталады, сол күні сағат
11-де ата-баба әруағына құран оқытылады, құрылыстың басталуына садақа беріледі.
Құрылыс материалдары мен салыну үлгісіне ұсыныстарыңыз болса келіп
айтуларыңызға болады. Сырттан келем деушілерге есік ашық, хабарласыңыздар,
күтіп аламыз. Осы хабарландаруларды үй басына таратыңдар. Тізімдерін
жіберіңдер. Ертеңіне мен естімей қалдым дегендер болмасын. Бәрімізге ортақ
шаруаға ат салысайық ағайын.


 


             Ұйымдастыру комитетінің төрағасы
Ордабай Сырлыбаев, Құлсары қаласы,          
тел.: 87011891218, 8(71237)51632 үй.


 


03.05.2011 жыл.








                 Құлсары қаласы,
Бақышы қауымында, құрылыстың басталуына 12 мамыр, сағат 11-де болатын садақаға
баратындар хабарласыңыздар.              
11 мамыр күні Ақтөбе қаласынан Қобда, Ойыл, Құрман арқылы Құлсарыға
жеңіл автомашина жүреді.


Ұйымдастырушылар:


1.    
Батырбек
Салықұлы Шәуленов,  Ақтөбе  қаласы, 87015211668, 877707666888(7132)522698
үй, e-mail: batyr1968@mail.ru


2.    
Нұрлан
Ізденұлы Есенғазы, Ақтөбе  қаласы,
87014552854, 8(7132)779380 үй, 550422 жұмыс, e-mail: yessengazy@mail.ru


 


06.05.2011 жыл.

Тәрбие тал бесіктен!
Қоғамның басты байлығы – адам! Елбасымыз халыққа Жолдауында «Адам елдің басты байлығы» - деп атап көрсетті. Жан-жақты жетілген, білімді, саналы азаматтар қалыптасқан қоғамның болашағы зор. Ал, болашақтың иесі – жастар. Сондықтан да жас ұрпақ тәрбиесіне айрықша мән берілуі тиіс. Жастарды Отан сүйгіштікке, патриотизмге, адамгершілікке, мәдениетке, өзара сыйластыққа тәрбиелеу қажет.
Әр ұлттың өзінің ұлттық құндылықтары болады. Бір ұлтты екіншілерінен ерекшелендіріп тұратыны өзгелерге ұқсамайтын қасиеттері. Тілі, ертегілері, мақал-мәтелдері, лиро-эпостық және батырлар жырлары, әдет- ғұрпы, салт-дәстүрі, менталитеті, мәдениеті, өнері, тағамдары, ұлттық қолөнері, тұрмыстық бұйымдары, ұлттық ойындары, т.б.
Қазақтың ұлттық бұйымы бесіктің пайдасын өмірдің өзі дәлелдеп, осы уақытқа дейін жетіп отыр. Баланың таза болуы, ұйқысының тыныш болуы өз алдына, баланың ана құрсағынан жарық дүниеге келген соң табиғи өсуіне әсер етеді. Сәби өмір есігін ашпас бұрын, ана құрсағында жүріп тербеліске түседі. Алайда өмір есігін ашқан соң жарық дүниеге бірден үйлесе алмайды. Сондықтан оны ана құрсағындағыдай әлдилеп, тербетіп отыру керек. Міне, қазақтың ұлылығы! Өкінішке орай қазір (әсіресе қалалы жерде тұратын) жас келіншектер баланы бесікке бөлеуге ерініп, памперсті күні-түні қолданатын болып жүр.
АҚШ пен Еуропа елдерінде озық ойлы дәрігерлер памперсті қолдануға қарсы «Келініңізге күйеу іздеңіз!» деген акциялар ұйымдастырып, жасанды жаялықтан бас тартуға үндеуде. Бұның мағынасы: «Сіздің памперс кигізіп өсірген ұлыңыз белсіз, ұрпақ әкелдіре алмайды» дегенді білдіреді. Себебі памперстің балаға зияны ұшан-теңіз. Памперстің кеселінен нәжісті өзіне сіңіріп, химиялық жолмен буландырып жіберетін қоспалар адамды белсіздік пен бедеулік ауруына душар етеді.
Памперстің нәресте денсаулығына өте зиян екенін бәрі біледі. Оның құрамындағы «суперадсорбент», «полиакрилатнатрий», «трибутилен» деген у түрлерін химияны оқыған әрбір бала біледі. Памперстің негізгі қабаты жұқа пластикадан тұрады. Сырты «суперадсорбентамен» қапталған. Сұйықты сорып алып, «жоқ қылатын» құрал осы. Бұның құрамында «полиакрилатнатрий» бар. Бұл затты 1985 жылдан бастап, медицина саласында қолдануға әлемдік Денсаулық сақтау ұйымы тыйым салған. Әсіресе, сәбидің жыныс мүшесін болашақта белсіздікке ұшырататын зат – «трибутилен» дейтін пәле. Бұл химикат адамның иммундық қабілетін орасан әлсіретеді.
Соңғы жылдары мектеп жасындағы оқушылардың өз-өзіне қол жұмсау оқиғасын жиі қайталануының дендеп кетуінің бір ұшы памперстің кесапатында жатыр. Себебіне үңілсек: «памперс» киіп ержеткен бала қай кезде, қай жерде, қандай күйде болғанына қарамастан(ұйықтап жатып та) дәретінке отырып қояды. Өйткені, ол балада дәретін уақыт пен орынға қарай реттеп, ұстап жүру қабілеті жойылған. Яғни, рефлекс әлсіз немесе қалыптаспай қалған. Сәби кезінде орнықпай қалған рефлекстің зардабын есейгенде тартпақ. Қысқасы, «памперстің» салдарынан дәрет сындыру рефлексі жойылып, «Энурез», яғни шыжың дертіне ұшыраған жасөспірім ақыры өзін-өзі мерт етіп тынады. Шыжың дерті балабақшаны қойып, мектептің жоғарғы сынып оқушылары арасында да көптеп кездеседі. Әрі жыл сайын көбейу үстінде. Дәретіне ие болмаудың ақыры қасіретті жағдайға әкеліп соғады. Ондай жағдайға ұшыраған баланың ішкі күйзелісін әдетте әркім түсіне бермейді.
Соңғы 25 жылда Еуропа елдерінде бала туудың азаюының бір себебі бедеулік пен белсіздіктің әсері деп жүр. Себебі, памперс киіп өскен баланың қуаты қырыққа жетер-жетпесте тоқырап қалады екен. Алла тағаланың жаратуы бойынша, ұл баланың мүшесінің ұшы мен ен қалтасының қалыпты температурасы болады. Жас бала памперске кіші дәретті жіберген кезде дене температурасы бірден жоғарылайды. Аздан кейін памперске сіңген зәр қайтадан суиды. Сөйтіп, қысқа аралықта бір күйден екінші күйге алмасқан температура аталық бездің дамуын тежейді. Демек, табиғи қуатын жойып жібереді. Бұндай жағдай қыз балаға да кері әсер етеді. Осыдан барып белсіздік пен бедеулік ауруына ұшырайды. Бұл – ұлтқа төнген үлкен қауіп. Халықты өсіретін де, өшіретін де – әйел! Қазіргі жас келіншектердің өз жанын аялап, жалқауланып, баласын бесікке бөлемей, памперс кигізуі қазақ халқын «өшіріп» жіберуі мүмкін. Сондықтан ері бар, әйелі бар «ұрпағым болса екен» деген әрбір қазақ қатты ойланулары керек.
«Тәрбие тал бесіктен басталады» - деп дана халқымыз тегін айтпаған. Ұрпақ тәрбиесі отбасынан басталып, мектепте жалғасады. Әсіресе, отбасының тәрбиесі жүйелі болуы тиіс. Әр ата-ана өзінің мінез-құлқымен, жүріс-тұрысымен, адами қарым-қатынасымен, бүкіл болмысымен балаға үлгі болуы тиіс. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген халқымыздың қанатты сөзі бар. Біздің халқымыз жас ұрпақты тәрбиелеудің қарапайым түрін шебер пайдаланған. Әжелеріміз баланы ұйықтатқанда батырлар туралы жомарттық, мейірімділік, Отансүйгіштік тағы да басқа тәрбиелік мәні зор ертегілер, дастандар айтып ұйықтатқан. Мұның өзі баланың құлағына жақсы істерді сіңіру еді. Бала мұның барлығын есіне сақтап қалады да, адамгершіліктен аспайтын, жамандыққа баспайтын, елін-жерін сүйетін азамат болып шығады. Жастар тәрбиесі күрделі іс. Жастарға қамқорлық жасау елдің болашағына қамқорлық жасау болып табылады. Ұрпақтарымызды парасатты да білікті, мәдениетті де білімді етіп тәрбиелеп, олардың дүниетанымын жалпы адамзаттық деңгейде дамытамыз десек, бойында ұлттық және азаматтық намысы бар, елін-жерін сүйетін ұрпақ өсіргіміз келсе, бүкіл қоғамдық дамудың негізін келешек ұрпақ тәрбиесіне бағыттауымыз қажет.
Жазушы Мұхтар Әуезов: «Ел болам десең, бесігіңді түзе!» деп айтқан. Ал, бесіктің құрылымы балаға гигиеналық тәрбие беруге лайықталған әрі алып жүруге жеңіл, ықшам және берік. Ол баланың тазалығына өте қолайлы, өйткені арнайы қойылатын түбек пен шүмек баланың дәретін жаймай, таза және ұзақ ұйықтауына жағдай жасайды. Бұл үй шаруашылығымен айналысып жүретін анаға қалай қолайлы болса, көшіп-қонып жүргенде, баланың өзінің де денінің сау болып өсуіне де тиімді.
Бесіктің жабдықтары – түбек, шүмек, төсек, жастық, жөргек, қолбау, тізебау, тізе жастық, екі тартпасы. Шүмекті қойдың асықты жілігінен жасаған, ол айрықша аппақ болу үшін сүтке қайнатылған.
Жалпы ата-бабамыз бесікті қасиетті, құтты мүлік деп есептеген. Мұны Төле бидің мына бір әңгімесінен байқауға болады: Жоңғарлар шапқыншылығынан соң тоз-тоз болған ел таулы жаққа қарай босып, үдере көшкенде, екіқабат жас келіншек бос бесікті арқалап бара жатқан көрінеді. Сонда Төле бимен қатар келе жатқан кісі: «Мына бейшараның көрпе-жастығын тастап, бос бесікті арқалап келе жатқаны-ай», – дегенде, Төле би: «Баланың бесігі – кең дүниенің есігі ғой», – деген екен.
Қазіргі жан-жақты дамыған заманда адамның қажеттілігі үшін әртүрлі заттар, техника, жиһаздар шығып жатыр. Оның ішінде сәбилерге арналған кеуеттер де жоқ емес. Бұлар атам қазақ пайдаланған бесіктің орнын ауыстыра алмайды. Бесік баланың денсаулығына, ми қызметінің дұрыс дамуына үлкен септігін тигізеді. Бала бесікте таза әрі жылы жатады. Жаялығы құрғақ болғасын ұйқысы да тыныш болады. Арасында шешіп алып, аяқ-қолын созып, жаттығулар жасау керек. Бала бесікте жатпаған уақытта бесік көрпешелерін далаға күннің көзіне, қыста аязға жайып алу қажет.
Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының ең маңызды қызметтерінің бірі – тәрбие беру. Тәрбие тал бесіктен басталады. Баланы бесіктен тәрбиелеу қажет.
Бесікке жатқан бала дені сау, ұйқысы тыныш, дүниетанымы кең, өмірге құштар болып өседі. Тілі де ерте шығып, балабақшаға барғанда қатарластарынан оқ бойы озық тұрады. Олай болуы орынды да. Өйткені, бесікте жатқан бала ана әлдиімен ұйықтап, ана әлдиімен оянады. Бала бесікте жатып әуезді әнді тыңдап қана қоймайды, қоршаған ортамен қарым-қатынасқа түседі. Айналаны бағдарлайды, өмір сүру қағидаларымен танысады, әкесі мен анасын, атасы мен әжесін, бауырларын таниды. Олармен тілдесуді бастайды. Алғашқы айлардан бастап-ақ бала жекелеген буындарды айтып, сөйлей бастайды. Анасының еркелеткенін, кейіген сәттерін ажырата алады. Әкесінің жұмыстан келіп, құшағына алған сәттердің бәрі бала зердесінен өтеді. Уақыт келе, бала өскен сайын, көп нәрсені үйренуге айналадағы құбылыстарға зер сала бастайды. Баланы бесікке салып, өсіру аналарға көп көмек. Кейде анасы бар шаруаға үлгере алмай жататыны бар. Жас баланы тамақтандырып, бесікке салып қойып, әлдилей отырып, тамақ әзірлеуге уақыт табуға болады. Дер кезінде қажетті істерді атқарып жүріп, сәбимен ұзақ тілдесуді дағдыға айналдырған жөн.
Бесіктің ұрпақ үшін пайдасы ұшан-теңіз:
Біріншіден – қол-аяғын ербеңдетіп бос жатқан сәбидің ұйқысы тыныш болмайды. Киіндіріп бос жатқан бала тоңады. Ұйқысы қанбаған баланың зердесі толық жетілмейді. Бала ауру, әлсіз болып өседі.
Екіншіден – баланың мазасыздығы ананың психологиясына әсер етедi. Бұндай жайсыздық сүт арқылы сәбиге беріледі. Сондықтан бесікке жатпаған бала болашақта сабырсыздау болады.
Үшіншіден – баланы бесiктен шешкен кезде сәби керiлiп-созылып, рахаттанады. Денесінің әртүрлі күйде болуы оған демалыс сыйлайды.
Төртіншіден – сәбидің тұлабойы таза болып, тазалыққа бойы үйренеді.
Бесіншіден – бесіктегі баланың денесіне дымқыл, сыз дарымайды. Құрғақ болады. Ол мықты денсаулық кепілі. Әрі қол-аяғы сыптай болып өседі.
Алтыншыдан – бесік белгілі бір ритммен ғана тербетіледі. Баланың жүйке – жүйкесі бір жүйе, тәртіпке түседі.
Жетіншіден – бесіктегі балаға ана әлдиі, бесік жыры әбден сіңеді. Қайырымды, иманды, инабалы мінез қалыптасады. Бесік жырын тыңдаған баланың қанына ұлттық рухани –мәдени қасиет дариды.
Сегізіншіден – бесік сәбиді сырттан келетін кері энергия немесе тiл-көзден сақтайды. Кім болса сол, балдырған – балауса аға – апалары ойнатамын, жұбатамын деп көтеріп кете алмайды. Құлатып алу қауіпі жоқ.
Тоғызыншыдан – жаман айтпай жақсы жоқ, бала ауыра қалса, дәрі-дәрмек бергеннен гөрі, халық емін, әсіресе мал майымен, балмен сылау пайдалы екені белгілі. Ал осы емдік шараларды қолдану үшін бала ораулы, жылы жабулы болуы шарт. Ал жыбырлақ баланы орап қою да оңай шаруа емес! Осындай кезде бесік бірден бір көмекші болып табылады.
Оныншыдан – ұйықтап жатқан баланы бір бөлмеден бір бөлмеге көшіру, бір жаққа алып бару керек бола қалған жағдайда керуеттегі немесе жерде жатқан баладан гөрі, бесікте бөлеулі жатқан сәбиді көшіру оңайырақ.
Он біріншіден – кейбір аналар жас нәрестені қасына алып ұйықтайды. Ұйқы өліммен тең деседі халық. Көзі ұйқыға кеткен ана жанындағы баланы басып кету және оны тіпті байқамай қалу қаупі бар. Ал бесік одан сақтайды.
Он екіншіден – алаңдаған ананың ұйқысы да тыныш болмайды. Ал бесікте жатқан баласының қауіпсіздікте екенін сезген ана тыныш ұйықтайды.
Жас аналарға, балалы болғалы отырған болашақ аналарға айтар пайдалы кеңесім – сәбилеріңіздің бойын бесікке үйретудің қамын ерте жасаңыздар.
Алла Тағалаға шүкір, қазір егеменді ел болғанымыздың 25 жылдығының қарсаңында көп шаруа тындырылды. Алдағы уақытта Қазақ ұрпағының міндеті – экономикамызды дамыта отырып, ұлттық құндылығымызды қорғап, дамытып, сақтай отырып әлемдік қауымдастыққа кіру. Егер ұлттық құндылығымызды сақтай алмасақ жаһандануға жұтылып кетеміз. Жаһандануға жұтылып кетпей, Президентіміздің алға қойған мақсаты «Мәңгілік Ел» болып қалу үшін ұлттық құндылықтарымызды сақтап, қорғай білуіміз керек. Себебі, қазағымның ұлттық құндылықтары –ұлттың тірегі!
Ақтөбе медициналық колледжінің оқытушысы, дәрігер Нұрлан Ізденұлы ЕСЕНҒАЗЫ, 87014552854, WhatsApp, 87774088898, 87477532420, e-mail: yessengazy@mail.ru 30.08.2016 жыл.

Жеке куәлігің қазақ тілінде болмаса, сен қандай қазақ азаматысың?

Нағыз қазақ азаматы қандай болу керек? Басына бақ қонса, бай, бастық, батыр болу оңай, бірақ, азамат болу қыйын дейді. Азамат деген сөзге ер адам да, әйел адам да кіреді. Азамат - дұрыс адам деген мағына береді. Нағыз қазақ азамат болу үшін адам бірінші өзінен бастау керек, сосын балалары мен тума-туысқандарына, ұжымы, көрші-көлем, ағайындары, алыс-жақын тумаларына үлгі көрсетіп, ақыл кеңес беруі қажет.
Ол үшін аты-жөнін, яғни, атын, әкесінің атын, тегін қазақ тілінде Жеке куәлігін жаздырудан бастайды.
Тәуелсіз Қазақ елі, Қазақстан Республикасы болғаннан бері ов, ев, ин дерді алып тастап, Қазақ азаматтарына аты-жөнін, тегін қазақ тілінде жазуға Заң бойынша ұрықсат етілген.
Не істеу керек:
1. Халыққа қызымет көрсету орталығына барып, өтініш жазып, Туу туралы куәлігіңді таза қазақ тілінде жаздырасың,
2. Қазақ тілінде жазылған Туу туралы куәлік негізінде Жеке куәлік аласың,
3. Сосын, салық төлеу куәлігін(РНН) қайта аласың,
4. Әлеуметтік жеке код(СИК) бергенде аты-жөнің қазақ және орыс тілінде жазып беріледі.
5. Басқа құжаттарыңды қазақ тіліне аудармауыңа да болады, бәрі жарамды, заңды болып есептелінеді, неге десеңіз әлеуметтік жеке кодта бұрынғы, қазіргі аты-жөнің екі тілде жазылып тұр.
Бүгінгі күннен бастан, әр азамат, түгел отбасы, ауыл, аудан, қала, облыс болып Қазақ елінің нағыз азаматы атына лайық жұмыс жасайық, өмір сүрейік, балаларымыз бен немерелерімізге қазақ екенімізді іспен көрсетейік.
Әкеңнің атын ұмыттырам деген заман өтті, әкеңнің, атаңның, бабаңның, яғни, аты-жөніңді, тегіңді Жеке куәлігіңе қазақ тілінде жаздырсаң, Алла тағала да, ата-баба әруағы да сені қолдайды, ризашылығын береді деп ойлаймын.
Сенің Жеке куәлігіңді біреу келіп қазақ тілінде жазып бермейді, әрбір кеудесінде намысы бар адам соны ескеруі керек.

Ар азамат озінің кіндік каны тамган жерді аялай кұрметтей білсе , адамның адамшылығы деп осыны айтуга болады. 
        Алмай барін де сүйіп отем,  Балалықтың бал даурен күйі бөтен, Жазық болсын, жай тобе кырат болсын , Туган жері аркімге биік екен . Батырбек Шауленов Салык улы 

Арақ-шараптың зияны:
90% - əлсіздерге зорлық көрсету,
80% - ұятсыздық, арсыздыққа бару,
70% - жүкті болып қалу,
60% - ауру жұқтыру,
50% - жол-көлік апаты,
50% - отбасының бұзылуы,
50% - адам өлтіру,
50% - өзін-өзі өлтіру,
50% - алқаш ауруына тап болу.

Алдын-алу шаралары:
Қазақ ұлттық құндылықтарын сақтау және дамыту!

Ассалаумағалейкум!
Жұмабайұлы Әбіл 1912 жылы Ақтөбе облысы, Ойыл ауданында дүниеге келген. Таз руы, бөлімі Жақсығұлы. Оның әкесі Жұмабай деген кісі Ойыл ауданында бай болған екен. Конфискациялау кезінде ұлын, өзінің туған інісі Жұмағұл деген кісінің атына өткізіп (бұл кісі етікші болған екен), өзі малын айдап шет елге кеткен көрінеді.
Қызылорда қаласында тұратын Әбілдің ұрпақтары аталарын, Жақсығұл Таз руын білетіндерді іздейді.
Үлкен аталардан, әжелерден сұрап көріп, бір жауабын беруіңізді өтінемін!

Ақтөбе медицина колледжінің
оқытушысы, дәрігер Нұрлан ЕСЕНҒАЗЫ,
87014552854(WhatsApp), 87774088898,
87477532420, e-mail: yessengazy@mail.ru

«...СОНЫМЕН ҚАТАР БІР-БІРІҢДІ ТАНУЛАРЫҢ ҮШІН СЕНДЕРДІ ҰЛТТАР, РУЛАР ҚЫЛДЫҚ».

ҚҰРАН,
«Хұжырат» сүресі,
13-ші аят

ЫБЫРАЙЫМ АХУН ҚҰЛБАЙҰЛЫ
(1886-1982)
Он екі ата Байұлының шежіресі
Байұлының екеуі-
Адай менен Таз еді.
Кемшілігі аз еді,
Көңілі тура жаз еді.
Мал менен басы тең өсіп,
Күннен күнге өрледі.
Сан тәрбиет, салтанат,
Қызық болды көргені.
Сарыарқаның кең дала –
Таздар еткен мекені.
Ата қоныс – Сыңғырлау,
Жақсыбай менен Жекенді.
Алымдары кім десең,
Досеке мен Бекен-ді,
Сөздері тәтті шекер-ді.
Жиенқұл, Есенбақ, Қашқынбай,
Қызыл тілге шешен-ді.
Бала Ораз бенен Рүстем,
Сөз бастауға көсем-ді.
Кем демейді көрген жан,
Төремұрат пен Өтенді.
Құлымбай менен Нарынбай,
Қасына ерткен нөкерді.
Осылардан өткен дүния –

Таз руының батырлары жөнінде халық ақыны Қоспақ Шолақұлы былай деп жырлаған:
"...Біздің Тазға біткен жігіттің,
Бірқатары нар еді.
"Нары кім?" деп сұрасаң:
Шарғадағы Нарынбай,
Жастабанның ішінде,
Төремұрат, ер Өтен.
Келдібайдың ішінде,
Бәкен, Пыштан, Күнжарық,
Басығара, Серікбай -
Осылар елдің бары еді.
Сол батырлар барында,
"Таз" деген ауыл бөп-бөлек,
Әлі жаудан аман жүр.
Бұрындағы жігіттің,
Бірқатарын батыр дер...



Ал атақты айтыскер ақын Бала Ораз Өтебайұлы былай деп айтады:
Мен бабында жүрген қатукер,
Бәйгелі жерден жүлде алған.
Ұраным – "Бақай" – Қаратаз,
Қаратаздың ішінде
Құлманбет пен Қоспақ бар –
Мен солардан үлгі алған.
Айт десең өлең бұлданбан,
Шабандықты құлданбан.
Ерегіс, айқай жерлерде,
Солар сынды "жынданған".
Күнде-күнде шабылып,
Бір терге бір тер ылғанған.
Шешендерден тіл алған,
Шеберлерден мін алған.
Қалағаның сөз болса,
Қараша қаздай тізілтіп,
Шылбыр берем шұбалған...

Адам болатын бала 15-де баспын дер,
адам болмайтын бала 25-де жаспын дер!

Тектіден қыз алсаң ошағың сөнбейді, жиынның ішінде сөзіңді бөлмейді.
Тексізден қыз алсаң, басыңа өрлейді, санасыз-сабырсыз айтқанға көнбейді.
Әйелді есіктен, баланы бесіктен тәрбие бермесең, боласың кешіккен.
Жаман ат келтірме аяулы анаңа, 9 ай көтеріп, әкелген жалғанға.
Қаттырақ тіл қатпа әкеге, анаға, жүрегін ауыртпа, қашанда бағала.
Сынақтан сүрінбе, түңілме, бүгілме, сан өткел тұрсада алдыңда күніге.
Байлықтың соңынан қуалап жетпейсің, маңдайға жазғаннан құтылып кетпейсің.
12 ата Байұлы, Таз руы, Абдал-Келдібай... Бекқұлы Ата, оның 7 баласы Олжабай, Құлжабай, Сапы, Сағал, Иткүшік, Бақат, Кенжалы ұрпақтары, осы жеті аталарымызға, Кесене-ескерткіш салу жұмыстарын Атырау облысы, Жылыой ауданы, Құлсары қаласы, Бақашы қауымында 2011 жылы 12-і мамырда бастап кетті.

Қоғамдық қайырымдылық қоры
Бекқұл АТА
филиал АО Банка Центр кредит в г. Кульсары, благотворительный фонд «Беккулы – Ата РНН 150900215895 КБЕ 18 р/с № KZ658560000000522138(KZT) БИК KCJBKZKX
Осындай игі шаруаға барлық Таз руы азаматтары және Таз руының тумалары атсалысып, қол ұшын берейік ағайындар.
Құлсары қаласы. Ұйымдастыру комитетінің төрағасы Ордабай Сырлыбаевқа хабарласыңыздар, 87011891218, 8(71237)51632 үй.

Адамда ең болмағанда сөз көмек деген болады. Ата-әжелерімізге рахмет, үйде отырып, ағайындарға телефон арқылы болсада хабар таратып жатқындарына.

Ақтөбе облыстық ПМПК ММ-ің басшысы, дәрігер, Таз руының шежіресін жинаушы, 2009-2010 жылдары «Тастүлек-Бақай» ҚҚ, Республикалық Таз руы ұйымдастыру комитетінің төрағасы Нұрлан Ізденұлы ЕСЕНҒАЗЫ, ұялы: 87014552854, тел.: 8(7132)779380 үй, факс: 8(7132)550422, e-mail: yessengazy@mail.ru

22.06.2011 ж.

Normal
0




false
false
false

RU
X-NONE
X-NONE









































































































































































/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Обычная таблица";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}



Талай қазақты аштықтан құтқарған азықтық дақыл әлі де біз
үшін «деликатес» болып тұр. Әсіресе, Ойылдың тарысы. Ақтөбенің базарына барсаң,
әжелеріміз бізге Ойылдың тарысын ұсынады.


Бірақ, Ойылдықтардың тары екпегеніне біраз болды. Еккенде
де шықпай қалып, шаруалардың да тауы қайтып жүр еді. Содан келіп, Ақтөбенің
базарын басып алған қайдағы Ойылдың тарысы деп ойға қалатынымыз рас. Бұл, «Мата
даңқымен бөз өтедінің» куәсі. Ал, ақ тарының атасының ауылында тары екпейді деп
ешкімді сендіре алмаған сәтіміз де болды. Тіпті, Ойылдың тарысы туралы әзіл
әңгіме де бар. Тұтынушыларға тарысын жарнамалап тұрған бір әжеміз,
қызды-қыздымен «Өзім қуырдым, Ойылдың тарысы, жаңа поездан түстім» депті.
Сөйтіп, біздің брендымызды пайдаланып біреулер табыс тауып жүр…

Рас, соңғы жылдарғы бірнеше жыл қатарынан соққан қуаңшылық шаруалардың бетін
қайырып тастады. Бірақ, онсызда тәуекел аймағы үшін егін шаруашылығымен
айналысуға үлкен тәуекелмен қатар, агротехникалық шаралардың ұдайы сақталуы да
шарт. Соңғысының сақтала бермейтіні рас. Шығанақ атамыз да, «Тары баққа
шықпайды, бапқа шығады», - деген жоқ па? Содан кейін жерге өкпелейміз, болмаса
табиғатқа аударамыз. Былтыр, егін үшін қолайлы климат болғанымен «аузы күйген»
шаруалардың ешқайсысының тәуекелі жетпеді.

Биыл, көктемде ғана ауданның тізгінін ұстаған Мавр Абдуллин шаруаларды тары
егісін қолға алуға шақырған-ды. Алғашқы болып үн қатқандардың бірі - Әділбек
Рахимов. Ауылының атымтайы атанған жігіт ауданның да мәдени-көпшілік шараларын
қолдаудан қашқан емес. Оның үстіне тары егісіне беретін үкіметтің субсидиясы
бар. Ал, тұқымды аудандық ауылшаруашылығы бөлімі тауып беріп тұр. Соңғы
жылдары егісті қойып кеткен соң, техникалары да мардымды емес-ті. Сондықтан,
Ойыл орман шаруашылығының директоры Серік Мусиннің көмегіне жүгінді. 270 гектар
жерге тары септі. Тым болмаса, шығынымды сақтандыру қоры арқылы қайтарып
алармын деп ойлағанын да жасырған жоқ. Анабір жылдары ауылдасы Жұмабай екеуі
бірігіп, мақсары егіп, одан май шығаруды жоспарлаған-ды. Қатарынан соққан
қуаңшылық ол жоспарды орындауға мұрша бермеді.

Ал, биылғы тәуекелінің ұзаққа созылуының да өз себебі бар. Бесқонақ ырымдаған
жоқ. Қала берді сәуір айы әдеттегі жылдардан әлдеқайда ыстық болды. Талай рет
тәуекелі табысқа жетелеген Әділбек бұл жолы да «жел қайыққа» иек артты.
Мамырдың соңын ала соққан нөсер оның үмітін үрлей түсті. Одан кейін де бір-екі
нөсер егіске соғып кетіпті. Міне, тәуекелдің табысы. Масағы мәуелеген тары алқабы
мол өнімнен үміттендіреді.

Біздің өңірде, «Ақ тарының өз қатығы өзінде, қызыл тарыдан бір қадақ май қалқып
аласың!» деген сөз тіркесі бар. Әрине, тары қуырып, май қалқып жатқан қазақты
көргеніміз жоқ. Бұл – қызыл тарының қуаттылығынан айтылса керек. Ал, Әділбектің
тарысы биыл Ойылдың атын сақтап қана қоймай, біздің берндтың базардағы бағасын
сындыруға септігін тигізері сөзсіз. Өйткені, Ойылда тарының бір қабы бес мың
теңгеге жуық. Сондықтан, қазір тары тауықтың ғана емес, арасында біздің де
түсімізге кіріп жүр.


Ойыл
газеті.

ХИДЖАБ киген қыз-келіншек
қазақ халқының ата жауынан да жаман.
Хиджаб, никаб, паранжа кию араб-парсы әлемінің тарихы, олардың ұлттық және мәдени үлгісі.
Қазақ қыз-келіншектерінің аз бөлігі шет елдің модасын қуып жартылай жалаңаш киім киюге көшті. Тағыда бір аз топтағылар шоқынып, басқа дінге өтуде. Соған байланысты жалаңаш киім киюшілерге, басқа дінге шоқынушыларға қарсы топ ретінде хиджаб, никаб, паранжа киюшілер пайда болды.
Құлтегін туралы ежелгі түркі жазба ескерткіштерінің авторы, біздің данышпан ата бабаларымыз тастағы жазуларын бізге мұра етіп қалдырды. Олар түркі мемлекетінің құлауынан 13 жыл бұрын оның қирайтынын алдын ала болжаған еді. Оның басты себебінде айтқан, ол мемлекеттік ойлауды жоғалту. Адамдар мемлекеттің мүддесі туралы ұмытқан. Олар кез келген жолмен баюды жолына түскен. Оның бағасы да айтылды, ол отанның, туған жердің тәуелсіздігі еді. Ақыры олар жеңілді.
Бұл адамгершілік құлдыраудың-өзін таныту еркіндігінен айырылу, бөтен біреудің құндылықтарына қызығу, ата-баба бейттерін елемеу, рухани сананы жоғалту жеңілісі еді.
Қазақ елі тарихында Ислам діні 3 рет мемлекеттік дін ретінде бекітілді, бірақ, ешқашан да қыз-келіншектерге хиджаб киюді міндеттемеді. 1-ші рет Қарахан мемлекетінде, 2-ші рет Монғолстанда, 3-ші рет Алтын орда хандары кезінде. Бұған қоса Исламның 70 мың әулие-әмбиелеріне ескерткіш орнатқан Әмір Темірде(ақсақ Темір) хиджаб киюге жол бермеді. Себебі олардың бәрі де хиджабтың араб-парсылық сипатын жақсы білді.
Ислам дінін қабылдаған қазақ тарихындағы деректемелерде, суреттерде, тарихи әдебиеттерде, өнер туындыларында, эпостық жырларда, архиологиялық қазбаларда хиджаб киген қыз-келіншек бейнесі кездескен емес.
Хиджаб киген қазақ қыз-келіншектерімен және тәртіпсіз(шектен тыс өсіргендер) сақал қойған жас жігіттермен пікірлесіп көрсеңіз, олардың көбі орыс класын бітіргендер, қазақ тарихын, ата-бабасынан қалған салт-дәстүрлерді, тіпті 7 атасын да білмейтіндер, ата-ана тәрбиесін көрмегендер. Бұның бәріне жауапты ата-анасы.
Хиджаб кигендерді, тәртіпсіз сақал коғандарды, тағы басқада Қазақ елінде тіркелген 45 діни конфессия өкілдерінің әр қайсысын өз киімдерімен мемлекеттік оқу орындарына кіргізу Қазақстан Республикасының Заңдарын бұзу болып саналады. ҚР-ың «Діни сенім білдірген және діни бірлестіктер туралы» Заңы, 5-бап

Normal
0




false
false
false

RU
X-NONE
X-NONE




























          Сіздерді бүгінгі қасиетті де қас­терлі мереке – 9 мамыр ұлы Жеңіс күнімен құттықтаймын!


          
Сұ­ра­пыл соғыстың біткеніне, міне, 68 жыл болды. СССР деген үлкен мем­лекеттің миллиондаған халқымен бірге, Қазақ Елі де бұл сұрапыл соғыстағы жеңіске өзінің үлкен үлесін қосты. Қасиетті де қас­тер­лі Отан үшін жан беріп, жанын пида еткен шейіттерді жыл сай­ын еске алып, олардың рухына тағзым ету – біздің, кейінгі ұр­пақ­тың ең басты парызы. Қазақ Еліне басып кірген жаулармен соғысу, революция, байларды тонау, қолдан жасалған ашаршылық, зиялы азаматтарды қудалау, атып өлтіру жыл­дар­дағы зұлматтан кейінгі қазақ халқының басына түскен сұра­пыл қырғын Ұлы Отан соғысы болғандығы ақиқат. Бұл соғыста біздің әкелеріміз
бен аталарымыз ерлік пен қаһармандықтың ең жоғары деңгейдегі үлгісін көр­сетті.


            Ұлы Отан соғысы кезінде, тылда жұмыс істеп, ашаршы­лық­ты, ауыртпалықты бастан кешіп, таңның атысынан күннің баты­сына дейін тізе бүкпей жұмыс істеген сол бір қайратты да қайсар жандарға қазақ халқының бүгінгі ұрпақтарының риза­шылығы шексіз.


            Біздің парызымыз — бұл алапат соғыстағы Жеңістің бізге қалай келгендігін ұғыну, қаза тапқандарды қадір тұтып, арамызда жүрген ардагерлерге ұдайы қамқорлық көрсету. Бүгінгі буын Жеңіс солдаттары, тылда жұмыс
жасағандар алдында мәңгілік қарыздар, сондықтан да біз ардагерлерге жан-жақты әлеуметтік қолдау көрсету үшін барлық мүмкіндіктерді жасауымыз қажет.


               Мен жеңімпаз қаһармандарға сөзбен ғана емес, нақты
іспен де құрмет көрсетуге, соғысқа қатысушылар мен тыл еңбеккерлерін күнделікті
қамқорлыққа бөлеуге, оларға көңіл бөліп, жайлы тұрмыс жағдайларын жасауға шақырамын.


              Мен әрқашанда Жеңіс күнін аға буынның Отанға деген шексіз сүйіспеншілігінің, жастарды ерлік пен патриотизм рухында тәрбиелеудің өлшеусіз өнегесі деп білемін.


              Сіздерге шын көңілден зор денсаулық, бақ пен береке, тіршіліктің ұзақ та жарқын, алаңсыз күндерін, жан шуағын, жақын адамдарыңыздың қамқорлығы мен ықыласын және отбасыларыңызға ізгіліктер мен игіліктер тілеймін! Қазақ
Елінде қой үстіне боз торғай жұмыртқалаған заман орнасын!


Шын пейілді құрметпен, Нұрлан ЕСЕНҒАЗЫ


 


09.05.2013 жыл
















































































































































/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Обычная таблица";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

сейчас казахская молодежь заворожено засматривается на рекламные щиты,видеоролики и кинофильмы и концерты с участием западных и погано россиских развратных и конченных артистов и возводят их в свои кумиры. Возникает вопрос;Что знает казахская молодежь о прошлом своего народа??? Как вернуть казахам историческую память? Наше государство почти не уделяет никакого внимания своей историй казахов. А вместо этого учат нас всяким гадостям. пропагандирует как голосовать за этих развратных артистов в передаче "екi жулдыз" и т. д.Чем тратить многомиллионные деньги на создание глупых , подлых, развратных фильмов, сериалов , концертов(это жаным, кайрат чемпион, келiн, асель друзья и подруги,шiркiн лайф, битва экстрасенсов(шайтанов) и т. д.) Эти поганые фильмы и концерты только и губят молодежь. Ведь кино имеет огромный потенциал влиять на массы. Лучше бы на эти бюджетные деньги снли бы фильмы про Толе-би, Казыбек-би, Айтеке-би, про Кенесары, про Махамбета, и нравственные , патриотичные передачи. Мы должны воспитывать казахскую молодежь в нравственном, духовном, патриотическом духе. А сейчас что мы видим.......безнравственность, бездуховность, разврат,беспредел, девушки пьют прямо на улице и развратничают, а парни как скоты, ведут себя не по мужский.(Я не про всех).Запомните, эти подлые, развратные фильмы и передачи делают из людей развратниками, тупыми, быдлами, психами, манкуртами.На протяжений нескольких десятилетий усилиями атеистической советской идеологий (сейчас российской и западной) идеологий, укрывалось истина, историй казахского народа, в школьных учебниках пропагандировалась превосходства культуры русских и запада(европейцев), в то время как казахам отводилась на этих страницах жалкая роль монголоидных дикарьей, не имевших ни писменности ни культурного наследия предков. И это все делается специально, эти подонки не хотят успокоятся до тех пор, пока не уничтожат все признаки самостоятельности и независимости казахов и не превратят личности в скотину. Не дай Бог! Казактар,Берегите себя и детей!!!

“Елим”- деп емиренген азаматтарга арнау!
Тілімізді, дінімізді, ділімізді
Ардактауымыз керек,
Ешкімге ешкашан корлатпауымыз керек!
Ултжанды азаматтарды
Ултшыл деп сорлатпауымыз керек!
Ен дурысы аягынан шалмай
Аузын жаппай,
Корлатпай, коштап колдауымыз керек!
Дінімізді кайсарлыкпен берік устап,
Тілімізді жагымызбен к?ркемдеп кыстап,
Ултымызды дастурмен мыктап танытып,
Халкымызбен бірге жамагат болып ?оштап,
Асылымызды ардактап, жонімізді салмактап
Білімді токып журекке
Иманды жиып куректеп
Абайды окып,
Шакарімді токып,
Пайгамбарымызга уксап!
Тарбиені тереннен алып
Иманды журекке салып
Амалды кенінен жасап
Кеудені котерінкі устап
Конілді журуіміз кере

2013 жыл, Ақтөбе қаласы, Рамазан айы!

            Рамазан – сағына күтіп,
қимай қоштасатын, Құран Кәрімнің асыл аяттары түсе бастаған мұсылман
жұртшылығының қасиетті айы.


            Ораза деген не? Ораза –
арнайы ниет ете отырып таңның атысынан күннің батысына дейін ішіп-жеуден, нәпсі
қалауларынан тыйылу. Ораза кімге парыз?
Балиғатқа толған, ақыл-есі дұрыс, жергілікті мұсылманға парыз.





             Алла Тағаланы көбірек еске алып, одан кешірім тілеу,
мүмкіндігінше жұртқа жақсылық жасап, мейлінше ізгі істі көбірек істеу, жағымсыз
қылықтар мен жамандықтардан, күнә атаулыдан барынша бойды алыс ұстап,
кедей-кембағал, жарлы-жақыбайларды мүсіркеп қол ұшын беру, садақа үлестіру,
көбірек ғибадат-құлшылық жасау, қаза намаздарды өтеу, нәпіл ғибадаттарды
арттыру, құран оқу, ауыз бекіткен жандарға ауызашар беру Рамазан айында
Пайғамбарымыз (с.а.у.) әдет еткен әрі сүннет болып табылатын ең негізгі істер
қатарына жатады. Рамазан айы – мүминдердің кісілігі мен парасаттылығын
шыңдайтын иләһи рақымға толы берекетті ай. Ораза ұстауға ниет еткен жан аузына
ас алмаумен қатар қадағалап қоймай аузынан жаман сөз шықпауына да барынша
мұқият болғаны жөн. Өсек-аяң, өтірік айтудан, біреуді орынсыз ренжітуден
сақтанғаны дұрыс. Бұлар оразаның қадір-қасиетін қашырумен қатар, ауыз
бекітушінің ниет еткен сауабын да кемітеді. Бұл қасиетті айды бізге нәсіп
етілген соңғы Рамазан айы деп біліп, қал-қадірімізше, шамамыздың келгенінше
оның берекесі мен сауабына қол жеткізуге тырысуымыз керек.


              Пайғамбарымыз (с.а.у.):
«Рамазан айы келген кезде жұмақтың есіктері айқара ашылып, тозақтың есіктері
жабылады, шайтандар кісенделеді» деген.


              Оразаның ниеті «Нәуәйту
ән асумә саумә шәһри рамазанә мин-әл фәжри ил-әл мағриби халисан лилләһи
тағала».

Ауызашар дұғасы «Аллаһуммә ләкә сумту уә бикә әәмәнту уә ғалайкә тәуәккәлту уә
ғала ризқикә әфтарту уә саумәл-ғади мин шәһри Рамазанә нәуәйту, фағфирлии мәә
қаддамту уә мәә аххарту ».





               Пайғамбарымыз
Мұхаммедтің (с.а.у.) заманында пітір садақа төрт азықтан берілген. Олар: бидай, мейіз, құрма және арпа. Оның үкімі Ханафи
мазһабы бойынша жазылған фиһ кітаптарында кеңінен баяндалған. Қазіргі уақытта
кейбір азық-түлікті қолданыстан шығып қалуы пітір садақа мәселесін қайта қарау
керектігін талап етуде. Пітірді азық түрінде немесе оның бағасын шығарып
ақшалай беруге де болады. Оның бағасы жергілікті базардағы бөлшек нарықпен
есептелуі тиіс.


               Әбу Йусуф (р.а.):
«Бидайдың орнына ұн, ал ұн мен бидай орнына бұл екеуінің дирһамын (ақшасын)
берген абзал», — деген.


                Құрметті мұсылман
қауымы! Биыл ораза 09 шілдеден басталады. Тарауық намазы мешітте оқылады. Алла
Тағала рамазан айының оразасына ниет етіп отырған баршамыздың оразаларымызды,
құлшылығымызды, ғибадаттарымызды қабыл етіп, Ислам діні көркейіп, еліміз
өркендесін, әр отбасыға амандық, заманымызға тыныштық берсін. Әмин!




Normal
0




false
false
false

RU
X-NONE
X-NONE








































































































































































/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Обычная таблица";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

Normal
0




false
false
false

RU
X-NONE
X-NONE









































































































































































/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Обычная таблица";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

Қазақ
халқының ұлт ретінде сақталып қалуына сүбелі үлесін қосып, ата-бабамыздың жерін
жоңғар, қытай басқыншыларынан жан аямай қорғап, Қазақ Елінің Тәуелсіздігі үшін
қасық қаны қалғанша күрескен Қаракерей Қабанбай батырдың атында қоғамдық қор
құрылды.

Қордың ең негізгі міндеті – батырдың ат үстіндегі ескерткішін Боғас бекетіне
орнату.

Менің бабам – Қаракерей Қабанбай қоғамдық қорының төрағасы Ержан Кәрібайұлы
Құттыбаев, 87751316518, 87771370114, 8(723)21025, 22475, e-mail :
kuttibayev@mail.ru

Қуғын-сүргін жылдарын тек 1937-1938 жылдар деп қарауға болмайды. 1921-1922 жылдардағы, 1932-1933 жылдардағы қолдан жасалған ашаршылықта біздің Ақтөбе облысынан 90 мың адам өлген. 1925-1930 жылдары алашордашылар, топшылдар, ұлтшылдар, байшылдар, тап жаулары деген ұрандармен 20 мыңнан аса адам қуғын-сүргінге ұшыраған. Оларды әр түрлі мерзімге әр жерге жер аударған. Тіпті, осы Ақтөбе облысының ішінде солай жасаған. Мысалы, шалқарлықтарды Мәртөкке жер аударған. Ішкі Ресейге жер аударылғандар көп болған. Тек 1937-1938 жылдары Ақтөбе облысы бойынша 7 мың адам қуғын-сүргінге ұшыраған. Мен енді солардың бірнешеуін айтайын. Солардың ішінде Сейдолла Дүкенбаев бар. Ол 1910 жылы туған, ырғыздық. Алматыда дәрігер болып жүргенде ұсталған. Жалпы, Қазақстанда Ырғыз өңірі контрреволюция ошағы деп есептелген. Содан кейін Алашорданың туын тіккен жер Ойыл деп есептелген.
Тел Жаманмұрынов та «халық жауы» боп ұсталған. Ол Мәскеудің Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы институтын бітірген. Облыстық атқару комитеті төрағасының орынбасары болып қызмет істеген. Оған «Ақтөбе облысындағы бүкіл контрреволюциялық әрекеттердің ұйымдастырушысы» деген айып тағылған. Айта берсек, осындай адамдар көп.
Ақтөбе облысы бойынша «халық жауы» деп ұсталғандардың 3480-і – қатардағы жұмысшылар мен колхозшылар, 46-сы – облыстық, аудандық партия комитетінің хатшылары, 39-ы – облыстық, аудандық кеңес атқару комтитеттерінің төрағалары, 84-і – болыстық, аудандық басқару органдарының басшылары, 32-сі – МТС, кеңшар директорлары, 214-і – ауыл кеңес төрағалары, 140-ы – педагогтар, 58-і – молдалар, 46-сы – дәрігерлер, 64-і – отбасындағы әйелдер.