Рахмонзода Каздони,
24-01-2015 06:04
(ссылка)
Донишкада бо Ќарори Шўрои Вазирони Иттиходи Чумхурихои Шўрави Со
Вазорати маорифи Чумхурии Точикистон
ДОНИШКАДАИ ДАВЛАТИИ ЗАБОНХОИ ТОЧИКИСТОН БА НОМИ
СОТИМ УЛУЃЗОДА
Донишкада бо Ќарори Шўрои Вазирони Иттиходи чумхурихои Шўрави Сотсиалисти аз 29 маи соли 1979 ба хайси Донишкадаи давлатии омўзгории забон ва адабиёти руси Точикистон ташкил шуда буд. Бо Ќарори Девони Вазирони Чумхурии Точикистон аз 6 августи соли 1992 он ба Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон табдил дода шуд. Бо Қарори Ҳукумати Чумхурии Точикистон аз 29.04.2009 ба Донишкада номи Сотим Улуғзода дода шуд.
Донишкада дар Вазорати маорифи Чумхур аз аккредитатсияи давлати гузашта (шањодатномаи ИА № 0000262 аз 10.01.2014), дар асоси литсензияи он (АУ № 0001290 аз 5.06.2013) амал мекунад. Дар Донишкада 4 факултет мавчуд буда, таълим дар онхо бо низоми кредитии тахсилот ба рох монда шудааст.
Факултети филологияи рус
1.Забон ва адабиёти рус дар мактабњои милли (омўзгор)
2.Забон ва адабиёти рус (омўзгор)
3. Забони руси (тарчумон)
4. Тахсилоти ибтидои. Забони руси
5. Таъминоти забонии фаъолияти хуќуќи (хуќуќшиноси, забонњои точики ва руси)
Факултети забонхои романию германи
1. Забони англиси (тарчумон)
2. Забони англиси (омўзгор)
3. Забони немиси. Минтаќашиноси
4. Забони франсави.Минтаќашиноси
5. Таъминоти забонии робитахои байнифарханги (муносибатхои сиёсии беруни, забонхои точики ва англиси)
6. Забоншниноси ва технологияи иттилооти
7. Тахсилоти томактаби. Забони англиси
Факултети забохњои Шарќ
1.Забон ва адабиёти точик (омўзгор)
2. Забони хитої (тарљумон)
3. Забони хитої. Информатика
4. Забони љопонї (тарљумон)
5. Забони куриёї (тарљумон)
6. Филологияи Шарќ (арабї-англисї)
7. Филологияи форсї (форсї-англисї)
8. Њуљљатшиносї ва таъмини иттилоотии идора
Факултети тањсилоти ѓоибона
1. Забон ва адабиёти тољик (омўзгор)
2. Забон ва адабиёти рус дар мактабхои миллї (омўзгор)
3. Тањсилоти ибтидої. Забони русї
4. Њуљљатшиносї ва таъмини иттилоотии идора
5. Тањсилоти томактабї. Забони русї
Дар Донишкада аз соли 2009 Шўъбаи аспирантура ва аз соли 2012 магистратура (аз ихтисосњои забони англисї, русї ва олмонї) ва Шўъбаи тайёрї амал менамоянд.
Дар Шўъбаи аспирантураи Донишкада шањрвандон аз дохили кишвар ва хориљи он дар шакли рўзона ва ѓоибона аз ихтисосњои зерин ба тањсил фаро гирифта шудаанд:
1. Таърихи фалсафа
2. Забоншиносии муќоисавї-таърихї, типологї ва ќиёсї
3. Педагогика. Назария ва методикаи таълим ва тарбия
4. Адабиёти халќњои кишварњои хориљї
5. Забонњои халќњои кишварњои хориљии Аврупо, Осиё, Африќо
Дар асоси иљозатномаи Вазорати маорифи љумњурї (АУ №0001199 аз 19.12.2012) дар Лигнгвапарки Донишкада курсњои кўтоњмуддати омўзиши компютер ва забонњо (забонњои тољикї, русї, англисї, олмонї, фаронсавї. арабї, чинї, љопонї, форсї ва куриёї), ќаннодї, дўзандагї, такмили ихтисос бо технологияи муосир - аз 1 то 6 моњ фаъолият мекунанд.
Робитањои хориљї
Дар Донишкада устодони хориљї аз Куриёи Љанубї, Љумњурии Мисри Араб, ИМА ва аз Љумњурии Халќии Хитой фаъолият мекунанд, донишљўён аз Руссия, Ўзбекистон, Туркманистон, Эрон ва Куриёи Љанубї тањсил менамоянд. Донишљўёни Донишкада дар Япония. Куриёи Љанубї, Миср, ИМА, Олмон ва Хитой аз таљрибаомўзї мегузаранд.
Такягоњи моддї-техникї
Дар Донишкада як комплекси таълимї бо 2200 љойи нишаст, синфхонањои лингафонї, мултимедї ва компютерї, лингвапарк (парки технологї), хобгоњ барои 636 љой, толор ва майдони варзишї, толори фарњангї, ошхона ва бунгоњи тиббї мављуд аст. Китобхонаи электронї бо 50 љойи муљањњаз бо компютер ва хатти интернет, китобхонаи анъанавї бо 250 љойи нишаст ба устодону таълимгирандагон хизмат мерасонанд.
Донишкада дорои нашрихњои худ - рўзномаи «Паёми донишчў» ва маљаллаи илмї-назариявї - «Паёми Донишкадаи забонњо» аст.
Нишонии мо: 734019, шањри Душанбе, кўчаи Ф.Муњаммадиев 17/6 (мањаллаи 102, авт.: 26,28; микроавт.: 8,22,28,; тролл.: 2).
Телефонхо: 2328729; 2328730; 2329515. Факс: 2325003.
Сомонаи интернетии Донишкада: languagesinstitute.tj
Сахифа дар Фейсбук: Таджикский государственный институт языков им. С. Улугзода
Донишкадаи давлатии забонњои Точикистон ба номи Сотим Улуѓзода:
Як забонро хамчун ихтисос интихоб карда, имконияти омўзиши боз дањ забони дигари мардуми олам ва технологияи иттилоотиро пайдо намо!
Рахмонзода Каздони,
24-01-2015 06:03
(ссылка)
ТАДЖИКСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ИНСТИТУТ ЯЗЫКОВ ИМ. С. УЛУГЗОДА
Министерство образования Республики Таджикистан
ТАДЖИКСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ИНСТИТУТ ЯЗЫКОВ ИМ. С. УЛУГЗОДА
на основании лицензии АУ № 0001290 объявляет прием абитуриентов на 2014-2015 учебный год в бюджетные группы и на договорной основе, на очную и заочную формы обучения по следующим специальностям:
№
Специальность Степень
Дневное (бюджетные) Дневное (договорные) Заочное (договорные)
Бакалавр или специалист
1. «Таджикский язык и литература» Бакалавр + + +
2. «Документоведение и информационное обеспечение управления» - - +
3. «Лингвистическое обеспечение юридической деятельности (русский, таджикский языки и общее правоведение)» + + -
4. «Восточная филология (арабский и английский языки)» Специалист - + -
5. «Персидская филология (персидский и английский языки)» - + -
6. «Китайский язык» + + -
7. «Китайский язык. Информатика» - + -
8. «Японский язык» + + -
9. «Корейский язык» - + -
10. «Русский язык и литература» + - -
11. «Русский язык и литература в национальной школе» + + +
12. «Русский язык и литература (переводчик)»
+ + -
13. «Начальное образование. Русский язык» + + +
14. «Дошкольное образование. Русский язык» - - +
15. «Дошкольное образование. Английский язык» + + -
16. «Английский язык (учитель)» + + -
17. «Английский язык (переводчик)» - + -
18. «Лингвистическое обеспечение межкультурных коммуникаций (английский, таджикский языки и внешнеполитические связи)» + + -
19. «Французский язык. Регионоведение» + + -
20. «Немецкий язык. Регионоведение» + + -
21. «Лингвистика и информационные технологии» + + -
Магистратура
1. «Русский язык и литература» + + -
2. «Английский язык» + + -
3. «Немецкий язык» + + -
Рахмонзода Каздони,
24-01-2015 05:59
(ссылка)
НЕКОТОРЫЕ ПРОБЛЕМЫ ТРАДИЦИОНАЛИЗАЦИИ И ИСЛАМИЗАЦИИ СОВРЕМЕННОГО
НЕКОТОРЫЕ ПРОБЛЕМЫ ТРАДИЦИОНАЛИЗАЦИИ И ИСЛАМИЗАЦИИ СОВРЕМЕННОГО ТАДЖИКСКОГО ОБЩЕСТВА
(в свете идей Бобохонова Р. С. в его публикации «Ислам и кризис научного мировоззрения в постсоветском Таджикистане»)
Х. Зиёев
Статья Бобохонова Рахимбека Сархадбековича, старшего научного сотрудника Центра цивилизационных и региональных исследований Института Африки РАН «Ислам и кризис научного мировоззрения в постсоветском Таджикистане» посвящена актуальной теме. Вопросы, которые ставит уважаемый автор, как и само содержание статьи в целом, весьма примечательны. Автор в частности справедливо отмечает, что «Процесс исламизации обществ в постсоветской Центральной Азии также сопровождался процессом политизации самого ислама в этом регионе. В Таджикистане темпы политизации ислама все 90-е годы были самыми высокими. Гражданская война в Таджикистане, где исламская оппозиция принимала активно участие, стала отправной точкой для дестабилизации политической ситуации во всех республиках Центральной Азии». Однако, судя по статье, чувствуется нехватка информации у данного исследователя, в особенности по структуре Института философии, политологии и права АН РТ и других научных учреждений республики.
В статье Бобохонов Р. С. не только старается ответить на некоторые вопросы-вызовы современному таджикскому обществу, но ставить много проблем. Некоторые вопросы, поставленные им в данной публикации, мы подразделили на шесть групп, на которые здесь постараемся вкратце и ответить.
1. «Где тут светская философская наука? Где, как и кем формируется научное мировоззрение? Где светские философы? Как сегодня формируется светское сознание в современном таджикском обществе? Кто будет писать научные философские труды на светские темы?»
Необходимо отметить, что у нас в республике исследуется не только суфизм и религия, но и другие школы таджикской философии, как восточный перипатетизм, калам, западная философия и т.д. Однако здесь нам не достает изучения философских проблем естествознания, над чем необходимо поработать АН РТ, ее Институту философии и другим научным подразделениям.
2. «Куда делся научный атеизм? Куда пропали европейские и американские философские школы? Куда пропала социологическая школа? Кто будет изучать и исследовать другие философские школы?»
В ответ на этот вопрос, придется констатировать, что школы научного атеизма у нас в республике, как и во всех других странах мира, после краха коммунизма не существует. Однако европейские и американские философские школы в республике до сих пор исследуются. Социологическая школа также в последнее десятилетие в республике набирает новые обороты. Но в этом направлении имеются определенные трудности, которые должны быть устранены совместными усилиями академической и вузовской науки с поддержкой властей.
3. «Кто будет бороться против исламизации таджикского общества? Кто остановит высокие темпы процесса политизации ислама?»
Проблемы исламизации общества находятся под пристальным вниманием всех государственных и научных структур. Для этого имеются академическая и вузовская наука, Комитет по религии, Центр исламских исследований и т.д. Однако здесь необходимо координация исследований и практической работы этих и других подразделений. К счастью, работа в этом направлении в последние месяцы заметно активизировалась, в особенности со стороны Академии наук и вузов республики. Однако здесь имеется одна проблема – как довести негативность идей исламизации общества до «нечитающей» аудитории? Думается, что в этом направлении наука должна сотрудничать с лояльными религиозными организациями и структурами, с местными властями и их организациями.
4. «Чем занимается Комитет по религии в республике? Чиновники этого ведомства в курсе происходящего? Они читают работы этих ученых?»
Комитет по религии в республике добросовестно выполняет возложенные на него законом функции и обязанности. Однако, как уже было отмечено, необходимо расширение и укрепление связей академической и вузовской науки с данным Комитетом.
5. «Кто информирует верховную (президентскую), исполнительную, законодательную и судебную власть республики о религиозной ситуации в республике? Кто будет контролировать состояние общеобразовательной системы и академической науки в республике? Как обстоят дела в других академических институтах республики? Суфизм и ислам также проникли туда?»
Необходимо констатировать, что данные вопросы также находятся под пристальным вниманием всех государственных и научных структур, включая Министерства образования и науки республики и лично его министром, который по образованию также является успешным философом – доктором наук, профессором. Но в связи с тем, что поставленные вопросы часто видоизменяются в зависимости от условий, а также от регионов, то вопрос требует более своевременного реагирования и прагматичного решения со стороны ученых.
В конце хотелось бы отметить, что названный автор придерживается правильного мнения, что «В постсоветское время этно-политическая и социо-культурная ситуация в республике коренным образом изменилась. Если в советский период истории республики шел процесс упадка, то в постсоветское время начался процесс возрождения традиционализма во всех сферах жизни общества». Именно поэтому, с нашей точки зрения, государство вынуждено вмешиваться в традиционные взаимоотношения народа в обществе и общине. Но насколько это вмешательство может стать эффективным и насколько оно должно иметь место вообще – неминуемо будет одним из краеугольных камней в позитивном решении вопросов традиционализации, и в частности, исламизации современного таджикского общества с учетом особенностей национального самосознания и национальной идеи современного его народа.
Рахмонзода Каздони,
04-05-2014 17:46
(ссылка)
Сотим Улугзода.
Сотим Улугзода.
Сотим Улугзода нависандаи муосири точик мебошад. Соли 1911 дар дехаи Варзики нохияи Чусти имрузаи Узбакистон дар оилаи дехкони камбагал ба дунё омадааст. Маълумоти авваларо дар мактаб-интернати Чуст гирифта, баъдан тахсилро дар донишгохи маорифи Точик дар щахри Тошканд давом додааст. Романи «Фирдавси»-и Сотим Улугзода яке аз романхои бехтарини у мебошад.Аз он чумла Сотим Улугзода чунин асархоро иншо намудааст: «Кисмати шоир», «Восеъ»
Зиндагинома
Сотим Улугзода 2 сентябри соли 1911 дар дехаи Варзики нохияи Чуст (вилояти Намангони Чумхурии Узбакистон) дар оилаи дехкон ба дунё омадааст. Волидони Сотимхон аз табакаи кишоварзони камбизоат, вале сохибдил буданд . модараш зани босавод буда, гохе машки шеър мекардааст. Сотимхон дар сини нухсолаги аз модар ва дар дахсолаги аз падар бенасиб мемонад. Баъдан вай дар мактаб усули нав, ки дар Чуст ташкил шуда буд, ба тахсил фаро гирифта мешавад. Соли 1925 ба сафи донишуёни Дорулмуаллимини точикии шахри Тошканд пазируфта шуда, соли 1992 онро хатм мекунад ва як сол дар хамин муассисаи таълими ба касби муаллими машгул мешавад. Чор соли тахсил ва як соли фаъолияти муаллими дар Дорулмуаллимин дар ташаккули шахсият ба хисси худшиносии Сотимхон мусоидат менамоянд. У дар ин муддат ба эчодиёти Рудакиву Фирдавси ва дигар шахсутунхои адабиёти хазорсолаи точик шинос мешавад, ба С Айни, А Лохути, Нисор Мухаммад, А Фитрат барин шахсиятхои фархангии точик вомехурад ва аз забони русс М.С.Андреев пандеро ба маънои “халки худро шинос” ба гуш мегирад. Хамчунин, дар солхои дар Дорулмуаллимини Тошканд тахсил карданаш С Улугзода ба донишчуи факултети шаркшиносии университети осиёи миёна Клавдия Блоговешенская дусти пайдо намуда, баъдхо ба у издивоч намуд ва онхо сохиби ду фарзанд – Азиз ва Норахон гардиданд. Сотим Улугзода соли 1930 ба пойтахти Точикистон – Сталинобод омада, дар идораи рузномахои “Комсомоли Точикистон ” (холо “чавонони Точикистон”), “Точикистони сурх” (холо “Чумхурият”) ва мачаллаи “барои адабиёти сотсиалисти” (холо ”Садои шарк”) фаъолият мекунад. Солхои 1934 – 1937 вазифаи котиби масъули раёсати Итифоки нависандагони Точикистонро ба ухда дошт Фаъолияти С Улугзода водор менамуд, ки ба шхру нохия в дехоти Точик сафархо карда, зиндагии мардумро боз хам бехтар омузад дар айни, хол дар ниходи у шавку рагбати тадкики таърихи адабиёти Точик то рафт меафзояд. Ин аст, ки соли 1940 ба аспирантураи Инситути адабиёти чахонии Москов дохил гардида чиддан ба фаъолияти илми мепардозад. Соли 1941 баробари огоз гардидани Чанги Бузурги Ватани Сотим Улугзода ба сафи куввахои масуллах чалб мешавад ва то соли 1944 дар рузномае, ки ба фронти гарби таалук дошт, фаъолият менамяд. Адиб соли 1944 аз сафи армия ба акибгох двъват мешавад ва то соли 1946 вазифаи раиси Иттифоки нависандагони Точикистонро ухда мекунад. Нависанда аз соли 1946 то охири умр танхо ба кори эчоди шугл меварзад. Сарнваишти Сотим Улугзода баъди солхои 50 – ум ба душворихои зиёде ру ба ру гардид. Писараш Азиз ки хатмкардаи университети давлати ба номи Ломоносови москав буду он чо ба сифати омузгор фаъолият дошт, соли 1967 хангоми сафари расми ба Хиндустон аз сафоратхонаи Англя панохгохи сиёси хоста ба хорича мухочират намуд. Баъди ин ходиса С Улугзода ба таъкиби сахти Хукумати Шурави гирифтор гардид. Нависандаро аз сафи хизби коммунисти ронданд, чоп ва тадриси асархояш боздошта шуд. Аз нимаи дуввуми солхои 80 – ум саркарда, вазъи сиёсии мамлакат тагйир ёфт ва С Улугзода дар чодаи адабиёти Точик аз нав мавкеи муносиб пайдо намуд. Дар арафаи аз байн рафтани Итиходи Шурави адиб бо унвони Нависандаи халки Точикистон ва чоизаи адабии ба номи Рудаки сазовор гардид. Нависанда соли 1992 шахри Москавро истикоматгохи поёни умр карор дод. Соли 1997 романи “Фирдавси”–и С.Улугзода ба сифати “Романи сол”-и Чумхурии исломии Эрон пазируфта шуда,нависанда ба бахои чихил сихи сиккаи тилло (баробари чахор хазор доллари амрикои) сазовор гардид. Ин охирин мукофоте буд,ки сохибашро дарёфт намуд. Нависандаи халкии Точикистон ва Ходими шоистаи санъати Точикистон Сотим Улугзода 25 июни соли 1997 дар шахри Москов алокамандону мухлисонашро абади падруд гуфт. Бо амри Хукумати Точикистон часади адиб ба Душанбе оварда шуд ва чанд соат сокинони пойтахти чумхури тавонистанд, ки дар толори Театри опера ва болети ба номи С Айни бо нависанда маъруфи Точикистон видоъ намоянд. Манзили хамешагии Сотим Улугзода дар мазори лучоб карор гирифт. Фаъолияти эчоди Сотим Улугзода нависандаи сермахсул буда, аз худ мероси бойи адаби, илми ва публисистиву тарчумави боки гузаштааст. Фаъолияти нигорандагии адиб аз аёми тахсилаш дар Дорулмуаллимини шахри Тошканд огоз меёбад. Дар рузнома ва мачаллахои “Овози Точик”, “Рахбари дониш”, “барои адабиёти сотсиалисти”, “Комсомоли Точикистон” аввалин навиштахояш дар шакли хабару макола чоп мешавад.
С Улугзода 18 – сол дошт, ки бо хамкории донишчуйи факултети шаркшиносии Университети Тошканд Понов повести “Сом ва Дик” –и М.А.Алексеевро аз руси ба точики тарчума намуд ва ин тарчума бо кушиш ва дастгирии устод Айни ба нашр расид. Баъдхо С Улугзода ин сохаро бо муваффакият идома дод ва чун сер махсултарин тарчумон дар адабиёти садаи асри XX Точик эътибор пайдо кард. Тарчумахои С Улугзода, аз чумла асархои Э.Л.Войнич “Занбур” (1931), В.Билл – Белосековские “хаёт даъват мекунад” (1935), Н.Погодин ва “Одами милтик дор” (1940), К.елсони “Хизматгори ду хоча” (1944), А.Н.Островский “Гунахгорон бе гунох” (1945), М.Горкий “Модар” (1953), Шекспир “Дон Кихот” (1974), Ч.Айтматов “Куллаи Фудзияма” холо хам аз бехтарин тарчумахо дар адабиёти Точик махсуб мешаванд.
С Улугзода хануз аз солхои 30 – ба тадкики осори намояндагони шинохтани адабиёти сехазорсолаи Точик таваччух зохир намуд ва дар ин соха низ хизмати бе дарег намуд. У чун узви вобастаи Академияи илмхои Точикистон (1951) асару маколахои зиёд таълиф намуда дар инкишофи адабиётшиносии точик сахми муносиб гузошт Як катор маколахои олим, аз чумла “Лохутии мо” (1933) “Анчумани якуми нависандагони шурои Точикистон” (1934), “Садриддин Айни” (1935), “Дар бораи шоирони помир” (1935), “Барои асархои сахнави олисифат” (1947), “Дар бори баъзе масъалаи танкиди адаби ва адабиётшинос дар республика” (1954), ба адабиётшиноси ба нутки адабии даври нави точик бахшида шудаанд. хамчунин С Улугзода оид ба рузгор ва эчоди шахсиятхои барчастаи фарханги, чун Абуабдуллохи Рудаки, Дакики, хаким Фирдави, Абуали ибни Сино, Носир Хусрав, Ахмади дониш, асару маколахои пур кимат таълиф намуда аст. Рисолахои “Ахмади Дониш” (1946) ва “Пири хакимони машрикзамин” (1980) дорои кимати калони илми мебошанд. Макоми С Улугзода дар таърихи адабиёти давраи нави точик чун нависанда драматург басо баланд аст.
Насри Бадеии Улугзода
Дар эчодиёти С Улугзода насри бадеии асосан баъди Чанги Бузуоги Ватани мавкеъ пайдо мекунад. Дар очерку хикояхои “Атака” (1944), “Биби” (1946), “Саёхати Бухоро бо хамрохии Айни” (1950), “Кахрамони Денестр, Висла ва Одер” (1967) вокеахои даврони шурави мавриди барраси карор гирифтаанд. Вокеаи хикояи “Марги Хофиз” (1972) бошад, дар Хиндустон руй медихад. Пдар – Хофизи бузург фарзанди хинашро мекушад ва баъдтар худро низ халок месозад. Мочарои падару писар ва хифзи ватан аз мавзуи кадимии адабиёти чахон мебошад, ки дар хикояи “Марги хофиз” тамоман ба таври нав тасвир ёфта аст. Нахустин асари калон хачми С Улугзода дар сохаи насри бадеи киссаи “Ёрони бо химмат” (1947) мебошад, ки ба вокехои Чанги Бузурги Ватани иртибот дорад. Дар асар образхои Зайнаб, Чурабек ва Ориф мавкеъ доранд. Зайнаб аз майдони чанг “Хатти сиёх” мегирад, ки шавхараш Чурабек дар мухориба кахрамонона халок гардида аст. У баъди як соли мотам ба хотири аз гапу калочахои мардум рахои ёфтан ба Ориф Каримов ном мухандис издивоч мекунад. Вале дере нагузашта аз шифохонаи шахри Тошканд мактуби Чурабек ба дасти вай мерасад. Лахзаи хассоси асар он аст, ки Зайнаб ду шавхари конуни дорад ва интихоб дар итиёри ин зани дар холати парешони карор дошта мебошад. Зайнаб баъди андеша ва мухокимахои зиёди мантикиву ахлоки шавхари аввалашро интихоб кард, дар беморхона мегуяд: “Ман Чурабекро гирифта мебарам”. Зайнаб бо ин сухан масъулияти азимеро дар зиндаги ба ухда гирифт, то ки Чурабеки аз пову даст махрум гаштаро начот бидихад ва уро ба чодаи зиндаги рахсипор созад. Аввали романи С Улугзода “Навобод” (1953) мебошад, ки он ба масъалахои муттахидкунии хочагихои дехкони ва ободонии дехоти Точик дар даврони шурви бахшида шудааст. Ин асар дар таърихи адабиёти давраи нави точик мавкеи муайян дорад. Асархои насрии “Восеъ” (1967), “Ривояти Сугди” (1975), “Достонхои “Шохнома”” (1976; 1977), “Фирдавси” (1985) ба мавзуъхои таърихи бахшида шудаанд. Дар эчодиёти С Улугзода охирин асари калон хачми у – «Фирдавси» мавкеи босазо дорад “Фирдавси” романи мухташам буда, мавзуъ ва масъалахои зиёди ватанпарастиву хештаншиносиро дар бар мегирад. Нависанда дар маркази сюжети роман накши Хаким Фирдавсиро гузошта, уро ба сифати шоири хакчу, ростгу, ватанпараст, додхох ва олихиммат тасвир менамояд. Дигар образхои асар аз чумла Фотимабону (хамсари Фирдавси), Манижа ва Хушанг (фарзандони Фирдавси) Абу Дулаф, Мухаммад лашкари, Хусайн кутайб, Салохиддини дуредгар, Унсурии шоир дар такмили образи асоси сахм гирифтаанд. Адиб бо эчоди “Фирдавси” дар таърихи адабиёти давраи нави точик як навъи тозаи романнависиро кавш намуд”Субхи чавонии мо” кисаи тарчумаи холи буда, соли 1954 ба табъ расидааст. Сотим Улугзода анъанаи ёдоштнависии адабиёти точик аз чумла “Ёдоштхо” –и С Айниро, идома додааст. Кисса аз 57 боб иборат аст ва дар он вокеъахои тасвир гардидаанд, ки солхои 1916 – 1926 дар дехоти атрофи шахри Туси вилояти Намангони ва шахри Тошканд ба вукуъ омадаанд. Мундаричаи асар дар атрофи як оилаи дехкони точик (Умархон бо хамсараш ва писархояшон – Азиз, Собир ва Мухтор) бахс мекунад. Чараёни вокеа аз номи Собири хурдсол ки тачассуми даврони кудаки нависанда мебошад, баён мегардад. Панч боби аввали кисса зиндагии оилаи Умархонро дар деха дар бар мегирад Собир дар аввал дар хусуси деха падар ва модари худ ва лахзахои бе гамии кудаки хикоя мекунад. Шароити танги зиндаги ва махсусан хушксолию гушнаги соли 1918 Умархонро мачбур месозад, ки ба Тошканд куч бандад ва ба заводи пахта ба кор дарояд. Собир дар бобхои “Ба завод”, “Дустони нав”, “Лаклак”, “Насихати падар”, “Франчи”, “Рушноии хаёти нав” дар бораи шароити мусоиди зиндаги ва дустиву рафокаташон ба хамсояхои русзабони худ бо мухаббату самимияти хос сухан меронанд. Вале ин зиндагии осудахолонаи онхо хамаги дуюним сол давом мекунаду халос модари Собир ногох бемор шуда вафот мекунад. Падар хамрохи Собиру Мухтор ба деха мекучад. Баъди чанде ба дидорбинии Азиз ба Тошканд рафта барнамегардад. Собир холати вафоти худро аз шунидани хабари вафоти падару модараш дар боби “Ятими” чунин баён карда аст: “Шаб зор – зор гириста сахар кардам. Барои он, ки Мухтор аз хоб бедор шавад, сарамро ба курпа печонда бе садо мегиристам. Саргузаштхои умри ёздахсолаам ба ёдам омаданд…” Дар бобхои минбаъдаи асар Собир дар мактаби Муллозайниддин, чанд мудат дар мактаби нави деха ва баъд дар интернати шахри Тус тахсили илм мекунад. Соли 1925 Собир чун талабаи пешкадам ба Дорулмуаллимини Точикии Тошканд роххат мегирад. Дар чанд боби минбаъдаи “Субхи чавонии мо” тахсили Собир дар Дорулмуаллимин тасвир ёфтааст. Аз чумла дар боби “Халки худро шинос” Собир таассуроти худро аз сухбати професори рус Михоил Степанович Андреев, ки бо лахчаи софи точики “ассалому алакум, бачахо!” гуён ба синф даромада буд, баён месозад: “Олими рус, ки нахустинбор ба ман “халки худро шинос” гуфта буд, як умр дар хотири ман монд”. Собир айёми таътил ба деха меравад ва чанд мудат ба Мухтор хамрохи карда, боз аз паи тахсил дар Дорулмуаллимин мешавад.
Сотим Улугзода нависандаи муосири точик мебошад. Соли 1911 дар дехаи Варзики нохияи Чусти имрузаи Узбакистон дар оилаи дехкони камбагал ба дунё омадааст. Маълумоти авваларо дар мактаб-интернати Чуст гирифта, баъдан тахсилро дар донишгохи маорифи Точик дар щахри Тошканд давом додааст. Романи «Фирдавси»-и Сотим Улугзода яке аз романхои бехтарини у мебошад.Аз он чумла Сотим Улугзода чунин асархоро иншо намудааст: «Кисмати шоир», «Восеъ»
Зиндагинома
Сотим Улугзода 2 сентябри соли 1911 дар дехаи Варзики нохияи Чуст (вилояти Намангони Чумхурии Узбакистон) дар оилаи дехкон ба дунё омадааст. Волидони Сотимхон аз табакаи кишоварзони камбизоат, вале сохибдил буданд . модараш зани босавод буда, гохе машки шеър мекардааст. Сотимхон дар сини нухсолаги аз модар ва дар дахсолаги аз падар бенасиб мемонад. Баъдан вай дар мактаб усули нав, ки дар Чуст ташкил шуда буд, ба тахсил фаро гирифта мешавад. Соли 1925 ба сафи донишуёни Дорулмуаллимини точикии шахри Тошканд пазируфта шуда, соли 1992 онро хатм мекунад ва як сол дар хамин муассисаи таълими ба касби муаллими машгул мешавад. Чор соли тахсил ва як соли фаъолияти муаллими дар Дорулмуаллимин дар ташаккули шахсият ба хисси худшиносии Сотимхон мусоидат менамоянд. У дар ин муддат ба эчодиёти Рудакиву Фирдавси ва дигар шахсутунхои адабиёти хазорсолаи точик шинос мешавад, ба С Айни, А Лохути, Нисор Мухаммад, А Фитрат барин шахсиятхои фархангии точик вомехурад ва аз забони русс М.С.Андреев пандеро ба маънои “халки худро шинос” ба гуш мегирад. Хамчунин, дар солхои дар Дорулмуаллимини Тошканд тахсил карданаш С Улугзода ба донишчуи факултети шаркшиносии университети осиёи миёна Клавдия Блоговешенская дусти пайдо намуда, баъдхо ба у издивоч намуд ва онхо сохиби ду фарзанд – Азиз ва Норахон гардиданд. Сотим Улугзода соли 1930 ба пойтахти Точикистон – Сталинобод омада, дар идораи рузномахои “Комсомоли Точикистон ” (холо “чавонони Точикистон”), “Точикистони сурх” (холо “Чумхурият”) ва мачаллаи “барои адабиёти сотсиалисти” (холо ”Садои шарк”) фаъолият мекунад. Солхои 1934 – 1937 вазифаи котиби масъули раёсати Итифоки нависандагони Точикистонро ба ухда дошт Фаъолияти С Улугзода водор менамуд, ки ба шхру нохия в дехоти Точик сафархо карда, зиндагии мардумро боз хам бехтар омузад дар айни, хол дар ниходи у шавку рагбати тадкики таърихи адабиёти Точик то рафт меафзояд. Ин аст, ки соли 1940 ба аспирантураи Инситути адабиёти чахонии Москов дохил гардида чиддан ба фаъолияти илми мепардозад. Соли 1941 баробари огоз гардидани Чанги Бузурги Ватани Сотим Улугзода ба сафи куввахои масуллах чалб мешавад ва то соли 1944 дар рузномае, ки ба фронти гарби таалук дошт, фаъолият менамяд. Адиб соли 1944 аз сафи армия ба акибгох двъват мешавад ва то соли 1946 вазифаи раиси Иттифоки нависандагони Точикистонро ухда мекунад. Нависанда аз соли 1946 то охири умр танхо ба кори эчоди шугл меварзад. Сарнваишти Сотим Улугзода баъди солхои 50 – ум ба душворихои зиёде ру ба ру гардид. Писараш Азиз ки хатмкардаи университети давлати ба номи Ломоносови москав буду он чо ба сифати омузгор фаъолият дошт, соли 1967 хангоми сафари расми ба Хиндустон аз сафоратхонаи Англя панохгохи сиёси хоста ба хорича мухочират намуд. Баъди ин ходиса С Улугзода ба таъкиби сахти Хукумати Шурави гирифтор гардид. Нависандаро аз сафи хизби коммунисти ронданд, чоп ва тадриси асархояш боздошта шуд. Аз нимаи дуввуми солхои 80 – ум саркарда, вазъи сиёсии мамлакат тагйир ёфт ва С Улугзода дар чодаи адабиёти Точик аз нав мавкеи муносиб пайдо намуд. Дар арафаи аз байн рафтани Итиходи Шурави адиб бо унвони Нависандаи халки Точикистон ва чоизаи адабии ба номи Рудаки сазовор гардид. Нависанда соли 1992 шахри Москавро истикоматгохи поёни умр карор дод. Соли 1997 романи “Фирдавси”–и С.Улугзода ба сифати “Романи сол”-и Чумхурии исломии Эрон пазируфта шуда,нависанда ба бахои чихил сихи сиккаи тилло (баробари чахор хазор доллари амрикои) сазовор гардид. Ин охирин мукофоте буд,ки сохибашро дарёфт намуд. Нависандаи халкии Точикистон ва Ходими шоистаи санъати Точикистон Сотим Улугзода 25 июни соли 1997 дар шахри Москов алокамандону мухлисонашро абади падруд гуфт. Бо амри Хукумати Точикистон часади адиб ба Душанбе оварда шуд ва чанд соат сокинони пойтахти чумхури тавонистанд, ки дар толори Театри опера ва болети ба номи С Айни бо нависанда маъруфи Точикистон видоъ намоянд. Манзили хамешагии Сотим Улугзода дар мазори лучоб карор гирифт. Фаъолияти эчоди Сотим Улугзода нависандаи сермахсул буда, аз худ мероси бойи адаби, илми ва публисистиву тарчумави боки гузаштааст. Фаъолияти нигорандагии адиб аз аёми тахсилаш дар Дорулмуаллимини шахри Тошканд огоз меёбад. Дар рузнома ва мачаллахои “Овози Точик”, “Рахбари дониш”, “барои адабиёти сотсиалисти”, “Комсомоли Точикистон” аввалин навиштахояш дар шакли хабару макола чоп мешавад.
С Улугзода 18 – сол дошт, ки бо хамкории донишчуйи факултети шаркшиносии Университети Тошканд Понов повести “Сом ва Дик” –и М.А.Алексеевро аз руси ба точики тарчума намуд ва ин тарчума бо кушиш ва дастгирии устод Айни ба нашр расид. Баъдхо С Улугзода ин сохаро бо муваффакият идома дод ва чун сер махсултарин тарчумон дар адабиёти садаи асри XX Точик эътибор пайдо кард. Тарчумахои С Улугзода, аз чумла асархои Э.Л.Войнич “Занбур” (1931), В.Билл – Белосековские “хаёт даъват мекунад” (1935), Н.Погодин ва “Одами милтик дор” (1940), К.елсони “Хизматгори ду хоча” (1944), А.Н.Островский “Гунахгорон бе гунох” (1945), М.Горкий “Модар” (1953), Шекспир “Дон Кихот” (1974), Ч.Айтматов “Куллаи Фудзияма” холо хам аз бехтарин тарчумахо дар адабиёти Точик махсуб мешаванд.
С Улугзода хануз аз солхои 30 – ба тадкики осори намояндагони шинохтани адабиёти сехазорсолаи Точик таваччух зохир намуд ва дар ин соха низ хизмати бе дарег намуд. У чун узви вобастаи Академияи илмхои Точикистон (1951) асару маколахои зиёд таълиф намуда дар инкишофи адабиётшиносии точик сахми муносиб гузошт Як катор маколахои олим, аз чумла “Лохутии мо” (1933) “Анчумани якуми нависандагони шурои Точикистон” (1934), “Садриддин Айни” (1935), “Дар бораи шоирони помир” (1935), “Барои асархои сахнави олисифат” (1947), “Дар бори баъзе масъалаи танкиди адаби ва адабиётшинос дар республика” (1954), ба адабиётшиноси ба нутки адабии даври нави точик бахшида шудаанд. хамчунин С Улугзода оид ба рузгор ва эчоди шахсиятхои барчастаи фарханги, чун Абуабдуллохи Рудаки, Дакики, хаким Фирдави, Абуали ибни Сино, Носир Хусрав, Ахмади дониш, асару маколахои пур кимат таълиф намуда аст. Рисолахои “Ахмади Дониш” (1946) ва “Пири хакимони машрикзамин” (1980) дорои кимати калони илми мебошанд. Макоми С Улугзода дар таърихи адабиёти давраи нави точик чун нависанда драматург басо баланд аст.
Насри Бадеии Улугзода
Дар эчодиёти С Улугзода насри бадеии асосан баъди Чанги Бузуоги Ватани мавкеъ пайдо мекунад. Дар очерку хикояхои “Атака” (1944), “Биби” (1946), “Саёхати Бухоро бо хамрохии Айни” (1950), “Кахрамони Денестр, Висла ва Одер” (1967) вокеахои даврони шурави мавриди барраси карор гирифтаанд. Вокеаи хикояи “Марги Хофиз” (1972) бошад, дар Хиндустон руй медихад. Пдар – Хофизи бузург фарзанди хинашро мекушад ва баъдтар худро низ халок месозад. Мочарои падару писар ва хифзи ватан аз мавзуи кадимии адабиёти чахон мебошад, ки дар хикояи “Марги хофиз” тамоман ба таври нав тасвир ёфта аст. Нахустин асари калон хачми С Улугзода дар сохаи насри бадеи киссаи “Ёрони бо химмат” (1947) мебошад, ки ба вокехои Чанги Бузурги Ватани иртибот дорад. Дар асар образхои Зайнаб, Чурабек ва Ориф мавкеъ доранд. Зайнаб аз майдони чанг “Хатти сиёх” мегирад, ки шавхараш Чурабек дар мухориба кахрамонона халок гардида аст. У баъди як соли мотам ба хотири аз гапу калочахои мардум рахои ёфтан ба Ориф Каримов ном мухандис издивоч мекунад. Вале дере нагузашта аз шифохонаи шахри Тошканд мактуби Чурабек ба дасти вай мерасад. Лахзаи хассоси асар он аст, ки Зайнаб ду шавхари конуни дорад ва интихоб дар итиёри ин зани дар холати парешони карор дошта мебошад. Зайнаб баъди андеша ва мухокимахои зиёди мантикиву ахлоки шавхари аввалашро интихоб кард, дар беморхона мегуяд: “Ман Чурабекро гирифта мебарам”. Зайнаб бо ин сухан масъулияти азимеро дар зиндаги ба ухда гирифт, то ки Чурабеки аз пову даст махрум гаштаро начот бидихад ва уро ба чодаи зиндаги рахсипор созад. Аввали романи С Улугзода “Навобод” (1953) мебошад, ки он ба масъалахои муттахидкунии хочагихои дехкони ва ободонии дехоти Точик дар даврони шурви бахшида шудааст. Ин асар дар таърихи адабиёти давраи нави точик мавкеи муайян дорад. Асархои насрии “Восеъ” (1967), “Ривояти Сугди” (1975), “Достонхои “Шохнома”” (1976; 1977), “Фирдавси” (1985) ба мавзуъхои таърихи бахшида шудаанд. Дар эчодиёти С Улугзода охирин асари калон хачми у – «Фирдавси» мавкеи босазо дорад “Фирдавси” романи мухташам буда, мавзуъ ва масъалахои зиёди ватанпарастиву хештаншиносиро дар бар мегирад. Нависанда дар маркази сюжети роман накши Хаким Фирдавсиро гузошта, уро ба сифати шоири хакчу, ростгу, ватанпараст, додхох ва олихиммат тасвир менамояд. Дигар образхои асар аз чумла Фотимабону (хамсари Фирдавси), Манижа ва Хушанг (фарзандони Фирдавси) Абу Дулаф, Мухаммад лашкари, Хусайн кутайб, Салохиддини дуредгар, Унсурии шоир дар такмили образи асоси сахм гирифтаанд. Адиб бо эчоди “Фирдавси” дар таърихи адабиёти давраи нави точик як навъи тозаи романнависиро кавш намуд”Субхи чавонии мо” кисаи тарчумаи холи буда, соли 1954 ба табъ расидааст. Сотим Улугзода анъанаи ёдоштнависии адабиёти точик аз чумла “Ёдоштхо” –и С Айниро, идома додааст. Кисса аз 57 боб иборат аст ва дар он вокеъахои тасвир гардидаанд, ки солхои 1916 – 1926 дар дехоти атрофи шахри Туси вилояти Намангони ва шахри Тошканд ба вукуъ омадаанд. Мундаричаи асар дар атрофи як оилаи дехкони точик (Умархон бо хамсараш ва писархояшон – Азиз, Собир ва Мухтор) бахс мекунад. Чараёни вокеа аз номи Собири хурдсол ки тачассуми даврони кудаки нависанда мебошад, баён мегардад. Панч боби аввали кисса зиндагии оилаи Умархонро дар деха дар бар мегирад Собир дар аввал дар хусуси деха падар ва модари худ ва лахзахои бе гамии кудаки хикоя мекунад. Шароити танги зиндаги ва махсусан хушксолию гушнаги соли 1918 Умархонро мачбур месозад, ки ба Тошканд куч бандад ва ба заводи пахта ба кор дарояд. Собир дар бобхои “Ба завод”, “Дустони нав”, “Лаклак”, “Насихати падар”, “Франчи”, “Рушноии хаёти нав” дар бораи шароити мусоиди зиндаги ва дустиву рафокаташон ба хамсояхои русзабони худ бо мухаббату самимияти хос сухан меронанд. Вале ин зиндагии осудахолонаи онхо хамаги дуюним сол давом мекунаду халос модари Собир ногох бемор шуда вафот мекунад. Падар хамрохи Собиру Мухтор ба деха мекучад. Баъди чанде ба дидорбинии Азиз ба Тошканд рафта барнамегардад. Собир холати вафоти худро аз шунидани хабари вафоти падару модараш дар боби “Ятими” чунин баён карда аст: “Шаб зор – зор гириста сахар кардам. Барои он, ки Мухтор аз хоб бедор шавад, сарамро ба курпа печонда бе садо мегиристам. Саргузаштхои умри ёздахсолаам ба ёдам омаданд…” Дар бобхои минбаъдаи асар Собир дар мактаби Муллозайниддин, чанд мудат дар мактаби нави деха ва баъд дар интернати шахри Тус тахсили илм мекунад. Соли 1925 Собир чун талабаи пешкадам ба Дорулмуаллимини Точикии Тошканд роххат мегирад. Дар чанд боби минбаъдаи “Субхи чавонии мо” тахсили Собир дар Дорулмуаллимин тасвир ёфтааст. Аз чумла дар боби “Халки худро шинос” Собир таассуроти худро аз сухбати професори рус Михоил Степанович Андреев, ки бо лахчаи софи точики “ассалому алакум, бачахо!” гуён ба синф даромада буд, баён месозад: “Олими рус, ки нахустинбор ба ман “халки худро шинос” гуфта буд, як умр дар хотири ман монд”. Собир айёми таътил ба деха меравад ва чанд мудат ба Мухтор хамрохи карда, боз аз паи тахсил дар Дорулмуаллимин мешавад.
Рахмонзода Каздони,
23-07-2012 22:52
(ссылка)
Сенарияи чашни 20 солагии Истиклолияти давлатии ДДЗТ
Сенарияи чашни 20 солагии Истиклолияти давлатии ДДЗТ ба номи Сотим Улугзода
(Ороиши сахна: банерхои 20 солаги, парчам, дасовардхои донишчуён дар тулли 20 сол.)
Бахшида ба муносибати 20-умин солгарди чашни Истиклолияти давлатии Чумхурии Точикистон.
Унвони барномаи консерти: “Истикбол аз Истиклол”.
Суннатулло: Рах ба суи нури хуршед аст, истиклол,
Саргахи дарёи умед аст, истиклол.
Зарнигор: Миллати ояндадил оинаандешам,
Мазхари пояндаи дид аст, истиклол.
Зарнигор: Саломи хуши ва беинтихои мо нисори хар яки Шумо мехмонони изатманд, устодони азизу арчманд, ва донишчуени мухтарам. Хузури мубораки Шумо мехмонон, устодон ва донушчуёни шарфмандро ба сахни зебои ДДЗТ ба номи Сотим Улугзода ва ба ин чашни бузур, чашни такдирсои миллати тамаддунсози точик 20-умин солгарди Истиклолияти давлатии Чумхурии Точикистон самимона хайрамакдам мегуем.
Суннатулло: Халки точик баъди зиеда аз хазор сол сохиби давлати мустакили милли гардида, макому манзалати хоса касб намуд. Дар тули таърих халки точик ба як катор дастовардхои беназир ноил гардидааст. Ки бузургтарини он ба даст овардани Истиклолияти миллли давлати азиз мебошад.
Ва хушбахтона имрўз хамаи мардуми шарифу сарбаланди Точикистон бо тамоми хасти; дарк менамоянд, ки истиклолият мукаддастарину азизтарин неъмати дунё, рукни асосии давлати озод, рамзи шарафу номуси ватандори, ва нерўи таконбахши хаёти харрўзаи мо мебошад.
Зарнигор: Албатта хануз 20 сол пеш миллати куханбунёд, сохибфарханг ва тамаддунсози точик ба дастоварди бузург ва мукаддас - истиклолияти давлати ноил гардид, ки холо мову шумо ин руйдоди муборак, яъне тантанаи адолати таърих ва бо силсилаи давлатдорихои чандинхазорсолаи ниёгонамон пайвастани оини давлатдории навини худро бо камоли ифтихору сарфарози чашн мегирем. Ба хамаи Шумо ин чашни фархундаро муборак бод мегуем.
Суннатулло: Дустони азиз! Дар ин рузи муборак, ки алббата ин рузро бе хузури чунин шахсиятхо, ки сарчашмаи илму маърифатанд тассавур кардан гайри имкон аст, инак мехостем сухани ифтитохиро ба устоди азиз хамаи мову Шумо ректори ДДЗТ ба номи С.Улугзода мухтарам Зиёев Хуршед Машгулович дихем!!!
Ректор табрикот……………………………………………………….
Зарнигор: Сарчашмаи ободии дунест муаллим,
Афроди башар катраест, дарест муаллим.
Як олам ташаккур барои суханхо воло, саломат бошед устоди мехрубон!!!
Суннатулло: Эй, ошики шеъру сухан, махфили донишчу бие,
В-эй лоики назму кухан, махфили донишчу бие.
Азми шеър дори бие, газалсарои мекунем.
Таъхир макун, ай хамватан, махфили донишчу бие.
Зарнигор: Истиклолияти Точикистон барои мардуми точик хушбахтист. Мехмонон ва устодони азиз!! Имруз дар хакикат миллати куханбунёд, ва тамаддунпарвари точик ид дорад, яъне чашни Истиклол дорад, ва имрузхо ин чашни зеборо дар тамоми гушаву канори мамлакт бо як шукуху чалоли хоса истикбол менамоянд.
Суннатулло: Махс имруз ДДЗТ ба номи С. Улугзода тасмим гирифтааст, ки бахшида ба ин саннаи фархунда яъне 20 салагии Истиклолияти давлатии кишвар дар хузури устодон ва донишчуён барноами консертиро бо унвони “Истикбол аз Истиклол”-ро пешкаш намояд, бо кафкубихои пурмавчи Шумо барномаи идонаи хешро огоз менамоем.
Огози барнома:(баромади пирамарди солхурда дар васфи истиклол.)
Пирамард: Фарзандони азиз! Точикон аз кадимулайем миллати озодипарасту озодихох буданд. Солхои сол дар дил орзуи озодиро мепарвариданд. Бо амри тагдир ва бар асари тахаввулоти фарогири сиёсиву ичимоии ибтидои солхои 90-уми асри гузашта халки точик баъди хазор сол аз нав ба эхё ва эъмори давлати миллии худ ноил гардид. Истиклолият дар таърихи хазорсолаи халки точик ин вокеаи хеле бузург буд. Вале Точикистон аз нахустин рузхои истиклолияти худ дар раванди баркарорсози ва ташаккули пояхои давлату давлатдории нав, таъмини амнияту оромии чомеа, суботи сиёсиву ичтимоии кишвар мардум бо мушкилоту монеахои сангин рубаругардид. Халки точик аз чумлаи он миллатхоест, ки марзу буми худро хеле дуст медорад, ва барои хастии он чонисори мекунад. Шукургузори онам, ки миллати бузурги Точик имруз давлати сохиихтиёр, демокроти, хукукбунёд, ягона, ва сохибистиклол гардидааст. Фарзандони азиз! Акнун барои халки точик чун обу хаво вахдати милли зарур аст. Танхо бо вахдат ва мехнати якдилона мо метавонем, истиклолияти худро хифз бикунему ватани азизамонро ободу зебо бигардонем. Бешубхо оромиву шукухи хар як давлату миллати бар души хар як шахванди он вобаста аст, махсусан насли ояндасозии миллат чавонон. Бале, чавонон бояд хуб дарк намоянд, ки оянда такдири халку давлати Точикистони сохибистиклол ба дўши онхо гузошта мешавад. Ин рисолати хайр, яъне хифзу обод кардан ва ба наслхои оянда бегазанд ба мерос гузоштани сарзамини ачдоди ва Ватани азизи хеш масъулияти бузург дорад ва хар яки Шуморо вазифадор менамояд, ки хамеша ба хотири тахкими вахдати милли пойдориву устувории давлати сохибихтиёри худ, густариши худшиносиву худогохи ва ватандўстиву ватанпарасти кўшишу талош намоед. Ва инчунин Барои устувор намудани пояхои истиклолияти милли ва бунёди давлати пуриктидори демократи, ва эхёи дурахшонтарин арзишхои тамаддуни бузурги ниёгонамон масъулияти бузурге ба душ дошта бошед. Чавонони азиз! Ояндаи Точикистон дар дасти Шумост, биёед ба чахониён исбот намоед, ки миллати точик миллати сулхпарвару, механпараст мебошад, ва кушиш намоед, ки Истиклолияти миллати худро то абад човидон нигах доред!!!!
Баромади 2: (пас аз анчоми сухани пирамард, бо мусики шеъри “Чист Истиклолият?” садо медихад.)
Зарнигор: Дастоварди бузургтарини мо дар тули 20 соли истиклолият баркарор намудани сулху суботи комил ва вахдати пойдори милли, таъмини рушди устувори иктисодиву ичтимои, тахкими худшиносиву худогохи, болоравии хисси ватандустиву ватандори дар миёни тамоми табакахои чомеаи Точикистон аст, ки махз ба шарофати хиради азалии мардуми сохибмаърифату фархангдусти точик муяссар гардид.
Суннатулло: Точикистон, Точикистон,
Аз баландихои шаъну шони ту,
Ман баландихои даврон дидаам,
Аз булури чашмахои равшанат,
Равшании рузгорон дидаам.
Зарнигор: Итикбол мегирем, суруди Точикистон дар ичрои донишчу!!………………………………………………………….
Суннатулло: Истиклолият шараф ва номуси хар як миллати озодандеш ва сохибхираду сохибэхтиром аст. Истиклолият рамзи саодати миллат ва давлати сохибихтиёри милли нишонаи пойдориву бакои он мебошад. Зеро дар дунёи пуртазоди муосир факат миллате схиби ному иззат шуда метавонад, ки истиклоли вокеи ва давлати озоду мустакили хешро дошта бошад.
Зарнигор: Хушбахтона имрхзхо мо дар арафаи тачлили яке аз руйдодхои бузургтарини таърихи миллати куханбунёдамон – 20-солагии истиклолияти давлатии Точикистон карор дорем. Ба ин муносибат тамоми мардуми шарифи кишвар,хамватанони бурунмарзи, ки Точикистонро хонаи умеди худ медонанд, ва хамаи Шумо устодон ва донишчуёни азизро самимона табрик мегуям.
Суннатулло: Дустони азиз! Инак боз ба муносибати ин чашни зебои Ватан инчунин ба хотири болидатаъбии Шумо сурудри навбатиро руи сахна мехонем………………………………………..
Зарнигор: Мо ба он руз расидем, ки Истиклол аст,
Мо хамон манзара дидем, ки Истиклол аст.
Дар нафас гулгула кардем фарахмандиро,
Чун дили хеш тапидем, ки Истиклол аст.
Суннатулло: Мо - наслхои имрузаи точикон, ки масъулияти такдири давлат ва миллатро ба души хеш гирифтаем, бояд халкамонрохамеша дар муттахиди нигох дорем ва ба бунёдкориву созандаги рахнамун созем. Моро мебояд, ки Истиклоли кишвари азизамонро чун гавхарки чашм нигох дорем, ва Ватанаморо ободу зебо гардонем!!
Зарнигор: Албатта дар пайравии ин суханхо, кайд кардан ба маврид аст, ки дар туллии 20-соли Сохибистиклоли ДДЗТ ба номи С. Улугзода, ба як катор дастовардхое беназир ноил гардиааст,ки хамаи ин махс аз захматхои бузурги устодон ва донишчуёни Донишкада мебошад, ки дар тамоми чорабинихои Чумхурияви ва берун аз он хеле иштироки фаъол доштанд, ва хамеша кушиш бар он мекарданд, ки номбардори миллати азизи хеш бошанд.
Суннатулло: Устодон ва донишчуёни арчманд инак мехостем, барои кадрдони ва сарфароз гардонидан бо мукофотхо, барои мехнат ва хизмати арзандаи Шумо дар туллии 20-соли Итиклолият ба назди баландгуяк ректори ДДЗТ ба номи С. Улугзода, Зиёев Хуршед Машгулович дихем!!
Зарнигор: Устодони азиз Шуморо ба муносибати чашни 20-солагии Истиклолияти давлатии Чумхурии Точикистон ва сазовор шуданатон ба унвонхои фахри самимона муборак бод мегуем. Муборак бошад.
Суннатулло: Тахсил ба Донишкада хуб аст гуворост,
Дустон ба дили хамдигари гам нагузоранд.
Ин чо на касе хорису, не дар гами дунест,
Мехр аст, чавонист, азизаш бишуморед.
Зарнигор: Давраи донишчўиро давраи пурсамари чавони меноманд. Зеро солхои донишчуи айёми ташаккули шахсият мебошад. Дар ин давра шахс донишхои илми ва тачрибаи хаётиро аз бар намуда, чахонбиниашро васеъ менамояд. Худро ба хаёти мустакил ва фаъолияти пурсамару муфид ба нафъи чомеа омода месозад.
Суннатулло: Дар ин лахзахои зебои донишчуи, ки давраи самимият ва чушу гуруш аст, мехостем ракси мавзунро дар ичрои донишчу ба сахна даъват намоем!!………………………………
Зарнигор: Дар хакикат шукургузори аз истиклолят аст, ки мохи декабри соли 1991 вакте ки Итиходи Шурави аз байн рафт, Точикистон мисли чумхирихои дигар озодии вокеи ба даст овард. Чумхурии мо акнун бо тамоми мамлакотхои чахон мустакилона робита баркарор мекунад. Точикистонро беш аз сад давлати дунеи чахон ба расмият шинохтаанд. Точикистони озоди мо узви Созмони Милали Муттахид гашт ва ба оилаи кишвархои озоди чахон пазируфта шуд. Ки ин яке аз дасовардхои бузурги халки точик дар тулли 20 соли Истиклолият мебошад.
Суннатулло: Точикистон, обу хокам обу хоки поки туст,
Ту маро хам чои чон, хам чои дил, хам чои чашм.
Ман кадам чун менихам, дар зери поям хоки туст.
Гарди хокатро табаррук менихам болои чашм.
Зарнигор: Суруди навбати дар ичрои донишчу…………………….
Суннатулло: Ба хотири эътибори бештаре пайдо намудани Точикистон дар арсаи байналмилали, аз дастовардхои мухимтарини технологияи муосир ва арзишхои умумибашари ба хуби огах ва бархурдор бошанд.Чавонон бо дониши комил, зиракии сиёси ва эхсоси баланди ватандусти монеъахои мавчударо паси сар намуда, дар пешрафти рузафзуни кишвари сохибистиклоламон сахми арзанда хоханд гузошт.
Зарнигор: Албатта хушбахтии мо дар он аст мо чавононе дорем, ки марзу буми худро хеле дуст медоранд, ва барои хастии он чонисори мекунад. Дар олам чанд мукаддасоти ягона ва такроронашаванда мавчуд аст, ки Модару Ватан низ ба он шомил мегарданд. Ва ин боиси ифтихоо аст, ки хисси ватандории чавонони точик ба дарачае расидааст, ки хокашро аз тахти Сулаймон ва хорашро аз лолаву райхон хуштар медонанд.
Суннатулло: Ракс дар ичрои ……………………………………..
Кадат он кадр чонон, лахзаи рафтор мезебад,
Ки бахри пояндозат, факат гулзор мезебад.
Ту механдию гул сад бор мегардад фидо ту,
Ту лаб во мекуниву, лаъл минатдор мегардад.
Дами раксиданат, атрофии руят зулф овезон,
Ба гирди хирмани гул боги сунбулдор мезебад.
Зарнигор: Дар солхои истиклолият барои эхё намудан ва инкишоф додани забони давлатиамон, ки забони шевою шоирона ва ширину шахдбори точики мебошад, чойгохи арзанда ва макоми шоиста мухайё сохтем. Ва Забонхои хоричи махсусан забонхои руси ва англиси бошанд омили мухими ворид шудани хар як фард ба фазои тамаддуни муосир махсуб меёбанд. Забондони имконияти бевосита сарукор доштани шахрвандонро бо техникаю технологияи нав васеъ гардонда, дастраси ба маводи иттилоотии техникиро, ки аксаран бо ин забонхо таълиф мешаванд, осон месозад.
Суннатулло: Бале, яке аз дасовардхои ДДЗТ дар тулли 20 соли Истиклолят ин буд, ки дар Донишкада зиёда 11 забони хоричи чори карда шуд. Акнун донишчуёни метавонанд озодона бо ин забонхо харф зананду фархангу, маданатияти волоимиллати худро ба чахониён муаррифи намоянд.
Зарнигор: Суруд………………………………………………..
Суннатулло: Ачаб дилкаш бувад обу хавои Точикистонам,
Дилу чонам, фидо бодо барои Точикистонам.
Накуенро ба тан чону, ба сар акли расо бахшад.
Чунин мулки базебу дилрабои Точикистонам.
Зарнигор: Дар хакикат фазои озодиву сулху осоиштаги ва вахдату ягонигист, ки имрузхо мо озодона дар тамоми чанбахои иктисодиву ичтимоии чомеа озодона метавонем кор ва фаъолият намоем, Ватанамро зебову гулгуншукуфон намоем.
Суннатулло: Суруди чамбасти……………………………
Суннатулло: Эй дустон муборак, эхёи Точикистон,
Равшантар асту зебо, фардои Точикистон,
Гар мулки бостонист, сар то ба сар чавонист,
Бингар то азми пиру барнои Точикистон.
Зарнигор: Бигзор мукаддасоти давлатдории милли, забони модари, вахдату ягонаги, истиклолияти милли, хамсафари доимии мову шумо ба суи чомеаи мутамаддин ва фардои ободу осуда бошанд! Бигзор ормонхои волои истиклолият,хадафхои начиби созандаги ва кору пайкори хамешаги илхомбахши ояндаи нек ва зиндагии осоиштаву осудахолонаи мардуми мо гарданд!
Суннатулло: Аз ин лихоз, орзу мекунем, ки 20 соли истиклолият чун 20 зинаи камолоти миллату давлат дар дили хар як фарзанди бонангу номуси Точикистон оташи мехр, хамдиливу хамфикриро фурузон нигох дорад ва донахои умеду эътимодро ба фардои неки Ватан ба нумуъ оварад. Бигзор, вахдати милли, сулху суботи поянда, ормонхои волои истиклолият ва хадафхои начиби созандаги рахнамои ояндаи неки пиру чавони мамлакат гардад! Бигзор, истиклолияти давлати точикон, ки атои худованди ва пайки човидонист, то абад устувору поянда бошад!
Зарнигор: Зиндаву поянда бод халки бунёдкор, созанда ва фархангофарини точик!
Суннатулло: Барномаи идонаи мо хусни анчом мепазирад. Саломату сарбаланд ва пируз бошед!
Кисми тарбияи ДДЗТ ба номи Сотим Улугзод
Рахмонзода Каздони,
23-07-2012 22:48
(ссылка)
Сенарияи “Омузгор» - и ДДЗТ ба номи Сотим Улугзода.
(Ороиша сахана: овозен намудани банерхо, давомноки: зиеда аз 60 дакика.)
Барранда 1:
Точикистон, Точикистон,
Аз баландихои шаъну шони ту,
Ман баландихои даврон дидаам,
Аз булури чашмахои равшанат,
Равшании рузгорон дидаам.
Барранда 2: Салому дуруд ва паемхои гарму чушону беинтихои мо ирсоли хар яки Шумо бод, мехмонони изатманд, устодони азизу арчманд, ва донишчуени сарбаланд. Хузури хамаи Шумо устодон ва донушчуёни азизро ба сахни зебои ДДЗТ ба номи Сотим Улугзода ва ба чашни “ Омузгор ” самимона хайрамакдам мегуем.
Барранда 1: Дар Тоҷикистони соҳибистиқлоли мо ин рўз ҳамчун санаи гиромидошти илму дониш ва арзишҳои маънавӣ бо шукўҳи хоса ҷашн гирифта мешавад. Холо мову шумо имруз чашни шахсиятхои нотакрор сарчашмаи илму маърифат барои хамаи мову Шумо яъне “Рузи Омузгор» -ро дар соли бисёр муҳиму хотирмон чашни 20-мин солгарди Истиклолияти Чумхурии Точикистон таҷлил мекунем.
Барранда 2: Дар ин рузи муборак алббата, рузи хушбахти ва сарфарозии танхо анна хамин шахсиятхои нотакрори олам, ва ичунин сарчашмаи илму маърифатанд, мехостем сухани ифтитохиро ба ректори ДДЗТ ба номи С.Улугзода Зиёев Хуршедчон Махшулович дихем.
Барранда 2:
Сарчашмаи ободии дунест муаллим,
Афроди башар катраест, дарест муаллим.
Харфу суханаш олами сад панду хает аст.
Сад шукри Худо бо мост, аз мост муаллим.
Барранда 1:
Як олам ташаккур барои суханхои воло, саломат бошед устод!!!
Барранда 2:
Тахсил ба Донишкада хуб аст гуворост,
Дустон ба дили хамдигари гам нагузоранд.
Ин чо на касе хорису, не дар гами дунест,
Мехр аст, чавонист, азизаш бишуморед.
Барранда 1: Давраи донишҷўиро давраи пурсамари ҷавонӣ меноманд. Зеро солҳои донишҷўӣ айёми ташаккули шахсият мебошад. Дар ин давра шахс донишҳои илмӣ ва таҷрибаи ҳаётиро аз бар намуда, ҷаҳонбиниашро васеъ менамояд. Худро ба ҳаёти мустақил ва фаъолияти пурсамару муфид ба нафъи ҷомеа омода месозад. Бинобар ин шумо донишчуён бояд ҳар лаҳзаи қимати ин давраро бо дарки масъулияти ҷиддӣ пурсамару судманд истифода баред.
Барранда 2: Ичунин мехнату захмати устодони арчманди хешро кадрдони кунед, зеро ки махс бо шарофати ин шахсиятхои нотакрор мо зафарёб гашта куллахои баланди зиндагиро фатх мекунем. Ва устодони азиз бо камоли мамнуният мехостем, аз номи кули донишчуёни ДДЗТ ба номи Сотим Улугзода хамаи Шумо устодони арчманд ва гиромиро бо ин рузи муборкатон муборак бод гуям. Чашн ба Шумо муборак бошад!!!!
Барранда 1: Устодони мухтарам ба ин муносибат, бахри болидатаъбии хотири Шумо суруди Точикистонро дар ичрои донишчу пешкашатон гардонем!!!
Барранда 2:
Имрўз ҳамаи мардуми шарифу сарбаланди Точикистон бо тамоми ҳасти дарк менамоянд, ки истиқлолият муқаддастарину азизтарин неъмати дунё, рукни асосии давлати озод, рамзи шарафу номуси ватандори, ва нерўи таконбахши ҳаёти ҳаррўзаи мо мебошад.
Барранда 1:
Албатта махс шарофати Истиклоли зебои Ватан буд, ки имрузхо тамоми сохахои ичтимоиву иктисодии чомеа ру ба тараки оварданд. Дар ин раванд яке аз сохахои афзалиятноки чомеа, сохаи маъориф, ки барои баланд бардоштани савияи дониши ва маърифати чомеа сахми назаррас дорад, ру ба тараки ниходааст. Мо аз он хушбахтем, ки дар рухияи сохибистиклоли камол ёфта истодаем, ва давлати озоду мустакил дорем, озодона тахсили илм мекунем, ва сарфароз аз онем,ки чунин устодони ба дилу чон наздик ва мехрубон дорем, ки хамеша бахри донишандузии мо донишчуён захматхои беназир мекашанд.
Барранда 2:
Бале бузурге низ гуфта буд:
Чу устодон наёби шахси дилсуз,
Ба шавки дил аз онхо дарс омуз.
Раси рузу агар ки бар муродат.
Туро шодди бувад устод пируз.
Барранда 2:
Барои захматхоятон, барои талошхоятон, барои омухтанхотон ба хамаи Шумо устодони бузург як олам ташакур зиндаву саломат бошед!!!
Барранда 1:
Зандаги дарест, даре бигзарад,
Ошики савдост, савдо бигзарад.
Чун тамошои чахон як навбат аст,
Навбати мову тамошо бигзарад.
Барранда 2:
Устодони арчманд! Дар ин лахзахое зебое, ки дар ихтиёр дорем, дар ин фурсатхои чашни мубораки Шумо, ва ба хотири гиромидошти Шумо имруз ба ДДЗТ хунармандии мардумии Точикистон, ситораи эстрадаи точик, сарояндаи хушсадову шухсалика, Файзигул Юсупова ташриф оварданд, ки мехостем бо карсакхои пурмавчи Шумо истикбол гирем!!!
Барранда 1:
Имрўз дар тамоми кишварҳои дунё чавонон ба ҳайси як нерўи бузурги бунёдкор ва пешбарандаи ҳаёт эътироф гардидаанд ва таҳкими нерўи иқтисодиву сиёси ва ичтимоии мамлакатро бе иштироки фаъолони чавон тасаввур намудан душвор аст, бешубҳа афзалиятҳои стратеги насиби он давлат ва чомеа мегардад, ки истифодаи самарабахши афкори пешрафта, пеш аз ҳама он нерўи навоварро, ки густаришдиҳандаи асосии он чавонон мебошанд, аз худ менамоянд.
Барранда 2:
Албатта, тарбияи мутахассисони соҳибмаълумот, баланд бардоштани сатҳи донишу малакаи касби ва густариши тафаккури техникии чомеа ва қабл аз ҳама чавонон, аз чумлаи масъалаҳои мубраме мебошанд, ки рушди имрўзу фардои иқтисодиву ичтимоии кишвар аз ҳалли онҳо вобаста мебошад. Барои расидан ба ин ҳадаф, мо бояд пеш аз ҳама чавононро дар рўҳияи ватандўстиву ватанпарасти, худшиносиву худогоҳии милли ва эътимод ба нерўи ақлонии худ тарбия намуда, онҳоро ҳарчи бештар ба донишандўзи раҳнамои созем.
Барранда 1:
Суруд!!!
Барранда 1:
Ман ба хар як пораи нонат каноат мекунам,
Руи хорои амалхоят иморат мекунам.
Эй, Ватан эй, хадяи беминати Яздони пок.
Ман ба домони намозият ибодат мекунам.
Барранда 2:
Бо эътимод метавон арз намуд, ки бо неруи аклони ва чисмони мо метавонем истиклолияти давлатиии худро хифз намоему ватанамонро ободу зебо гардонем. Бешубха, оромиву шукух ва шукуфоии Ватан ба масъулияти хар як сокини он вобаста аст яъне бар души хар яки мо чавонон насли ояндасози давлату миллати хеш. Мо итминони комил дорем, ки чавонон бо дониши комил, зиракии сиёси ва эҳсоси баланди ватандўсти монеъаҳои мавчударо паси сар намуда, дар пешрафти рўзафзуни кишвари соҳибистиқлоламон саҳми арзанда хоҳанд гузошт.
Мо - наслҳои имрузаи точикон, ки масъулияти тақдири давлат ва миллатро ба души хеш гирифтаем, бояд халқамонро ҳамеша дар муттаҳиди нигоҳ дорем ва ба бунёдкориву созандаги раҳнамун созем. Моро мебояд, ки Истиклоли кишвари азизамонро чун гавхарки чашм нигох дорем, ва Ватанаморо ободу зебо гардонем!!
Зарнигор: Албатта дар пайравии ин суханхо, кайд кардан ба маврид аст, ки дар туллии 20-соли Сохибистиклоли ДДЗТ ба номи С. Улугзода, ба як катор дастовардхое беназир ноил гардиааст,ки хамаи ин махс аз захматхои бузурги устодон ва донишчуёни Донишкада мебошад, ки дар тамоми чорабинихои Чумхурияви ва берун аз он хеле иштироки фаъол доштанд, ва хамеша кушиш бар он мекарданд, ки номбардори миллати азизи хеш бошанд.
Эй дустон муборак, эхёи Точикистон,
Равшантар асту зебо, фардои Точикистон,
Гар мулки бостонист, сар то ба сар чавонист,
Бингар то азми пиру барнои Точикистон.
Бигзор муқаддасоти давлатдории милли, забони модари, ваҳдату ягонаги, истиклолияти милли, ҳамсафари доимии мову шумо ба суи чомеаи мутамаддин ва фардои ободу осуда бошанд! Бигзор ормонҳои волои истиқлолият, ҳадафҳои начиби созандаги ва кору пайкори ҳамешаги илҳомбахши ояндаи нек ва зиндагии осоиштаву осудаҳолонаи мардуми мо гарданд!
Аз ин лиҳоз, орзу мекунем, ки 20 соли Истиқлолият чун 20 зинаи камолоти миллату давлат дар дили ҳар як фарзанди бонангу номуси Точикистон оташи меҳр, ҳамдиливу ҳамфикриро фурўзон нигоҳ дорад ва донаҳои умеду эътимодро ба фардои неки Ватан ба нумўъ оварад. Бигзор, ваҳдати милли, сулҳу суботи поянда, ормонҳои волои истиқлолият ва ҳадафҳои начиби созандаги раҳнамои ояндаи неки пиру чавони мамлакат гардад! Бигзор, истиқлолияти давлати точикон, ки атои худованди ва пайки човидонист, то абад устувору поянда бошад!
Зиндаву поянда бод халқи бунёдкор, созанда ва фарҳангофарини точик!
Барномаи идонаи мо хусни анчом мепазирад. Саломату сарбаланд ва пирўз бошед!
Рахмонзода Каздони,
23-07-2012 22:43
(ссылка)
Китобхо (англиси) аз Донишкадаи давлатии забонхои Точики
Рўйхати
Китобхо (англиси) аз Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба номи Сотим Улуѓзода, ки ба китобхонаи милли хамчун тўхфа супорида мешавад.
1. John F. Kennedy and the young people of America.
2. Readers Digest. Silence Edition.
3. Barnard Wallace. The Innovation Age.
4. POT – what it is, what it does? Tobias.
5. Pertschuc. Giant killers.
6. Yoshiko Uchida. Journey to topaz.
7. Galaxies. Asimov.
8. Donald Honig. Walk like a man.
9. Edward Eichel and Philip Nobile.The perfect fit.
10. Franchere. Willa.
11. Garfield Viking. Follow my leader.
12. Guibert. Cytomegalovirus. University press of America.
13. Ann Gabhart. Discovery at coyote point.
14. Graham Greene. Brighton Rock.
15. Martin Boyce Echternacht. Biodiversity of the Southern United States. Lowland Terrestrial Communities.
16. Bettyann Holtzmann Kevles. Naked to the bone.
17. Fermi. Atoms for the world.
18. Trivers. One stop marketing. What every small business owner needs to know.
19.Man`s marvelous computer. Rusch. Simon and Schuster.
20. Comanche moon. Larry McMurtry.
21. Easy enameling on metal. Albert.
22. Erhorn and Stark. Competing by design.
23. Daniel Gross. Greatest business stories of all time.
24. Elsie Thomas Culver. Women in the World of religion.
25. Lord. Pilot for spaceship Earth.
26. Crocodile blood. George Mandel.
27. Gay/ Alekseeva. Capitalism with a Human Face.
28. Elisabeth Fackler. Patricide.
29. Feldman Ford Reinhold. Patient or pretender.
30. Hunt. Reengineering.
31. Trivers. One stop marketing. What every small business owner needs to know.
32. Goode. The new congress.
33. Richard North Patterson. Silent witness.
34. The king of cash. The inside story of Laurence Tisch.
35. Linda Ellerbee. And so it goes. Adventures in television.
36. John Trenhaile. Nocturne for the General.
37. Adventure in space and time.
38. Competent Council.
39. Financial first aid.
40. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
41. Roylance. Mechanism of materials.
42. Roylance. Mechanism of materials.
43. Roylance. Mechanism of materials.
44. Covington/ Hannah. Access by design.
45. Health assessment.
46. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
47. Suzuki Hehner. Looking at weather.
48. Physical geography.
49. Horel Geisler. Global environmental change.
50. Rhinoplasty. State of the art.
51. Communities people and places.
52. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
53. Growing up with silence.
54. Clinical dissection Guide for Large animals.
55. G.D. Galsworth. Smart simple design.
56. Hydrology and water quantity control.
57. Smith Wiley. The practice of silviculture.
58. Biomedical imaging, visualization, and analysis.
59. John R. Verduin, Jr.. and Thomas A. Clark. Distance education.
60. The career decisions planner.
61. Goode . The right to privacy.
62. Heynick. Language and its disturbances.
63. Heinle and Heinle. Ya Veras.
64. Building speling skills.
65. America the beautiful. Massachusetts.
66. Cities and Suburbs.
67. Cities and Suburbs.
68. The family. Living in our world.
69. The family. Living in our world.
70. The family. Living in our world.
71. Senesh. Neigbourhoods.
72. The golden book encyclopedia.
73. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
74.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
75.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
76. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
77.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
78. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
79.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
80.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
81. Hunt. Reengineering.
82. Dimancescu. The seamless enterprise.
83. Presumption of guilt.
84. Carsten. War against war.
85. Hall. The soul of the enterprise.
86.Hall. The soul of the enterprise.
87.Hall. The soul of the enterprise.
88.Hall. The soul of the enterprise.
89. Roger Grozier. Daredevil goal.
90. America`s reign of terror.
91. The role of the school.
92. Lobel. Frog and toad together.
93. Children`s festivals from many lands.
94. Erhorn and Stark. Competing by design.
95. James Carville. … And the horse he rode on.
96. Alisa Craig. A dismal thing to do.
97. Judith Krantz. I`ll take Manhatan.
98. Western Civilization.
99. Latin America and Caribbean.
100. Save our nation.
101. Inside Windows NT infrastructures.
102. The Earth. A physical and Human Geography.
103. Rountree. On women Turning 70.
104. Western Civilization.
105. Western Civilization.
106. Our communities.
107. Susan S. Hunter. HIV/ Aids and social change.
108. Almeida. Micro laparoscopy.
109. The American consumer decision making for today’s economy.
110. Harm de Blij`s. Geography book.
111. Horel Geisler. Global environmental change.
112. Berry Ford Carls. People, places, and change.
113. Jonston. Roman life.
114. Gay/ Alekseeva. Capitalism with a Human Face.
115. Arnold Plas. The human touch.
116. For king and country.
117. Dennis McFarland. Singing boy.
118. Condon. Money is love.
119. Improving Ra D performance the Juran way.
120. Improving Ra D performance the Juran way.
121. Burch Grant. The Jolly Witch.
122. Lonzo Anderson.
123. Arnold Plas. The human touch.
124. Borek.
125. Big structures, large processes, huge comparison.
126. The good master. Seredy.
127. A dark coffin.
128. Nancy Venable Raine. After silence.
129. Jay Presson Allen. Just tell me what you want.
130. Investment basics and beyond.
131. Re-inventing the corporation/
132. Stephen Murray. Fetch out no shroud.
133. Leggett Mead Charvat. Prentice-hall handbook for writers.
134. Replacing citizenship.
135. Poul Anderson.
136. Lorus and Margery Milne. The phoenix forest.
137. Tropical fish. Halstead. Landa.
138. Reader`s Digest select editions. The loop.
139. Elisabeth Kubler-Ross. Death.
140. Minerals and rocks.
141. The big bear cub scout book.
142. J.J. Rousse. Pages choisies.
143. A dog`s life.
144. Billie Letts. Where the heart.
145. Introducing the Constellation.
146. Stientists.
147. Marry Poppins Travels.
148. Mortal Matters. When a loved one does.
149. The innovation age.
150. The language connection: from the classroom to the world.
151. Gray. How we choose a president.
152. R.L. Stine. The horror at a camp jelly jam.
153. Stephen R. Donaldson. The one tree.
154. The miracle. Living Wallace.
155. Frederick And Joyce. Long island seafood cook book.
156. Peter D. Kramer. Listening to Prozac.
157. Prizzi`s family Richard Condon.
158. Arnold Plas. The human touch.
159. Goodwin. Agricultural price analysis and forecasting.
160. The art of trusteeship.
161. Roy Doty. Where are you going with that oil?
162. Standard reference. Encyclopedia.
163. John Hoke. Aquariums.
164. Beisse. A guide to computer user support.
165. Japan. Land and people.
166. Guide to search engines.
167. Susan S. Hunter. HIV/ Aids and social change.
168. Morse. Phil and Tony Esposito.
169. Beyond the Horizon.
170. Cooney. The little Jungler.
171. Chandler. Tall boy and the coyote.
172. Kherdian. Visions of America.
173. The outer banks.
174. Rubenstone. Crotchet for beginners.
175. Edith Brecht. Ada and the wild duck.
176. Holz. Teach yourself stitchery.
177. American heritage.
178. American heritage.
179. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
180.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
181. Geosystems today. An interactive casebook.
182. Fluid mechnics and hydraulics.
183. Mathematics. Unlimited.
184. Watson. Composition.
185. The raintree illustrated. Science Encyclopedia.
186. Horel Geisler. Global environmental change.
187.Horel Geisler. Global environmental change.
188.Horel Geisler. Global environmental change.
189.Horel Geisler. Global environmental change.
190. Roylance. Mechnics of materials.
191. Hootenanny. Scott, Foresman basics in reading.
192. Silver Buegett and Ginn. Science.
193. Roylance. Mechnics of materials.
194. Rourke. Diplodocus.
195. Gourdey Scribners. Butterfly time.
196. Silver Buegett and Ginn. Our country’s communities.
197. John Quincy Adams, Jackson, Van Buren. Presidents.
198. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
199. H.J. de Blij. Human geography. Culture, society, and space.
200. Share.
201. Kin worthy. Instruction’s manual with test bank and transparency masters.
202.Biology teacher’s handbook.
202. Danielle Steel. Bittersweet.
203. Play with trees by Millicent E. Selsam.
204. Callahan. Insects and how they function.
205. Pringle. What we do with the land.
206. The year of the Godiva.
208. Earthquake technology in the space age.
209. Coming into her own.
210. Bradbury. The Halloween tree.
211. Collier Halperin. Construction funding.
212. Branley. Mysteries of the University.
213. Arnov. Water, Experiments to understand it.
214. The genesis of the common market.
215. Blume. Then again, maybe I won’t.
216. Alvin and Heidi Toffler. War and anti-war.
217. La Brava. Elmore Leonard.
218. Ethan Black. The broken hearts club.
219. Political configurations. Berry.
220. Allyn and Bacon. Reading in the world history.
221. Lesnoff Caravaglia. Aging and the human condition.
222. Weber. Varieties of Fascism.
223. Sports illustrations. Swimming and diving.
224. E.E. Cummings. The enormous room.
225. Pettee. White dominoes.
226. The children’s living Bible.
227. Pearl’s Buck. Mandala.
228. Jimmy Breslin. The gang that couldn’t shoot straight..
229. Paulsen Morris. Hiking and backpacking.
230. Book bait.
231. John Rowan Wilson. The double blind.
232. Perry. Exploring the river.
233. Pearson. Those Yankee Rebels. Putman.
234. Gardner. The baboon.
235. Lean M.Auel. The clan of the Cave bear.
236. Len Deighton. Only when I laugh.
237. Sandy Miller. Freddie the thirteen.
238. Hawthorne. The Scarlet letter.
239. Tom Clanay.
240. Eric Van Luatbder. The Miko.
241. Maggie Osborne. Brides of prairie gold.
242. Heinrich Boll. Billiards at half-past nine.
243. Ngario Marsh. Death of a peer.
244. Phineas John Knowles.
245. Thomas Berger. Little big man.
246. Anne Hampson. Waves of fire.
247. The natural Bernard Malamud.
248. Rocks and minerals.
249. Face up with a miracle.
250. Joseph Heller. Something happened.
251. Jon Wyndham. The midwich cuckoos.
252. Robert Ludlum. The road to Gandolfo.
253. Free money and services for seniors and their families.
254. Vanniceli Guilford. Group psychotherapy with Acoas.
255. Hartley. Marketing mistakes.
256. From navy blue to corporate fray.
257. Tankers. Giants of the sea.
258. Facts in perspective.
259. With the phoenix rising.
260. John Burham Schwartz. Reservation road.
261. Blum Knudson. A field guide for science writers.
262. Bartlett. Insect engineers.
263. In his steps.
264. Curren Putman. I know an electrician.
265. The life cycle library.
266. It’s time for Easter.
267. The human touch.
268. The Hawkeland cache.
269. Making quality work.
270. How to rescue the Earth without worshiping nature.
271. Plimpton. Sports.
272. Susan Kelly. The Gemini man.
273. Roller. The promise of group therapy.
274. Because of a tree.
275. Caroline Cherie. Cecil St. Laurent.
276. Famous men of science.
277. Reader digest condensed books.
278. Cohen.
279. The snake has all the lines.
280. A Survey of Classical Roman Literature.
281. The lamp from the warlock’s tomb.
282. The young grizzly.
283. Setting up a science project.
284. Yankee Doodle.
285. Booker T. Washington. Up from slavery.
286. The Borderland.
287. Alcohol, our biggest drug problem.
288. Dahl. Matilda.
289. Burkett. Foxes three.
290. The little girl who lives down the lane.
291. World outside the window.
292. The mentally abnormal offender.
293. The miracle worker.
294. The language of tears.
295. Operation cicero.
296. Rachel Lee. Thunder mountain.
297. The palace guard.
298. Marv. Sachs.
299. Ayer Dover. Language truth and logic.
300. My’antonia. Willa Cather.
301. Janet Dailey.Silver wings, Santiago Blue.
302. Elbert, the Mind reader.
303. Margaret Poynter. Wild land fire flightier.
304. Conceptions of modern psychiatry.
305. Mission in Black.
306. Sue Ellen. Hunter.
307. The Tamarack tree.
308. The fancy dancer.
309. Miss Nelson is missing!
310. Chester Barnes. Table tennis.
311. Hurd. This is the forest.
312. We live in Israel.
313. Posters.
314. The man who had no dreams.
315. Amazing world of animals.
316. Matthews. Exploring the world of fossils.
316. Small pets.
317. Contemporary posters.
318. Whale watch.
319. How to rise a Puppy.
320. Satellites.
321. The snatches and other stories.
322. Rabinowich. Horses and foals.
323. Christ. Modern English in action.
324. Christ. Modern English in action.
325. Christ. Modern English in action.
326. Christ. Modern English in action.
327. Christ. Modern English in action.
328. Heady Swan. Plants on the Go.
329. Cole Wexler Mendes. An Insect’s body.
330. Our body, 4. Muscles and movement.
331. Backgammon.
332. Mopeds. R. Seever.
333. Gold Reich. What can she be a scientist.
334. Black widow spider.
335. Reichenbach. From Copernicus to Einstein.
336. By wagon and flatboat.
337. About Earthquakes.
338. Grand Prix at the Glen. Walck.
339. Kohn. The peaceful atom.
340. Archer. Hunger on Planete Earth.
341. Successful. Cobol upgrades.
342. Don Smith. How sports began.
343. Racing stripes.
344. Macmillan. Spelling.
345. Building spelling skills. Silver level.
346. Building spelling skills. Silver level.
347. Building spelling skills. Silver level.
348. Conklin. The Llamas of South America.
349. Kraft. Coal.
350. Switzer.
351. Collier. Jug bands and Handmade music.
352. Building spelling skills. Plum level.
353. Our country’s communities.
354. Bornstein. Jim.
355. Academic American encyclopedia.
356. Building spelling skills. Silver level.
357. Building spelling skills. Silver level.
358. Spelling. Words and skills.
359. Silver Burdett and Ginn. Science
360. Weavers.
361. Spelling. Words and skills.
362. Spelling. Words and skills.
363. Building spelling skills. Silver level.
364. Building spelling skills. Brown level.
365. Pringle. Gentle desert.
366. Spelling. Words and skills
367. Scott, Foresman basics in reading. Step right up!
368. Basic goals in spelling.
369. McDougal, Little. Spelling.
370. Spelling. Words and skills.
371. Growth in Spelling. Level eight.
372. Marry Poppins. Travels.
373. Engram. Mortal matters. When a loved one dies.
374. The innovation age.
375. The language connection. From the classroom to the world.
376. Gray. How we choose a president.
377. R. L. Stine. Goosebumps.
378. Stephen R. Donaldson. The one tree.
379. Great American scientists.
380. Introducing the constellations.
381. Billie Letts. Where the heart is!
382. A dogs life. Pages choosier.
383. The big bear cub scout book.
384. Minerals and rocks.
385. Elisabeth Kubler-Ross. Death.
386. Reader’s digest select editions.
387. Tropical fish. Halstead. Landa.
388. The phoenix forest.
389. Poul Anderson.
390. Brown. Replacing citizenship.
391. Leggett Mead Charvat. Prentice-hall handbook for writers.
392. Stephen Murray. Fetch out on shroud.
393. Building spelling skills. Brown level.
394. Building spelling skills. Plum level.
395. Building spelling skills. Plum level.
396. Building spelling skills. Plum level.
397. Building spelling skills. Silver level.
398. Building spelling skills. Aqua level.
399. Spelling. Words and skills.
400. Scott, Foresman basics in reading. Calico caper.
401. Scott, Foresman basics in reading. Hootenanny.
402.Scott, Foresman basics in reading. Hootenanny.
403.Sabin. Amazing world of butterflies and.
404.McDougal, Little. Spelling.
405.Reiser Watts. Skateboarding.
406.Cooper. Prentice hall literature.
407.Compton’s encyclopedia.
408.Laidlaw. Spelling.
409.McDougal, Little. Spelling.
410.Weavers.
411.Glencoe English.
412.Weight and weightlessness.
413.Poisonous snake.
414.Berry Ford Carls. People, place, and charge.
415.About wright.
416.Building bridges.
417.People need people.
418.Abramowich. Job. Civilizations of the past.
419.Engineering mechanic statics.
420.The united states. Its people and leaders.
421.Merrill Mathematics.
422.The united states and its neighbors.
423.The forest.
424.Shur. Introduction to electronic devices.
425.The Winn L. Rosch. Hand ware Bible.
426.Computer operations management.
427.When you fight the Tiger.
428.The birds.
429.American heritage.
430.The how and why wonder book of building.
431.Agricultural price analysis and forecasting.Uddin. Hybrid Drawing.
432.Arnold Plas. The human touch.
433.Your legal rights as a minor.
434.Lovers all Untrue.
435.Inner tennis.
436.Earle Gluboc. Home and child life in colonial days.
437.Silva McGann. Overdrive.
438.Pettit. The stamp-pat print book/
439.Huning. Living well with hearing loss.
440.The first American.
441.City workers.
442.The rain tree illustrated. Science encyclopedia.
445.Greene. Japan.
446.Holt School mathematics.
447.Seeing the Solar system.
448.Ali of turkey.
449.Building spelling skills. Aqua level.
450.Aliki Digging up dinosaurs.
451.Modern science.
452.Understanding Families.
453.Silver Burgget and Ginn. Science.
454.Japan.
455.The biggest flag that ever flew.
456.Showers. Follow your nose.
457. 4th Grade reading series.
458.What will become of us?
459.Circles of confusion.
460.The mother to mother. Baby care book.
461.About comets?
462.George F. Will. The morning after.
463.A swiftly tilting Planet.
464.The little, Brown handbook.
465.Improving R and D performance the Juran way.
466.My orphans of the wild.
467.Robert Bernard. A city of Strangers.
468.Kate L. Turabian.
469.Students guide for writing college papers.
470.A house in sicly.
471.Competent counsel.
472.Foraging for Dinner.
473.The 2000 Year old man in the year 2000.
474.A cadenza for Caruso.
475.What Spot?
476.Her life and times.
477.Mary Logue. Blood country.
478.Readers digest condensed books.
Китобхо (англиси) аз Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба номи Сотим Улуѓзода, ки ба китобхонаи милли хамчун тўхфа супорида мешавад.
1. John F. Kennedy and the young people of America.
2. Readers Digest. Silence Edition.
3. Barnard Wallace. The Innovation Age.
4. POT – what it is, what it does? Tobias.
5. Pertschuc. Giant killers.
6. Yoshiko Uchida. Journey to topaz.
7. Galaxies. Asimov.
8. Donald Honig. Walk like a man.
9. Edward Eichel and Philip Nobile.The perfect fit.
10. Franchere. Willa.
11. Garfield Viking. Follow my leader.
12. Guibert. Cytomegalovirus. University press of America.
13. Ann Gabhart. Discovery at coyote point.
14. Graham Greene. Brighton Rock.
15. Martin Boyce Echternacht. Biodiversity of the Southern United States. Lowland Terrestrial Communities.
16. Bettyann Holtzmann Kevles. Naked to the bone.
17. Fermi. Atoms for the world.
18. Trivers. One stop marketing. What every small business owner needs to know.
19.Man`s marvelous computer. Rusch. Simon and Schuster.
20. Comanche moon. Larry McMurtry.
21. Easy enameling on metal. Albert.
22. Erhorn and Stark. Competing by design.
23. Daniel Gross. Greatest business stories of all time.
24. Elsie Thomas Culver. Women in the World of religion.
25. Lord. Pilot for spaceship Earth.
26. Crocodile blood. George Mandel.
27. Gay/ Alekseeva. Capitalism with a Human Face.
28. Elisabeth Fackler. Patricide.
29. Feldman Ford Reinhold. Patient or pretender.
30. Hunt. Reengineering.
31. Trivers. One stop marketing. What every small business owner needs to know.
32. Goode. The new congress.
33. Richard North Patterson. Silent witness.
34. The king of cash. The inside story of Laurence Tisch.
35. Linda Ellerbee. And so it goes. Adventures in television.
36. John Trenhaile. Nocturne for the General.
37. Adventure in space and time.
38. Competent Council.
39. Financial first aid.
40. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
41. Roylance. Mechanism of materials.
42. Roylance. Mechanism of materials.
43. Roylance. Mechanism of materials.
44. Covington/ Hannah. Access by design.
45. Health assessment.
46. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
47. Suzuki Hehner. Looking at weather.
48. Physical geography.
49. Horel Geisler. Global environmental change.
50. Rhinoplasty. State of the art.
51. Communities people and places.
52. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
53. Growing up with silence.
54. Clinical dissection Guide for Large animals.
55. G.D. Galsworth. Smart simple design.
56. Hydrology and water quantity control.
57. Smith Wiley. The practice of silviculture.
58. Biomedical imaging, visualization, and analysis.
59. John R. Verduin, Jr.. and Thomas A. Clark. Distance education.
60. The career decisions planner.
61. Goode . The right to privacy.
62. Heynick. Language and its disturbances.
63. Heinle and Heinle. Ya Veras.
64. Building speling skills.
65. America the beautiful. Massachusetts.
66. Cities and Suburbs.
67. Cities and Suburbs.
68. The family. Living in our world.
69. The family. Living in our world.
70. The family. Living in our world.
71. Senesh. Neigbourhoods.
72. The golden book encyclopedia.
73. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
74.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
75.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
76. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
77.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
78. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
79.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
80.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
81. Hunt. Reengineering.
82. Dimancescu. The seamless enterprise.
83. Presumption of guilt.
84. Carsten. War against war.
85. Hall. The soul of the enterprise.
86.Hall. The soul of the enterprise.
87.Hall. The soul of the enterprise.
88.Hall. The soul of the enterprise.
89. Roger Grozier. Daredevil goal.
90. America`s reign of terror.
91. The role of the school.
92. Lobel. Frog and toad together.
93. Children`s festivals from many lands.
94. Erhorn and Stark. Competing by design.
95. James Carville. … And the horse he rode on.
96. Alisa Craig. A dismal thing to do.
97. Judith Krantz. I`ll take Manhatan.
98. Western Civilization.
99. Latin America and Caribbean.
100. Save our nation.
101. Inside Windows NT infrastructures.
102. The Earth. A physical and Human Geography.
103. Rountree. On women Turning 70.
104. Western Civilization.
105. Western Civilization.
106. Our communities.
107. Susan S. Hunter. HIV/ Aids and social change.
108. Almeida. Micro laparoscopy.
109. The American consumer decision making for today’s economy.
110. Harm de Blij`s. Geography book.
111. Horel Geisler. Global environmental change.
112. Berry Ford Carls. People, places, and change.
113. Jonston. Roman life.
114. Gay/ Alekseeva. Capitalism with a Human Face.
115. Arnold Plas. The human touch.
116. For king and country.
117. Dennis McFarland. Singing boy.
118. Condon. Money is love.
119. Improving Ra D performance the Juran way.
120. Improving Ra D performance the Juran way.
121. Burch Grant. The Jolly Witch.
122. Lonzo Anderson.
123. Arnold Plas. The human touch.
124. Borek.
125. Big structures, large processes, huge comparison.
126. The good master. Seredy.
127. A dark coffin.
128. Nancy Venable Raine. After silence.
129. Jay Presson Allen. Just tell me what you want.
130. Investment basics and beyond.
131. Re-inventing the corporation/
132. Stephen Murray. Fetch out no shroud.
133. Leggett Mead Charvat. Prentice-hall handbook for writers.
134. Replacing citizenship.
135. Poul Anderson.
136. Lorus and Margery Milne. The phoenix forest.
137. Tropical fish. Halstead. Landa.
138. Reader`s Digest select editions. The loop.
139. Elisabeth Kubler-Ross. Death.
140. Minerals and rocks.
141. The big bear cub scout book.
142. J.J. Rousse. Pages choisies.
143. A dog`s life.
144. Billie Letts. Where the heart.
145. Introducing the Constellation.
146. Stientists.
147. Marry Poppins Travels.
148. Mortal Matters. When a loved one does.
149. The innovation age.
150. The language connection: from the classroom to the world.
151. Gray. How we choose a president.
152. R.L. Stine. The horror at a camp jelly jam.
153. Stephen R. Donaldson. The one tree.
154. The miracle. Living Wallace.
155. Frederick And Joyce. Long island seafood cook book.
156. Peter D. Kramer. Listening to Prozac.
157. Prizzi`s family Richard Condon.
158. Arnold Plas. The human touch.
159. Goodwin. Agricultural price analysis and forecasting.
160. The art of trusteeship.
161. Roy Doty. Where are you going with that oil?
162. Standard reference. Encyclopedia.
163. John Hoke. Aquariums.
164. Beisse. A guide to computer user support.
165. Japan. Land and people.
166. Guide to search engines.
167. Susan S. Hunter. HIV/ Aids and social change.
168. Morse. Phil and Tony Esposito.
169. Beyond the Horizon.
170. Cooney. The little Jungler.
171. Chandler. Tall boy and the coyote.
172. Kherdian. Visions of America.
173. The outer banks.
174. Rubenstone. Crotchet for beginners.
175. Edith Brecht. Ada and the wild duck.
176. Holz. Teach yourself stitchery.
177. American heritage.
178. American heritage.
179. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
180.Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
181. Geosystems today. An interactive casebook.
182. Fluid mechnics and hydraulics.
183. Mathematics. Unlimited.
184. Watson. Composition.
185. The raintree illustrated. Science Encyclopedia.
186. Horel Geisler. Global environmental change.
187.Horel Geisler. Global environmental change.
188.Horel Geisler. Global environmental change.
189.Horel Geisler. Global environmental change.
190. Roylance. Mechnics of materials.
191. Hootenanny. Scott, Foresman basics in reading.
192. Silver Buegett and Ginn. Science.
193. Roylance. Mechnics of materials.
194. Rourke. Diplodocus.
195. Gourdey Scribners. Butterfly time.
196. Silver Buegett and Ginn. Our country’s communities.
197. John Quincy Adams, Jackson, Van Buren. Presidents.
198. Barbara W. Murck. Study guide. Geology today. Understanding our planet.
199. H.J. de Blij. Human geography. Culture, society, and space.
200. Share.
201. Kin worthy. Instruction’s manual with test bank and transparency masters.
202.Biology teacher’s handbook.
202. Danielle Steel. Bittersweet.
203. Play with trees by Millicent E. Selsam.
204. Callahan. Insects and how they function.
205. Pringle. What we do with the land.
206. The year of the Godiva.
208. Earthquake technology in the space age.
209. Coming into her own.
210. Bradbury. The Halloween tree.
211. Collier Halperin. Construction funding.
212. Branley. Mysteries of the University.
213. Arnov. Water, Experiments to understand it.
214. The genesis of the common market.
215. Blume. Then again, maybe I won’t.
216. Alvin and Heidi Toffler. War and anti-war.
217. La Brava. Elmore Leonard.
218. Ethan Black. The broken hearts club.
219. Political configurations. Berry.
220. Allyn and Bacon. Reading in the world history.
221. Lesnoff Caravaglia. Aging and the human condition.
222. Weber. Varieties of Fascism.
223. Sports illustrations. Swimming and diving.
224. E.E. Cummings. The enormous room.
225. Pettee. White dominoes.
226. The children’s living Bible.
227. Pearl’s Buck. Mandala.
228. Jimmy Breslin. The gang that couldn’t shoot straight..
229. Paulsen Morris. Hiking and backpacking.
230. Book bait.
231. John Rowan Wilson. The double blind.
232. Perry. Exploring the river.
233. Pearson. Those Yankee Rebels. Putman.
234. Gardner. The baboon.
235. Lean M.Auel. The clan of the Cave bear.
236. Len Deighton. Only when I laugh.
237. Sandy Miller. Freddie the thirteen.
238. Hawthorne. The Scarlet letter.
239. Tom Clanay.
240. Eric Van Luatbder. The Miko.
241. Maggie Osborne. Brides of prairie gold.
242. Heinrich Boll. Billiards at half-past nine.
243. Ngario Marsh. Death of a peer.
244. Phineas John Knowles.
245. Thomas Berger. Little big man.
246. Anne Hampson. Waves of fire.
247. The natural Bernard Malamud.
248. Rocks and minerals.
249. Face up with a miracle.
250. Joseph Heller. Something happened.
251. Jon Wyndham. The midwich cuckoos.
252. Robert Ludlum. The road to Gandolfo.
253. Free money and services for seniors and their families.
254. Vanniceli Guilford. Group psychotherapy with Acoas.
255. Hartley. Marketing mistakes.
256. From navy blue to corporate fray.
257. Tankers. Giants of the sea.
258. Facts in perspective.
259. With the phoenix rising.
260. John Burham Schwartz. Reservation road.
261. Blum Knudson. A field guide for science writers.
262. Bartlett. Insect engineers.
263. In his steps.
264. Curren Putman. I know an electrician.
265. The life cycle library.
266. It’s time for Easter.
267. The human touch.
268. The Hawkeland cache.
269. Making quality work.
270. How to rescue the Earth without worshiping nature.
271. Plimpton. Sports.
272. Susan Kelly. The Gemini man.
273. Roller. The promise of group therapy.
274. Because of a tree.
275. Caroline Cherie. Cecil St. Laurent.
276. Famous men of science.
277. Reader digest condensed books.
278. Cohen.
279. The snake has all the lines.
280. A Survey of Classical Roman Literature.
281. The lamp from the warlock’s tomb.
282. The young grizzly.
283. Setting up a science project.
284. Yankee Doodle.
285. Booker T. Washington. Up from slavery.
286. The Borderland.
287. Alcohol, our biggest drug problem.
288. Dahl. Matilda.
289. Burkett. Foxes three.
290. The little girl who lives down the lane.
291. World outside the window.
292. The mentally abnormal offender.
293. The miracle worker.
294. The language of tears.
295. Operation cicero.
296. Rachel Lee. Thunder mountain.
297. The palace guard.
298. Marv. Sachs.
299. Ayer Dover. Language truth and logic.
300. My’antonia. Willa Cather.
301. Janet Dailey.Silver wings, Santiago Blue.
302. Elbert, the Mind reader.
303. Margaret Poynter. Wild land fire flightier.
304. Conceptions of modern psychiatry.
305. Mission in Black.
306. Sue Ellen. Hunter.
307. The Tamarack tree.
308. The fancy dancer.
309. Miss Nelson is missing!
310. Chester Barnes. Table tennis.
311. Hurd. This is the forest.
312. We live in Israel.
313. Posters.
314. The man who had no dreams.
315. Amazing world of animals.
316. Matthews. Exploring the world of fossils.
316. Small pets.
317. Contemporary posters.
318. Whale watch.
319. How to rise a Puppy.
320. Satellites.
321. The snatches and other stories.
322. Rabinowich. Horses and foals.
323. Christ. Modern English in action.
324. Christ. Modern English in action.
325. Christ. Modern English in action.
326. Christ. Modern English in action.
327. Christ. Modern English in action.
328. Heady Swan. Plants on the Go.
329. Cole Wexler Mendes. An Insect’s body.
330. Our body, 4. Muscles and movement.
331. Backgammon.
332. Mopeds. R. Seever.
333. Gold Reich. What can she be a scientist.
334. Black widow spider.
335. Reichenbach. From Copernicus to Einstein.
336. By wagon and flatboat.
337. About Earthquakes.
338. Grand Prix at the Glen. Walck.
339. Kohn. The peaceful atom.
340. Archer. Hunger on Planete Earth.
341. Successful. Cobol upgrades.
342. Don Smith. How sports began.
343. Racing stripes.
344. Macmillan. Spelling.
345. Building spelling skills. Silver level.
346. Building spelling skills. Silver level.
347. Building spelling skills. Silver level.
348. Conklin. The Llamas of South America.
349. Kraft. Coal.
350. Switzer.
351. Collier. Jug bands and Handmade music.
352. Building spelling skills. Plum level.
353. Our country’s communities.
354. Bornstein. Jim.
355. Academic American encyclopedia.
356. Building spelling skills. Silver level.
357. Building spelling skills. Silver level.
358. Spelling. Words and skills.
359. Silver Burdett and Ginn. Science
360. Weavers.
361. Spelling. Words and skills.
362. Spelling. Words and skills.
363. Building spelling skills. Silver level.
364. Building spelling skills. Brown level.
365. Pringle. Gentle desert.
366. Spelling. Words and skills
367. Scott, Foresman basics in reading. Step right up!
368. Basic goals in spelling.
369. McDougal, Little. Spelling.
370. Spelling. Words and skills.
371. Growth in Spelling. Level eight.
372. Marry Poppins. Travels.
373. Engram. Mortal matters. When a loved one dies.
374. The innovation age.
375. The language connection. From the classroom to the world.
376. Gray. How we choose a president.
377. R. L. Stine. Goosebumps.
378. Stephen R. Donaldson. The one tree.
379. Great American scientists.
380. Introducing the constellations.
381. Billie Letts. Where the heart is!
382. A dogs life. Pages choosier.
383. The big bear cub scout book.
384. Minerals and rocks.
385. Elisabeth Kubler-Ross. Death.
386. Reader’s digest select editions.
387. Tropical fish. Halstead. Landa.
388. The phoenix forest.
389. Poul Anderson.
390. Brown. Replacing citizenship.
391. Leggett Mead Charvat. Prentice-hall handbook for writers.
392. Stephen Murray. Fetch out on shroud.
393. Building spelling skills. Brown level.
394. Building spelling skills. Plum level.
395. Building spelling skills. Plum level.
396. Building spelling skills. Plum level.
397. Building spelling skills. Silver level.
398. Building spelling skills. Aqua level.
399. Spelling. Words and skills.
400. Scott, Foresman basics in reading. Calico caper.
401. Scott, Foresman basics in reading. Hootenanny.
402.Scott, Foresman basics in reading. Hootenanny.
403.Sabin. Amazing world of butterflies and.
404.McDougal, Little. Spelling.
405.Reiser Watts. Skateboarding.
406.Cooper. Prentice hall literature.
407.Compton’s encyclopedia.
408.Laidlaw. Spelling.
409.McDougal, Little. Spelling.
410.Weavers.
411.Glencoe English.
412.Weight and weightlessness.
413.Poisonous snake.
414.Berry Ford Carls. People, place, and charge.
415.About wright.
416.Building bridges.
417.People need people.
418.Abramowich. Job. Civilizations of the past.
419.Engineering mechanic statics.
420.The united states. Its people and leaders.
421.Merrill Mathematics.
422.The united states and its neighbors.
423.The forest.
424.Shur. Introduction to electronic devices.
425.The Winn L. Rosch. Hand ware Bible.
426.Computer operations management.
427.When you fight the Tiger.
428.The birds.
429.American heritage.
430.The how and why wonder book of building.
431.Agricultural price analysis and forecasting.Uddin. Hybrid Drawing.
432.Arnold Plas. The human touch.
433.Your legal rights as a minor.
434.Lovers all Untrue.
435.Inner tennis.
436.Earle Gluboc. Home and child life in colonial days.
437.Silva McGann. Overdrive.
438.Pettit. The stamp-pat print book/
439.Huning. Living well with hearing loss.
440.The first American.
441.City workers.
442.The rain tree illustrated. Science encyclopedia.
445.Greene. Japan.
446.Holt School mathematics.
447.Seeing the Solar system.
448.Ali of turkey.
449.Building spelling skills. Aqua level.
450.Aliki Digging up dinosaurs.
451.Modern science.
452.Understanding Families.
453.Silver Burgget and Ginn. Science.
454.Japan.
455.The biggest flag that ever flew.
456.Showers. Follow your nose.
457. 4th Grade reading series.
458.What will become of us?
459.Circles of confusion.
460.The mother to mother. Baby care book.
461.About comets?
462.George F. Will. The morning after.
463.A swiftly tilting Planet.
464.The little, Brown handbook.
465.Improving R and D performance the Juran way.
466.My orphans of the wild.
467.Robert Bernard. A city of Strangers.
468.Kate L. Turabian.
469.Students guide for writing college papers.
470.A house in sicly.
471.Competent counsel.
472.Foraging for Dinner.
473.The 2000 Year old man in the year 2000.
474.A cadenza for Caruso.
475.What Spot?
476.Her life and times.
477.Mary Logue. Blood country.
478.Readers digest condensed books.
Рахмонзода Каздони,
23-07-2012 22:37
(ссылка)
Рўйхати донишчўёни фаъоли факултети забонхои
Рўйхати донишчўёни фаъоли факултети забонхои
романию германи
№ Ному насаб Курс Ихтисос Факултет
1. Гаибова Мунира 2 Анг\омўз Ром\герм
2. Зикриёзода Мафтуна 2 Анг\омўз Ром\герм
3. Иброхимова Фарзона 2 Анг\омўз Ром\герм
4. Мухимова Манижа 2 Анг\омўз Ром\герм
5. Тахминаи Зокирзода 2 Анг\омўз Ром\герм
6. Чобирова Ситора 2 Анг\омўз Ром\герм
7. Мирзоалиева Шукрона 2 Анг\омўз Ром\герм
8. Мўминова Сабохат 2 Анг\омўз Ром\герм
9. Шарифзода Суман 2 Анг\омўз Ром\герм
10. Яхшибекова Азиза 2 Анг\омўз Ром\герм
11. Акилшоева Гуландом 2 Анг\омўз Ром\герм
12. Зокирова Дилбар 2 Анг\омўз Ром\герм
13. Султонзода Мичгона 2 Анг\омўз Ром\герм
14. Собирова Дилафруз 2 Анг\омўз Ром\герм
15. Хочиева Мехрангез 2 Анг\омўз Ром\герм
16. Фаридаи Айнидин 1 Анг\омўз Ром\герм
17. Намозова Марчона 1 Анг\омўз Ром\герм
18. Сайёраи Ѓоиб 1 Анг\омўз Ром\герм
19. Сора Ѓафурзода 1 Анг\омўз Ром\герм
20. Сатторова Гулноза 1 Анг\омўз Ром\герм
21. Замонова Ганчина 2 Анг\омўз Ром\герм
22. Музафарова Мичгона 2 Анг\омўз Ром\герм
23. Набиева Нилуфар 2 Анг\омўз Ром\герм
24. Шодиева Ганчина 2 Анг\омўз Ром\герм
25. Шамсова Нилуфар 2 Анг\омўз Ром\герм
26. Манижаи Амрулло 2 Анг\омўз Ром\герм
27. Ганчинаи Абдурахим 2 Анг\омўз Ром\герм
28. Хушнудаи Фозил 2 Анг\омўз Ром\герм
29. Махмадиева Маърифат 2 Анг\омўз Ром\герм
30. Ахдияи Нурулло 3 Анг\омўз Ром\герм
31. Ахмедова Беназир 3 Анг\омўз Ром\герм
32. Абдуѓаффорова Зарнигор 3 Анг\омўз Ром\герм
33. Сайфуллоева Шахноза 3 Анг\омўз Ром\герм
34. Султонзода Нигина 3 Анг\омўз Ром\герм
35. Аслонова Нодира 3 Анг\омўз Ром\герм
36. Каримзода Орзугули 1 Анг\омўз Ром\герм
37. Сафиалоева Лайло 3 Анг\омўз Ром\герм
38. Махмудзода Мичгона 3 Анг\омўз Ром\герм
39. Шафиќаи Зумратшох 3 Анг\омўз Ром\герм
40. Шералиева Шабнам 3 Анг\омўз Ром\герм
41. Норбоева Шахло 3 Анг\омўз Ром\герм
42. Давлатова Санавбар 3 Анг\омўз Ром\герм
43. Марчонаи Бахриддин 3 Анг\омўз Ром\герм
44. Мавзунаи Расулзода 3 Анг\омўз Ром\герм
45. Саидзода Фарзона 3 Анг\омўз Ром\герм
46. Рахимова Наргис 3 Анг\омўз Ром\герм
47. Давлатова Манижа 4 Анг\омўз Ром\герм
48. Солиева Фарангис 4 Анг\омўз Ром\герм
49. Мамедова Сайёра 4 Анг\омўз Ром\герм
50. Дурманова Нигора 4 Анг\омўз Ром\герм
Декани факултет Камолова С.
29.03.2011.
Шахид иншаАллах,
08-07-2012 00:43
(ссылка)
Дар баёни мардуд шудани иблис алайхи лаъна!
Зи аввал зохиди руи замин буд,
Зи шухрат байни олимхо нигин буд.
Хама руи замин шуд сачдагохаш,
Ба хидмат буд доим ба ИЛОХАШ.
Ба тоъат буд у хафтсад хазор сол,
Чу каргас суйи гардун мезади бол.
Зи илмаш шуд мударрис бар малакхо,
Азозил буд номаш бар фалакхо.
Валекин буд бар табъаш такаббур,
Пайи он нафъхо гофил аз ин зур.
Ба сурат гашта хамчинси малоик,
Надонист риштаи такдири борик.
Азозил бо малоик хамнишин буд,
Чу Одам хушдам аз хулди барин буд.
Ба ногах амр шуд аз Шохи олам,
Кунед сачда,малоикхо ба Одам.
Хама дар сачда шуд,аз гайри иблис,
Такаббур кард шайтон,шуд ба талбис.
Бигуфт Эзид, чаро сачда накарди?
Бигуфт,ман аз оташам,у хоки гарде.
Бигуфт Хак,фахруч мин РАХМАТИЛЛОХ,
Ба ту то хашр бодо,лаънатИллох.
Фитод дар гардани у тавки лаънат,
Бишуд махрум аз даргохи рахмат.
Малоик тавк аз худ дур диданд,
Дубора сачдаи шукрона карданд.
Иблис аз нафъ монда,шуд пайи зурр,
Дилаш аз кинаи Одам шуда пур.
Бигуфт,ё Рабб,ба умрам бахш мухлат,
Бибинам умр,то баъси киёмат.
Шудам мардуди рахмат аз манихо,
Кунам акнун ба Одам душманихо.
Барам аз рох Одамро зи рохаш,
Чу ман мардуд гардад аз Иллохаш.
Бигуфт Эзид,туву ахли ту бо хам,
Ба чамъи ту,ло малъан чаханнам.
Ба дунё кардамат ман сангсора,
Ба укбо каъри дуззах бо хачора.
Касе ки аз Манаст,аз ту нагардад,
Ки мушки Ман дигар бадбу нагардад.
Хамон ки пайрави ту лаънатизод,
Зи ту зодааст,на аз одамизод.
Зи кибраш шуд азозил радди даргох,
Зи ачзаш шуд,кафи хоки ОсифУЛЛОХ.
Агар насли вайи,касби падар кун,
Ба ин кимё биёр,эй хок зар кун.
Дар ин ачзи ту аз файзаш сурур аст,
Агар лаънат бихохи,дар гурур аст.
Хазар кун доиман аз макри душман,
Аз ин оташ нигах медор хирман.
Аду харгиз набошад дар пайи суд,
Хусус ин душмани зотии мардуд.
Фуру бодо аду дар лаънату гам,
Бигуям киссаи ихрочи одам.
(M. JUNUNI).
Шахид иншаАллах,
09-05-2012 11:57
(ссылка)
Дар баёни халк шудани чисми одам!
Хамон рузе,ки он Халлоки олам,
Ирода кард,халки чисми одам.
Ки аз як кабзаи хоки касифа,
Кунам халк аз ядикудрат халифа.
Бикард ин машваратро бо малоик,
Нарафт зехни малак дар рохи борик.
Малоик чумла гуфтанд,ё ИЛЛОХИ,
Чаро сози гурухи пургунохе?
Шароратпешаву хунрезихоро,
Фасодандеша,ясфикуддиморо.
Туро гуем мо зики ба поки,
Чи сози хилкати ин чинси хоки?
Фиристод Чабраилро Эзиди пок,
Ба суи арз,гири кабзаи хок,
Бишуд хоки заъиф аз гам ба нола
Сиришк аз дида резонди чу жола.
Касам додаш ба номи поки Субхон
Макун ин кабзаи хокам парешон.
Зи рахмаш ногирифта,рафт холи,
Ба Микоил расид,ин амри Оли.
Биёмад У ба суи чониби хок,
Бикард ин хок пеши У кабо чок.
Касам дода ба ин хам,кард зори,
Чу ин хам рафт холи,суйи Бори.
Ба Исрофил шуд фармони он Нур,
Ба суйи хок рав,эй сохиби сур.
Аз он фармон ба хок омад Срофил,
Ки гирад кабзаи хоке,канад гил.
Бишуд ин хок дар нола ба афгон,
Касам додаш,ба Зоти Поки Субхон.
Макун аз ман чудо харгиз кафи хок,
Чу ин хам ногирифта,рафт чолок.
Шуд он гах суйи Азроил фармон,
Ба ёрии хок бари тахлики инсон.
Зи чон омад шитобон карда парвоз,
Ба у хам хок зори кард огоз.
Ба чандин гиряхову нолаи зор,
Касам додаш ба Зоти Поки Чаббор.
Тараххум ба холам,чун дигархо,
Зи тири нолааш хун шуд чигархо.
Накард У нолахойи хокро гуш,
Бигуфт,эй хоки мазлуми сияхпуш.
Ки ман фармонбарам,коим ба фармон,
Таггайур кай тавонам хукми Субхон?
Гирифт охир ба зур кабзаи хок,
Бибурд андар чаноби Эзиди Пок.
Бигуфт Эзид,чаройи пайки бо хуш?
Накарди нолаи зори замин гуш?
Бигуфт,эй Хазрати Поки Муъаззам,
Зи зораш доштам,амрат мукаддам.
Ба хидмат коимам,тобеъ ба фармон,
Ки ман фармонпазирам бо дилу чон.
Накардам гуш кавлаш чун дигархо,
Агарчи пеши поям монд сархо.
Бигуфт Эзид,ки кабзи рухи одам,
Накарди рахм,дар дасти ту додам.
Бигуфт Кобиз,ки эй Султони Бодод,
Маро душман бигирад одамизод?
Бигуфт Эзид,дами саклу сабабхо,
Зи тири обу оташ,ранчу табхо.
Аз У донанд,на аз ту халокат,
Бигуянд,мурд бо навъе фалокат.
Чу Азроил шуда кобиз ба арвох,
Ба фатхи куфли чонхо баст мифтох.
Бувад дар касди чони чумла зи рух,
Кунад то рузи махшар боб мафтух.
(Мавлави Jununi).
Рахмонзода Каздони,
18-02-2012 13:13
(ссылка)
Тавсифномаи ноиби ректори Донишкадаи давлатии забонхо
Ноиби ректори Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба номи Сотим Улуѓзода оид ба тарбия, номзади илмхои педагоги Ќосимова И.Т.
Ќосимова Идигул Таѓоевна 4-уми январи соли 1968 дар нохияи Вахши вилояти Хатлон дар оилаи хизматчи таваллуд шудааст. Миллаташ точик. Ў соли 1985 мактаби №3-и хамин нохияро бомуваффаќият хатм намуд. Соли 1985 ба Донишгохи омўзгории шахри Ќурѓонтеппа ба номи Т.Г.Шевченко, ба шўъбаи забон ва адабиёти рус дохил шуда, соли 1987 ба шахри Москва, Ленинград, Волгогради Федератсияи Русия барои сайќал додани нутќи шифохи сафар намудааст. Соли 1990 ин донишгохи макурро хатм намуд.
Пас аз хатми донишгохи мазкур Ќосимова И.Т. аз соли 1990 мувофиќи роххат ба Хукумати нохияи Вахш ба хайси котиби масъули шўъбаи кор бо ноболиѓон ба кор ќабул карда шуд.
Аз соли 1991 муаллимаи забон ва адабиёти рус дар мактаби миёнаи №51-и нохияи Колхозобод ба кор шурўъ намуд. Дар муддати фаъолияти худ ду марпотиба бо ифтихорномаи шўъбаи маорифи нохияи Колхозобод сарфароз гардид.
Баъдан Идигул Таѓоевна аз соли 2003 дар Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба номи Сотим улуѓзода ба хайси мудири китобхонаи донишкада кору фаъолият намуд. Соли 2004 ба шўъбаи ѓоибонаи аспирантураи Пажухишгохи педагогии Чумхурии Точикистон дохил шуд.
Соли 2005 ба хайси раиси Шўрои занони донишкада интихоб гардидааст. Соли 2006 то соли 2007 хамчун муовини декан оид ба тарбия таъин карда шуд. Худи хамин сол аз тариќи озмун муаллимаи калони кафедраи педагогика ва равоншиноси интихоб шуд.
Ба ѓайр аз фаъолияти омўзгори Идигул Таѓоевна ба фаъолияти пурсамари илми низ машѓул аст. Шашуми октябри соли 2007 рисолаи номзадии худро дар мавзўи «Хусусиятхои дидактики амали намудани вазифахои ташаккул додани маданиятнокии таълими забони руси дар муассисоти тахсилоти олиии касбии Точикистон» химоя намуд.
Ќосимова И.Т. дар соли 2007 бо ифтихорномаи Вазорати маорифи Чумхурии Точикистон сарфароз гардид.
Идигул Таѓоевна аз соли 2008 узви ХХДТ муддате чонишини раиси ташкилоти ибтидоии «Забоншинос»-и ХХДТ дар Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба номи Сотим Улуѓзода фаъолият намудааст.
Вай оиладор буда сохиби чор фарзанд аст.
Дар муддати фаъолият карданаш Ќосимова И.Т. ба комёбихои арзанда дар таълифи асархои илми ноил шуда дар тарбияи мутахассисони сохиби маълумоти оли, дар раванди тарбия кори кардани стандартхои нави давлатии тахсилоти олии касби, тадбиќи консепсияи миллии тарбия ва соњхахои дигари фаъолияти донишкада хизмати шоиста дорад.
Рахмонзода Каздони,
18-02-2012 13:04
(ссылка)
Тарчумаи хол Ман, Ќосимова Идигул Таѓоевна,
Ман, Ќосимова Идигул Таѓоевна, точик аъзои ХХДТ, чоруми январи соли 1968 дар нохияи Вахш, Вилояти Хатлон дар оилаи коргар таваллуд шудаам.
Соли 1975 ба синфи якуми мактаби миёнаи №3-и нохияи Вахш дохил шудам. Мактаби миёнаи мазкурро соли 1985 хатм намудам.
Соли 1985 ба Донишгохи давлатии педагогии шахри Ќурѓонтеппа ба факултети забон ва адабиёти рус дохил шудам. Донишгохи номбурдаро соли 1990 бомуваффаќият хатм намудам.
Соли 1990 мувофиќи роххатнома ба кумитаи ичроияи нохияи Вахш ба хайси котиби масъули шўъбаи кор бо ноболиѓон ба кор шурўъ намудам.
Солхои 1992 то 2003 дар мактаби миёнаи №51, нохияи Колхозобод, хамчун муалламаи забон ва адабиёти рус фаъолият намудам.
Мохи апрели 2003 ба Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба хайси мудири китобхона ба кор шурўъ намудам. Дар баробари ин хуччатхоямро ба Пажухишгохи педагогии шахри Душанбе ба хайси унвончў супоридам.
Соли 2006 муовини декани факултети забонхои Шарќ, оид ба тарбия ба кор шурўъ намудам.
Соли 2007 рисолаи номзадиамро дифоъ намудам.
Номзади илмхои педагоги, дотсент, муалифи беш аз 20 маќолаи илми-тахќиќоти мебошам.
Падарам – Ќосимов Таѓойназар, точик, соли таваллудашон 1934.
Модарам Давлатшоева Ойчонби, точик, соли таваллудашон 1934.
Оиладор ва сохиби чор фарзандам:
Хамсарам- Давлатшоев Сафарали, соли таваллудаш 1966.
Писарам – Давлатшоев Дилшодчон, соли таваллудаш 1990.
Духтарам – Давлатшоева Фарзона, соли таваллудаш 1995.
Духтарам – Давлатшоева Фирўза, соли таваллудаш 1997.
Писарам – Давлатшоев Маќсудчон, соли таваллудаш 1999.
Ќосимова И.Т.
Рахмонзода Каздони,
09-12-2011 13:06
(ссылка)
ТАДЖИКСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ИНСТИТУТ ЯЗЫКОВ
МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН
ТАДЖИКСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ИНСТИТУТ ЯЗЫКОВ
Таджикский государственный институт языков был организован Постановлением Совета Министров СССР №490 от 29 мая 1979г. как Таджикский педагогический институт русского языка и литературы - (ТПИРЯЛ). Первый набор студентов в институт был осуществлен в 1980г. Затем согласно Постановлению Кабинета Министров Республики Таджикистан №297 от 6 августа 1992г. институт был преобразован в Таджикский государственный институт языков – (ТГИЯ).
Первым ректором института был назначен Додихудоев Р.Х – доктор филологических наук, профессор. В становление и развитие института важный вклад внесли доктор философских наук, профессор Приписнов Б.И, профессор Тараносова Г.Н, и профессор М.Н Абдуллоева, которые в разные годы являлись ректорами института . С 29 августа 2003г. руководителем вуза является Чабборова Мархабо Тухтасуновна.
Институт аккредитован в Министерстве образования республики (ИА №000012 от 30 июля 2004г.) и готовит кадров в соответствии с лицензиями МО РТ (АУ №000057 от 01.07.2003 и АУ №000137 от 05.08.2004г.). В течение двадцати пяти лет в институте около 5000 студентов. Прошли подготовку по нижеследующим специальностям:
- Таджикский язык и литература:
- Английский язык:
- Немецкий язык:
- Английский язык (переводчик):
- Турецкий язык:
- Китайский язык:
- Русский язык и литература:
- Русский язык и литература в национальной школе:
- Русский язык и литература с дополнительной специальностью «таджикский язык в нетаджикских классах»:
- Русский язык и литература с дополнительной специальностью «английский язык»:
- Русский язык и литература с дополнительной специальностью «немецкий язык»:
- Русский язык и литература с дополнительной специальностью «практическая психология»:
Ныне в институт также преподаются;
- Японский язык (с 2002г.)
- Французский язык (с 2002г.)
- Итальянский язык (с 2004г.)
- Арабский язык (с 2004г.)
- Корейский язык (с 2004г.)
- Персидский язык (с 2005г.)
С 2002г. По нижеследующим специальностям в институте подготовка ведется также в заочной форме:
- Таджикский язык и литература:
- Русский язык и литература в национальной школе:
Ныне в ТГИЯ под непосредственным руководством Учебного отдела обучается свище 2000 студентов на следующих факультетах:
- Факультет восточных языков
- Факультет русской филологии
- Факультет романо-германских языков
В институте функционирует 12 кафедр, на которых работает свыше 150 преподавателей:
- Кафедра таджикский язык и литература:
- Кафедра русский языка:
- Кафедра английского языка:
- Кафедра западных иностранных языков:
- Кафедра языков и литератур зарубежного Востока:
- Кафедра русской и западной литератур:
- Кафедра общего языкознания и сопоставительной типологии языков:
- Кафедра Философии и политологии:
- Кафедра истории и экономической теории:
- Кафедра педагогика:
- Кафедра психологии:
- Кафедра физвоспитания и естественнонаучных дисциплин:
Сегодня в ТГИЯ обучение ведется по многоуровневой системе образования, но в основном готовятся специалисты по вышеперечисленным специальностям.
Под руководством Отдела научной работы ТГИЯ ведет большую научной исследовательскую работу по следующим направлениям
- Закономерности функционирования и развития языков
- Закономерности развития мировой литературы
- История общественно – политической мысли народов мира
- Совершенствование системы подготовки педагогических кадров
- Совершенствование преподавания русского и английского языка
В институте под руководством Научного студенческого общества функционирует свыше 15 научных студенческих кружков.
В институт имеется научная библиотека, фонд которой составляет свыше 120 тысяч экземпляром книг.
ТГИЯ имеет свой логотип, гимн студентов, многотиражную газету «Ганчинаи сухан» (Сокровищница слова).
В институт также функционирует гимназия, обучение в которой осуществляется на таджикском и русском языках.
В ТГИЯ совместными усилиями проректора по воспитательной работе, Отдела работы с молодежью и Совета женщин и девушек проводятся различные воспитательные, культурные, спортивные и военно – патриотические мероприятия в просторных залах. Студенты и преподаватели института являются членами сборных команд республики по легкой атлетике, боксу, волейболу, плаванию. В институте подготовлено большое количество спортсменов – перворазрядников, мастеров и кандидатов в мастера спорта.
Институт под рукаводством Отдела международных связей тесно сотрудничает с другими вузами – ТГНУ, ТГПУ, РТСУ, с институтами АН РТ, с Киргизским институтом восточных языков и культур, а также с международными организациями.
- ОБСЕ, Фондом Агахана, Фондом Сороса, Южнокорейского Ассоциации «Ханаро», с посольствами Китая, США, Германии, Франции, Италии, Ирана, Турции, России, Японии, Кореи и т.д. Преподаватели и студенты ежегодно стажируются в Китае, Англии, Германии, Италии, Японии, Корее и других странах.
Указ Президента Республики Таджикистан от 4 апреля 2003г. «О совершенствовании преподавания и изучения русского и английского языков в РТ» и принятая на его основе государственная программа ставят перед ТГИЯ и другими вузами важные задачи подготовки высококвалифицированных специалистов в этом направлении. Институт намерен вести подготовку специалистов и по другим романо-германским, восточным и славянским языкам. Статус института языков – лингвистического центра страны, политика государства по совершенствованию изучения языков обязывают ТГИЯ смотреть в будущее с оптимизмом и решать серьезные задачи, связанные с подготовкой кадров для различных регионов и различных сфер культуры и экономики республики.
Наш адрес: 734019, город Душанбе, ул.Мухаммадиева 17/6 (102-й микрорайон авт.: №8. микроавтобус № 22, №25, №28). Тел:+992 (37) 2328729 , 2328730 , 2329515 .
Душанбе -2005
Рахмонзода Каздони,
02-12-2011 18:08
(ссылка)
Б. Г. ГАФУРОВ ТОЧИКОН ТАЪРИХИ КАДИМТАРИН
Б. Г. ГАФУРОВ
ТОЧИКОН
ТАЪРИХИ КАДИМТАРИН,
КАДИМ, АСРХОИ МИЁНА
ВА ДАВРАИ НАВ
ДУШАНБЕ
НАШРИЁТИ «ДОНИШ»
2008
ББК 63,3 (2Т)
U 45
ББК 63,3 (2Т)
U 45
ISBN – 978-99947-38-38-0
Б.Г.Гафуров. Точикон: Таърихи кадимтарин, кадим, асрхои миёна ва давраи нав - Душанбе: Дониш, 2008. 870 сах.
© Академияи илмхои Чумхурии Точикистон
САРЧАШМАИ ХУДШИНОСИИ МИЛЛИ
Агар кас гузаштаи ачдоди худро надонад, инсони комил нест!
Ин хитобаи сода, вале дар айни замон чиддии бузургони илму адаби мо аз каъри асрхо ба гуш мерасад ва хушдор медихад, ки аз таърихи миллату сарза-мин, расму русум ва дину оини худ мудом вокиф бошем. Вокеан, таърихро хотираи инсоният меноманд. Пас хар фард бе омeзиши таърихи кишвари худ аслу насаб ва маърифати бумиву зотиашро пойдору бегазанд нигох дошта на-метавонад, аз решаи хеш дур ё канда шуда, ба вартаи гумноми ё фано кадам менихад ва, ба таъбири имрузиён, «манкурт» мешавад. Яъне инсон таърихи гузаштаи худро фаро нагирад, табиист, ки аз зоти худ, рохи тайкарда, дастовардхои сиёсиву фарханги ва бурду бохти мардумаш ноогох монда, чун махлуке одамсурат, вале бепарво, бемасъулият, бенишон умр ба сар мебарад. Ин бадбахтии бузург аст. Охир оре аз хотираи гузашта, фориг аз гами фардо чи хел худро инсон мешумори?
Агар ин фочиа давлат, миллат ва кавмеро фаро гирад, чи мешавад?
Таърих гувох аст, ки аз рeи чунин беэхтиёти ва вокиф набудан аз гузаштаи хеш кисме аз давлату миллатхои абаркудрат пора-пора шуда, аз забон ва расму оини хеш махрум гардидаанд. Дар ахди бостон чунин мисолхо фаровонанд.
Сарнавишти миллати точик дар тули асрхо баробари дигар мардуми эро-нинажод басо печида ва пуршебу фароз аст. Точик бо кору пайкор барои ноил шудан ба озоди, бо созандаги ва бунёдкори, бо аклу заковати фарзандони нобиuгааш дар арсаи илму адабу сиёсат, бо расидан ба даврони эхёи давлатдори ва чашидани захри шикаст, бо талошхо бахри худшиноси ва огохии миллат таърихи худро каниву рангин сохтааст.
Таърихи саршор аз лахзахои пирузи, часпу талош барои ташаккули та-факкури милливу ривоxу равнаки давлатдори, илму фарханг ва ... гулгун аз хуни мардони муборизу фидокор ... Аммо пeшида нест, ки солхои тулони мо аз омeзиши мероси таърихии халки худ як андоза дур мондем. Дар мактабу донишгоххо ба фарзандони мо ба xои таърихи халки точик бештар таърихи халкхои дигарро меомeзонданд. Ва ин муносибати носолим рахнае гузошт дар таърихомeзи ва таърихдонии мардуми мо. Шояд як сабаби аз асли хеш каме дур мондан ва паст рафтани маънавият, кохидани ахлоки чомеаи мо аз хамин иборат буд.
Ва, хушбахтона, ду фарзанди нобигаи миллати точик - устод Садриддин Айни ва академик Бобочон Гафуров хамин норасоиро эхсос карданд ва чиддан аз пайи ислохи он шуданд. Аллома Айни бо рисола ва маколоти зиёдаш дар хусуси зиндаги ва эxодиёти шахсиятхои илму фарханг ва сиёсату давлатдори мардумро бо гузаштаи пурифтихор ва фарзандони некноми миллат ошно сохт, онхоро бо таърихи ибратомeзу пурифтихори худ пайваст. Мардум бо нигохи зиракона ва хирадмандонаи Айни аз барору нокомихои ниёгон дар набарди зиндаги огох шуданд.
Хамчунин Бобочон Гафуров бо хидояти ин пири хирад ба кори пуршарафе камар баст. Вай дар солхои басо мушкил ба тадкик ва таълифи китобе аз таърихи халки точик шуруъ намуд. Ковишу чустучуйхои пайвастаи у дар ин рох самараи дилхох доданд. Ва нахустин асари илмии Бобочон Гафуров «Таърихи мухтасари халки точик» панчох сол мукаддам - соли 1947 аз чоп баромад. Вай чун фарзанди дилсузи миллат баробари фаъолияти давлатдориву сиёси ин корро ба анчом расонд ва барои хамзабонону хаммиллатонаш равзане кушод аз олами таърих. Ин тачрибаи аввалини таърихнависии точик дар замони шурави буд ва онро мухаккикони намоён, шаркшиносони машхури дунё хуш пазируфтанд.
Хонандаи точик тавассути ин асар аз макоми худшиноси ба омeхтани таърихи гузаштаи худ ру овард. Ва ба саволхои зиёди «Ачдоди мо кихо буданд? Аз кучо ба зиндаги шуруъ карданд? Чи тавр давлат сохтанду давлатдори карданд? Бо чи роху дастуре ба илму адабиёти оламшумул пой гузоштанд? Дар таърихи башарият чи макому поя доранд?»- посухи дакик ва муфассал ёфтанд.
Ман ин асари ачоиб ва пурмухтаворо хануз солхои донишчуи мутолиа карда, гохе аз хунари волои давлатдории гузаштагонамон меболидам, баъзан аз шикасти хукумат, чохталаби, чангу чидол ва чахолату хунрезии бародарон ба хотири тахту точ ва шухрату нафс, ки теша ба решаи давлат задааст, тохту-този вахшиёнаи ачнабиён, саросар нобуд шудани мардумони бегунох ва харобу валангор гаштани марказхои фарханги дилам реш мегашту ба андеша ме-афтодам. Пайваста фикр мекардам, миллате, ки як замон сохиби тамаддуни оли буд, имруз аз кохидани маънавияти xомеа меноладу азоб мекашад?!
Пушида нест, ки баъди инкилоб мардуми мо ба таври сунъи аз омeхтани таърихи чандинхазорсолаи худ бенасиб гашт ва маънавияту ахлокаш аз нара-сидани ин гизо кохид. Асари Бобочон Гафуров, ки чун обу хаво барои худогохи ва рушди тафаккури таърихии мардум зарур буд, дар тули панчох сол танхо як маротиба нашр шуд. Албатта, ин боиси таассуф аст. Аз руи инсоф мебоист ин асар борхо аз чоп мебаромад ва дастраси хар як фарди точик мегардид.
http://www.cit.tj/index.php...
ТОЧИКОН
ТАЪРИХИ КАДИМТАРИН,
КАДИМ, АСРХОИ МИЁНА
ВА ДАВРАИ НАВ
ДУШАНБЕ
НАШРИЁТИ «ДОНИШ»
2008
ББК 63,3 (2Т)
U 45
ББК 63,3 (2Т)
U 45
ISBN – 978-99947-38-38-0
Б.Г.Гафуров. Точикон: Таърихи кадимтарин, кадим, асрхои миёна ва давраи нав - Душанбе: Дониш, 2008. 870 сах.
© Академияи илмхои Чумхурии Точикистон
САРЧАШМАИ ХУДШИНОСИИ МИЛЛИ
Агар кас гузаштаи ачдоди худро надонад, инсони комил нест!
Ин хитобаи сода, вале дар айни замон чиддии бузургони илму адаби мо аз каъри асрхо ба гуш мерасад ва хушдор медихад, ки аз таърихи миллату сарза-мин, расму русум ва дину оини худ мудом вокиф бошем. Вокеан, таърихро хотираи инсоният меноманд. Пас хар фард бе омeзиши таърихи кишвари худ аслу насаб ва маърифати бумиву зотиашро пойдору бегазанд нигох дошта на-метавонад, аз решаи хеш дур ё канда шуда, ба вартаи гумноми ё фано кадам менихад ва, ба таъбири имрузиён, «манкурт» мешавад. Яъне инсон таърихи гузаштаи худро фаро нагирад, табиист, ки аз зоти худ, рохи тайкарда, дастовардхои сиёсиву фарханги ва бурду бохти мардумаш ноогох монда, чун махлуке одамсурат, вале бепарво, бемасъулият, бенишон умр ба сар мебарад. Ин бадбахтии бузург аст. Охир оре аз хотираи гузашта, фориг аз гами фардо чи хел худро инсон мешумори?
Агар ин фочиа давлат, миллат ва кавмеро фаро гирад, чи мешавад?
Таърих гувох аст, ки аз рeи чунин беэхтиёти ва вокиф набудан аз гузаштаи хеш кисме аз давлату миллатхои абаркудрат пора-пора шуда, аз забон ва расму оини хеш махрум гардидаанд. Дар ахди бостон чунин мисолхо фаровонанд.
Сарнавишти миллати точик дар тули асрхо баробари дигар мардуми эро-нинажод басо печида ва пуршебу фароз аст. Точик бо кору пайкор барои ноил шудан ба озоди, бо созандаги ва бунёдкори, бо аклу заковати фарзандони нобиuгааш дар арсаи илму адабу сиёсат, бо расидан ба даврони эхёи давлатдори ва чашидани захри шикаст, бо талошхо бахри худшиноси ва огохии миллат таърихи худро каниву рангин сохтааст.
Таърихи саршор аз лахзахои пирузи, часпу талош барои ташаккули та-факкури милливу ривоxу равнаки давлатдори, илму фарханг ва ... гулгун аз хуни мардони муборизу фидокор ... Аммо пeшида нест, ки солхои тулони мо аз омeзиши мероси таърихии халки худ як андоза дур мондем. Дар мактабу донишгоххо ба фарзандони мо ба xои таърихи халки точик бештар таърихи халкхои дигарро меомeзонданд. Ва ин муносибати носолим рахнае гузошт дар таърихомeзи ва таърихдонии мардуми мо. Шояд як сабаби аз асли хеш каме дур мондан ва паст рафтани маънавият, кохидани ахлоки чомеаи мо аз хамин иборат буд.
Ва, хушбахтона, ду фарзанди нобигаи миллати точик - устод Садриддин Айни ва академик Бобочон Гафуров хамин норасоиро эхсос карданд ва чиддан аз пайи ислохи он шуданд. Аллома Айни бо рисола ва маколоти зиёдаш дар хусуси зиндаги ва эxодиёти шахсиятхои илму фарханг ва сиёсату давлатдори мардумро бо гузаштаи пурифтихор ва фарзандони некноми миллат ошно сохт, онхоро бо таърихи ибратомeзу пурифтихори худ пайваст. Мардум бо нигохи зиракона ва хирадмандонаи Айни аз барору нокомихои ниёгон дар набарди зиндаги огох шуданд.
Хамчунин Бобочон Гафуров бо хидояти ин пири хирад ба кори пуршарафе камар баст. Вай дар солхои басо мушкил ба тадкик ва таълифи китобе аз таърихи халки точик шуруъ намуд. Ковишу чустучуйхои пайвастаи у дар ин рох самараи дилхох доданд. Ва нахустин асари илмии Бобочон Гафуров «Таърихи мухтасари халки точик» панчох сол мукаддам - соли 1947 аз чоп баромад. Вай чун фарзанди дилсузи миллат баробари фаъолияти давлатдориву сиёси ин корро ба анчом расонд ва барои хамзабонону хаммиллатонаш равзане кушод аз олами таърих. Ин тачрибаи аввалини таърихнависии точик дар замони шурави буд ва онро мухаккикони намоён, шаркшиносони машхури дунё хуш пазируфтанд.
Хонандаи точик тавассути ин асар аз макоми худшиноси ба омeхтани таърихи гузаштаи худ ру овард. Ва ба саволхои зиёди «Ачдоди мо кихо буданд? Аз кучо ба зиндаги шуруъ карданд? Чи тавр давлат сохтанду давлатдори карданд? Бо чи роху дастуре ба илму адабиёти оламшумул пой гузоштанд? Дар таърихи башарият чи макому поя доранд?»- посухи дакик ва муфассал ёфтанд.
Ман ин асари ачоиб ва пурмухтаворо хануз солхои донишчуи мутолиа карда, гохе аз хунари волои давлатдории гузаштагонамон меболидам, баъзан аз шикасти хукумат, чохталаби, чангу чидол ва чахолату хунрезии бародарон ба хотири тахту точ ва шухрату нафс, ки теша ба решаи давлат задааст, тохту-този вахшиёнаи ачнабиён, саросар нобуд шудани мардумони бегунох ва харобу валангор гаштани марказхои фарханги дилам реш мегашту ба андеша ме-афтодам. Пайваста фикр мекардам, миллате, ки як замон сохиби тамаддуни оли буд, имруз аз кохидани маънавияти xомеа меноладу азоб мекашад?!
Пушида нест, ки баъди инкилоб мардуми мо ба таври сунъи аз омeхтани таърихи чандинхазорсолаи худ бенасиб гашт ва маънавияту ахлокаш аз нара-сидани ин гизо кохид. Асари Бобочон Гафуров, ки чун обу хаво барои худогохи ва рушди тафаккури таърихии мардум зарур буд, дар тули панчох сол танхо як маротиба нашр шуд. Албатта, ин боиси таассуф аст. Аз руи инсоф мебоист ин асар борхо аз чоп мебаромад ва дастраси хар як фарди точик мегардид.
http://www.cit.tj/index.php...
Рахмонзода Каздони,
02-12-2011 17:49
(ссылка)
Зиндагиномаи Устод Лоик Шерали
Зиндагинома
Устод Лоик Шерали шоири бузурги муосири точик 20 майи соли 1941 дар деҳаи Мазори Шариф воқеъ дар шаҳристони Панчекати Точикистон зода шудааст.
Ӯ соли 1954 пас аз хатми мактаби ҳафтсолаи деҳаи Мазори Шариф ба Омузишгоҳи омузгории шаҳри Панчекат дохил шуда, соли 1958 онро хатм кард. Таҳсил дар ҳамин донишсаро роҳи ояндаи ӯро таъйин намуд. У бо маслиҳат ва пуштибонии бародари фозилаш Қоришариф соли 1959 ба Душанбе меояд ва ба факултаи забону адаб ва торихи Донишгоҳи омузгори дохил мегардад ва соли 1963 онро ба поён мерасонад.
Пас аз ин, нахуст ба ҳайси муҳаррири шуъбаи адабии радиои Точикистон ва сипас корманди адабии рузномаи “Комсомоли Точикистон”, мудири шуъбаи назми мачаллаи “Садои Шарқ”, мушовири Иттифоқи нависандагони Точикистон, сардабири мачаллаи муътабари адабии “Садои Шарқ” – нашрияи Иттиҳодияи нависандагони Точикистон кор кард. У Аз соли 1965 узви Иттифоқи нависандагони Иттиҳоди Шурави буд. Бояд ёдовар шуд, ки дар он солҳо мутобиқи расму қоидаи маъмул ҳар адиб, ки мехост узви Иттифоқи нависандагон шавад, бояд то он дам ҳатман ками кам як мачмуа чоп карда бошад. Вале бо назардошти истеъдоди равшани Лоиқи чавон ва исрори устод Мирзо Турсунзода уро бидуни ҳеч мачмуае ба таври истисно ва аз қоида берун ба узвияти Иттифоқи нависандагон пазируфтанд. У ҳамчунин узви Кумитаи марказии Чумҳурии Точикистон ва низ намояндаи Шурои олии Иттиҳоди Шурави буд. Устод Лоиқ аз соли 1991 то дами марг ба сифати Райиси Бунёди байналмилалии забони форсии точикӣ ифои вазифа кард.
30 июни соли 2000 соати 12 бар асари бемории сактаи мағзӣ чашм аз чаҳон пушид. Ташйиъи чанозаи он гаронмоя 1 июл бо ҳузури ҳазорон мухлисаш баргузор ва пайкари покаш дар Оромгоҳи Лучоби шаҳри Душанбе дар паҳлӯи бузургони адаб ва ҳунари Точикистон дафн карда шуд. Байти зеринро худи устод ҳануз соли 1998 барои санги мазораш васият карда буд:
Дар руи замин намонд маъман,
Эй гур, дуруд бодат аз ман.
Устод соли 1978 барои мачмуаи “Хоки ватан” ва “Илҳом аз Шоҳнома” барандаи чоизаи давлатии Абуабдуллоҳ Рудаки гардид. Ғайр аз ин у унвони давлатии “Шоири халқии Точикистон”-ро касб карда буд. Моҳи майи соли 1999 ба устод чоизаи байналмилалии “Нилуфар” эҳдо гардид.
Рахмонзода Каздони,
04-11-2011 19:15
(ссылка)
Без заголовка
Рӯзи шашуми ноябр иди саиди Қурбон фаро мерасад, кивВоқеан, он яке аз санаҳои фархунда дар тақвими дини ислом ва суннатҳои неку писандидаи тамоми мусулмонони ҷаҳон мебошад.
«Ҷавҳари асосии иди Қурбон на танҳо тавассути ибодату ниёиш қаробат ҷустан ба Худои таъоло мебошад, балки дар тӯли асрҳо талқини арзишҳои инсонпарварӣ, дастгирии ятимону маъюбон, беморону пиронсолон, поси хотири гузаштагон, аёдати пайвандону хешу таборон, изҳори ҳамдардӣ ба азодорон ва хайру эҳсон намудан ба дармондагону ниёзмандон аз ҷумлаи беҳтарин фазилатҳои иди саид аст. Иди Қурбон рӯзи имтиҳону озмоиш аст, ки инсон муҳаббату садоқати худро нисбат ба Худои таъоло баён мекунад»,қайд намуд Э.Раҳмон дар табрикоти худ.
Ҳамчунин афзуд, ки аз ин дидгоҳ, дини мубини ислом дар тарбия ва рушду такомули пайвастаи инсон мекӯшад ва бо ин роҳ афзалияти онро нисбат ба дигар мавҷудоти олам нишон медиҳад ва бешак, дини ислом таблиғгари одамияту инсондӯстӣ буда, бояд ғояҳои олии фарҳанги исломӣ барои беҳдошт ва рушди ҷомеа равона карда шавад.
»Рукни асосии иди қурбон анҷом додани маносики ҳаҷ мебошад. Имрӯзҳо беш аз панҷу ним ҳазор нафар ҳамватанони мо ба зиёрати Байтуллоҳ мушарраф гашта, фаризаи ҳаҷро ба ҷо оварда истодаанд. Ба ҳамаи онҳо омурзиши гуноҳҳо ва иҷобати дуоҳояшонро орзу менамоем.
Бори дигар, ҳамаи шуморо бо фарорасии иди саиди қурбон табрик гуфта, бароятон тандурустӣ, сарбаландӣ, саодати рӯзгор, хушбахтиву некрӯзӣ, барору комёбиҳо, шодмониву хурсандӣ хоҳонам», www.kazdon.com
«Ҷавҳари асосии иди Қурбон на танҳо тавассути ибодату ниёиш қаробат ҷустан ба Худои таъоло мебошад, балки дар тӯли асрҳо талқини арзишҳои инсонпарварӣ, дастгирии ятимону маъюбон, беморону пиронсолон, поси хотири гузаштагон, аёдати пайвандону хешу таборон, изҳори ҳамдардӣ ба азодорон ва хайру эҳсон намудан ба дармондагону ниёзмандон аз ҷумлаи беҳтарин фазилатҳои иди саид аст. Иди Қурбон рӯзи имтиҳону озмоиш аст, ки инсон муҳаббату садоқати худро нисбат ба Худои таъоло баён мекунад»,қайд намуд Э.Раҳмон дар табрикоти худ.
Ҳамчунин афзуд, ки аз ин дидгоҳ, дини мубини ислом дар тарбия ва рушду такомули пайвастаи инсон мекӯшад ва бо ин роҳ афзалияти онро нисбат ба дигар мавҷудоти олам нишон медиҳад ва бешак, дини ислом таблиғгари одамияту инсондӯстӣ буда, бояд ғояҳои олии фарҳанги исломӣ барои беҳдошт ва рушди ҷомеа равона карда шавад.
»Рукни асосии иди қурбон анҷом додани маносики ҳаҷ мебошад. Имрӯзҳо беш аз панҷу ним ҳазор нафар ҳамватанони мо ба зиёрати Байтуллоҳ мушарраф гашта, фаризаи ҳаҷро ба ҷо оварда истодаанд. Ба ҳамаи онҳо омурзиши гуноҳҳо ва иҷобати дуоҳояшонро орзу менамоем.
Бори дигар, ҳамаи шуморо бо фарорасии иди саиди қурбон табрик гуфта, бароятон тандурустӣ, сарбаландӣ, саодати рӯзгор, хушбахтиву некрӯзӣ, барору комёбиҳо, шодмониву хурсандӣ хоҳонам», www.kazdon.com
Рахмонзода Каздони,
04-11-2011 18:52
(ссылка)
Иди Курбон муборак!
Иди КУРБОН имруз бар мову шумо табрик,
Ин сабру шикебох, в-ин ахду вафо табрик.
З-Аллох мадад чуем дар рохи муроди хеш,
Буе ба машом омад, аз боди сабо табрик.
Хар он кас,ки кунад Курбони дар ин руз.
Ниохд Эзид варо чун точ бар сар
Санои дурри маъниро,ки суфти.
Сухан кутах кун,валлоху акбар!
Рузи Иди Курбон мо хама пиру чавон
Мехмон хастем дар хар хонадон.
Сураи Куръон тиловат мекунем.
Шукри хакро мекунем аз магзи чон.
С праздником Ид Аль-Адха!
Скажи: О, Мухаммад!:
"Поистине, моя молитва и мое жертвоприношение,
и моя жизнь, и моя смерть - ради Аллаха, Господа миров"
Сегодня у мусульман, конечно, светлый день,
В мечеть к молитве утренней иди скорей.
Одежду новую, опрятную оденешь,
И всё, что надо, вмиг уразумеешь.
После намаза хором спойте вы такбир,
Услышал славословие Аллаху, чтобы целый мир.
На кладбище сходите, помолитесь,
Потом к обряду жертвенному вы приступите.
И не скупитесь вы на угощенье,
Тогда Аллах пошлёт своё же вам прощенье.
Не будь сегодня в доме ты нисколько одинок,
Всем громко прочитай мой нежный поздравок.
Хаммаи Шумо хонандагони азизро бори дигар аз самими калб табрик мегуем
www.kazdon.com
Amriddin Nosirov,
02-08-2011 08:57
(ссылка)
Коментарияхои "Баҳмут Турсунбой"- сокини нави Боғ
- Вой бархоли мардуми точик мемуранду маданиятро ед намегиранд, охир наход Турсунбойи бечораро сангсор мекунанд. Дарин хол маъмурият мачбуранд корхои фахмондадихи баранд, шиорхо овезанд..... киса кутох халки точика саткаи Бахмут кна.
- Jonvar bisyor sikavu surati vaziri dorad!! Inro boyad Tursunboy ne, VAZIRBOY nom memondand!! Bovar nakuned, xudaton mukoisa kuned! Dar vazn az yagon vazirxoi mo kam nest!!
- Az surat maalum, ku Baxmut-Tursunboy bo Shimpaze-Tavarali xamsoya shudaast. Boz shimpaze dar gardanash Vizitnaya kartochka do
- Ба иттилои раиси Боги хайвонот расониданиам, ки точик хастем ва точикон дар хеч давру замон хайвонотро бо номи одам исмгузори накардаанд. Аз як тараф барои эхёи урфу одатхои миллии худ сару садо мекунем, аз тарафи дигар даст барои чори намудани анъанахои бегонагон мезанем. Мо бояд чанбахои хуби фарханги урупоиро ба фарханги худ ворид намоем, на таклидкори ба одатхои онхо.
- Ман бо шумо хамфикрам 100% Ин бессавод будану бефархангии масъулони боги хайвонотро нишон медихад ,лакабро аз номи одамон фаркашро намедонед? Аз руи бемаданиятону номгузориатон алакай 50% бинандагонро аз даст додед,шахсан худи ман соле ду ё се маротиба хамрохи кудакон ба боги хайвонот мерафтем. Чи хел ман ба кудакон мефахмонам,ки ин хайвон Турсунбой ном дорад ,модоме ду хамсояхоям Тусунмуроду,Турсунбой ном доранд чунон рафтор кунед,ки хурду калон шуморо эхтиром кунанд!
Amriddin Nosirov,
02-08-2011 08:48
(ссылка)
"Баҳмут Турсунбой"- сокини нави Боғи ҳайвон
Турсунбой-лакаби баҳмутест, ки ахиран ба «Боғи ҳайвоноти шахри Душанбе» оварда шудааст.
Зане аз маъмурияти Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе хоҳиш кардааст, ки лақаби баҳмути нав иваз шавад, чунки шавҳари ӯ низ Турсунбой ном дорад ва мавриди масхараи рафиқонаш қарор гирифтааст.
Назаралӣ Сатторов, раиси Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе гуфт, «Дар ҳама боғҳои ҳайвоноти ҷаҳон ҳамаи ҷонварон ба худ лақаб доранд. Лақаби баҳмути мо Турсунбой аст. Ман аз он зан, аз ҳамаи шахсоне, ки Турсунбой ном доранд, хоҳиш мекунам, ки хафа нашаванд. Масалан, тағои раҳматии ман Турсунмурод ном дошт. Чӣ магар ман хафа шавам. Ман албатта, хафа нестам. Ин номро мо намондаем. Масалан, ҳастанд сагҳо бо лақаби Мухтор, гурба бо лақаби Вася, хирс бо лақаби Миша. Боз хоҳиш мекунам, ки ҳеч кас ба худ накашад, ки номи ӯ лақаби баҳмут аст. Дар ҳамаи хуҷҷатҳо ҳам номи ин баҳмут Турсунбой аст. Номи одамро иваз кардан осонтар аст, нисбати иваз кардани номи ҳайвон.»
Турсунбой-баҳмутро дар ивази чаҳор паррандаи нодир аз Боғи ҳайвоноти шаҳри Чимкенти Қазоқистон ба Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе интиқол додаанд. Ин баҳмут қариб 1,5 тонна вазн дошта ҳамарӯза 40-50- килограм сабзавоту гӯшти моҳӣ мехӯрад. Баъди пайдо шудани Турсунбой, теъдоди муштариёни Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе 20 дарсад зиёд шуд.
Назаралӣ Сатторов, раиси Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе дар ин бора гуфт: «Албатта, чӣ хеле, ки худи Шумо шоҳид шудед, тамошобинони боғи ҳайвонот баъд аз ворид намудани баҳмут 20-30 фоиз аз пештара зиёд шудааст.»
Аммо баъзе аз тамошобинони «Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе» аз лақаби баҳмут, яъне Турсунбой, норизо ҳастанд.
Бо ин ҳам имрӯзҳо Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе пур аз тамошобин аст ва аксарият дар назди панҷараи баҳмут ҷамъ меоянд.
Аммо кормандони Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе аз фарҳанги тамошобинони боғ изҳори нигаронӣ карданд. Як корманди Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе мегӯяд: « Дар боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе» 17 сол буд, ки баҳмут набуд. Ман шахсан се сол шуд дар боғ кор мекунам интизори баҳмут будем. Лекин тоҷикҳои худамон ба қадри баҳмут намерасанд ва ӯро сангсор мекунад. Ҳарчанд таъкид мекунем, ин корро накунанд, вале падару модарон боз баҳс карда мегӯянд, ки мо як сомонӣ дода ба боғ даромадем, чӣ коре хоҳем мекунем. Баъзе аз тоҷикҳои худамон маданияти паст доранд. Чанд касро барои бераҳмона рафтор кардан нисбати ҳайвонхо ҷарима карда суратошонро гирифта, дар панҷараҳои қафаси ҳайвонҳо насб кардем то ибрати дигарон шавад.»
Ин дар ҳолест, ки Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе», ки соли 1960 таъсис шудааст, бо 130 намуд ҳайвон, танҳо ҷоест, ки сокинон ва меҳмонон ҳамроҳи фарзандони худ ба тамошои ин макони диданӣ меоянд. Албатта, мардум интизор дорад, ки бештар ҳайвоноту паррандаҳо ва хазандагони нодирро дар ин боғ бубинанд.
Аммо бо гузашти 20 сол аз истиқлоли Тоҷикистон, то ҳол Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе натавонистааст нодиртарин ҳайвонотро гирди ҳам биорад, то ҳам ҳусни шаҳр афзояду ҳам теъдоди тамошобинони ин боғ бештар шавад.
Дар даврони шӯравӣ, ҳайвоноти нодире, назири фил дар Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе вуҷуд дошт. Аммо ҳоло баъзе панҷараҳо ва қафасҳои Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе холист ва дар интизори ҳайвоноти нодир ҳастанд. Албатта дуруст аст, ки мушкилоти молӣ сабаби аслии ин амр гардидааст.
Навиштаи Амриддин Носири
Зане аз маъмурияти Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе хоҳиш кардааст, ки лақаби баҳмути нав иваз шавад, чунки шавҳари ӯ низ Турсунбой ном дорад ва мавриди масхараи рафиқонаш қарор гирифтааст.
Назаралӣ Сатторов, раиси Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе гуфт, «Дар ҳама боғҳои ҳайвоноти ҷаҳон ҳамаи ҷонварон ба худ лақаб доранд. Лақаби баҳмути мо Турсунбой аст. Ман аз он зан, аз ҳамаи шахсоне, ки Турсунбой ном доранд, хоҳиш мекунам, ки хафа нашаванд. Масалан, тағои раҳматии ман Турсунмурод ном дошт. Чӣ магар ман хафа шавам. Ман албатта, хафа нестам. Ин номро мо намондаем. Масалан, ҳастанд сагҳо бо лақаби Мухтор, гурба бо лақаби Вася, хирс бо лақаби Миша. Боз хоҳиш мекунам, ки ҳеч кас ба худ накашад, ки номи ӯ лақаби баҳмут аст. Дар ҳамаи хуҷҷатҳо ҳам номи ин баҳмут Турсунбой аст. Номи одамро иваз кардан осонтар аст, нисбати иваз кардани номи ҳайвон.»
Турсунбой-баҳмутро дар ивази чаҳор паррандаи нодир аз Боғи ҳайвоноти шаҳри Чимкенти Қазоқистон ба Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе интиқол додаанд. Ин баҳмут қариб 1,5 тонна вазн дошта ҳамарӯза 40-50- килограм сабзавоту гӯшти моҳӣ мехӯрад. Баъди пайдо шудани Турсунбой, теъдоди муштариёни Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе 20 дарсад зиёд шуд.
Назаралӣ Сатторов, раиси Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе дар ин бора гуфт: «Албатта, чӣ хеле, ки худи Шумо шоҳид шудед, тамошобинони боғи ҳайвонот баъд аз ворид намудани баҳмут 20-30 фоиз аз пештара зиёд шудааст.»
Аммо баъзе аз тамошобинони «Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе» аз лақаби баҳмут, яъне Турсунбой, норизо ҳастанд.
Бо ин ҳам имрӯзҳо Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе пур аз тамошобин аст ва аксарият дар назди панҷараи баҳмут ҷамъ меоянд.
Аммо кормандони Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе аз фарҳанги тамошобинони боғ изҳори нигаронӣ карданд. Як корманди Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе мегӯяд: « Дар боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе» 17 сол буд, ки баҳмут набуд. Ман шахсан се сол шуд дар боғ кор мекунам интизори баҳмут будем. Лекин тоҷикҳои худамон ба қадри баҳмут намерасанд ва ӯро сангсор мекунад. Ҳарчанд таъкид мекунем, ин корро накунанд, вале падару модарон боз баҳс карда мегӯянд, ки мо як сомонӣ дода ба боғ даромадем, чӣ коре хоҳем мекунем. Баъзе аз тоҷикҳои худамон маданияти паст доранд. Чанд касро барои бераҳмона рафтор кардан нисбати ҳайвонхо ҷарима карда суратошонро гирифта, дар панҷараҳои қафаси ҳайвонҳо насб кардем то ибрати дигарон шавад.»
Ин дар ҳолест, ки Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе», ки соли 1960 таъсис шудааст, бо 130 намуд ҳайвон, танҳо ҷоест, ки сокинон ва меҳмонон ҳамроҳи фарзандони худ ба тамошои ин макони диданӣ меоянд. Албатта, мардум интизор дорад, ки бештар ҳайвоноту паррандаҳо ва хазандагони нодирро дар ин боғ бубинанд.
Аммо бо гузашти 20 сол аз истиқлоли Тоҷикистон, то ҳол Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе натавонистааст нодиртарин ҳайвонотро гирди ҳам биорад, то ҳам ҳусни шаҳр афзояду ҳам теъдоди тамошобинони ин боғ бештар шавад.
Дар даврони шӯравӣ, ҳайвоноти нодире, назири фил дар Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе вуҷуд дошт. Аммо ҳоло баъзе панҷараҳо ва қафасҳои Боғи ҳайвоноти шаҳри Душанбе холист ва дар интизори ҳайвоноти нодир ҳастанд. Албатта дуруст аст, ки мушкилоти молӣ сабаби аслии ин амр гардидааст.
Навиштаи Амриддин Носири
настроение: Девонаш
хочется: хандидан
Amriddin Nosirov,
02-08-2011 08:42
(ссылка)
Мохе ки файзу баракат меорад…
Мохи Шарифи Рамазон яке аз бузургтарин мохест, ки агар ин мох хар сол биёяд мусулмонон гунохи хешро нобуд месозанд. Дар мохи рамазон одамон аз хурдан пахрез мекунанд то ,ки гунохи хешро резонанд, на аз хурдан аз касро гайбат кардан ва касро ранчондан пахрез мекунанд. Дар ин мохи Рамазон хар як шахси мусулмон дари хайру саховатро боз мекунад. Ба камбагале, ба хамсояи мухточе, ба шахси бенавое хайр намояд дар ин мохи Рамазон, гуё, ки ин гунна шахс Хач карда бошад. Мегуянд, ки «Хач чи мерави дили муминеро наёзор» Бинобарин чи кадаре, ки мо дар ин мохи Шарифи Рамазон хайр намоем хамон кадар сохиби савоб мекардем .
Лекин мардуми савобгир хеле кам дида мешавад. Дар мохи Шарифи Рамазон нарххо боло рафта дандоншикан мешавад. Хусусан дар арафаи Ид нарххоро фурушандахои бозорхо хеле баланд мебардоранд. Магар ин мусулмонист? Хайрият марди хайрхох ,савобчуй Мухаммадсаид Убайдулох – Мири шахр ,гамхори халк барои баланд набардоштани нарххо дар бозору магозахо назорати сахт намуда намегузорад, ки халки Ватанаш азият кашад. Магар мусулмонгари танхо дар мохи Рамазон аст? Мусулмон пас аз мохи Шарифи рамазон мусулмонбуданашро фаромуш мекунад? Боз ,ки ба доди моён мерасад?…
Amriddin Nosirov,
02-08-2011 07:18
(ссылка)
моҳи шарифи рамазон муборак! табрикнома ва маълумотнома
Табрикнома ва қоидаҳои Рӯзадори
Рӯзи якуми август моҳи шарифи рамазон оғоз мегардад ва дар давоми 30 рӯз мусулмонони кишвар бо анҷом додани як рукни асосии дини мубини Ислом паёпай рӯзадор хоҳанд буд. Аҳли эҷоди ҳафтаномаи "Миллат" якояки мусулмонони кишварро бо фарорасии моҳи хушнудии парвардгор муборакбод мегӯянд ва таманнои онро доранд, ки моҳи рӯзадорӣ чун ҳамеша файзбору пурбаракат бошад ва ояндаи ҳаёти мардум бо файзу баракати он идома ёбад.
Ба муносибати фарорасии моҳи шарифи рамазон идораи ҳафтаномаи "Миллат" барои хонандагони азизу гиромиқадри хеш сафаҳоти рамазониро ба нашр мерасонад, ки муҳтавои он марбут ба моҳи мубораки рамазон ва аҳкоми рӯзадорӣ мебошад.
Рамазон ва солшумории ҳиҷрӣ
Рамазон аз ҷумлаи моҳҳои солшумории ҳиҷрии қамарист. Дар тақвими ҳиҷрии қамарӣ, ки дар байни мардуми мусулмони тоҷик бо номи тақвими мусулмонӣ маълуму машҳур аст, рамазон пас аз моҳи шаъбон ва пеш аз моҳи шаввол меояд. Солшумории ҳиҷрии қамарӣ аз замони ҳиҷрати паёмбари Ислом Муҳаммад (с) аз Макка ба Ясриб (Мадинаи имрӯзӣ) дар соли 622-и мелодӣ оғоз шуда, имсол санаи 1429-и ҳиҷрии қамарӣ мебошад. Калимаи "ҳиҷрӣ" мансуб ба ҳиҷрати паёмбари Ислом ва "қамарӣ" мансуб ба қамар, яъне моҳтоб аст. Дар маҷмӯъ, ин солшуморӣ аз соли ҳиҷрат шурӯъ гашта, моҳҳои он мутобиқи гашти моҳтоб ҳисоб карда мешаванд. Дар ин солшуморӣ 6 моҳ 30-рӯзӣ ва 6 моҳи дигар 29-рӯзӣ мебошанд ва ҳамагӣ 354 рӯзро ташкил медиҳанд. Ба моҳи охирони солҳои 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ва 29-и давраи 30 сол як рӯз афзуда мешавад ва ҳамин тавр 32 соли гоҳшумории мелодӣ (ки аз рӯйи гашти офтоб ҳисоб карда мешавад) баробар ба 33 соли тақвими ҳиҷрии қамарӣ мешавад.
Суоле ки бештар дар ин бора матраҳ мешавад он аст, ки чаро рамазон ҳар сол қафо меояд. Хонандаи закӣ алакай дарк намуд, ки соли қамарӣ 354 шабу рӯз дорад ва солшумории офтобии маъмул дар кишвари мо иборат аз 364 ё 365 шабу рӯз аст. Ба ҳамин хотир аст, ки рамазон ҳар сол 10 ё 11 рӯз қафо меояд. Шояд дар ин солшуморӣ ҳикмате дигар ҳам бошад, ки рамазон ҳар сол дар рӯзҳои дароз ё кӯтоҳи сол не, балки ҳарсола тағйир меёбад. Феълан мӯйсафедону кампирҳои муборакқадамеро ёфтан имкон дорад, ки фарзи рӯзадориро дар ҳама фаслҳои сол адо кардаанд. Хушо ба ҳоли онон, ки хушбахтанду растагор!
Бигзарем сари маънои рамазону рӯзадорӣ.
Рамазон калимаи арабӣ буда, бо шаклҳои рамазонот, рамозин, армизо ва армиза ҷамъбандӣ мешавад. Рамазон аз масдари арабии "рамаз" сохта шудааст, ки ба маънои шиддати гармо ва тобиши офтоб бар регистон омадааст. Он моҳи нуҳум дар соли қамарист ва теъдоди рӯзҳояш 30-тост. Рамазон моҳи рӯзадории мусулмонҳост ва 30 шабу рӯзи он бо зикри Худову тиловату қироати Қуръони карим гиромӣ дошта мешавад.
Гуфтем, ки маънои рамазон шиддати гармо ва тобиши офтоб бар рег аст. Интихоби чунин вожа аз диққати назар ва салосати забонии хоссе бархӯрдор аст. Зеро сухан аз гудохта шудан аст ва шояд ба таъбире дигаргун шудан дар зери офтоби гарму сӯзони нафс ва зарбаҳои беамони он аст. Рамазон моҳи таҳаммули сахтиҳову ташнагии нафс мебошад. Ташнагие аз офтоби сӯзон ё гармои шадиди рӯзҳои дарози тобистон ва ташнагие аз нафси саркаш, ки паёпай мегудозад ва сӯзиши он ҷуброннопазир аст. Дар қиёси ин ду сӯзиш дақиқан робитаи акс барқарор мебошад. Ба ин маъно ки нафси саркаш бо чашидани об ташнатар мегардад ва ҳаргиз ба нӯшидани як ҷуръа кифоят намекунаду пайваста одамиро дар талоши хастагинопазир чиҳати розӣ кардани тамоюлоти худ вомедорад. Дар бастагӣ ба ҳамин Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ бо лутфи калом чунин ташбеҳе волоро зикр карда мегӯяд:
Оби кам ҷӯ, ташнагӣ овар ба даст,
То биҷӯшад обат аз болову паст.
То "сақоҳум раббуҳум" ояд ҷавоб,
Ташна бош, "Аллоҳу аълам биссавоб".
З-ин талаб банда ба кӯйи ҳақ расид,
Дард Марямро ба хурмобун кашид.
Аз дигар ҷониб ташнагие, ки аз таъсири офтоб мешавад, серипазиру қонеъшаванда аст.
Рӯза ва рӯзадорӣ
Рӯза доштан маъмулан ба маънои худдорӣ кардан аз хӯрдану нӯшидану ҳамбистарист. Рӯзаро дар забони арабӣ савм мегӯянд ва ин вожа барои бештари мусулмонҳои таҳсилдида ошност. Калимаи арабии "савм" мутлақо ба маънои худдорӣ кардан аст.
Рӯзадорӣ дар Ислом
Дар шариати исломӣ рӯзадорӣ худдорӣ аз хӯрдану нӯшидану ҳамбистарӣ аз дамидани субҳ то ғуруби офтоб бо ният аст. Ё он худдории махсус аз шахси хос дар вақти муайян мебошад. Мутобиқи иттилои кутуби муътабари исломӣ, Офаридгор рӯзаи рамазонро дар моҳи шаъбони соли дуввуми ҳиҷрӣ бар мардону занони мусулмон фарз гардонид.
Рӯзаи моҳи рамазон ва амр бар адои он дар Қуръон
Дар ояти 183-уми сураи "Бақара" омадааст: "Ай касоне, ки имон оварданд, лозим карда шуд бар шумо рӯза доштан, чунончи лозим карда шуд бар касоне, ки пеш аз шумо буданд. То бошад ки парҳезгорӣ кунед." Яъне, ай касоне, ки вуҷуди Худо ва паёмбари ӯ будани Муҳаммадро аз сидқи дил бовар дореду тибқи фармудаи ӯ кор мекунед, монанди қавмҳои пештара рӯзадорӣ бар шумо фарз шуд. Шояд шумо аз парвардгоратон битарсед ва бо тоату парастиши ӯ аз маъсияту нофармонӣ дурӣ кунед. Аз ояти мазкур бардошт мешавад, ки рӯзадорӣ таърихе дароз дорад ва танҳо хосси гурӯҳе аз мардум нест, балки дар тӯли таърихи башарият бо фитрати башар омезиш ёфтааст. Ояти 187-уми сураи "Бақара" аҳкоми рӯзадориро баён мекунад. Дар он омадааст: "Ҳалол карда шуд барои шумо дар шаби рӯза мухолитат кардан бо занони худ. Онҳо ба манзалаи пӯшишанд шуморо ва шумо онҳоро ба ҷойи пӯшишед. Худо донист, ки шумо дар ҳаққи хештан хиёнат мекардед, пас ба меҳрубонӣ бозгашт бар шумо ва даргузашт аз шумо. Пас алҳол мухолитат кунед бо занон ва талаб кунед ончиро ки Худо барои шумо муқаддар кардааст, яъне авлод. Ва бихӯреду бинӯшед то онки рӯшан шавад барои шумо риштаи сафед аз риштаи сиёҳ (мурод аз риштаи сафед фаҷр аст). Пас аз он тамом кунед рӯзаро то шаб. Ва мисос накунед занонро дар ҳоле, ки муътакиф бошед дар масҷидҳо. Инҳо манҳиёти Худо аст. Пас наздик нашавед ба онҳо. Ҳамчунин баён мекунад Худо оятҳои худро барои мардумон, то парҳезгорӣ кунанд."
Аз маънои ин оят бармеояд, ки Худованд дар шабҳои моҳи рамазон ҳамбистар шудану муҷомаатро раво донистааст. Дар баробари ин ба таъкид расонда, ки зану марди мусулмон пӯшиш ва ҳифзи ҳамдигаранд. Худованд вақти рӯзадориро аз дамидани субҳ то ҳийни шом муайян карда, мегӯяд, ки шояд бо иҷрои ин амр мардум парҳезгор шаванд.
Рӯза ва рамазон дар аҳодиси паёмбар
Дар бораи Рамазону рӯзадорӣ дар ҳадисҳои паёмбари гиромии ислом (с) бисёр омадааст. Ҳеч китобе оид ба ҳадис вуҷуд надорад, ки бахше аз он дар боби рӯзаи моҳи рамазон набошад. Ҳадиси машҳуре, ки дар бештари китобҳои ҳадис ворид шудааст, ба минволи зайл аст: "Аз Абӯҳурайра (р) омадааст, ки расули Худо (с) гуфт: Рӯза сипарест намешиканаду вайрон намешавад, агарчанде марде бо он биҷангаду хораш кунад, пас бояд ду бор бигӯяд: ман рӯзадорам. Қасам ба номи ҳамоне ки ҷони ман дар дасти ӯст, бӯйи даҳони рӯзадор назди Худойи таоло аз бӯйи мушк хуштар аст. Таому шаробу шаҳваташро барои ман тарк мекунад. Рӯза барои ман аст ва барои ҳар некӣ даҳ баробари он подоши онро худам медиҳам".
Саҳл (р) аз паёмбар (с) мегӯяд, ки гуфтааст: Дар биҳишт даре ҳаст, ки онро райён мегӯянд.Бо он дар дар қиёмат танҳо рӯзадорон медароянд. Он ҳангом гуфта мешавад: Рӯзадорон куҷо ҳастанд? Онон ки дар Дунё рӯзаро адо мекарданд, бармехезанд ва ба ҷуз онҳо кассе дигар аз он дар дохил намешавад. Вақте ки вориди биҳишт мешаванд, дар пӯшида мегардаду дигар касе бо он роҳ намеёбад.
Шиканандаҳои рӯза
Мутобиқ ба Қуръону суннат донишмандон аъмоли шиканандаи рӯзаро муайян кардаанд. Агар рӯзадоре аз дамидани субҳи содиқ то ғуруби офтоб яке аз онро анҷом бидиҳад, рӯзааш фосид мешавад. Бо содир кардани баъзеи ин аъмол қазо кардан ва каффорати гуноҳ воҷиб мегардад. Масалан, агар рӯзадоре қасдан чизе бихӯрад, биошомад ё ҷимоъ (алоқаи ҷинсӣ) анҷом диҳад, ҳам қазо ва ҳам каффорат бар ӯ воҷиб мегардад.
Дигар корҳое, ки рӯзаро фосид мекунанд, ба қарори зайланд: Бӯса кардану ламс намудане, ки боиси баромадани оби манӣ шавад; сангрезаву чизе ки хӯрданӣ нест ё фурӯ бурдани донаи себ; чакондани даво бар гӯшу бинӣ ё димоғ; қай кардан бо пурии даҳон.
Рӯзи якуми август моҳи шарифи рамазон оғоз мегардад ва дар давоми 30 рӯз мусулмонони кишвар бо анҷом додани як рукни асосии дини мубини Ислом паёпай рӯзадор хоҳанд буд. Аҳли эҷоди ҳафтаномаи "Миллат" якояки мусулмонони кишварро бо фарорасии моҳи хушнудии парвардгор муборакбод мегӯянд ва таманнои онро доранд, ки моҳи рӯзадорӣ чун ҳамеша файзбору пурбаракат бошад ва ояндаи ҳаёти мардум бо файзу баракати он идома ёбад.
Ба муносибати фарорасии моҳи шарифи рамазон идораи ҳафтаномаи "Миллат" барои хонандагони азизу гиромиқадри хеш сафаҳоти рамазониро ба нашр мерасонад, ки муҳтавои он марбут ба моҳи мубораки рамазон ва аҳкоми рӯзадорӣ мебошад.
Рамазон ва солшумории ҳиҷрӣ
Рамазон аз ҷумлаи моҳҳои солшумории ҳиҷрии қамарист. Дар тақвими ҳиҷрии қамарӣ, ки дар байни мардуми мусулмони тоҷик бо номи тақвими мусулмонӣ маълуму машҳур аст, рамазон пас аз моҳи шаъбон ва пеш аз моҳи шаввол меояд. Солшумории ҳиҷрии қамарӣ аз замони ҳиҷрати паёмбари Ислом Муҳаммад (с) аз Макка ба Ясриб (Мадинаи имрӯзӣ) дар соли 622-и мелодӣ оғоз шуда, имсол санаи 1429-и ҳиҷрии қамарӣ мебошад. Калимаи "ҳиҷрӣ" мансуб ба ҳиҷрати паёмбари Ислом ва "қамарӣ" мансуб ба қамар, яъне моҳтоб аст. Дар маҷмӯъ, ин солшуморӣ аз соли ҳиҷрат шурӯъ гашта, моҳҳои он мутобиқи гашти моҳтоб ҳисоб карда мешаванд. Дар ин солшуморӣ 6 моҳ 30-рӯзӣ ва 6 моҳи дигар 29-рӯзӣ мебошанд ва ҳамагӣ 354 рӯзро ташкил медиҳанд. Ба моҳи охирони солҳои 2, 5, 7, 10, 13, 15, 18, 21, 24, 26 ва 29-и давраи 30 сол як рӯз афзуда мешавад ва ҳамин тавр 32 соли гоҳшумории мелодӣ (ки аз рӯйи гашти офтоб ҳисоб карда мешавад) баробар ба 33 соли тақвими ҳиҷрии қамарӣ мешавад.
Суоле ки бештар дар ин бора матраҳ мешавад он аст, ки чаро рамазон ҳар сол қафо меояд. Хонандаи закӣ алакай дарк намуд, ки соли қамарӣ 354 шабу рӯз дорад ва солшумории офтобии маъмул дар кишвари мо иборат аз 364 ё 365 шабу рӯз аст. Ба ҳамин хотир аст, ки рамазон ҳар сол 10 ё 11 рӯз қафо меояд. Шояд дар ин солшуморӣ ҳикмате дигар ҳам бошад, ки рамазон ҳар сол дар рӯзҳои дароз ё кӯтоҳи сол не, балки ҳарсола тағйир меёбад. Феълан мӯйсафедону кампирҳои муборакқадамеро ёфтан имкон дорад, ки фарзи рӯзадориро дар ҳама фаслҳои сол адо кардаанд. Хушо ба ҳоли онон, ки хушбахтанду растагор!
Бигзарем сари маънои рамазону рӯзадорӣ.
Рамазон калимаи арабӣ буда, бо шаклҳои рамазонот, рамозин, армизо ва армиза ҷамъбандӣ мешавад. Рамазон аз масдари арабии "рамаз" сохта шудааст, ки ба маънои шиддати гармо ва тобиши офтоб бар регистон омадааст. Он моҳи нуҳум дар соли қамарист ва теъдоди рӯзҳояш 30-тост. Рамазон моҳи рӯзадории мусулмонҳост ва 30 шабу рӯзи он бо зикри Худову тиловату қироати Қуръони карим гиромӣ дошта мешавад.
Гуфтем, ки маънои рамазон шиддати гармо ва тобиши офтоб бар рег аст. Интихоби чунин вожа аз диққати назар ва салосати забонии хоссе бархӯрдор аст. Зеро сухан аз гудохта шудан аст ва шояд ба таъбире дигаргун шудан дар зери офтоби гарму сӯзони нафс ва зарбаҳои беамони он аст. Рамазон моҳи таҳаммули сахтиҳову ташнагии нафс мебошад. Ташнагие аз офтоби сӯзон ё гармои шадиди рӯзҳои дарози тобистон ва ташнагие аз нафси саркаш, ки паёпай мегудозад ва сӯзиши он ҷуброннопазир аст. Дар қиёси ин ду сӯзиш дақиқан робитаи акс барқарор мебошад. Ба ин маъно ки нафси саркаш бо чашидани об ташнатар мегардад ва ҳаргиз ба нӯшидани як ҷуръа кифоят намекунаду пайваста одамиро дар талоши хастагинопазир чиҳати розӣ кардани тамоюлоти худ вомедорад. Дар бастагӣ ба ҳамин Мавлоно Ҷалолуддини Балхӣ бо лутфи калом чунин ташбеҳе волоро зикр карда мегӯяд:
Оби кам ҷӯ, ташнагӣ овар ба даст,
То биҷӯшад обат аз болову паст.
То "сақоҳум раббуҳум" ояд ҷавоб,
Ташна бош, "Аллоҳу аълам биссавоб".
З-ин талаб банда ба кӯйи ҳақ расид,
Дард Марямро ба хурмобун кашид.
Аз дигар ҷониб ташнагие, ки аз таъсири офтоб мешавад, серипазиру қонеъшаванда аст.
Рӯза ва рӯзадорӣ
Рӯза доштан маъмулан ба маънои худдорӣ кардан аз хӯрдану нӯшидану ҳамбистарист. Рӯзаро дар забони арабӣ савм мегӯянд ва ин вожа барои бештари мусулмонҳои таҳсилдида ошност. Калимаи арабии "савм" мутлақо ба маънои худдорӣ кардан аст.
Рӯзадорӣ дар Ислом
Дар шариати исломӣ рӯзадорӣ худдорӣ аз хӯрдану нӯшидану ҳамбистарӣ аз дамидани субҳ то ғуруби офтоб бо ният аст. Ё он худдории махсус аз шахси хос дар вақти муайян мебошад. Мутобиқи иттилои кутуби муътабари исломӣ, Офаридгор рӯзаи рамазонро дар моҳи шаъбони соли дуввуми ҳиҷрӣ бар мардону занони мусулмон фарз гардонид.
Рӯзаи моҳи рамазон ва амр бар адои он дар Қуръон
Дар ояти 183-уми сураи "Бақара" омадааст: "Ай касоне, ки имон оварданд, лозим карда шуд бар шумо рӯза доштан, чунончи лозим карда шуд бар касоне, ки пеш аз шумо буданд. То бошад ки парҳезгорӣ кунед." Яъне, ай касоне, ки вуҷуди Худо ва паёмбари ӯ будани Муҳаммадро аз сидқи дил бовар дореду тибқи фармудаи ӯ кор мекунед, монанди қавмҳои пештара рӯзадорӣ бар шумо фарз шуд. Шояд шумо аз парвардгоратон битарсед ва бо тоату парастиши ӯ аз маъсияту нофармонӣ дурӣ кунед. Аз ояти мазкур бардошт мешавад, ки рӯзадорӣ таърихе дароз дорад ва танҳо хосси гурӯҳе аз мардум нест, балки дар тӯли таърихи башарият бо фитрати башар омезиш ёфтааст. Ояти 187-уми сураи "Бақара" аҳкоми рӯзадориро баён мекунад. Дар он омадааст: "Ҳалол карда шуд барои шумо дар шаби рӯза мухолитат кардан бо занони худ. Онҳо ба манзалаи пӯшишанд шуморо ва шумо онҳоро ба ҷойи пӯшишед. Худо донист, ки шумо дар ҳаққи хештан хиёнат мекардед, пас ба меҳрубонӣ бозгашт бар шумо ва даргузашт аз шумо. Пас алҳол мухолитат кунед бо занон ва талаб кунед ончиро ки Худо барои шумо муқаддар кардааст, яъне авлод. Ва бихӯреду бинӯшед то онки рӯшан шавад барои шумо риштаи сафед аз риштаи сиёҳ (мурод аз риштаи сафед фаҷр аст). Пас аз он тамом кунед рӯзаро то шаб. Ва мисос накунед занонро дар ҳоле, ки муътакиф бошед дар масҷидҳо. Инҳо манҳиёти Худо аст. Пас наздик нашавед ба онҳо. Ҳамчунин баён мекунад Худо оятҳои худро барои мардумон, то парҳезгорӣ кунанд."
Аз маънои ин оят бармеояд, ки Худованд дар шабҳои моҳи рамазон ҳамбистар шудану муҷомаатро раво донистааст. Дар баробари ин ба таъкид расонда, ки зану марди мусулмон пӯшиш ва ҳифзи ҳамдигаранд. Худованд вақти рӯзадориро аз дамидани субҳ то ҳийни шом муайян карда, мегӯяд, ки шояд бо иҷрои ин амр мардум парҳезгор шаванд.
Рӯза ва рамазон дар аҳодиси паёмбар
Дар бораи Рамазону рӯзадорӣ дар ҳадисҳои паёмбари гиромии ислом (с) бисёр омадааст. Ҳеч китобе оид ба ҳадис вуҷуд надорад, ки бахше аз он дар боби рӯзаи моҳи рамазон набошад. Ҳадиси машҳуре, ки дар бештари китобҳои ҳадис ворид шудааст, ба минволи зайл аст: "Аз Абӯҳурайра (р) омадааст, ки расули Худо (с) гуфт: Рӯза сипарест намешиканаду вайрон намешавад, агарчанде марде бо он биҷангаду хораш кунад, пас бояд ду бор бигӯяд: ман рӯзадорам. Қасам ба номи ҳамоне ки ҷони ман дар дасти ӯст, бӯйи даҳони рӯзадор назди Худойи таоло аз бӯйи мушк хуштар аст. Таому шаробу шаҳваташро барои ман тарк мекунад. Рӯза барои ман аст ва барои ҳар некӣ даҳ баробари он подоши онро худам медиҳам".
Саҳл (р) аз паёмбар (с) мегӯяд, ки гуфтааст: Дар биҳишт даре ҳаст, ки онро райён мегӯянд.Бо он дар дар қиёмат танҳо рӯзадорон медароянд. Он ҳангом гуфта мешавад: Рӯзадорон куҷо ҳастанд? Онон ки дар Дунё рӯзаро адо мекарданд, бармехезанд ва ба ҷуз онҳо кассе дигар аз он дар дохил намешавад. Вақте ки вориди биҳишт мешаванд, дар пӯшида мегардаду дигар касе бо он роҳ намеёбад.
Шиканандаҳои рӯза
Мутобиқ ба Қуръону суннат донишмандон аъмоли шиканандаи рӯзаро муайян кардаанд. Агар рӯзадоре аз дамидани субҳи содиқ то ғуруби офтоб яке аз онро анҷом бидиҳад, рӯзааш фосид мешавад. Бо содир кардани баъзеи ин аъмол қазо кардан ва каффорати гуноҳ воҷиб мегардад. Масалан, агар рӯзадоре қасдан чизе бихӯрад, биошомад ё ҷимоъ (алоқаи ҷинсӣ) анҷом диҳад, ҳам қазо ва ҳам каффорат бар ӯ воҷиб мегардад.
Дигар корҳое, ки рӯзаро фосид мекунанд, ба қарори зайланд: Бӯса кардану ламс намудане, ки боиси баромадани оби манӣ шавад; сангрезаву чизе ки хӯрданӣ нест ё фурӯ бурдани донаи себ; чакондани даво бар гӯшу бинӣ ё димоғ; қай кардан бо пурии даҳон.
настроение: Благодарное
хочется: поздравит
слушаю: Буса ба дунё задам . Саидкул билолов
Amriddin Nosirov,
22-05-2011 12:44
(ссылка)
Таассуроти ман баъд аз ташрифи дастаи хунарии донишгохи омузгори
感知中国•欢乐春节
初冬的早晨太阳公公早早露出了笑脸，它笑得那么开心，那么灿烂。因为快新年了，是啊!希望新年的到来给人们带来新的期盼、新的祝福。 走在街上，处处都是春节的喜庆，人们的脸上都挂着甜美的笑容，此时的感觉格外温暖，可我还是低头思故乡。不知不觉给人充实之感的白天变黑了，我回国的心愿也达成了，新年的到来给我带来了好消息，我和我们学校的艺术团受中国孔子学院总部委托，进行主题为“感知中国•欢乐春节”的ă 91;化交流活动，去塔吉克斯坦巡演，我听到这个消息首先想到的是我家里的院子，和弟弟和妹妹堆雪人，想到了我和朋友们一起滑雪的情景，因为趁这个机会能再次玩儿这些活动。同时我为自己感到自豪，因为在这个演出当中，我能代表塔吉克民族和新疆师范大学作为主持人，对在异乡的中Þ 69;人拜年。脑袋里装满着这些愿望，一月八号飞往美丽的祖国塔吉克斯坦，这次回国真是一举两得因为既能看到家里人、亲戚朋友，又能再次对塔吉克人和中国人展示自己的才能。 一月十三日的早上，一场大雪让高山之国塔吉克斯坦首都杜尚别披上了银色盛装，也为我们的城市平添了丝丝寒意，但新疆师范大学艺术团的到来给这里的冬日抹上了暖暖春色，虽然外面的风是冷的，但里面的心是热的，因为我们二十多个塔吉克年亲人为新疆师范大学的艺术团热心服务，可 以说是我们塔吉克人热情好客，会让他们留念。城市里到处都是新疆师范大学艺术团演出的广告，人人都在谈中国春节的话题，急躁地等待演出团的演出！终于一月十五号在杜尚别艾尼歌剧和芭蕾舞剧院的内外都挂上了红红的灯笼，贴上了红红的对联，好一派喜气象。演出开始了，我们两位 主持人上了舞台，观众鼓掌，要我们两位多说些祝福的话。当演出结束时，这座剧院里的一千多位观众长时间的掌声给新疆师范大学的演员留下深刻的印象，演出真的很成功，很出色，很热闹。二月十五号的太阳慢慢向大地看了最后一眼，然后闭上眼睛，慢慢躲到高山国的山后。夜幕悄悄降 临，给天空蒙上了一层黑纱，但由于成功的演出我们心里亮着灯火。通过七天的演出和游览从新疆来的艺术团和客人感受到了塔吉克斯坦美丽的风景和特色饮食。 当他们离开塔吉克斯坦的时候，机场的候机厅里学生演员和学生都流下了幸福的眼泪，最后依依不舍地离开……
даври ташриф аз 16 т0 21уми январи соли 2010
初冬的早晨太阳公公早早露出了笑脸，它笑得那么开心，那么灿烂。因为快新年了，是啊!希望新年的到来给人们带来新的期盼、新的祝福。 走在街上，处处都是春节的喜庆，人们的脸上都挂着甜美的笑容，此时的感觉格外温暖，可我还是低头思故乡。不知不觉给人充实之感的白天变黑了，我回国的心愿也达成了，新年的到来给我带来了好消息，我和我们学校的艺术团受中国孔子学院总部委托，进行主题为“感知中国•欢乐春节”的ă 91;化交流活动，去塔吉克斯坦巡演，我听到这个消息首先想到的是我家里的院子，和弟弟和妹妹堆雪人，想到了我和朋友们一起滑雪的情景，因为趁这个机会能再次玩儿这些活动。同时我为自己感到自豪，因为在这个演出当中，我能代表塔吉克民族和新疆师范大学作为主持人，对在异乡的中Þ 69;人拜年。脑袋里装满着这些愿望，一月八号飞往美丽的祖国塔吉克斯坦，这次回国真是一举两得因为既能看到家里人、亲戚朋友，又能再次对塔吉克人和中国人展示自己的才能。 一月十三日的早上，一场大雪让高山之国塔吉克斯坦首都杜尚别披上了银色盛装，也为我们的城市平添了丝丝寒意，但新疆师范大学艺术团的到来给这里的冬日抹上了暖暖春色，虽然外面的风是冷的，但里面的心是热的，因为我们二十多个塔吉克年亲人为新疆师范大学的艺术团热心服务，可 以说是我们塔吉克人热情好客，会让他们留念。城市里到处都是新疆师范大学艺术团演出的广告，人人都在谈中国春节的话题，急躁地等待演出团的演出！终于一月十五号在杜尚别艾尼歌剧和芭蕾舞剧院的内外都挂上了红红的灯笼，贴上了红红的对联，好一派喜气象。演出开始了，我们两位 主持人上了舞台，观众鼓掌，要我们两位多说些祝福的话。当演出结束时，这座剧院里的一千多位观众长时间的掌声给新疆师范大学的演员留下深刻的印象，演出真的很成功，很出色，很热闹。二月十五号的太阳慢慢向大地看了最后一眼，然后闭上眼睛，慢慢躲到高山国的山后。夜幕悄悄降 临，给天空蒙上了一层黑纱，但由于成功的演出我们心里亮着灯火。通过七天的演出和游览从新疆来的艺术团和客人感受到了塔吉克斯坦美丽的风景和特色饮食。 当他们离开塔吉克斯坦的时候，机场的候机厅里学生演员和学生都流下了幸福的眼泪，最后依依不舍地离开……
даври ташриф аз 16 т0 21уми январи соли 2010
настроение: Веселое
Рахмонзода Каздони,
19-01-2011 18:50
(ссылка)
Тарчимаи Холи Ректори ДДЗТ Чабборова Мархабо
color="3333ff">Марҳабо Ҷабборова соли 1958 дар шаҳри Конибодом таваллуд шудааст. Соли 1980 Донишкадаи давлатии омӯзгории ш.Ленинободро бо тахассуси муаллими забон ва адабиёти рус хатм кардааст.
Баъд аз хатми донишкада дар соли 1980 то соли 2001 дар якчанд муассисаи таҳсилоти олӣ, аз ҷумла Донишкадаи давлатии омӯзгории шаҳри Хуҷанд (он замон Ленинобод), Донишкадаи давлатии омӯзгории ш. Душанбе ва Донишгоҳи славянии Русия-Тоҷикистон, ба ҳайси омӯзгор ифои вазифа кардааст.
Солҳои 2001-2003 ҳамчун ноиби ректори Донишгоҳи славянии Русия- Тоҷикистон оид ба илм ва солҳои 2003-2010 - ректори Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода фаъолият кардааст.
Аз 16 марти соли 2010 ин ҷониб вакили парлумон ва раиси Кумитаи илм, маориф ва сиёсати ҷавонони Маҷлиси намояндагони Тоҷикистон аст.
Доктори илми филология ва профессор мебошад. Бо мукофотҳои давлатии «Ордени Шараф дараҷаи I», «Аълочии маорифи Тоҷикистон», Ифтихорномаҳои Вазоратҳои фарҳанг ва маориф сарфароз шудааст.
Баъд аз хатми донишкада дар соли 1980 то соли 2001 дар якчанд муассисаи таҳсилоти олӣ, аз ҷумла Донишкадаи давлатии омӯзгории шаҳри Хуҷанд (он замон Ленинобод), Донишкадаи давлатии омӯзгории ш. Душанбе ва Донишгоҳи славянии Русия-Тоҷикистон, ба ҳайси омӯзгор ифои вазифа кардааст.
Солҳои 2001-2003 ҳамчун ноиби ректори Донишгоҳи славянии Русия- Тоҷикистон оид ба илм ва солҳои 2003-2010 - ректори Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода фаъолият кардааст.
Аз 16 марти соли 2010 ин ҷониб вакили парлумон ва раиси Кумитаи илм, маориф ва сиёсати ҷавонони Маҷлиси намояндагони Тоҷикистон аст.
Доктори илми филология ва профессор мебошад. Бо мукофотҳои давлатии «Ордени Шараф дараҷаи I», «Аълочии маорифи Тоҷикистон», Ифтихорномаҳои Вазоратҳои фарҳанг ва маориф сарфароз шудааст.
Amriddin Nosirov,
30-10-2010 13:24
(ссылка)
Зиндагиномаи МАВЛОНО ҶАЛОЛИДДИНИ РУМӢ
Бемуҳобо, Мавлоно Ҷалолиддин Муҳаммади Балхӣ (1207 – 1273) аз абармардони фарҳанги бостони тамоми форсизабону ориёнажодони ҷаҳон ва ҳамтабору ҳамқатори сазовори нобиғагони шеъри волоиёри форсии дарии тоҷикӣ буда, ба ҳайси бузургтарин суханвари мутасаввифи адабиёти деринасоли мардумамон, дар радифи Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ, Абулқосими Фирдавсӣ, Абӯалии Сино, Умари Хайём, Низомии Ганҷавӣ, Саъдии Шерозӣ, Камоли Хуҷандӣ, Ҳофизи Шерозӣ, Абдураҳмони Ҷомӣ, Абдулқодири Бедил, Сайидои Насафӣ, Аҳмади Дониш, Садриддин Айнӣ, Иқболи Лоҳурӣ шӯҳрати фарҳангу адаби моро беназиру оламгир гардонидааст.
…Айёме, ки Баҳоуддини Валад, падари Ҷалолиддин ва пайвандонаш ихтиёри сукунати Қунияро карданд, зиндагӣ дар Осиёи Сағиру Мулки Рум хеле мураккабу печида буд. Ҷомиа фароҳам аз турку юнонӣ, курду эронӣ, арманиву ибронӣ, гурҷиву суриёнӣ… омада, ҳар яке шуғлу пеша ва дину андешаи худро меварзиду мепарвариду мегустарид.
Мардуми сарзаминро манофеи ҳамагонии иқтисодиву иҷтимоӣ муттаҳиду муттасил созанд ҳам, мазҳабу дину расму ойини гуногун андаке ночаспону парешонашон нигаҳ медоштанд.
Албатта, чунин вазъу ҳолат ашхосу афродеро тақозо менамуд, ки тӯдакаши мардум бошанду Симурғвор сӣ мурғи парешонро ба ҳам оваранд, то ваҳдату вуслати ҳамагон аз наҳси хунрезиҳои чингизиёну харобкориҳои золимон, қасди кишварситонону ҷудойихоҳон ва ҷабри миллатгароёну мутаассибони замон, ки дар ҳамаи давру авонҳо ва мулку маконҳо кам набудаанд, осебу зиёне набинад.
Ана дар ҳамин шароити каҷдорумарези мазҳабиву мафкуравӣ орифи доно ва олими тавоное дар сурати Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ ба майдони рафтору гуфтору пайкор омад, ки садҳо равшанравону ҷонфишони кишварро дар атрофи худ ҷамъ оварда, назарияи «Сулҳи кулл»-ро дар маҳзари муроқабат андохт, ки филфавр аз ҷониби ҳамагон мавриди эътиқоду эътирофи гарму ҷӯшоне қарор гирифта, минбаъда дар эҷодиёту офаридаҳои мутафаккирону донишмандони бузурги ҷаҳон ва вуслату ваҳдатбандии тамаддуни дигар миллату мардумон нақшу таъсири вофире бигзошт, ки ҷавҳари онро хитобаи зерини мутафаккири ваҳдатгаро ва мутасаввифи сулҳошно намоёнда метавонад, ки ҳамгунаҳояш дар осори шоир фаровону фурӯзонанд:
Чӣ тадбир, ай мусалмонон, ки ман худро намедонам,
На тарсову яҳудиям, на габру на мусалмонам!
На шарқиям, на ғарбиям, на барриям, на баҳриям,
На аз хоки табииям, на аз афлоки гардонам!
На танҳо дар даврони рӯзгору пайкор, балки баъди сари Мавлоно, аз асри XIII то имрӯз, назарияи «Сулҳи кулл»-и бесобиқа борҳо дар амалия ба кор омада, муттасил, дар мавориду лаҳазоти ҳассоси пархошу парешонкориҳо, дар мамолики гуногунмиллату мухталифмазҳабе, чун Туркияву Юнон, Ҳиндустону Покистон, Эрону Афғонистон, мамолики арабу Русия, Тоҷикистону Озарбойҷон… оммаву тӯдаҳоро ба ваҳдату вуслат овардааст.
Баъди дарёфти дараҷаи кофии камолоти инсониву ирфонӣ, варосати ҳақиқии мероси маънавии падару устодон ва дарки зарурати ҳамонлаҳзаи таърихӣ Мавлоно шогирдону муридони сершумори худро ҷамъ оварда, мактаби маъруфи тасаввуфии худро таъсис медиҳад, ки «Мавлавия» номида шуда, минтақаи фарохи ҷуғрофӣ – Руму Эрону Афғонистон, Арабистону Осиёи Марказӣ, Шому Мисру Қафқоз ва Ҳинду Синду Чину Мочинро фаро гирифта, то ҳол идомаву ирода дорад.
«Мавлавия» тариқати тасаввуфии бародариву ҷавонмардиест, ки тақрибан соли 1240 аз ҷониби Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ дар Қуния поягузорӣ шуда, заминаи мафкуравии онро ғояи «хатти савум»-и ӯву пирону ҳаммаслаконаш ташкил медиҳад. Ва мавлавиён эътиқоду итминони комил бар он доштанд, ки поягузору пуштибони муқаддаси соликони ҷодаи футуввату ухувват шахсе мебошад, ки дар вуҷудаш нури маърифати маънавии Паямбар таҷаллӣ ёфтааст.
Аҳли мавлавия дар ҷараёни самоъи сӯфиёна ва зикри орифона ба ширкати мусиқиву суруду рақс аҳамияти фавқулодда медоданд, ки чунин иқтизо дар дигар ухувват ба мушоҳада намерасид ва аз талаботу муқаррароти урфиву одатии шариати анъанавӣ ба куллӣ фарқ мекард.
Аъзои фирқа чунин меҳисобиданд, ки зарраи Рӯҳи мутлақ, ки барои идроку ишроқ дар дили инсон ҷойгузин шудааст, беҳтар аз ҳама дар давоми рақсу танини мусиқӣ поку муҷалло мегардад, яъне барои якшавӣ бо нахустасоси худ мекӯшад; ҳамчунин мусиқӣ бештар аз ҳама барои ифшои ишқу алоқа ба Худо мадад мерасонад:
Оташи ишқ аз навоҳо гашт тез,
Ончунон ки оташи он ҷавзи рез!
«Мавлавия» дар баъзе мавориду матолиби назарӣ–фалсафӣ бо мактабу фирқа ва ҷараёну тариқаҳои дигари пешину ҳозири тасаввуфӣ қаробату умумияте дошта бошад ҳам, дар масоили ҷаҳонбиниву ҳастишиносӣ, шариату тариқат, маърифату ҳақиқат, одобу ахлоқ, ғояву моя бинишу фаҳмиши хосу беқиёсе дорад.
Яке аз аркони таълимоту муқаррароти мавлавиён эътирофи баробарии тамоми дину мазҳабҳо ва эҳтироми кулли расму одатҳо мебошад, ки на танҳо дар сухан, балки дар амал – дар муносибату муошират бо мардуми ғайримусалмони ҳамзамони Рум дар муддати тӯлоние ба кораш андохтаанду судҳо бардоштаанд.
Бидуни шакку тардиде, ҳамин офариниши таълимоти орифонаи дӯстиву бародариву ҳамдилӣ, тарғибу ташвиқи самимонаи «Сулҳи кулл», ороишу ситоиши содиқонаи «Инсони Комил», парастишу густариши рақсу суруду мусиқӣ, эътирофу эҳтироми мусовоти дину ойини мухталифнукот, шинохту бузургдошти озодии тоҷулмахлуқот, ҷустору истиқрори ҳақиқати ҳаёту зарурати мамот, ифшои рози номакшуфи ҳастиву Ҳастиофарин ӯро – солики тариқати футуввату маърифату ҷустуҷӯро – ҷовидонӣ маҳбуби тамоми халқу маконҳо ва мақбули ҳамаи давру замонҳо гардонидааст.
Беҳуда нест, ки аз асри XIII то имрӯз Мавлавихониву Маснавихонӣ расму суннати дилписанду побарҷойи адабӣ – фарҳангии мардуми турку тоҷик гардида, дар саросари Туркия, махсусан дар Қуния, ки оромгоҳи орифи беназиру муршиди бебадал аст, ҳамасола, аз 10-ум то 17-уми моҳи декабр, — ҳафтаи пеш аз фавти Мавлоно, — Ҷашнвораи «Мавлоно» баргузор мешавад, ки анъанаи рақсидану суруданҳои даврони Мавлавиро зиндаву поянда нигаҳ медорад.
«Мавлавиёт» системаи оҳангу навои маросимӣ: таронаҳои ахлоқӣ – тасаввуфӣ ва маърифатӣ – ирфонӣ буда, дар ин сабку равия даставвал худи Мавлоно ва, баъдан, шуарои мутасаввиф оҳанг эҷод мекардаанд, ки мамлуи аносири рақсӣ будаанд.
Дар асрҳои баъдина низ дар ин мизону қолаб аҳли ҳунар осори сершуморе таснифу таълиф намудаанд, ки Мавлоно Абдураҳмони Ҷомӣ (1414 – 1492) дар он шумул буда, суруди «Мавлавия»-и хосе нигошта будааст, ки дар ҳаёти мусиқӣ чун «Нақши Мавлавӣ» машҳуру маъруф гардида, хислату фазилатҳои неку ҳасанаи инсониро тарғибу тавсиф мекардааст (Аскаралӣ Раҷабов).
Дар аксари ҷамъомаду ҷаласа, дарбору хиргоҳ, масҷиду мадраса ва мазору хонақоҳи Осиёи Миёна, аз ҷумла хонақоҳи Хоҷа-Аҳрори Валӣ (рӯҳонӣ ва заминдори маъруфи асри ХV), мусиқидону сарояндагони касбиву ҳаваскори бисёре бар ашъори нотакрори Ҳофизу Камолу Саъдӣ, Мавлонову Ҷомиву Қосими Анвор ва дигар устодони шеъри ғановатманди форсии тоҷикӣ оҳангу навойи дилхарошу борик офарида, дар хидмати ҳамагон мегузориданд, ки «Нақши Румӣ»-ву «Нақш»-у «Румӣ»-ву «Мавлавия»-ву «Мавлавийёт»-у «Шамъ»-у «Лаълӣ»-ву «Пешрав»-у ғайраҳо номида шуда, бахше муттасил ба системаи «Шашмақом»-у «Фалак»-и тоҷикӣ ворид омадаанд.
«Нақши Румӣ» дар асл оҳанг (суруд)-и махсусе будааст, ки Мавлоно барои аҳли тасаввуф (ҳаммаҷлису ҳаммаҳфилонаш) офарида, дар миёни дарвешону мардумон таҳти унвони «Нақши Мулло» ҳам маъруфияту маҳбубияти тамоме пайдо кардааст.
Суруди мазкур дар ҷамъомадҳои сӯфиёну дарвешон мавриди иҷроишу сароиши доимӣ қарор гирифта, маъмулан фарогири маъниву мазмунҳои ахлоқӣ – фалсафӣ будааст ва дар Фарорӯду Хуросон то асрҳои XVI – XVII иштиҳору интишори васее доштааст.
Муттасилан дарвешу қаландарони ҳарҷогарде, ки атрофу акнофи мусалмонтабори Осиёву Аврупову Африқоро тай зада, таронаҳои «Нақши Мавлавӣ»-ю назираҳои онро ба самъи ҳаводорон мерасониданд, дар миёни мардуми форсизабон ба номи «Ҳофиз»-у дар байни туркизабонон ба исми «Ошиқ»-у «Оқин»-у «Бахшӣ» машҳуру маъруф гардидаанд.
Рақсе, ки таҳти навову ғанои мазкур эҷоду эродаш мекарданд, «Дарвешони печон» ном дошта, то ҳоло дар байни пайравони Мавлоно, махсусан, дар Қунияву Туркия, дар мавориду маросими муҳимму суннатӣ, монанди Ҷашнвораи «Мавлоно», мақому маҳбубияти хоса дорад ва иҷрояш аз ҷониби ҳунарварони дарвешсимову қаландарнамо, ки чакману кулоҳи пашминаи замони Мавлоноро дар бар доранд, то се соат идома меёбад, ки банда (моҳи майи соли 2005, дар Теҳрон) шоҳиди иҷрои гунаи ҳозираи он будааст.
Имрӯз ҳам дар боргоҳи «Қуббаи Хазро» («Гунбади Кабуд» ё «Кабудгунбад»), ки оромгоҳи абадии Мавлоно мебошад, ихлосмандони сершумору дунболагирони устувори пири равшанзамир ҳамвора маросиму маъракаҳои «Қуръон»-хониву «Маснавӣ»-ронӣ меороянд, ки далели дигари зиндаёдиву равоншодии қутби кайҳони тасаввуфу тафаккури исломии мостанд.
Оре, муддате, аниқтараш, нимаи аввали рӯзгори Мавлоно – пири тариқати Мавлавия ва орифи бузурги Қуния ба ҳамин минвол – дар роҳи тадрису таълими шогирдон, маҳфилу маҷлиси ҳаммаслакон, рақсу самоъи сӯфиёну дарвешон ва тарғибу ташвиқи таълимоти мусалсалу муфассали навсохту навбофти мутасаввифа сипарӣ мегардад.
Мавлоно дар ҳамин давра, ба хотири интишору истиқрори бештару густурдатари таълимоту тазкироти хештан, осори мансури фалсафӣ – ахлоқии «Фиҳӣ мо фиҳӣ», «Мавоъизи маҷолиси сабъа» ва «Мактубот» -ашро меофарад, ки ҳамагӣ музаккиру муфассири пиндору ангорҳои оламу одамшиносии ҳамонвақтаи марди хамӯши гӯё буда, ҳавсалаву ҳадафмандона аз ҷониби шогирдону пайравон ва фарзанди заковатмандаш Султон Валад гирдовариву қаламӣ гардидаанд ва дар давоми садсолаҳо дар рушду таҳаввули насри фаннии фалсафӣ – ахлоқӣ ва таҳкиму татаввури ахлоқи ҳамидаи инсонии мардуми Ховарзамин ва берун аз он ҳиссаи сазовор гузоштаанду мегузоранд.
Ба ҳамин минвол мегузаштанд айёми камолу ҷамол ва ҳамвориву ҳушёрии Мавлоно, вале…
… рӯзе аз рӯзҳои зимистони Миёназамин, дар авоне, ки Ҷалолиддин Муҳаммад 36-умин солгарди умрашро ба сар мебурд, оромишу осоиши урфиву муқаррарияшро ҳодисае аз миён бурда, дар рӯзгори пасинаи ӯ даврони «инқилобу ошуфтагӣ» (Бадеъуззамони Фурӯзонфар)-и рӯҳиеро мустақар мегардонад.
Аёнтараш, моҳи ноябри соли 1243 дар Қуния, ғайричашмдошт, дар маҳфиле бо Шамси Табрезӣ ном дарвеши оворагарди шастсолае дучор омада, чунон моту мабҳути ҳашамати рӯҳониву азамати ирфонияш мегардад, ки муддати кӯтоҳи ҳамнишинӣ бо ӯ фақеҳи ботамкину орифи ботаскинеро ба ошиқи шайдову дарвеши ҳувайдое мубаддал гардонид ва дар тамоми рӯзгору осори баъдинаи Мавлоно нақши муассиру носутурдание гузоштааст:
Шамси Табрезӣ, аз он рӯзе, ки дидам рӯйи ту,
Дини ман шуд ишқи рӯят, мафхари дин, ёд дор!
Мувофиқи маълумоти сарчашмаву навиштаҳои дастрас, Мавлоно то зуҳури Шамси раҳнамо, ки «жӯлидапире аз пирони сӯфия буда, нафаси гармеву ҷозибаи бузургеву баёни муассире дошта» (Ризозода Шафақ) – аст, ба шеъру шоирӣ камтар иштиғол варзида, ғолибан дар тадрисгоҳи мадрасаву хиргоҳи сӯфиён саргарми таълиму тазаккури ғояҳои мавлавияву сӯфия будааст.
Ошноиву ҳамсӯҳбатӣ бо чунин марди соҳибиродаву муҳкамақида, ки расмиёти маъмулии дину мазҳабро намеписандиду рӯшод ҷазабаи ишқу алоқаро ҷавҳари зиндагиву бунёди ҳастӣ мешуморид, дар воқеъ, омили табаддулоти куллӣ дар аъмолу афкор ва инқилоби ҷиддӣ дар ботину зоҳири Мавлоно мегардад, ӯро ба ҷунбишу гардишу ташвиш меандозад:
Чун висоли дилбараш маълум гашт,
Фонии мутлақ шуду маъдум гашт.
Соликон донанд: дар дарёи дард
То фанои ишқ бо мардон чӣ кард!
Аз гуфтаи Мавлоношиноси эронӣ Атоуллоҳи Тадайюн, «бо тавсияву роҳнамойии Шамси Табрезӣ, Мавлавӣ мебоист бо хиради нозою фартут, ҳамчунин, шеваву равиши «истидлолиёни пойчӯбин» (таъбири Мавлоно – А.Р.) падруд гӯяд, аз чанбари фазлу тартибу одоби қурун (гузаштазамон, куҳангардида – А.Р.) раҳойӣ ёбад, агар хешро ҳамгоми вай (Шамси Табрезӣ – А.Р.) мебинад! То ба сӯйи мукошафаи порсоён роҳ ёбаду бидонад: роҳ на он аст, ки Султонулуламои падараш ба ӯ (Мавлоно – А.Р.) нишон додаву на тариқест, ки «Сайиди Сирдон» (лақаби Бурҳониддини Тирмизӣ – А.Р.) ба вай талқин кардааст; сипас гӯш ба сурӯшу мунодии дунёи дарун (ҷаҳони ботин – А.Р.) диҳаду ҳар чӣ «ҷони ҷонон» (Шамси Табрезӣ – А.Р.) мегӯяд, он роҳро интихоб намояд, ки тариқи фалоҳу салоҳу наҷот аст».
Ҷӯяндаи пӯёву пӯяндаи ҷӯё, ки дер боз мекӯшид парда аз рухсори асрори коинот бардошта, рози хилқату бақову фанои ҳастиро дарёбад ва аз хатти тақдире, ки котибони қазо барои халоиқ навиштаанд, фарогиртар огоҳ гардад, хешро комилан таслиму тасхири Шамси Табрезӣ – омӯзгори маънавӣ ва раҳбари мазҳабӣ мегардонад, ки худро «хатти савум» муаррифӣ карда буд.
Мавлоно, ки рози абадияти коинотро дар ҷазбу кашиши зарроти табиат, ки «дар дили ҳар Хуршеде ниҳон аст», мушоҳида мекунад, назарияи муаллими соҳибдилашро, ки дидагони ҷаззобаш лабрез аз ламаоти ҳаёт буданд, батамом меписандаду мепазирад; ӯро – муаллиму раҳбару раҳнамояшро – ҳунарофарине меёбад, ки дар фанни балоғат муқтадир асту дар силки фасоҳат беназир ва ҳамсону ҳамсангашро пеш аз ин дар ҷое надидаву нашнидааст!
Аз нигоҳи Мавлоно, Шамси Табрезӣ «авлиёест, ки дар олами инсонийят ба сони ситораи роҳнамойи қутбе зуҳур кардаву ҳамон аст, ки Ҷалолиддин аз дер боз барои дидораш «бо чароғ ҳамегашт гирди шаҳр»:
Шамси дин нуқлу шаробу Шамси дин чангу рубоб,
Шамси дин хамру хумору Шамси дин ҳам нуру нор!
Нигорандагони таърихи илм овардаанд, ки бар фарози дарвозаи бузурги донишгоҳе, ки Арасту бунёдаш ниҳодааст, чунин талабот ҳак шуда буд: «Ҳар касе, ки ҳандасаро намедонад, наметавонад дар ин Академия дохил шавад».
Агар амиқ андешӣ, чунин мутасаввир мешавад, ки бар пештоқи мадрасае, ки Шамсулҳақи Табрезӣ шогирдонашро таълим медод, гӯё, навишта буданд, ки «ҳар кас аз майхонаи ишқу ваҳдат машомашро муаттар насохтааст, наметавонад бад-ин ҷо ворид гардад»:
Ишқ асту ошиқ аст, ки боқист то абад,
Дил бар ҷуз ин манеҳ, ки ба ҷуз мустаор нест!
Ҷалолиддин Муҳаммад аз ҳамин дидгоҳу равзана ба ҳарими тафаккуроти волову пурарзиши пири беназираш назар андохтаву шефтаву ошиқи шайдояш гашта, дар ҳамин замина рисолати инсонияшро муқаррару муайянтар менамуд ва мақсаду матлаби маърифатро на дар фалсафа, балки дар соҳати ишқу раҳ ёфтан ба ҳарими Лоҳут мепиндошт.
Китоби «Мақолот»-и Шамси Табрезӣ маҷмӯаи гуфтору мавоизи ӯст, ки муридонаш фароҳам оварда, дар дастраси умум қарораш додаанд. Ин асари беҳамто яке аз муассиртарину муфидтарин рисолоти ирфонист, ки мададгору илҳомбахши Мавлоно дар эҷоди шаш дафтари «Маснавӣ»-ву таронаҳои «Девони Кабир» буда, барои шинохти ҳар чи бештари симои Шамсуддини «Султонулмаъшуқин», дарёфти беҳтари паҳнои ишқу алоқаи Мавлоно нисбат ба ӯ ва дарунсӯтар ворид омадан ба олами фикру андешаҳои волояш раҳнамойи беминнату шоистае метавонад бошад.
Дар воқеъ, «вақоеънигорону пажӯҳишгароне, ки перомуни дидори Шамсу Мавлоно таҳқиқ кардаанд, аксаран мӯътақиданд, ки «Маснавӣ»-ро таҳти таъсири андешаҳои Шамсу ташвиқи вай поягузорӣ кардаву Ҳусомуддини Чалабӣ низ маъмур буда, ки дар нигориши ашъор бо Мавлоно ҳамкорӣ кунад. Нигоранда низ,—менависад Атоуллоҳи Тадайюн, — мӯътақид аст: ин китоб («Мақолот»-и Шамси Табрезӣ – А.Р.) маҳсули ҷаласоти ваъзи Шамс дар Қуния буда, мазомини орифонаву достонҳои ибратангезаш, ки дар «Мақолот» ағлаби онҳо нақл шудааст, қарнҳост соҳибдилону адабдӯстонро ба худ машғул доштааст, то ҷое, ки аллома Иқболи Лоҳурӣ, суханвари орифу шоири номдори Покистон, аз андешаҳои сӯфиёнаву дониши васеу тадбири ӯ дар осораш мадад гирифтаасту бештари сухансароёни номдори Эрону ҷаҳон бо арҷу иҳтиром аз ӯ ёд кардаву аз хирмани ирфонии вай баҳра гирифтаанд:
Шамси Табрезӣ ба рӯҳам чанг зад,
Лоҷарам дар ишқ гаштам арғунун!
Ва ин «арғунун» («боданбон»-и форсии тоҷикӣ) андар истилоҳи ирфону фаҳмиши орифон фарти тааллуқу муҳаббат, яъне дилбастагиву дӯстдорӣ буда, аз ҷамеи тааллуқоту сувари касарот мунқатеъ гардидан аст, ки дар вазъу ҳолати хафӣ (пӯшида, ниҳонӣ) даст медиҳад.
Ишқу алоқаи шадиди Мавлоно ба Шамси тавоно, чунон ки Султон Валад, писари Мавлоно, дар «Валаднома» ҳикоя мекунад, монанди ҷустуҷӯи Мӯсо (ъ) аз Хизр (ъ) аст, ки бо мақоми нубуввату рисолату рутбаи калимуллоҳӣ боз ҳам мардони Худоро талаб мекарду Мавлоно низ бо ҳама камолу ҷалолат дар талаби акмале (раҳнамое, пире, муршиде, муаллиме) рӯз мегузаронд, то ба дидори Шамс расид:
Хизираш буд Шамси Табрезӣ,
Он ки бо ӯ агар даромезӣ,
Ҳеч касро ба як ҷаве нахарӣ,
Пардаҳои зуломро бидарӣ!
Он ки аз махфиён ниҳон буд ӯ,
Хусрави ҷумла восилон буд ӯ!
Авлиё гар зи халқ пинҳонанд,
Халқ ҷисманду авлиё ҷонанд!
Ҷисм ҷонро куҷо тавонад дид?!
Роҳи ҷонро ба ҷон тавон бибрид!
Шамси Табрезро намедиданд,
Дар талаб гарчи бас бигардиданд…
Бад-ин маънӣ, Мавлоно «баъди мулоқоту сӯҳбати Шамс аз машғулиятҳои илмиву мутолиа даст мекашад, тадрису таълими шогирдонашро дар мадраса фурӯ мегузорад ва тамоми вақташро дар сӯҳбату ҳамдамии Шамс мегузаронад. Ӯ дар симои ин сӯфии қаландармашрабу дарвешсифат таҷассуми ишқи оламгирро медид, ки ба воситаи он ба асрори малакут, ки ба он ақли одамиро роҳи идрок нест, расидан мумкин аст. Дигар аз фақеҳону мутакаллимон дурӣ ҷуста, бештари авқоти худро дар сӯҳбату самоъу рақси сӯфиён ба сар мебурд, ки дар он ҷо ғазалу шеърҳои пурошӯбу ҷозибадор сомеонро ба ваҷду ҳаяҷони рӯҳӣ меовард. «Инак, дигар ба ҷои тоату ибодати Худованд Ҷалолиддини Румиву шогирдону пайравонаш ба оҳанги суруду мусиқӣ бехудона рақс мекарданд ва дар ин ошуфтагиву эҳсосоти рӯҳонӣ, гӯё, ба ҷамоли Ҳақ мерасиданд. Хуллас, аз ин баъд Ҷалолиддини Румӣ худро комилан вақфи тасаввуф ва таблиғи маслаку мароми орифона мекунад» (Расул Ҳодизода).
Мутаассифона, дар асари таҳдиду бадгӯйиҳои муташаддиди мухосимину мутаассибин, баъди шонздаҳ моҳи қариниву ҳамнишинии сӯфиёна ва омӯзишу пажӯҳиши орифона, ногаҳону ноаён Шамси Табрезӣ нопадид мегардад ва ҷӯишу пӯишҳои бардавоми Мавлавӣ самаре намедиҳанд.
Боре, соли 1259 буд, муриди дилсӯзу мададгораш Ҳусомуддини Чалабӣ аз устодаш иқтизо намуд, ки дар партави афкору пайравии ангори Шамси Табрезӣ, дар тафсиру табсири масоили нозуку печидаи ирфону сӯфия, нукоти душворфаҳми дину фалсафаи ислом, тарғибу таншири ғояҳои баланди мавлавия, ташреҳу тавзеҳи сураву ояҳои раббонӣ ва талқину тазйини сифатҳои Инсони Комил асари манзуми хонданиву мондание ба дафтар оварад.
Мавлавии ҷаҳондидаву донишандӯхта, гарму сарди зиндагиро омӯхта, дар пайи Аттору Саноӣ «ҳафт шаҳри ишқро гардида» ва неку бади оламро санҷида бадоҳатан, худи ҳамон сол, эҷоди «Маснавии маънавӣ»-ро сар карда, дар баробари навиштани дигар ашъору таронаҳои дилошӯб, то дами маргаш, дар миёни солҳои 1259 – 1273, яъне аз синни камолоти 52-солагӣ то дами реҳлаташ дар 66-солагӣ, дар давоми 14 соли бартамом, бо каме таваққуфу танаффуси иҷборӣ дар давоми эҷод, ин амалу саргармии бебадалро давом медиҳад, ки дафтари шашумаш нотамом мондааст.
«Маснавии маънавӣ» рисолаи мусалсали манзуми фалсафӣ – ирфонӣ ва мазҳабӣ–ахлоқӣ буда, дар пайравию дастгирии осори пешвоёну афкори донишмандони бузурги сӯфия, аз ҷумла, «Ҳақиқат–ул–ҳадиқа»-и Ҳаким Абулмаҷди Саноӣ (1080 – 1140) ва «Мантиқ–ут–тайр»-и Шайх Аттори Нишопурӣ (1145 – 1221) гуфтаву навишта шудааст.
Баҳраш рамали мусаддаси маҳзуф, мураккаб аз шаш дафтар (яъне: боб)-у камобеш иборат аз 25 700 байт буда, дар нусхаҳои гуногуни қаламиву чопи сангӣ маҳфузу гиромӣ доштаандаш ва барои варасаи миллату Мавлоно ёдгорӣ бигзоштаандаш.
«Маснавӣ», ба хотири осонии кори тарғибу ташвиқи ғояҳои ирфонӣ, фаҳмишу омӯзиши пайравону муридони пири тариқат ва дарку маърифати асрори ҳақиқат, чунон равшану возеҳу фаҳмо ва хотирнишину мутасаввиру гӯё нигошта шудааст, ки ҳар касе метавонад ба қадри тавону имкони худ аз ҳар байту тамсилу ҳикояту ривояти он суду баҳрае бардорад.
Чунон ки донишманди эронӣ Фаридун ибни Аҳмади Сипаҳсолор овардааст, беҳудаву бечизе нест, ки Мавлоно «ба забони муборак мефармуд: «Баъд аз мо «Маснавӣ» шайхӣ кунаду муршиди толибон гардаду соъиқ (раҳнамо – А.Р.)-и эшон бошад»: Бишнавед, эй дӯстон, ин достон, Худ ҳақиқат, нақди ҳоли мост он!
Дар ҳақиқат, аз хилоли шаш дафтари «Маснавӣ» метавон симои Ҷалолиддини Балхиро дар оинаи сафаҳоти он ба хубӣ мушоҳада кард. Аз сӯе, ба қавли бисёре аз пажӯҳандагони рӯзгору осору афкори Мавлоно, «Маснавӣ», дар воқеъ, «ривояти манзуму машрӯҳе аз суханони Пири Табрезисту «шарҳи рамзе аз инъоми ӯ», ки бо таҷрибиёти рӯҳии Мавлоно дарҳам омехтаву аз иттилооти васеу тасарруфоти соҳиронаи зиҳни ваққод (расо, тез, комил, равшан – А.Р.)-и вай моя гирифтааст» (Муҳаммадалии Муваҳҳид).
Ҳамчунин, «ёдовар бояд шуд, ки «Маснавии маънавӣ», ба таври умум, як асари хеле мураккаб буда, вусъати назару баландии андешаи муаллифи он бесобиқа мебошад. Дар фаҳми ин асари пурмуаммо иттилооти ҳамаҷониба аз фарҳанги исломӣ ва ошноии комил бо зарофатҳои хоси форсизабонон корро (дарку фаҳмиши мазмуну маъниҳои борики «Маснавӣ»-ро – А.Р.) осон мегардонад. Ҳамзамон, донистани таъриху фалсафаи Шарқ ва тафаккури исломӣ (махсусан, ирфони тасаввуф - А.Р.) дар кушодани гиреҳҳои мушкилписанду печидаи «Маснавӣ» зарурати азиме доранд, ки набояд (ин талаботро – А.Р.) нодида гирифт» (Алии Муҳаммадии Хуросонӣ, Муҳаммади Борӣ).
Дар оғози муқаддимаи «Дафтари аввал»-и «Маснавӣ» чунин андешаҳо марқуманд, ки воқеитарин муаррифинома ва возеҳтарин муайянкунандаи мақсаду мӯҳтавои онанд: «Ин китоб – «Маснавӣ» - бунёди усули дин дар кашфи асрори вусулу яқин аст; ва дар фиқҳи Аллоҳи акбар асту шаръу бурҳони Аллоҳи азҳар».
Бешубҳа, кулли андешаҳои судманди орифона, нуктаҳои муфиди иҷтимоӣ, ақидаҳои волои инсонпарварӣ, ситоиши муҳаббати поки маънавӣ, тавсифи ишқи сӯзони инсонӣ, танқиди зимомдорони золим, тарбияти ҳамзамонони ҷоҳил, тараннуми сулҳу ваҳдату бародарӣ, таҷассуми меҳру эътиқоду баробарӣ ва дигар эҳсосу армони наҷиби Мавлоно бар ҳамин асосу замина, вале дар либоси дилкашу дилписанди бадеӣ зеби рақам гардидаанд, ки «Маснавӣ»-ро бар дигар ҳамзодонаш мумтоз медоранд.
Мӯҳтавои «Маснавӣ» чунон ғановатманду мулавван ва зербинояш чандон мусаннаду мудаллал аст, ки касро дар ҳайрат наоварда наметавонад: Мавлоно ин қадар мазмуну маънӣ, қиёсу муқобала, ривояту ҳикоят, андарзу ҳикмат, санаду ҳуҷҷат ва ҷуръату маҳоратро аз куҷо пайдо карда бошад?!
Тадқиқоту навиштаҷоти уламои пешину пасин аёну баён медоранд, ки Мавлавӣ дар офариниши «Маснавӣ», бар замми маводи эҷодиёти шифоҳии мардумони гуногуни олам, беш аз 150 мадраку маъхази хаттиро ба кор андохта, дар навбати худ, монанди Фирдавсӣ, мақому мароми созандагиву нигорандагӣ ва «ман»-и шоириву инфиродии хештанро побарҷову муҷалло нигаҳдорӣ карда тавонистааст.
«Маснавӣ»-ро Мавлавӣ, ҳамсони дигар офаридаҳои мансуру манзуми худ, нишаста нанавиштааст, балки шогирдону ёварони ғамхору мададгораш, монанди Ҳусомуддини Чалабӣ ва фарзандаш Султон Валад, дар лаҳазоти ғалаёни рӯҳӣ ва рақсу самоъи дарвешии ӯ ба силки тасвир овардаанд.
Ба ин маънӣ, «Маснавии маънавӣ» саропо мамлуви ҳолату мусиқӣ буда, сужету сохтори ягонае надорад. Онро, банду басти онро, мантиқу мақсади ягона, ғояву армони шоирона ва тарғибу ташвиқи орифона муттаҳиду муртабит медоранд.
Ҳангоми эҷоди мазмуну маъниҳо ва эроди қиссаву ривоятҳо Мавлавӣ дар «Маснавӣ» оёти фурқониро тамсилвор шарҳу тафсир дода, барои тақвияти фикру андешаҳои таҳтониву ниҳонӣ ва армону орои ирфониву рӯҳонии худ аз аҳодиси набавӣ фаровон истифода мебарад ва масъалаҳоро дар қолаби рамзу истиораҳои тасаввуфӣ ҳаллу файсал мебахшад.
Дар аксари маворид, мувофиқи мушоҳада, хатти ифода ва силки ироаи Мавлоно дар «Маснавӣ» чунин оғозу анҷом мепазиранд: аввал қазийя (таълимоту муқаррароти ирфонӣ), баъдан тасдиқи он (ояти қуръонӣ ва ё ҳадиси набавӣ), сипас мисоли тасдиқкунанда (ривояте, қиссае, ҳикояте), ниҳоят хулоса (дар шакли панду ҳикмат ва ё маслиҳату насиҳат) ифодаи бадеӣ меёбанд.
Мавлоно дар «Маснавӣ» ба баъзе нуктаҳои дини расмии ислом, сураву оятҳои Қуръон ва ҳадисҳои набавӣ муроҷиат намуда, онҳоро ба тарзи «дигар», дар доираи фаҳми фалсафӣ ва сӯфиёнаи худ тафсиру тавзеҳ менамояд. Аммо чунин тафсирҳои далерона ва берун аз муҳокимаҳои мурдаранги мадрасавӣ ҳам дар замони Мавлонову ҳам баъди сари вай адовату рақобати сахти уламои мутаассиби замонаро нисбат ба ӯ барангехта буданд, ки дар осору афкораш нақши муассире гузошта, гоҳе ба шикояту гилагузорӣ, дилмондагиву рӯҳафтодагӣ, узлату канораҷӯӣ ва армону орзӯпарварӣ ҳидояташ намудаанд:
Ин нону оби чарх чу сел аст бевафо,
Ман моҳиям, наҳангаму Уммонам орзӯст!
Яъқубвор «воасафо!»-ҳо ҳамезанам,
Дидори хуби Юсуфи Канъонам орзӯст!
Валлаҳ, ки шаҳр бе ту маро ҳабс мешавад,
Оворагии кӯҳу биёбонам орзӯст!
З-ин ҳамраҳони сустаносир дилам гирифт,
Шери Худову Рустами Дастонам орзӯст!
Ҷонам малул гашт зи Фиръавну зулми ӯ,
Он нури рӯйи Мӯсии Имронам орзӯст!
З-ин халқи пуршикояти гирён шудам малул,
Он ҳоюҳуву наъраи мастонам орзӯст!
Гӯётарам зи булбулу аммо зи рашки ом
Мӯҳр аст бар даҳонаму афғонам орзӯст!
Дӣ шайх бо чароғ ҳамегашт гирди шаҳр,
К-аз деву дад малуламу инсонам орзӯст!
Бидуни шакку шубҳа, «Маснавии маънавӣ» қомуси ҷомеи мақолу зарбулмасал, суханҳои ҳикматомез ва пандҳову мавъизаҳои рехтаву пухтаи мутафаккир мебошад. Ӯ дар ин асари худ аз ҳикоятҳои халқии мардуми форсизабону туркилисон, аз тамсилоти халқу қавмҳои ғайримусулмон, ки сокини Осиёи Сағир буданд, хеле фаровон истифода кардааст. Ин ҳикоятҳои халқӣ ва тамсилот бо тасвиру образҳои дилчаспу суханҳои олӣ маъниву сурати тоза гирифтаанд» (Расул Ҳодизода).
…Айёме, ки Баҳоуддини Валад, падари Ҷалолиддин ва пайвандонаш ихтиёри сукунати Қунияро карданд, зиндагӣ дар Осиёи Сағиру Мулки Рум хеле мураккабу печида буд. Ҷомиа фароҳам аз турку юнонӣ, курду эронӣ, арманиву ибронӣ, гурҷиву суриёнӣ… омада, ҳар яке шуғлу пеша ва дину андешаи худро меварзиду мепарвариду мегустарид.
Мардуми сарзаминро манофеи ҳамагонии иқтисодиву иҷтимоӣ муттаҳиду муттасил созанд ҳам, мазҳабу дину расму ойини гуногун андаке ночаспону парешонашон нигаҳ медоштанд.
Албатта, чунин вазъу ҳолат ашхосу афродеро тақозо менамуд, ки тӯдакаши мардум бошанду Симурғвор сӣ мурғи парешонро ба ҳам оваранд, то ваҳдату вуслати ҳамагон аз наҳси хунрезиҳои чингизиёну харобкориҳои золимон, қасди кишварситонону ҷудойихоҳон ва ҷабри миллатгароёну мутаассибони замон, ки дар ҳамаи давру авонҳо ва мулку маконҳо кам набудаанд, осебу зиёне набинад.
Ана дар ҳамин шароити каҷдорумарези мазҳабиву мафкуравӣ орифи доно ва олими тавоное дар сурати Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ ба майдони рафтору гуфтору пайкор омад, ки садҳо равшанравону ҷонфишони кишварро дар атрофи худ ҷамъ оварда, назарияи «Сулҳи кулл»-ро дар маҳзари муроқабат андохт, ки филфавр аз ҷониби ҳамагон мавриди эътиқоду эътирофи гарму ҷӯшоне қарор гирифта, минбаъда дар эҷодиёту офаридаҳои мутафаккирону донишмандони бузурги ҷаҳон ва вуслату ваҳдатбандии тамаддуни дигар миллату мардумон нақшу таъсири вофире бигзошт, ки ҷавҳари онро хитобаи зерини мутафаккири ваҳдатгаро ва мутасаввифи сулҳошно намоёнда метавонад, ки ҳамгунаҳояш дар осори шоир фаровону фурӯзонанд:
Чӣ тадбир, ай мусалмонон, ки ман худро намедонам,
На тарсову яҳудиям, на габру на мусалмонам!
На шарқиям, на ғарбиям, на барриям, на баҳриям,
На аз хоки табииям, на аз афлоки гардонам!
На танҳо дар даврони рӯзгору пайкор, балки баъди сари Мавлоно, аз асри XIII то имрӯз, назарияи «Сулҳи кулл»-и бесобиқа борҳо дар амалия ба кор омада, муттасил, дар мавориду лаҳазоти ҳассоси пархошу парешонкориҳо, дар мамолики гуногунмиллату мухталифмазҳабе, чун Туркияву Юнон, Ҳиндустону Покистон, Эрону Афғонистон, мамолики арабу Русия, Тоҷикистону Озарбойҷон… оммаву тӯдаҳоро ба ваҳдату вуслат овардааст.
Баъди дарёфти дараҷаи кофии камолоти инсониву ирфонӣ, варосати ҳақиқии мероси маънавии падару устодон ва дарки зарурати ҳамонлаҳзаи таърихӣ Мавлоно шогирдону муридони сершумори худро ҷамъ оварда, мактаби маъруфи тасаввуфии худро таъсис медиҳад, ки «Мавлавия» номида шуда, минтақаи фарохи ҷуғрофӣ – Руму Эрону Афғонистон, Арабистону Осиёи Марказӣ, Шому Мисру Қафқоз ва Ҳинду Синду Чину Мочинро фаро гирифта, то ҳол идомаву ирода дорад.
«Мавлавия» тариқати тасаввуфии бародариву ҷавонмардиест, ки тақрибан соли 1240 аз ҷониби Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ дар Қуния поягузорӣ шуда, заминаи мафкуравии онро ғояи «хатти савум»-и ӯву пирону ҳаммаслаконаш ташкил медиҳад. Ва мавлавиён эътиқоду итминони комил бар он доштанд, ки поягузору пуштибони муқаддаси соликони ҷодаи футуввату ухувват шахсе мебошад, ки дар вуҷудаш нури маърифати маънавии Паямбар таҷаллӣ ёфтааст.
Аҳли мавлавия дар ҷараёни самоъи сӯфиёна ва зикри орифона ба ширкати мусиқиву суруду рақс аҳамияти фавқулодда медоданд, ки чунин иқтизо дар дигар ухувват ба мушоҳада намерасид ва аз талаботу муқаррароти урфиву одатии шариати анъанавӣ ба куллӣ фарқ мекард.
Аъзои фирқа чунин меҳисобиданд, ки зарраи Рӯҳи мутлақ, ки барои идроку ишроқ дар дили инсон ҷойгузин шудааст, беҳтар аз ҳама дар давоми рақсу танини мусиқӣ поку муҷалло мегардад, яъне барои якшавӣ бо нахустасоси худ мекӯшад; ҳамчунин мусиқӣ бештар аз ҳама барои ифшои ишқу алоқа ба Худо мадад мерасонад:
Оташи ишқ аз навоҳо гашт тез,
Ончунон ки оташи он ҷавзи рез!
«Мавлавия» дар баъзе мавориду матолиби назарӣ–фалсафӣ бо мактабу фирқа ва ҷараёну тариқаҳои дигари пешину ҳозири тасаввуфӣ қаробату умумияте дошта бошад ҳам, дар масоили ҷаҳонбиниву ҳастишиносӣ, шариату тариқат, маърифату ҳақиқат, одобу ахлоқ, ғояву моя бинишу фаҳмиши хосу беқиёсе дорад.
Яке аз аркони таълимоту муқаррароти мавлавиён эътирофи баробарии тамоми дину мазҳабҳо ва эҳтироми кулли расму одатҳо мебошад, ки на танҳо дар сухан, балки дар амал – дар муносибату муошират бо мардуми ғайримусалмони ҳамзамони Рум дар муддати тӯлоние ба кораш андохтаанду судҳо бардоштаанд.
Бидуни шакку тардиде, ҳамин офариниши таълимоти орифонаи дӯстиву бародариву ҳамдилӣ, тарғибу ташвиқи самимонаи «Сулҳи кулл», ороишу ситоиши содиқонаи «Инсони Комил», парастишу густариши рақсу суруду мусиқӣ, эътирофу эҳтироми мусовоти дину ойини мухталифнукот, шинохту бузургдошти озодии тоҷулмахлуқот, ҷустору истиқрори ҳақиқати ҳаёту зарурати мамот, ифшои рози номакшуфи ҳастиву Ҳастиофарин ӯро – солики тариқати футуввату маърифату ҷустуҷӯро – ҷовидонӣ маҳбуби тамоми халқу маконҳо ва мақбули ҳамаи давру замонҳо гардонидааст.
Беҳуда нест, ки аз асри XIII то имрӯз Мавлавихониву Маснавихонӣ расму суннати дилписанду побарҷойи адабӣ – фарҳангии мардуми турку тоҷик гардида, дар саросари Туркия, махсусан дар Қуния, ки оромгоҳи орифи беназиру муршиди бебадал аст, ҳамасола, аз 10-ум то 17-уми моҳи декабр, — ҳафтаи пеш аз фавти Мавлоно, — Ҷашнвораи «Мавлоно» баргузор мешавад, ки анъанаи рақсидану суруданҳои даврони Мавлавиро зиндаву поянда нигаҳ медорад.
«Мавлавиёт» системаи оҳангу навои маросимӣ: таронаҳои ахлоқӣ – тасаввуфӣ ва маърифатӣ – ирфонӣ буда, дар ин сабку равия даставвал худи Мавлоно ва, баъдан, шуарои мутасаввиф оҳанг эҷод мекардаанд, ки мамлуи аносири рақсӣ будаанд.
Дар асрҳои баъдина низ дар ин мизону қолаб аҳли ҳунар осори сершуморе таснифу таълиф намудаанд, ки Мавлоно Абдураҳмони Ҷомӣ (1414 – 1492) дар он шумул буда, суруди «Мавлавия»-и хосе нигошта будааст, ки дар ҳаёти мусиқӣ чун «Нақши Мавлавӣ» машҳуру маъруф гардида, хислату фазилатҳои неку ҳасанаи инсониро тарғибу тавсиф мекардааст (Аскаралӣ Раҷабов).
Дар аксари ҷамъомаду ҷаласа, дарбору хиргоҳ, масҷиду мадраса ва мазору хонақоҳи Осиёи Миёна, аз ҷумла хонақоҳи Хоҷа-Аҳрори Валӣ (рӯҳонӣ ва заминдори маъруфи асри ХV), мусиқидону сарояндагони касбиву ҳаваскори бисёре бар ашъори нотакрори Ҳофизу Камолу Саъдӣ, Мавлонову Ҷомиву Қосими Анвор ва дигар устодони шеъри ғановатманди форсии тоҷикӣ оҳангу навойи дилхарошу борик офарида, дар хидмати ҳамагон мегузориданд, ки «Нақши Румӣ»-ву «Нақш»-у «Румӣ»-ву «Мавлавия»-ву «Мавлавийёт»-у «Шамъ»-у «Лаълӣ»-ву «Пешрав»-у ғайраҳо номида шуда, бахше муттасил ба системаи «Шашмақом»-у «Фалак»-и тоҷикӣ ворид омадаанд.
«Нақши Румӣ» дар асл оҳанг (суруд)-и махсусе будааст, ки Мавлоно барои аҳли тасаввуф (ҳаммаҷлису ҳаммаҳфилонаш) офарида, дар миёни дарвешону мардумон таҳти унвони «Нақши Мулло» ҳам маъруфияту маҳбубияти тамоме пайдо кардааст.
Суруди мазкур дар ҷамъомадҳои сӯфиёну дарвешон мавриди иҷроишу сароиши доимӣ қарор гирифта, маъмулан фарогири маъниву мазмунҳои ахлоқӣ – фалсафӣ будааст ва дар Фарорӯду Хуросон то асрҳои XVI – XVII иштиҳору интишори васее доштааст.
Муттасилан дарвешу қаландарони ҳарҷогарде, ки атрофу акнофи мусалмонтабори Осиёву Аврупову Африқоро тай зада, таронаҳои «Нақши Мавлавӣ»-ю назираҳои онро ба самъи ҳаводорон мерасониданд, дар миёни мардуми форсизабон ба номи «Ҳофиз»-у дар байни туркизабонон ба исми «Ошиқ»-у «Оқин»-у «Бахшӣ» машҳуру маъруф гардидаанд.
Рақсе, ки таҳти навову ғанои мазкур эҷоду эродаш мекарданд, «Дарвешони печон» ном дошта, то ҳоло дар байни пайравони Мавлоно, махсусан, дар Қунияву Туркия, дар мавориду маросими муҳимму суннатӣ, монанди Ҷашнвораи «Мавлоно», мақому маҳбубияти хоса дорад ва иҷрояш аз ҷониби ҳунарварони дарвешсимову қаландарнамо, ки чакману кулоҳи пашминаи замони Мавлоноро дар бар доранд, то се соат идома меёбад, ки банда (моҳи майи соли 2005, дар Теҳрон) шоҳиди иҷрои гунаи ҳозираи он будааст.
Имрӯз ҳам дар боргоҳи «Қуббаи Хазро» («Гунбади Кабуд» ё «Кабудгунбад»), ки оромгоҳи абадии Мавлоно мебошад, ихлосмандони сершумору дунболагирони устувори пири равшанзамир ҳамвора маросиму маъракаҳои «Қуръон»-хониву «Маснавӣ»-ронӣ меороянд, ки далели дигари зиндаёдиву равоншодии қутби кайҳони тасаввуфу тафаккури исломии мостанд.
Оре, муддате, аниқтараш, нимаи аввали рӯзгори Мавлоно – пири тариқати Мавлавия ва орифи бузурги Қуния ба ҳамин минвол – дар роҳи тадрису таълими шогирдон, маҳфилу маҷлиси ҳаммаслакон, рақсу самоъи сӯфиёну дарвешон ва тарғибу ташвиқи таълимоти мусалсалу муфассали навсохту навбофти мутасаввифа сипарӣ мегардад.
Мавлоно дар ҳамин давра, ба хотири интишору истиқрори бештару густурдатари таълимоту тазкироти хештан, осори мансури фалсафӣ – ахлоқии «Фиҳӣ мо фиҳӣ», «Мавоъизи маҷолиси сабъа» ва «Мактубот» -ашро меофарад, ки ҳамагӣ музаккиру муфассири пиндору ангорҳои оламу одамшиносии ҳамонвақтаи марди хамӯши гӯё буда, ҳавсалаву ҳадафмандона аз ҷониби шогирдону пайравон ва фарзанди заковатмандаш Султон Валад гирдовариву қаламӣ гардидаанд ва дар давоми садсолаҳо дар рушду таҳаввули насри фаннии фалсафӣ – ахлоқӣ ва таҳкиму татаввури ахлоқи ҳамидаи инсонии мардуми Ховарзамин ва берун аз он ҳиссаи сазовор гузоштаанду мегузоранд.
Ба ҳамин минвол мегузаштанд айёми камолу ҷамол ва ҳамвориву ҳушёрии Мавлоно, вале…
… рӯзе аз рӯзҳои зимистони Миёназамин, дар авоне, ки Ҷалолиддин Муҳаммад 36-умин солгарди умрашро ба сар мебурд, оромишу осоиши урфиву муқаррарияшро ҳодисае аз миён бурда, дар рӯзгори пасинаи ӯ даврони «инқилобу ошуфтагӣ» (Бадеъуззамони Фурӯзонфар)-и рӯҳиеро мустақар мегардонад.
Аёнтараш, моҳи ноябри соли 1243 дар Қуния, ғайричашмдошт, дар маҳфиле бо Шамси Табрезӣ ном дарвеши оворагарди шастсолае дучор омада, чунон моту мабҳути ҳашамати рӯҳониву азамати ирфонияш мегардад, ки муддати кӯтоҳи ҳамнишинӣ бо ӯ фақеҳи ботамкину орифи ботаскинеро ба ошиқи шайдову дарвеши ҳувайдое мубаддал гардонид ва дар тамоми рӯзгору осори баъдинаи Мавлоно нақши муассиру носутурдание гузоштааст:
Шамси Табрезӣ, аз он рӯзе, ки дидам рӯйи ту,
Дини ман шуд ишқи рӯят, мафхари дин, ёд дор!
Мувофиқи маълумоти сарчашмаву навиштаҳои дастрас, Мавлоно то зуҳури Шамси раҳнамо, ки «жӯлидапире аз пирони сӯфия буда, нафаси гармеву ҷозибаи бузургеву баёни муассире дошта» (Ризозода Шафақ) – аст, ба шеъру шоирӣ камтар иштиғол варзида, ғолибан дар тадрисгоҳи мадрасаву хиргоҳи сӯфиён саргарми таълиму тазаккури ғояҳои мавлавияву сӯфия будааст.
Ошноиву ҳамсӯҳбатӣ бо чунин марди соҳибиродаву муҳкамақида, ки расмиёти маъмулии дину мазҳабро намеписандиду рӯшод ҷазабаи ишқу алоқаро ҷавҳари зиндагиву бунёди ҳастӣ мешуморид, дар воқеъ, омили табаддулоти куллӣ дар аъмолу афкор ва инқилоби ҷиддӣ дар ботину зоҳири Мавлоно мегардад, ӯро ба ҷунбишу гардишу ташвиш меандозад:
Чун висоли дилбараш маълум гашт,
Фонии мутлақ шуду маъдум гашт.
Соликон донанд: дар дарёи дард
То фанои ишқ бо мардон чӣ кард!
Аз гуфтаи Мавлоношиноси эронӣ Атоуллоҳи Тадайюн, «бо тавсияву роҳнамойии Шамси Табрезӣ, Мавлавӣ мебоист бо хиради нозою фартут, ҳамчунин, шеваву равиши «истидлолиёни пойчӯбин» (таъбири Мавлоно – А.Р.) падруд гӯяд, аз чанбари фазлу тартибу одоби қурун (гузаштазамон, куҳангардида – А.Р.) раҳойӣ ёбад, агар хешро ҳамгоми вай (Шамси Табрезӣ – А.Р.) мебинад! То ба сӯйи мукошафаи порсоён роҳ ёбаду бидонад: роҳ на он аст, ки Султонулуламои падараш ба ӯ (Мавлоно – А.Р.) нишон додаву на тариқест, ки «Сайиди Сирдон» (лақаби Бурҳониддини Тирмизӣ – А.Р.) ба вай талқин кардааст; сипас гӯш ба сурӯшу мунодии дунёи дарун (ҷаҳони ботин – А.Р.) диҳаду ҳар чӣ «ҷони ҷонон» (Шамси Табрезӣ – А.Р.) мегӯяд, он роҳро интихоб намояд, ки тариқи фалоҳу салоҳу наҷот аст».
Ҷӯяндаи пӯёву пӯяндаи ҷӯё, ки дер боз мекӯшид парда аз рухсори асрори коинот бардошта, рози хилқату бақову фанои ҳастиро дарёбад ва аз хатти тақдире, ки котибони қазо барои халоиқ навиштаанд, фарогиртар огоҳ гардад, хешро комилан таслиму тасхири Шамси Табрезӣ – омӯзгори маънавӣ ва раҳбари мазҳабӣ мегардонад, ки худро «хатти савум» муаррифӣ карда буд.
Мавлоно, ки рози абадияти коинотро дар ҷазбу кашиши зарроти табиат, ки «дар дили ҳар Хуршеде ниҳон аст», мушоҳида мекунад, назарияи муаллими соҳибдилашро, ки дидагони ҷаззобаш лабрез аз ламаоти ҳаёт буданд, батамом меписандаду мепазирад; ӯро – муаллиму раҳбару раҳнамояшро – ҳунарофарине меёбад, ки дар фанни балоғат муқтадир асту дар силки фасоҳат беназир ва ҳамсону ҳамсангашро пеш аз ин дар ҷое надидаву нашнидааст!
Аз нигоҳи Мавлоно, Шамси Табрезӣ «авлиёест, ки дар олами инсонийят ба сони ситораи роҳнамойи қутбе зуҳур кардаву ҳамон аст, ки Ҷалолиддин аз дер боз барои дидораш «бо чароғ ҳамегашт гирди шаҳр»:
Шамси дин нуқлу шаробу Шамси дин чангу рубоб,
Шамси дин хамру хумору Шамси дин ҳам нуру нор!
Нигорандагони таърихи илм овардаанд, ки бар фарози дарвозаи бузурги донишгоҳе, ки Арасту бунёдаш ниҳодааст, чунин талабот ҳак шуда буд: «Ҳар касе, ки ҳандасаро намедонад, наметавонад дар ин Академия дохил шавад».
Агар амиқ андешӣ, чунин мутасаввир мешавад, ки бар пештоқи мадрасае, ки Шамсулҳақи Табрезӣ шогирдонашро таълим медод, гӯё, навишта буданд, ки «ҳар кас аз майхонаи ишқу ваҳдат машомашро муаттар насохтааст, наметавонад бад-ин ҷо ворид гардад»:
Ишқ асту ошиқ аст, ки боқист то абад,
Дил бар ҷуз ин манеҳ, ки ба ҷуз мустаор нест!
Ҷалолиддин Муҳаммад аз ҳамин дидгоҳу равзана ба ҳарими тафаккуроти волову пурарзиши пири беназираш назар андохтаву шефтаву ошиқи шайдояш гашта, дар ҳамин замина рисолати инсонияшро муқаррару муайянтар менамуд ва мақсаду матлаби маърифатро на дар фалсафа, балки дар соҳати ишқу раҳ ёфтан ба ҳарими Лоҳут мепиндошт.
Китоби «Мақолот»-и Шамси Табрезӣ маҷмӯаи гуфтору мавоизи ӯст, ки муридонаш фароҳам оварда, дар дастраси умум қарораш додаанд. Ин асари беҳамто яке аз муассиртарину муфидтарин рисолоти ирфонист, ки мададгору илҳомбахши Мавлоно дар эҷоди шаш дафтари «Маснавӣ»-ву таронаҳои «Девони Кабир» буда, барои шинохти ҳар чи бештари симои Шамсуддини «Султонулмаъшуқин», дарёфти беҳтари паҳнои ишқу алоқаи Мавлоно нисбат ба ӯ ва дарунсӯтар ворид омадан ба олами фикру андешаҳои волояш раҳнамойи беминнату шоистае метавонад бошад.
Дар воқеъ, «вақоеънигорону пажӯҳишгароне, ки перомуни дидори Шамсу Мавлоно таҳқиқ кардаанд, аксаран мӯътақиданд, ки «Маснавӣ»-ро таҳти таъсири андешаҳои Шамсу ташвиқи вай поягузорӣ кардаву Ҳусомуддини Чалабӣ низ маъмур буда, ки дар нигориши ашъор бо Мавлоно ҳамкорӣ кунад. Нигоранда низ,—менависад Атоуллоҳи Тадайюн, — мӯътақид аст: ин китоб («Мақолот»-и Шамси Табрезӣ – А.Р.) маҳсули ҷаласоти ваъзи Шамс дар Қуния буда, мазомини орифонаву достонҳои ибратангезаш, ки дар «Мақолот» ағлаби онҳо нақл шудааст, қарнҳост соҳибдилону адабдӯстонро ба худ машғул доштааст, то ҷое, ки аллома Иқболи Лоҳурӣ, суханвари орифу шоири номдори Покистон, аз андешаҳои сӯфиёнаву дониши васеу тадбири ӯ дар осораш мадад гирифтаасту бештари сухансароёни номдори Эрону ҷаҳон бо арҷу иҳтиром аз ӯ ёд кардаву аз хирмани ирфонии вай баҳра гирифтаанд:
Шамси Табрезӣ ба рӯҳам чанг зад,
Лоҷарам дар ишқ гаштам арғунун!
Ва ин «арғунун» («боданбон»-и форсии тоҷикӣ) андар истилоҳи ирфону фаҳмиши орифон фарти тааллуқу муҳаббат, яъне дилбастагиву дӯстдорӣ буда, аз ҷамеи тааллуқоту сувари касарот мунқатеъ гардидан аст, ки дар вазъу ҳолати хафӣ (пӯшида, ниҳонӣ) даст медиҳад.
Ишқу алоқаи шадиди Мавлоно ба Шамси тавоно, чунон ки Султон Валад, писари Мавлоно, дар «Валаднома» ҳикоя мекунад, монанди ҷустуҷӯи Мӯсо (ъ) аз Хизр (ъ) аст, ки бо мақоми нубуввату рисолату рутбаи калимуллоҳӣ боз ҳам мардони Худоро талаб мекарду Мавлоно низ бо ҳама камолу ҷалолат дар талаби акмале (раҳнамое, пире, муршиде, муаллиме) рӯз мегузаронд, то ба дидори Шамс расид:
Хизираш буд Шамси Табрезӣ,
Он ки бо ӯ агар даромезӣ,
Ҳеч касро ба як ҷаве нахарӣ,
Пардаҳои зуломро бидарӣ!
Он ки аз махфиён ниҳон буд ӯ,
Хусрави ҷумла восилон буд ӯ!
Авлиё гар зи халқ пинҳонанд,
Халқ ҷисманду авлиё ҷонанд!
Ҷисм ҷонро куҷо тавонад дид?!
Роҳи ҷонро ба ҷон тавон бибрид!
Шамси Табрезро намедиданд,
Дар талаб гарчи бас бигардиданд…
Бад-ин маънӣ, Мавлоно «баъди мулоқоту сӯҳбати Шамс аз машғулиятҳои илмиву мутолиа даст мекашад, тадрису таълими шогирдонашро дар мадраса фурӯ мегузорад ва тамоми вақташро дар сӯҳбату ҳамдамии Шамс мегузаронад. Ӯ дар симои ин сӯфии қаландармашрабу дарвешсифат таҷассуми ишқи оламгирро медид, ки ба воситаи он ба асрори малакут, ки ба он ақли одамиро роҳи идрок нест, расидан мумкин аст. Дигар аз фақеҳону мутакаллимон дурӣ ҷуста, бештари авқоти худро дар сӯҳбату самоъу рақси сӯфиён ба сар мебурд, ки дар он ҷо ғазалу шеърҳои пурошӯбу ҷозибадор сомеонро ба ваҷду ҳаяҷони рӯҳӣ меовард. «Инак, дигар ба ҷои тоату ибодати Худованд Ҷалолиддини Румиву шогирдону пайравонаш ба оҳанги суруду мусиқӣ бехудона рақс мекарданд ва дар ин ошуфтагиву эҳсосоти рӯҳонӣ, гӯё, ба ҷамоли Ҳақ мерасиданд. Хуллас, аз ин баъд Ҷалолиддини Румӣ худро комилан вақфи тасаввуф ва таблиғи маслаку мароми орифона мекунад» (Расул Ҳодизода).
Мутаассифона, дар асари таҳдиду бадгӯйиҳои муташаддиди мухосимину мутаассибин, баъди шонздаҳ моҳи қариниву ҳамнишинии сӯфиёна ва омӯзишу пажӯҳиши орифона, ногаҳону ноаён Шамси Табрезӣ нопадид мегардад ва ҷӯишу пӯишҳои бардавоми Мавлавӣ самаре намедиҳанд.
Боре, соли 1259 буд, муриди дилсӯзу мададгораш Ҳусомуддини Чалабӣ аз устодаш иқтизо намуд, ки дар партави афкору пайравии ангори Шамси Табрезӣ, дар тафсиру табсири масоили нозуку печидаи ирфону сӯфия, нукоти душворфаҳми дину фалсафаи ислом, тарғибу таншири ғояҳои баланди мавлавия, ташреҳу тавзеҳи сураву ояҳои раббонӣ ва талқину тазйини сифатҳои Инсони Комил асари манзуми хонданиву мондание ба дафтар оварад.
Мавлавии ҷаҳондидаву донишандӯхта, гарму сарди зиндагиро омӯхта, дар пайи Аттору Саноӣ «ҳафт шаҳри ишқро гардида» ва неку бади оламро санҷида бадоҳатан, худи ҳамон сол, эҷоди «Маснавии маънавӣ»-ро сар карда, дар баробари навиштани дигар ашъору таронаҳои дилошӯб, то дами маргаш, дар миёни солҳои 1259 – 1273, яъне аз синни камолоти 52-солагӣ то дами реҳлаташ дар 66-солагӣ, дар давоми 14 соли бартамом, бо каме таваққуфу танаффуси иҷборӣ дар давоми эҷод, ин амалу саргармии бебадалро давом медиҳад, ки дафтари шашумаш нотамом мондааст.
«Маснавии маънавӣ» рисолаи мусалсали манзуми фалсафӣ – ирфонӣ ва мазҳабӣ–ахлоқӣ буда, дар пайравию дастгирии осори пешвоёну афкори донишмандони бузурги сӯфия, аз ҷумла, «Ҳақиқат–ул–ҳадиқа»-и Ҳаким Абулмаҷди Саноӣ (1080 – 1140) ва «Мантиқ–ут–тайр»-и Шайх Аттори Нишопурӣ (1145 – 1221) гуфтаву навишта шудааст.
Баҳраш рамали мусаддаси маҳзуф, мураккаб аз шаш дафтар (яъне: боб)-у камобеш иборат аз 25 700 байт буда, дар нусхаҳои гуногуни қаламиву чопи сангӣ маҳфузу гиромӣ доштаандаш ва барои варасаи миллату Мавлоно ёдгорӣ бигзоштаандаш.
«Маснавӣ», ба хотири осонии кори тарғибу ташвиқи ғояҳои ирфонӣ, фаҳмишу омӯзиши пайравону муридони пири тариқат ва дарку маърифати асрори ҳақиқат, чунон равшану возеҳу фаҳмо ва хотирнишину мутасаввиру гӯё нигошта шудааст, ки ҳар касе метавонад ба қадри тавону имкони худ аз ҳар байту тамсилу ҳикояту ривояти он суду баҳрае бардорад.
Чунон ки донишманди эронӣ Фаридун ибни Аҳмади Сипаҳсолор овардааст, беҳудаву бечизе нест, ки Мавлоно «ба забони муборак мефармуд: «Баъд аз мо «Маснавӣ» шайхӣ кунаду муршиди толибон гардаду соъиқ (раҳнамо – А.Р.)-и эшон бошад»: Бишнавед, эй дӯстон, ин достон, Худ ҳақиқат, нақди ҳоли мост он!
Дар ҳақиқат, аз хилоли шаш дафтари «Маснавӣ» метавон симои Ҷалолиддини Балхиро дар оинаи сафаҳоти он ба хубӣ мушоҳада кард. Аз сӯе, ба қавли бисёре аз пажӯҳандагони рӯзгору осору афкори Мавлоно, «Маснавӣ», дар воқеъ, «ривояти манзуму машрӯҳе аз суханони Пири Табрезисту «шарҳи рамзе аз инъоми ӯ», ки бо таҷрибиёти рӯҳии Мавлоно дарҳам омехтаву аз иттилооти васеу тасарруфоти соҳиронаи зиҳни ваққод (расо, тез, комил, равшан – А.Р.)-и вай моя гирифтааст» (Муҳаммадалии Муваҳҳид).
Ҳамчунин, «ёдовар бояд шуд, ки «Маснавии маънавӣ», ба таври умум, як асари хеле мураккаб буда, вусъати назару баландии андешаи муаллифи он бесобиқа мебошад. Дар фаҳми ин асари пурмуаммо иттилооти ҳамаҷониба аз фарҳанги исломӣ ва ошноии комил бо зарофатҳои хоси форсизабонон корро (дарку фаҳмиши мазмуну маъниҳои борики «Маснавӣ»-ро – А.Р.) осон мегардонад. Ҳамзамон, донистани таъриху фалсафаи Шарқ ва тафаккури исломӣ (махсусан, ирфони тасаввуф - А.Р.) дар кушодани гиреҳҳои мушкилписанду печидаи «Маснавӣ» зарурати азиме доранд, ки набояд (ин талаботро – А.Р.) нодида гирифт» (Алии Муҳаммадии Хуросонӣ, Муҳаммади Борӣ).
Дар оғози муқаддимаи «Дафтари аввал»-и «Маснавӣ» чунин андешаҳо марқуманд, ки воқеитарин муаррифинома ва возеҳтарин муайянкунандаи мақсаду мӯҳтавои онанд: «Ин китоб – «Маснавӣ» - бунёди усули дин дар кашфи асрори вусулу яқин аст; ва дар фиқҳи Аллоҳи акбар асту шаръу бурҳони Аллоҳи азҳар».
Бешубҳа, кулли андешаҳои судманди орифона, нуктаҳои муфиди иҷтимоӣ, ақидаҳои волои инсонпарварӣ, ситоиши муҳаббати поки маънавӣ, тавсифи ишқи сӯзони инсонӣ, танқиди зимомдорони золим, тарбияти ҳамзамонони ҷоҳил, тараннуми сулҳу ваҳдату бародарӣ, таҷассуми меҳру эътиқоду баробарӣ ва дигар эҳсосу армони наҷиби Мавлоно бар ҳамин асосу замина, вале дар либоси дилкашу дилписанди бадеӣ зеби рақам гардидаанд, ки «Маснавӣ»-ро бар дигар ҳамзодонаш мумтоз медоранд.
Мӯҳтавои «Маснавӣ» чунон ғановатманду мулавван ва зербинояш чандон мусаннаду мудаллал аст, ки касро дар ҳайрат наоварда наметавонад: Мавлоно ин қадар мазмуну маънӣ, қиёсу муқобала, ривояту ҳикоят, андарзу ҳикмат, санаду ҳуҷҷат ва ҷуръату маҳоратро аз куҷо пайдо карда бошад?!
Тадқиқоту навиштаҷоти уламои пешину пасин аёну баён медоранд, ки Мавлавӣ дар офариниши «Маснавӣ», бар замми маводи эҷодиёти шифоҳии мардумони гуногуни олам, беш аз 150 мадраку маъхази хаттиро ба кор андохта, дар навбати худ, монанди Фирдавсӣ, мақому мароми созандагиву нигорандагӣ ва «ман»-и шоириву инфиродии хештанро побарҷову муҷалло нигаҳдорӣ карда тавонистааст.
«Маснавӣ»-ро Мавлавӣ, ҳамсони дигар офаридаҳои мансуру манзуми худ, нишаста нанавиштааст, балки шогирдону ёварони ғамхору мададгораш, монанди Ҳусомуддини Чалабӣ ва фарзандаш Султон Валад, дар лаҳазоти ғалаёни рӯҳӣ ва рақсу самоъи дарвешии ӯ ба силки тасвир овардаанд.
Ба ин маънӣ, «Маснавии маънавӣ» саропо мамлуви ҳолату мусиқӣ буда, сужету сохтори ягонае надорад. Онро, банду басти онро, мантиқу мақсади ягона, ғояву армони шоирона ва тарғибу ташвиқи орифона муттаҳиду муртабит медоранд.
Ҳангоми эҷоди мазмуну маъниҳо ва эроди қиссаву ривоятҳо Мавлавӣ дар «Маснавӣ» оёти фурқониро тамсилвор шарҳу тафсир дода, барои тақвияти фикру андешаҳои таҳтониву ниҳонӣ ва армону орои ирфониву рӯҳонии худ аз аҳодиси набавӣ фаровон истифода мебарад ва масъалаҳоро дар қолаби рамзу истиораҳои тасаввуфӣ ҳаллу файсал мебахшад.
Дар аксари маворид, мувофиқи мушоҳада, хатти ифода ва силки ироаи Мавлоно дар «Маснавӣ» чунин оғозу анҷом мепазиранд: аввал қазийя (таълимоту муқаррароти ирфонӣ), баъдан тасдиқи он (ояти қуръонӣ ва ё ҳадиси набавӣ), сипас мисоли тасдиқкунанда (ривояте, қиссае, ҳикояте), ниҳоят хулоса (дар шакли панду ҳикмат ва ё маслиҳату насиҳат) ифодаи бадеӣ меёбанд.
Мавлоно дар «Маснавӣ» ба баъзе нуктаҳои дини расмии ислом, сураву оятҳои Қуръон ва ҳадисҳои набавӣ муроҷиат намуда, онҳоро ба тарзи «дигар», дар доираи фаҳми фалсафӣ ва сӯфиёнаи худ тафсиру тавзеҳ менамояд. Аммо чунин тафсирҳои далерона ва берун аз муҳокимаҳои мурдаранги мадрасавӣ ҳам дар замони Мавлонову ҳам баъди сари вай адовату рақобати сахти уламои мутаассиби замонаро нисбат ба ӯ барангехта буданд, ки дар осору афкораш нақши муассире гузошта, гоҳе ба шикояту гилагузорӣ, дилмондагиву рӯҳафтодагӣ, узлату канораҷӯӣ ва армону орзӯпарварӣ ҳидояташ намудаанд:
Ин нону оби чарх чу сел аст бевафо,
Ман моҳиям, наҳангаму Уммонам орзӯст!
Яъқубвор «воасафо!»-ҳо ҳамезанам,
Дидори хуби Юсуфи Канъонам орзӯст!
Валлаҳ, ки шаҳр бе ту маро ҳабс мешавад,
Оворагии кӯҳу биёбонам орзӯст!
З-ин ҳамраҳони сустаносир дилам гирифт,
Шери Худову Рустами Дастонам орзӯст!
Ҷонам малул гашт зи Фиръавну зулми ӯ,
Он нури рӯйи Мӯсии Имронам орзӯст!
З-ин халқи пуршикояти гирён шудам малул,
Он ҳоюҳуву наъраи мастонам орзӯст!
Гӯётарам зи булбулу аммо зи рашки ом
Мӯҳр аст бар даҳонаму афғонам орзӯст!
Дӣ шайх бо чароғ ҳамегашт гирди шаҳр,
К-аз деву дад малуламу инсонам орзӯст!
Бидуни шакку шубҳа, «Маснавии маънавӣ» қомуси ҷомеи мақолу зарбулмасал, суханҳои ҳикматомез ва пандҳову мавъизаҳои рехтаву пухтаи мутафаккир мебошад. Ӯ дар ин асари худ аз ҳикоятҳои халқии мардуми форсизабону туркилисон, аз тамсилоти халқу қавмҳои ғайримусулмон, ки сокини Осиёи Сағир буданд, хеле фаровон истифода кардааст. Ин ҳикоятҳои халқӣ ва тамсилот бо тасвиру образҳои дилчаспу суханҳои олӣ маъниву сурати тоза гирифтаанд» (Расул Ҳодизода).
Amriddin Nosirov,
30-10-2010 13:07
(ссылка)
塔吉克斯坦伟大į
Тарчумаи тахтулафзи . Албатта хатогихои бисёр дорад, вале мухим он ки маънояшро фахмед бас!
铺天盖地的盲反复无常 - 并亲切！
残废，失明不要侮辱 - 并亲切！
不公平的，谁落在他的胸部发生。
不！你抬起下降 - 并会亲切！ RUDAKI
-----------------
你为我带来的耻辱所有。
我是一个无神论者，我醉了，几乎没有小偷。
我准备同意你的话，
但如果你是值得通判？
---
随着全能的白痴是一个傻瓜。
学会说话愚蠢的语言
傻瓜的人谁不明白，
愚人节宣布为异端。
ХАЁМ
铺天盖地的盲反复无常 - 并亲切！
残废，失明不要侮辱 - 并亲切！
不公平的，谁落在他的胸部发生。
不！你抬起下降 - 并会亲切！ RUDAKI
-----------------
你为我带来的耻辱所有。
我是一个无神论者，我醉了，几乎没有小偷。
我准备同意你的话，
但如果你是值得通判？
---
随着全能的白痴是一个傻瓜。
学会说话愚蠢的语言
傻瓜的人谁不明白，
愚人节宣布为异端。
ХАЁМ
Amriddin Nosirov,
30-10-2010 13:02
(ссылка)
ИЗ "ДИВАНА ШАМСА ТЕБРИЗСКОГО" МАВЛОНО ЧАЛОЛИДДИНИ РУМИ
ИЗ "ДИВАНА ШАМСА ТЕБРИЗСКОГО"
ГАЗЕЛИ
Без границы пустыня песчаная,
Без конца - сердца новость избранная.
Ищет образов мир, чтобы форму принять,-
Как узнаю в них свой без обмана я?
Если срубленной встретишься ты голове,
Что катится в полях, неустанная,
Ты спроси, ты спроси тайны сердца у ней -
Так откроется тайна желанная.
Что бы было, когда уху стал бы сродни
Говор птицы - их песня слиянная?
Что бы было, когда бы от птицы узнал
Драгоценности тайн Сулеймана я?
Что сказать мне? Что мыслить? В плену бытия
Весть понятна ли, свыше нам данная?
Как молчать, когда с каждым мгновеньем растет
В нас тревога неслыханно странная?
Куропатка и сокол летят в ту же высь,
Где гнездо их - вершина туманная,
В эту высь, где Сатурна на сфере седьмой
Звезда миру сияет багряная.
Но не выше ль семи тех небес - Эмпирей?
И над ним знаю вышние страны я!
Но зачем эмпирей нам? Цель наша - Земля
Единения благоуханная.
Эту сказку оставь. И не спрашивай нас:
Наша сказка лежит бездыханная.
Пусть лишь Салах-эд-Дином воспета краса
Царя всех Царей первозданная.
x x x
Любовь -это к небу стремящийся ток,
Что сотни покровов прорвал и совлек.
В начале дороги - от жизни уход,
В конце - шаг, не знавший, где след его лег.
Не видя, приемлет любовь этот мир,
И взор ее - самому тленью далек.
"О сердце,- вскричал я,- блаженно пребудь,
Что в любящих ты проникаешь чертог,
Что смотришь сверх грани, доступной для глаз,
В извилинах скрытый находишь поток.
Душа, кто вдохнул в тебя этот порыв?
Кто в сердце родил трепетанье тревог?
О птица! Своим языком говори -
Понятен мне тайн сокровенный намек".
Душа отвечала: "Я в горне была,
Чтоб дом мой из глины Создатель испек;
Летала вдали от строенья работ -
Чтоб так построенья исполнился срок;
Когда же противиться не было сил -
В ту круглую форму вместил меня рок".
x x x
Когда бы дан деревьям был шаг или полет -
Не знать ни топора им, ни злой пилы невзгод.
А солнце если б ночью не шло и не летело -
Не знал бы мир рассвета и дней не знал бы счет.
Когда бы влага моря не поднялась до неба -
Ручья бы сад не видел, росы не знал бы плод,
Уйдя и вновь вернувшись, меж створок перламутра-
как станет капля перлом в родимом лоне вод.
Не плакал ли Иосиф, из дома похищаем,
И не достиг ли царства и счастья он высот?
И Мухаммад, из Мекки уехавший в Медину,-
Не основал ли в славе великой власти род?
Когда путей нет внешних - в себе самом ты странствуй.
Как лалу - блеск пусть дарит тебе лучистый свод
Ты в существе, о мастер, своем открой дорогу-
Так к россыпям бесценным в земле открылся ход.
Из горечи суровой ты к сладости проникни-
Как на соленой почве плодов душистый мед.
Чудес таких от Шамса - Тебриза славы - ждите,
Как дерево - от солнца дары своих красот.
x x x
Когда мой труп перед тобой, что в гробе тленом станет,-
Не думай, что моя душа жить в мире бренном станет,
Не плачь над мертвым надо мной и не кричи "увы ".
Увы - когда кто жертвой тьмы во сне забвением станет.
Когда увидишь ты мой гроб, не восклицай "ушел!".
Ведь в единении душа жить несравненном станет.
Меня в могилу проводив, ты не напутствуй вдаль:
Могила - скиния, где рай в дне неизменном станет.
Кончину видел ты, теперь ты воскресенье зри;
Закат ли Солнцу и Луне позорным пленом станет?
В чем нисхожденье видишь ты, в том истинный восход:
Могилы плен - исход души в краю блаженном станет.
Зерно, зарытое в земле, дает живой росток;
Верь, вечно жить и человек в зерне нетленном станет.
Ведро, что в воду погрузишь,- не полно ль до краев?
В колодце ль слезы Иосиф-дух лить, сокровенном,
станет?
Ты здесь замкни уста, чтоб там открыть - на высоте,
И вопль твой - гимном торжества в непротяженном
станет.
x x x
Паломник трудный путь вершит, к Каабе устремлен,
Идет без устали, придет - и что же видит он?
Тут камениста и суха бесплодная земля,
И дом высокий из камней на ней сооружен.
Паломник шел в далекий путь, чтоб Господа узреть,
Он ищет Бога, но пред ним стоит как бы заслон.
Идет кругом, обходит дом - все попусту; но вдруг
Он слышит голос изнутри, звучащий, словно звон:
"Зачем не ищешь Бога там, где он живет всегда?
Зачем каменья свято чтишь, им отдаешь поклон?
Обитель сердца - вот где цель, вот Истины дворец,
Хвала вошедшему, где Бог один запечатлен".
Хвала не спящим, словно Шамс, в обители своей
И отвергающим, как он, паломничества сон.
x x x
Вы, взыскующие Бога средь небесной синевы,
Поиски оставьте эти, вы - есть Он, а Он - есть вы.
Вы - посланники Господни, вы Пророка вознесли,
Вы-закона дух и буква, веры твердь, Ислама львы,
Знаки Бога, по которым вышивает вкривь и вкось
Богослов, не понимая суть Божественной канвы.
Вы в Источнике Бессмертья, тленье не коснется вас
Вы - циновка Всеблагого, трон Аллаха средь травы.
Для чего искать вам то, что не терялось никогда?
На себя взгляните - вот вы, от подошв до головы.
Если вы хотите Бога увидать глаза в глаза -
С зеркала души смахните муть смиренья, пыль молвы.
И тогда, Руми подобно, истиною озарясь,
В зеркале себя узрите, ведь Всевышний - это вы.
x x x
То любят безмерно, а то ненавидят меня,
То сердце дарят, то мое сокрушают, казня;
То властвую я, как хозяин, над мыслью своей,
То мысль моя держит в тисках меня, как западня;
То, словно Иосиф, чарую своей красотой,
То, словно Иакова, скорби одела броня;
То, словно Иов, терпелив я, покорен и тих,
То полог терпенья сжигает страстей головня;
То полон до края, то пуст я, как полый тростник,
То чувств не сдержать, то живу, безучастность храня;
То жадно за золотом брошусь я в самый огонь,
То золото щедро бросаю в объятья огня;
То страшен лицом я, уродлив, как ада гонец,
То лик мой сияет, красою прекрасных дразня;
То вера благая внушает смирение мне,
То мною владеет безверья и блуда возня;
То лев я свирепый, волк алчущий, злая змея,
То общий любимец, подобье прохладного дня;
То мерзок и дерзок, несносен и тягостен я,
То голос мой нежен и радует сердце, звеня;
Вот облик познавших: они то чисты и светлы,
То грязью позора клеймит их порока ступня.
x x x
Бываю правдивым, бываю лжецом-все равны,
То светлый араб я, то черен лицом-все равны.
Я солнцем бываю, крылатым Симургом души,
Царя Сулеймана волшебным кольцом-все равны.
Я - буря и прах, я - вода и огонь, я слыву
Порой благородным, порой подлецом - все равны.
Таджиком ли, тюрком ли - быть я умею любым,
Порой прозорливым, порою слепцом - все равны.
Я - день, я - неделя, я - год, Рамазан и Байрам,
Светильник, зажженный Всевышним Отцом,- все равны.
Я цвет изменяю, я сменой желаний пленен,
Лишь миг и за новым иду бубенцом - все равны.
Мой месяц - над небом, при мне барабаны и стяг,
Шатер мой сравнятся с небесным дворцом - все равны.
Я - выше людей. Див и Ангел - родня мне. Они
Одним осиянны нездешним венцом - все равны.
У ног моих - пери, и знатные родом - в пыли,
Они предо много, певцом и жрецом, все равны.
Я Бога взыскую; мне ведома сущность вещей:
Все ночи и дни, что даны нам творцом,- все равны.
Так сказано мною. Таков и сияющий Шамс:
То тучами скрыт, то горит багрецом - все равны.
x x x
Всему, что зрим, прообраз есть, основа есть вне нас,
Она бсссмертна - а умрет лишь то, что видит глаз.
Не жалуйся, что свет погас, не плачь, что звук затих:
Исчезли вовсе не они, а отраженье их.
А как же мы и наша суть? Едва лишь в мир придем,
По лестнице метаморфоз свершаем наш подъем.
Ты из эфира камнем стал, ты стал травой потом,
Потом животным - тайна тайн в чередованье том!
И вот теперь ты человек, ты знаньем наделен,
Твой облик глина приняла,- о, как непрочен он!
Ты станешь ангелом, пройдя недолгий путь земной,
И ты сроднишься не с землей, а с горней вышиной.
О Шамс, в пучину погрузись, от высей откажись -
И в малой капле повтори морей бескрайних жизнь.
x x x
Что Кааба для мусульман, то для тебя душа.
Свершай вкруг этой Каабы обход свой не спеша.
Паломничество совершать нам заповедал Бог,
Чтоб душу правде обрекли, чтоб жили не греша.
Так откажись от серебра - лишь сердцем обладай:
Душа святая и в гробу пребудет хороша.
Сто раз ты можешь обойти вкруг черной Каабы,
Но что же в этом, если ты бесстрастней палаша?
Превыше неба самого я сердце возношу,
Которое считаешь ты тростинкой камыша.
Оно велико, ибо сам Великий в нем живет _
И оттого-то стук его ты слушай не дыша.
Прислушайся же к тем стихам, что вписаны в Коран
"Небес бы я не сотворил, когда б не ты, душа!"
ГАЗЕЛИ
Без границы пустыня песчаная,
Без конца - сердца новость избранная.
Ищет образов мир, чтобы форму принять,-
Как узнаю в них свой без обмана я?
Если срубленной встретишься ты голове,
Что катится в полях, неустанная,
Ты спроси, ты спроси тайны сердца у ней -
Так откроется тайна желанная.
Что бы было, когда уху стал бы сродни
Говор птицы - их песня слиянная?
Что бы было, когда бы от птицы узнал
Драгоценности тайн Сулеймана я?
Что сказать мне? Что мыслить? В плену бытия
Весть понятна ли, свыше нам данная?
Как молчать, когда с каждым мгновеньем растет
В нас тревога неслыханно странная?
Куропатка и сокол летят в ту же высь,
Где гнездо их - вершина туманная,
В эту высь, где Сатурна на сфере седьмой
Звезда миру сияет багряная.
Но не выше ль семи тех небес - Эмпирей?
И над ним знаю вышние страны я!
Но зачем эмпирей нам? Цель наша - Земля
Единения благоуханная.
Эту сказку оставь. И не спрашивай нас:
Наша сказка лежит бездыханная.
Пусть лишь Салах-эд-Дином воспета краса
Царя всех Царей первозданная.
x x x
Любовь -это к небу стремящийся ток,
Что сотни покровов прорвал и совлек.
В начале дороги - от жизни уход,
В конце - шаг, не знавший, где след его лег.
Не видя, приемлет любовь этот мир,
И взор ее - самому тленью далек.
"О сердце,- вскричал я,- блаженно пребудь,
Что в любящих ты проникаешь чертог,
Что смотришь сверх грани, доступной для глаз,
В извилинах скрытый находишь поток.
Душа, кто вдохнул в тебя этот порыв?
Кто в сердце родил трепетанье тревог?
О птица! Своим языком говори -
Понятен мне тайн сокровенный намек".
Душа отвечала: "Я в горне была,
Чтоб дом мой из глины Создатель испек;
Летала вдали от строенья работ -
Чтоб так построенья исполнился срок;
Когда же противиться не было сил -
В ту круглую форму вместил меня рок".
x x x
Когда бы дан деревьям был шаг или полет -
Не знать ни топора им, ни злой пилы невзгод.
А солнце если б ночью не шло и не летело -
Не знал бы мир рассвета и дней не знал бы счет.
Когда бы влага моря не поднялась до неба -
Ручья бы сад не видел, росы не знал бы плод,
Уйдя и вновь вернувшись, меж створок перламутра-
как станет капля перлом в родимом лоне вод.
Не плакал ли Иосиф, из дома похищаем,
И не достиг ли царства и счастья он высот?
И Мухаммад, из Мекки уехавший в Медину,-
Не основал ли в славе великой власти род?
Когда путей нет внешних - в себе самом ты странствуй.
Как лалу - блеск пусть дарит тебе лучистый свод
Ты в существе, о мастер, своем открой дорогу-
Так к россыпям бесценным в земле открылся ход.
Из горечи суровой ты к сладости проникни-
Как на соленой почве плодов душистый мед.
Чудес таких от Шамса - Тебриза славы - ждите,
Как дерево - от солнца дары своих красот.
x x x
Когда мой труп перед тобой, что в гробе тленом станет,-
Не думай, что моя душа жить в мире бренном станет,
Не плачь над мертвым надо мной и не кричи "увы ".
Увы - когда кто жертвой тьмы во сне забвением станет.
Когда увидишь ты мой гроб, не восклицай "ушел!".
Ведь в единении душа жить несравненном станет.
Меня в могилу проводив, ты не напутствуй вдаль:
Могила - скиния, где рай в дне неизменном станет.
Кончину видел ты, теперь ты воскресенье зри;
Закат ли Солнцу и Луне позорным пленом станет?
В чем нисхожденье видишь ты, в том истинный восход:
Могилы плен - исход души в краю блаженном станет.
Зерно, зарытое в земле, дает живой росток;
Верь, вечно жить и человек в зерне нетленном станет.
Ведро, что в воду погрузишь,- не полно ль до краев?
В колодце ль слезы Иосиф-дух лить, сокровенном,
станет?
Ты здесь замкни уста, чтоб там открыть - на высоте,
И вопль твой - гимном торжества в непротяженном
станет.
x x x
Паломник трудный путь вершит, к Каабе устремлен,
Идет без устали, придет - и что же видит он?
Тут камениста и суха бесплодная земля,
И дом высокий из камней на ней сооружен.
Паломник шел в далекий путь, чтоб Господа узреть,
Он ищет Бога, но пред ним стоит как бы заслон.
Идет кругом, обходит дом - все попусту; но вдруг
Он слышит голос изнутри, звучащий, словно звон:
"Зачем не ищешь Бога там, где он живет всегда?
Зачем каменья свято чтишь, им отдаешь поклон?
Обитель сердца - вот где цель, вот Истины дворец,
Хвала вошедшему, где Бог один запечатлен".
Хвала не спящим, словно Шамс, в обители своей
И отвергающим, как он, паломничества сон.
x x x
Вы, взыскующие Бога средь небесной синевы,
Поиски оставьте эти, вы - есть Он, а Он - есть вы.
Вы - посланники Господни, вы Пророка вознесли,
Вы-закона дух и буква, веры твердь, Ислама львы,
Знаки Бога, по которым вышивает вкривь и вкось
Богослов, не понимая суть Божественной канвы.
Вы в Источнике Бессмертья, тленье не коснется вас
Вы - циновка Всеблагого, трон Аллаха средь травы.
Для чего искать вам то, что не терялось никогда?
На себя взгляните - вот вы, от подошв до головы.
Если вы хотите Бога увидать глаза в глаза -
С зеркала души смахните муть смиренья, пыль молвы.
И тогда, Руми подобно, истиною озарясь,
В зеркале себя узрите, ведь Всевышний - это вы.
x x x
То любят безмерно, а то ненавидят меня,
То сердце дарят, то мое сокрушают, казня;
То властвую я, как хозяин, над мыслью своей,
То мысль моя держит в тисках меня, как западня;
То, словно Иосиф, чарую своей красотой,
То, словно Иакова, скорби одела броня;
То, словно Иов, терпелив я, покорен и тих,
То полог терпенья сжигает страстей головня;
То полон до края, то пуст я, как полый тростник,
То чувств не сдержать, то живу, безучастность храня;
То жадно за золотом брошусь я в самый огонь,
То золото щедро бросаю в объятья огня;
То страшен лицом я, уродлив, как ада гонец,
То лик мой сияет, красою прекрасных дразня;
То вера благая внушает смирение мне,
То мною владеет безверья и блуда возня;
То лев я свирепый, волк алчущий, злая змея,
То общий любимец, подобье прохладного дня;
То мерзок и дерзок, несносен и тягостен я,
То голос мой нежен и радует сердце, звеня;
Вот облик познавших: они то чисты и светлы,
То грязью позора клеймит их порока ступня.
x x x
Бываю правдивым, бываю лжецом-все равны,
То светлый араб я, то черен лицом-все равны.
Я солнцем бываю, крылатым Симургом души,
Царя Сулеймана волшебным кольцом-все равны.
Я - буря и прах, я - вода и огонь, я слыву
Порой благородным, порой подлецом - все равны.
Таджиком ли, тюрком ли - быть я умею любым,
Порой прозорливым, порою слепцом - все равны.
Я - день, я - неделя, я - год, Рамазан и Байрам,
Светильник, зажженный Всевышним Отцом,- все равны.
Я цвет изменяю, я сменой желаний пленен,
Лишь миг и за новым иду бубенцом - все равны.
Мой месяц - над небом, при мне барабаны и стяг,
Шатер мой сравнятся с небесным дворцом - все равны.
Я - выше людей. Див и Ангел - родня мне. Они
Одним осиянны нездешним венцом - все равны.
У ног моих - пери, и знатные родом - в пыли,
Они предо много, певцом и жрецом, все равны.
Я Бога взыскую; мне ведома сущность вещей:
Все ночи и дни, что даны нам творцом,- все равны.
Так сказано мною. Таков и сияющий Шамс:
То тучами скрыт, то горит багрецом - все равны.
x x x
Всему, что зрим, прообраз есть, основа есть вне нас,
Она бсссмертна - а умрет лишь то, что видит глаз.
Не жалуйся, что свет погас, не плачь, что звук затих:
Исчезли вовсе не они, а отраженье их.
А как же мы и наша суть? Едва лишь в мир придем,
По лестнице метаморфоз свершаем наш подъем.
Ты из эфира камнем стал, ты стал травой потом,
Потом животным - тайна тайн в чередованье том!
И вот теперь ты человек, ты знаньем наделен,
Твой облик глина приняла,- о, как непрочен он!
Ты станешь ангелом, пройдя недолгий путь земной,
И ты сроднишься не с землей, а с горней вышиной.
О Шамс, в пучину погрузись, от высей откажись -
И в малой капле повтори морей бескрайних жизнь.
x x x
Что Кааба для мусульман, то для тебя душа.
Свершай вкруг этой Каабы обход свой не спеша.
Паломничество совершать нам заповедал Бог,
Чтоб душу правде обрекли, чтоб жили не греша.
Так откажись от серебра - лишь сердцем обладай:
Душа святая и в гробу пребудет хороша.
Сто раз ты можешь обойти вкруг черной Каабы,
Но что же в этом, если ты бесстрастней палаша?
Превыше неба самого я сердце возношу,
Которое считаешь ты тростинкой камыша.
Оно велико, ибо сам Великий в нем живет _
И оттого-то стук его ты слушай не дыша.
Прислушайся же к тем стихам, что вписаны в Коран
"Небес бы я не сотворил, когда б не ты, душа!"
настроение: Оживлённое
Amriddin Nosirov,
30-10-2010 12:59
(ссылка)
Омар Хайям, персидский поэт, математик, великий философ
Мне очень нравится поэзия Омар Хайяма. Впрочем, слово "нравится" не совсем подходит для выражения моего истинного отношения. Сборник стихов -- мой собеседник, с которым общаюсь часто и с большим удовольствием. Я разместила некоторые из стихов, и , быть может, вам тоже захочется подобного общения?
Омар Хайям, персидский поэт, математик, великий философ
Ты при всех на меня навлекаешь позор.
Я безбожник, я пьяница, чуть ли не вор.
Я готов согласиться с твоими словами,
Но достоин ли ты выносить приговор?
Один припев у мудрости моей:
Жизнь коротка -- так дай же волю ей;
Умно бывает -- подстригать деревья,
Но обкарнать себя -- куда глупей.
Развеселись, в плен не поймать ручья,
Зато ласкает нежная струя.
Нет в женщинах и жизни постоянства,
Зато бывает очередь твоя.
Не будет нас, а мир пребудет, как всегда.
Мы не оставим в нем ни знака, ни следа.
Нас прежде не было, а мир существовал,
Не будет нас и впредь, -- и это не беда!
С дураками всесильными будь дураком.
Научись по-дурацки болтать языком,
Ибо каждого, кто дуракам непонятен,
Дураки объявляют еретиком.
Нищим дервишем ставши -- достигнешь высот.
Сердце в кровь изодравши -- достигнешь высот.
Прочь пустые мечты о великих свершеньях!
Лишь с собой совладавши -- достигнешь высот.
Не оплакивай, смертный, вчерашних потерь,
Дел сегодняшних завтрашней меркой не мерь,
Не былой, ни грядущей минуте не верь,
Верь минуте текущей -- будь счастлив теперь!
Рахмонзода Каздони,
02-09-2010 17:50
(ссылка)
Китай г.Шанхай
В город 
поехали одни, на метро. Метро Шанхая состоит из одной ветки, на которой расположено 16 станций, одна из них находится всего в 5 минутах ходьбы от нашего дома. Проехали 5 станций, название каждой я сверял со схемой метро, которая легко помещается на билете. Вышли на остановке Хуанг Пи Нан на улицу Хуайхай Цонг, застроенную небоскребами. Очень красиво, только из-за смога верхушки как бы затуманены. Вообще небоскребов тут много; говорят, их построили недавно и на 90% они пустуют, потому что очень дорого стоит площадь. Очень много недостроенных небоскребов ("недоскребов", как я их тут называю), некоторые из которых весьма интересной формы, так что лет через пяток, я думаю, город трудно будет узнать.
По этой улице спустились мы (поплутав немного, конечно) к Старому Городу и опять пошли по лавочкам сувенирами отовариваться. Мне понравилось торговаться, даже азарт какой-то появляется. У всех продавцов калькуляторы; продавец сначала набирает начальную цену, а я - свою; он мотает головой и набирает новую, а я чуть-чуть прибавляю к своей и набираю... И когда наступает предел, после которого я перестаю увеличивать, он несколько раз отказывается, но, видя, что я собираюсь уходить, как правило соглашается.
Так, набив немного сумки, мы пошли в старый сад, что находится посреди старого города и огорожен белой каменной стеной. Говорят, что ему 400 лет. Внутри он кажется на вид не таким уж старым, занимает небольшую территорию, но распланирован так, что бродить по нему можно долго. Часть переходов сделана в виде небольших пещер из причудливой формы камней. Водоемы в нем, наполненные цветущей водой, просто кишат маленькими и большими красными рыбами. Вот там я наконец-то увидел иностранцев - былы экскурсии японцев, американцев и других народов; в других местах встретить некитайское лицо мне почти не приходилось. Погуляв по саду, пошли в дорогой китайский ресторан, в который нас однажды уже водили. Там даже Клинтон (будучи еще президентом) когда-то был, фотография на стене висит. А в нем перерыв. И в другом нас обслуживать не хотели, поэтому поесть пришлось в KFC (это фастфуд такой типа мака, Kentucky Fried Chicken). И опять за покупками: Наконец я купил себе будильник, маленький, с приемничком, орет достаточно громко (правда, все программы на китайском, но я надеюсь, что в Москве он перестанет по-китайски и заговорит по-нашему). Завтра испытаю.
Так мы дошли до набережной реки Хуангпу, полюбовались красотой Пудонга (это по другую сторону реки), и опять пошли вверх по главной улице Нанджинг. Движение машин по ней почему-то было закрыто, поэтому идти было легко, несмотря на обилие людей. Вскоре причина этого прояснилась: под музыку по центру улицы бежал длинный строй людей в спортивной одежде разных цветов, которые при этом что-то пели по-своему. Добежав до определенной точки, строй резко завернули и "спортсмены" побежали в обратном направлении, продолжая петь. Демонстрация какая-то: Только непонятно, что собственно они демонстрировали.
Пошлявшись до темноты по магазинам, дошли до Народной Площади, и с большим трудом нашли там вход в метро (он обозначен небольшой буквой "М", нарисованной на щите). Доехали до остановки: нет, не буду писать ее название из соображений цензуры, скажу только, что это одна остановка от дома. Вообще тут много "нехороших" (с точки зрения русского языка) слов, кое-какие я даже запомнил (начертание, конечно) :-). Ну вот, прошли мы одну остановку пешком, зайдя по дороге в бигмачную, и домой.
Воскресенье. Наученный опытом, пришел завтракать пораньше, где-то без десяти десять, чем порадовал официантов. В пол-одиннадцатого мы взяли такси и поехали в Пудонг к телебашне. А телебашня в Шанхае очень высокая и красивая. По высоте она третья в мире после Торонто и Москвы, высота ее 468 метров. Самая высокая точка, доступная для посетителей - 350м, это чуть выше седьмого неба. Лифт очень быстрый, метров 10 в секунду дает - аж уши закладывает. Мы поднялись на 263 метра, там расположена круглая смотровая площадка. Стекол на этом этаже нет, а для безопасности натянута стальная проволока (которая видна на всех фотографиях оттуда). И почему-то совсем не было ветра. Но нам не повезло, так как в этот день смог был настолько густым, что города почти не было видно. Другого случая тут побывать уже не представится, поэтому я таки пофотографировал, зная, что получится плохо. Может потом отсканирую и на компьютере туман попробую убрать.
Спустившись с башни, мы пошли погулять по Пудонгу. Опять же, этот чертов туман все портил. В Пудонге много небоскребов, все они разные, и смотрится все это просто потрясающе. Самые высокие, пожалуй, по высоте чуть ниже телебашни (!). А один из них, недавно построенный, был никак не меньше 400 (а то и 450) метров в высоту и, покрытый серой дымкой, смотрелся необычайно величественно на фоне других, меньших высоток: Мне кажется, это должно быть самым красивым собранием высотных зданий в мире, потому что тут нет ни одной простой "коробочки", все они построены недавно и каждое имеет свою "изюминку". Впрочем, как и в других частях города. Ну просто нет слов, такого я еще не видел, даже на картинках.
Из Пудонга на такси поехали к Народной Площади, там походили по окрестностям и наткнулись на длинную узкую кривую торговую улочку, битком набитую людьми; там Дима наконец-то купил себе то, что искал все это время. И опять на Нанджинг по супермагазинам за покупками: Наконец, купив вроде бы все и очистив совесть, прогулочным шагом пошли к уже знакомой станции метро. И домой.
поехали одни, на метро. Метро Шанхая состоит из одной ветки, на которой расположено 16 станций, одна из них находится всего в 5 минутах ходьбы от нашего дома. Проехали 5 станций, название каждой я сверял со схемой метро, которая легко помещается на билете. Вышли на остановке Хуанг Пи Нан на улицу Хуайхай Цонг, застроенную небоскребами. Очень красиво, только из-за смога верхушки как бы затуманены. Вообще небоскребов тут много; говорят, их построили недавно и на 90% они пустуют, потому что очень дорого стоит площадь. Очень много недостроенных небоскребов ("недоскребов", как я их тут называю), некоторые из которых весьма интересной формы, так что лет через пяток, я думаю, город трудно будет узнать.По этой улице спустились мы (поплутав немного, конечно) к Старому Городу и опять пошли по лавочкам сувенирами отовариваться. Мне понравилось торговаться, даже азарт какой-то появляется. У всех продавцов калькуляторы; продавец сначала набирает начальную цену, а я - свою; он мотает головой и набирает новую, а я чуть-чуть прибавляю к своей и набираю... И когда наступает предел, после которого я перестаю увеличивать, он несколько раз отказывается, но, видя, что я собираюсь уходить, как правило соглашается.
Так, набив немного сумки, мы пошли в старый сад, что находится посреди старого города и огорожен белой каменной стеной. Говорят, что ему 400 лет. Внутри он кажется на вид не таким уж старым, занимает небольшую территорию, но распланирован так, что бродить по нему можно долго. Часть переходов сделана в виде небольших пещер из причудливой формы камней. Водоемы в нем, наполненные цветущей водой, просто кишат маленькими и большими красными рыбами. Вот там я наконец-то увидел иностранцев - былы экскурсии японцев, американцев и других народов; в других местах встретить некитайское лицо мне почти не приходилось. Погуляв по саду, пошли в дорогой китайский ресторан, в который нас однажды уже водили. Там даже Клинтон (будучи еще президентом) когда-то был, фотография на стене висит. А в нем перерыв. И в другом нас обслуживать не хотели, поэтому поесть пришлось в KFC (это фастфуд такой типа мака, Kentucky Fried Chicken). И опять за покупками: Наконец я купил себе будильник, маленький, с приемничком, орет достаточно громко (правда, все программы на китайском, но я надеюсь, что в Москве он перестанет по-китайски и заговорит по-нашему). Завтра испытаю.
Так мы дошли до набережной реки Хуангпу, полюбовались красотой Пудонга (это по другую сторону реки), и опять пошли вверх по главной улице Нанджинг. Движение машин по ней почему-то было закрыто, поэтому идти было легко, несмотря на обилие людей. Вскоре причина этого прояснилась: под музыку по центру улицы бежал длинный строй людей в спортивной одежде разных цветов, которые при этом что-то пели по-своему. Добежав до определенной точки, строй резко завернули и "спортсмены" побежали в обратном направлении, продолжая петь. Демонстрация какая-то: Только непонятно, что собственно они демонстрировали.
Пошлявшись до темноты по магазинам, дошли до Народной Площади, и с большим трудом нашли там вход в метро (он обозначен небольшой буквой "М", нарисованной на щите). Доехали до остановки: нет, не буду писать ее название из соображений цензуры, скажу только, что это одна остановка от дома. Вообще тут много "нехороших" (с точки зрения русского языка) слов, кое-какие я даже запомнил (начертание, конечно) :-). Ну вот, прошли мы одну остановку пешком, зайдя по дороге в бигмачную, и домой.
Воскресенье. Наученный опытом, пришел завтракать пораньше, где-то без десяти десять, чем порадовал официантов. В пол-одиннадцатого мы взяли такси и поехали в Пудонг к телебашне. А телебашня в Шанхае очень высокая и красивая. По высоте она третья в мире после Торонто и Москвы, высота ее 468 метров. Самая высокая точка, доступная для посетителей - 350м, это чуть выше седьмого неба. Лифт очень быстрый, метров 10 в секунду дает - аж уши закладывает. Мы поднялись на 263 метра, там расположена круглая смотровая площадка. Стекол на этом этаже нет, а для безопасности натянута стальная проволока (которая видна на всех фотографиях оттуда). И почему-то совсем не было ветра. Но нам не повезло, так как в этот день смог был настолько густым, что города почти не было видно. Другого случая тут побывать уже не представится, поэтому я таки пофотографировал, зная, что получится плохо. Может потом отсканирую и на компьютере туман попробую убрать.
Спустившись с башни, мы пошли погулять по Пудонгу. Опять же, этот чертов туман все портил. В Пудонге много небоскребов, все они разные, и смотрится все это просто потрясающе. Самые высокие, пожалуй, по высоте чуть ниже телебашни (!). А один из них, недавно построенный, был никак не меньше 400 (а то и 450) метров в высоту и, покрытый серой дымкой, смотрелся необычайно величественно на фоне других, меньших высоток: Мне кажется, это должно быть самым красивым собранием высотных зданий в мире, потому что тут нет ни одной простой "коробочки", все они построены недавно и каждое имеет свою "изюминку". Впрочем, как и в других частях города. Ну просто нет слов, такого я еще не видел, даже на картинках.
Из Пудонга на такси поехали к Народной Площади, там походили по окрестностям и наткнулись на длинную узкую кривую торговую улочку, битком набитую людьми; там Дима наконец-то купил себе то, что искал все это время. И опять на Нанджинг по супермагазинам за покупками: Наконец, купив вроде бы все и очистив совесть, прогулочным шагом пошли к уже знакомой станции метро. И домой.
Рахмонзода Каздони,
19-07-2010 18:51
(ссылка)
Лоик Шерали 20-уми майи соли 1941 дар Мазори Шариф, ки яке аз
ЛОИК ШЕРАЛИ: КИСМАТ ВА АШЪОР
Лоик Шерали 20-уми майи соли 1941 дар Мазори Шариф, ки яке аз дехахои нохияи Панчакент мебошад, таввалуд ёфтааст.
Аввал мактаби хаштсола баъд Омузишгохи педагогии Панчакентро ва дар охирДонишгохи Омузгории шахри Душанберо соли 1963 хатм намудааст.падарашколхозчи буд.Фаъолияти шоирии у аз аёми чавониаш огоз ёфтааст. Аввалин шеъраш– «Ном» соли 1959 дар мачаллаи «Садои Шарк» чоп шуда буд.
Аз нахустин рузхое, ки калам ба даст гирифту касби шоириро ихтиёр кард, ба назмибузурги классикон майл ва таваччухи зиёде дошт ва бесабаб нест, ки шеъри РудакиюФирдавсию Саъдию Хофизу Мавлавию Чомиро сабаки шоири ва хунари суханвариихуд медонад. Лоик аз чумла шоироне буд, ки афкори адаби ва таърихии халки худрохеле хуб аз худ кардааст. Вай нисбат ба шеъру шоири акидаи махсус дошт. Шоирбояд бисёр мушохидакору дакикназар ва хасос бошад ва аз хама мушохидахояшчизеро тасвир кунад, ки то хол ягон шоири дигар нагуфта бошад ё агар гуфта бошад,ин шоир бояд онро такрор накунад. Барои ин корро ухда кардан дониши бемислиадаби доштан лозим аст, то кас донад, ки кихо чихо гуфтаанд.Дили пурэхсоси иншоири махбуб 30- уми июни соли 2000 дар Душанбе вафот кард.
Лоик шоири лирик мебошад.лоик инсонро бо тамоми фазилатхояш васф мекунад,аммо симои модар магз андар магзи эчодиёти уро ташкил медихад.МодарномаиЛоик дар таърихи адабиёти точик макоми махсус доранд.Ваё муаллифи китобхои«Сари сабз» (1960), «Илхом» (1968), «Нушбод» (1971), «Сохилхо» (1972), «Ташнадил»(1974), «Хоки Ватан»(1975), «Марди рох» (1984), «Вараки санг» (1980) ва гайрахомебошад. Лоик дар баробари шоири хуб будан, тарбиятгари шоирони навкалам низмебошад. У солхои зиёде раиси шурои шеъри Иттифоки нависандагони ЧумхурииТочикистон буд.
Лоик барои ашъори дилписандаш сазовори мукофоти давлатии Точикистон ба номиАбуабдуллои Рудаки ва унвони «Шоири халкии Точикистон » гардидааст. Даршеърхои «Забонгумкарда», «Корези Фирдавси» ва «Модарам» бехтарин хислатхоикахрамони лирикии шоир ифода ёфтаанд.
ЗАБОНГУМКАРДА
Хар ки дорад дар чахон гумкардае,
Дар замину дар замон гумкардае.
Ин нишон гумкардаеву дигаре,
Хештанро бенишон гумкардае.
Ин яке бахти чавон гум кардааст,
Дигаре ганчи равон гум кардааст.
Ин яке гар ними нон гум кардааст.
Дигаре ними чахон гум кардааст,
Ин яке чону чигар гум кардааст.
Он яке шуру шарар гум кардааст,
Ин яке гум карда гар моли падар,
Дигаре панди падар гум кардааст.
Гар яке бому даре гум кардааст.
Дигаре номи фаре гум кардааст,
Он забони хамдили гум кардааст,
Ин забони модари гум кардааст,
Аз тамоми ину он гумкардагон
Зиштрутар нест дар руи чах
ЛОИК ШЕРАЛИ
Стихи, написанные в больнице
Нагие деревья в оконном стекле
И вот я постиг: если тяжесть мне веки сомкнет,
Я полного сказками мира уже не увижу,
Почувствую я, как земля из-под ног ускользнет,
На голову небо падет мне разваленной крышей.
И мне показалось - упало перо из руки,
И смерти дракон обвивает безвольное тело,
И кровь заструилась быстрее в безумии тоски,
И сердце, пронзенное болью, в груди цепенело.
Я видел, как кудри желанной скользнули из пальцев моих,
Я видел, как ива склонилась над свежей могилой.
Я слышал: средь пира поэтов замолкнет мой стих,
Холодной рукой мне бессилие горло сдавило.
И полной любви, я прощался с сиянием дня,
И с солнцем дневным, и с ночною луною безмолвной,
Прощался с желанной, которая после меня,
Рассыплет на плечи кудрей благовонные волны.
С холодной слезою весь мир я из глаз уронил,
Мгновенье наполнилось всем, что я видел и знаю.
Я с горечью вспомнил стихи, что еще не сложил,
Я плакал от горя, ошибки свои вспоминая.
Я вспомнил другое - и стало на сердце тепло:
Я вспомнил о тех, кто добро для меня совершили,
Я вспомнил и тех, кто мне в жизни содеяли зло,
И тех, кто со мной мои помыслы в дружбе делили.
И я прошептал: если вдруг я избегну конца,
И в жизнь возвращусь обретенную снова, вторую,
Пока бьется сердце - обидой другие сердца,
Я вперед не задену, не трону букашку земную.
Деревья в окне одевает листва…
Перевод
Елены Чудиновой
Одиночество
Не то одиночество страшная суть,
Когда на чужбину уводит твой путь.
Но то - одиночество, если и дома
Народные беды не рвут тебе грудь.
Не то - одиночество, если бегут
Друзья, и жесток современников суд.
Но то - одиночество, если к могиле
Поняв твою душу, они не придут.
Перевод
Елены Чудиновой
При подготовке страницы, посвященной памяти
Народного поэта Таджикистана Лоика Шерали,
использованы материалы из книги
Махсум Олимии Каздони
«Элегия солнцу»
РАВ ЧАРХИ ГАРДУНРО БИГУ, ЛОИК ВИДОЯТ КАРДУ РАФТ
Дар чах,они душманонй, дустонро гум макун,
Дар миёни качравонй, ростонро гум макун.
Х,ар кучое по нихй, дар пои ту cap мениханд,
Ошу ноне хурдай, он ошьёнро гум макун.
Ваъдахои насья додй вакти масти, мард бош,
Бах,ри чуброн пеши чонон накди чонро гум макун.
Хам макун парвову хам як лахза бепарво мабош,
Корвонсолорй, фарьёди сагонро гум макун.
Навбатат гар омада дар осие, навбат бирон,
Лек исьёну гурури осиёнро гум макун.
Обруe доштй, аммо чу об аз cap гузашт,
Бахри оби мурдае оби равонро гум макун.
Огахам аз хешу боз офок огах мекунад:
То намирй безамон, дарди замонро гум макун.
Гарчи бо модар-заминам, бишнавам панди падар:
Дар замин гар шодмони, осмонро гум макун.
Дастаи дар мекашад аз остинам хар сахар:
Эй ки берун меравй, ин остонро гум макун!
РАВ ЧАРХИ ГАРДУНРО БИГУ, ЛОИК ВИДОЯТ КАРДУ РАФТ
Сабукборему бори оламе бар душ мегардем,
Дар огуши чахон дар хасрати огуш мегардем.
Агар исён кунем офок метаркад ба руйи мо,
Даруни сина туфонхову худ хомуш мегардем.
Надониста басе рашки сару сомони мо доранд,
Даруни дил хазонрезасту худ гулпуш мегардем.
Гахе бехушу гохе бесару по гаштаем, аммо
Зи сар то нохуни по чашму гушу хуш мегардем.
Ба чашми окилон окил, ба чашми чохилон чохил,
Ба чашми хеш хамчун чашмаи пурчуш мегардем...
РАВ ЧАРХИ ГАРДУНРО БИГУ, ЛОИК ВИДОЯТ КАРДУ РАФТ
Курбони чашми равшанат , ман меравам нагуй,
Зорам ба гарди доманат,ман еравам нагуй.
Барбод рафт хирмани дорунадори ман
Мирам ба муи хирманат,ман меравам нагуй.
То дасти ту ба гарданам,гардун ба дасти туст,
То дасти ман ба гарданат, ман меравам нагуй.
Сар то ба пой хазинаи хусну малохати,
Чуз ин бахона чустанат, ман меравам нагуй.
То он ки харду меравем аз ин чахони паст,
Хуш бод ин нишеманат, ман меравам нагуй
Лоик Шерали 20-уми майи соли 1941 дар Мазори Шариф, ки яке аз дехахои нохияи Панчакент мебошад, таввалуд ёфтааст.
Аввал мактаби хаштсола баъд Омузишгохи педагогии Панчакентро ва дар охирДонишгохи Омузгории шахри Душанберо соли 1963 хатм намудааст.падарашколхозчи буд.Фаъолияти шоирии у аз аёми чавониаш огоз ёфтааст. Аввалин шеъраш– «Ном» соли 1959 дар мачаллаи «Садои Шарк» чоп шуда буд.
Аз нахустин рузхое, ки калам ба даст гирифту касби шоириро ихтиёр кард, ба назмибузурги классикон майл ва таваччухи зиёде дошт ва бесабаб нест, ки шеъри РудакиюФирдавсию Саъдию Хофизу Мавлавию Чомиро сабаки шоири ва хунари суханвариихуд медонад. Лоик аз чумла шоироне буд, ки афкори адаби ва таърихии халки худрохеле хуб аз худ кардааст. Вай нисбат ба шеъру шоири акидаи махсус дошт. Шоирбояд бисёр мушохидакору дакикназар ва хасос бошад ва аз хама мушохидахояшчизеро тасвир кунад, ки то хол ягон шоири дигар нагуфта бошад ё агар гуфта бошад,ин шоир бояд онро такрор накунад. Барои ин корро ухда кардан дониши бемислиадаби доштан лозим аст, то кас донад, ки кихо чихо гуфтаанд.Дили пурэхсоси иншоири махбуб 30- уми июни соли 2000 дар Душанбе вафот кард.
Лоик шоири лирик мебошад.лоик инсонро бо тамоми фазилатхояш васф мекунад,аммо симои модар магз андар магзи эчодиёти уро ташкил медихад.МодарномаиЛоик дар таърихи адабиёти точик макоми махсус доранд.Ваё муаллифи китобхои«Сари сабз» (1960), «Илхом» (1968), «Нушбод» (1971), «Сохилхо» (1972), «Ташнадил»(1974), «Хоки Ватан»(1975), «Марди рох» (1984), «Вараки санг» (1980) ва гайрахомебошад. Лоик дар баробари шоири хуб будан, тарбиятгари шоирони навкалам низмебошад. У солхои зиёде раиси шурои шеъри Иттифоки нависандагони ЧумхурииТочикистон буд.
Лоик барои ашъори дилписандаш сазовори мукофоти давлатии Точикистон ба номиАбуабдуллои Рудаки ва унвони «Шоири халкии Точикистон » гардидааст. Даршеърхои «Забонгумкарда», «Корези Фирдавси» ва «Модарам» бехтарин хислатхоикахрамони лирикии шоир ифода ёфтаанд.
ЗАБОНГУМКАРДА
Хар ки дорад дар чахон гумкардае,
Дар замину дар замон гумкардае.
Ин нишон гумкардаеву дигаре,
Хештанро бенишон гумкардае.
Ин яке бахти чавон гум кардааст,
Дигаре ганчи равон гум кардааст.
Ин яке гар ними нон гум кардааст.
Дигаре ними чахон гум кардааст,
Ин яке чону чигар гум кардааст.
Он яке шуру шарар гум кардааст,
Ин яке гум карда гар моли падар,
Дигаре панди падар гум кардааст.
Гар яке бому даре гум кардааст.
Дигаре номи фаре гум кардааст,
Он забони хамдили гум кардааст,
Ин забони модари гум кардааст,
Аз тамоми ину он гумкардагон
Зиштрутар нест дар руи чах
ЛОИК ШЕРАЛИ
Стихи, написанные в больнице
Нагие деревья в оконном стекле
И вот я постиг: если тяжесть мне веки сомкнет,
Я полного сказками мира уже не увижу,
Почувствую я, как земля из-под ног ускользнет,
На голову небо падет мне разваленной крышей.
И мне показалось - упало перо из руки,
И смерти дракон обвивает безвольное тело,
И кровь заструилась быстрее в безумии тоски,
И сердце, пронзенное болью, в груди цепенело.
Я видел, как кудри желанной скользнули из пальцев моих,
Я видел, как ива склонилась над свежей могилой.
Я слышал: средь пира поэтов замолкнет мой стих,
Холодной рукой мне бессилие горло сдавило.
И полной любви, я прощался с сиянием дня,
И с солнцем дневным, и с ночною луною безмолвной,
Прощался с желанной, которая после меня,
Рассыплет на плечи кудрей благовонные волны.
С холодной слезою весь мир я из глаз уронил,
Мгновенье наполнилось всем, что я видел и знаю.
Я с горечью вспомнил стихи, что еще не сложил,
Я плакал от горя, ошибки свои вспоминая.
Я вспомнил другое - и стало на сердце тепло:
Я вспомнил о тех, кто добро для меня совершили,
Я вспомнил и тех, кто мне в жизни содеяли зло,
И тех, кто со мной мои помыслы в дружбе делили.
И я прошептал: если вдруг я избегну конца,
И в жизнь возвращусь обретенную снова, вторую,
Пока бьется сердце - обидой другие сердца,
Я вперед не задену, не трону букашку земную.
Деревья в окне одевает листва…
Перевод
Елены Чудиновой
Одиночество
Не то одиночество страшная суть,
Когда на чужбину уводит твой путь.
Но то - одиночество, если и дома
Народные беды не рвут тебе грудь.
Не то - одиночество, если бегут
Друзья, и жесток современников суд.
Но то - одиночество, если к могиле
Поняв твою душу, они не придут.
Перевод
Елены Чудиновой
При подготовке страницы, посвященной памяти
Народного поэта Таджикистана Лоика Шерали,
использованы материалы из книги
Махсум Олимии Каздони
«Элегия солнцу»
РАВ ЧАРХИ ГАРДУНРО БИГУ, ЛОИК ВИДОЯТ КАРДУ РАФТ
Дар чах,они душманонй, дустонро гум макун,
Дар миёни качравонй, ростонро гум макун.
Х,ар кучое по нихй, дар пои ту cap мениханд,
Ошу ноне хурдай, он ошьёнро гум макун.
Ваъдахои насья додй вакти масти, мард бош,
Бах,ри чуброн пеши чонон накди чонро гум макун.
Хам макун парвову хам як лахза бепарво мабош,
Корвонсолорй, фарьёди сагонро гум макун.
Навбатат гар омада дар осие, навбат бирон,
Лек исьёну гурури осиёнро гум макун.
Обруe доштй, аммо чу об аз cap гузашт,
Бахри оби мурдае оби равонро гум макун.
Огахам аз хешу боз офок огах мекунад:
То намирй безамон, дарди замонро гум макун.
Гарчи бо модар-заминам, бишнавам панди падар:
Дар замин гар шодмони, осмонро гум макун.
Дастаи дар мекашад аз остинам хар сахар:
Эй ки берун меравй, ин остонро гум макун!
РАВ ЧАРХИ ГАРДУНРО БИГУ, ЛОИК ВИДОЯТ КАРДУ РАФТ
Сабукборему бори оламе бар душ мегардем,
Дар огуши чахон дар хасрати огуш мегардем.
Агар исён кунем офок метаркад ба руйи мо,
Даруни сина туфонхову худ хомуш мегардем.
Надониста басе рашки сару сомони мо доранд,
Даруни дил хазонрезасту худ гулпуш мегардем.
Гахе бехушу гохе бесару по гаштаем, аммо
Зи сар то нохуни по чашму гушу хуш мегардем.
Ба чашми окилон окил, ба чашми чохилон чохил,
Ба чашми хеш хамчун чашмаи пурчуш мегардем...
РАВ ЧАРХИ ГАРДУНРО БИГУ, ЛОИК ВИДОЯТ КАРДУ РАФТ
Курбони чашми равшанат , ман меравам нагуй,
Зорам ба гарди доманат,ман еравам нагуй.
Барбод рафт хирмани дорунадори ман
Мирам ба муи хирманат,ман меравам нагуй.
То дасти ту ба гарданам,гардун ба дасти туст,
То дасти ман ба гарданат, ман меравам нагуй.
Сар то ба пой хазинаи хусну малохати,
Чуз ин бахона чустанат, ман меравам нагуй.
То он ки харду меравем аз ин чахони паст,
Хуш бод ин нишеманат, ман меравам нагуй
Рахмонзода Каздони,
19-07-2010 18:08
(ссылка)
Шайх Муслихиддин Саъдии Шерози соли 1321 дар шахри Шероз ба дунё
Шамсиддин соли 1321 дар шахри Шероз ба дунё омада, тамоми умрашро дар зодгохаш гузаронидааст.Номи шоир Шаисиддин Мухаммад ва тахаллусаш Хофиз аст.Сабаби Хофиз тахаллус гирифтани шоир он аст,ки у Куръонро аз ёд медонистааст.Падраш Бахоуддин ном дошт. Вай ба тичорат машгул мешуд. Хануз дар вакти тифл будани Хофиз падари чавони у аз олам мегузарад.Аз у чанд фарзанди хурдол ятим монданд.Бародаронаш барои чустани лукмаи худ ба хар су рафтанд.Хофиз,ки писари хурди буд б модараш меистад.Хофиз шаб кор мекрду руз мехонд.У якчанд муддат мурадиси кардааст.Дар тамоми умри худ ду бор ба Язду як бор ба Исфахону Хурмуз рафтааст.Вай соли 1390 вафоткардааст.
Шайх Муслихиддин Саъдии Шерози-яке аз ғазалсароёни бузург ва бузургтарин намояндагони адабиёти форсу точик буда,бо бузургтарин асари худ дар байни тамоми мамлакатхои дунё маълуму машхур гаштааст. Шоир соли 1184 дар шахри Шероз ба дунё омада, дар айёми кeдаки аз падар ятим монда, дар чавони ба Багдод рафта дар мадрасаи "Низомия" тахсили илм намуда аст. Пас аз хатми тахсил Саъди ба сайру саёхати мамлакатхои: Эрон, Арабистон, Осиёи Хурд, Миср, Шом, Хуросон, Мовароунахр ва гайрахо баромада, кариб Саъди 40 соли умри худро дар сафар мегузаронад. Баъди тахсил Саъди боз ба ватанаш бар мугардад. Нихоят дар синни 108-солаги, соли 1292 вафот карда, дар хоки Мусаллои Шероз мадфун мебошад. Аз осори шлоир куллиёте боки мондааст, ки ба шакли маснави, газал, тарчеъбанд, таркиббанд, касида, рубои эчод шудаанд, дар бар мегирад.Ва ба хамин маъни худи шоир мегуяд:
Мароди монасихит буду гуфтем,
Хаволат бар худо кардему рафтем...
Шайх Муслиҳиддин Саъдии Шерозй-яке аз бузургтарин шоир нависандаи адабиёти форсу точ,ик буда,бо бузургтарин асар ва мақолаҳои худ дар дили мардуми тамоми ч,аҳон чой гирифтааст.Шоир соли 1184 дар шаҳри Шероз ба дунё омада, дар айёми кудакй аз падар ятим монда, дар ч,авонй ба Бағдод рафта дар мадрасаи "Низомия" таҳсили илм намуда аст. Пас аз хатми таҳсил Саъдй ба сайру саёҳати мамлакатҳо: Эрон, Арабистон, Осиёи Хурд, Миср,Шом, Хуросон, Мовароунаҳр ва ғайраҳо баромада, дар миёнсоли боз ба ватанаш бар мегардад. Ниҳоят дар синни 108-солаги, соли 1292 вафот карда, дар хоки Мусаллои Шероз мадфун мебошад. Аз осори шоир куллиёте боқи мондааст, ки ба шакли маснавй, ғазал, тарч,еъбанд, таркиббанд, қасида, рубой эч,од шудаанд, дар бар мегирад.
Боди гулбоги сахар хуш мевазад, хез, эй надим,
Бас, ки хохад рафт бар болои хоки мо насим.
Эй, ки дар дунё нарафти бар сиротул-мустаким,
Дар киёмат бар сиротат чои ташвиш асту бим.
Чалби зарандуд настонанд дар бозори хашр,
Холисе бояд, ки берун ояд аз оташ салим.
Айбат аз бегона пушидаасту мебинад басир,
Феълат аз хамсоя пинхонасту медонад Алим
Нафс парвардан хилофи рои донишманд буд,
Тифл хурмо даст дорад, сабр фармояд хаким.
Саъдии Шероз|
Имоми русул, пешвои завил,
Амини худову махбати Чабраил.
Кариме,ки чархи фалак тури уст,
Хама нуруо партави нури уст.
Ятиме, ки нокарда Куръон дуруст,
Кутубхонаи чанд миллат бишуст.
Надонам кадомин сухан гуямат,
Ки болотару, з-он чи ман гуямат.
Намонад ба зиндони дузах асир,
Касеро, ки бошад чунин дастгир.
Намонад ба исён касе дар гарав,
Ки дорад чунин сайиди пешрав.
Чи васфат кунад Саъдии нотамом,
Алайка-с-салом ё набиюс-салом. (Шайх Муслихиддин Саъдии Шерози)
Эй сорбон, оҳиста рон, к-ороми ҷонам меравад!
Он дил, ки бо худ доштам, бо дилситонам меравад!
Ман мондаам маҳҷур аз ӯ, бечораву ранҷур аз ӯ,
Гӯӣ, ки неше дур аз ӯ бар устухонам меравад.
Гуфтам ба найрангу фусун пинҳон кунам рози дарун,
Пинҳон намемонад, ки хун бар остонам меравад!
Бигзашт ёри саркашам, бигзошт айши нохушам,
Чун миҷмаре пуроташам, к-аз сар духонам меравад.
Бо ин ҳама бедоди ӯ в-ин ахди бебунёди ӯ,
Дар сина дорам ёди ӯ, то бар забонам меравад!
Гуфтам: бигирям, то ибил чун хар фурӯ монад ба гил,
В-ин низ натвонам, ки дил бо корвонам меравад.
Маҳмил бидор, эй сорбон, тундӣ макун бо корвон,
К-аз ишқи он сарви равон, гӯӣ равонам меравад!
Боз ою бар чашмам нишин, эй дилфиреби нозанин,
К-ошубу ғавғо аз замин бар осмонам меравад!
Шаб то саҳар менағнавам в-андарзи кас менашнавам
Ин раҳ на қосид меравам, к-аз каф инонам меравад.
Сабр аз висоли ёри ман, баргаштан аз дилдори ман,
Гарчи набошад кори ман,ҳам кор аз онам меравад.
Дар рафтани ҷон аз бадан гӯянд ҳар навъе сухан,
Ман худ ба чашми хештан дидам, ки ҷонам меравад
-Саъдӣ, фиғон аз дасти мо, лоиқ набуд, зй бевафо!
-Тоқат намеорам ҷафо, кор аз фиғонам меравад! Саъди.
Ин чи шурест,ки дар даври Камар мебинам,
Хама офок пур аз фитнаю шар мебинам.
Хар касе рузи бехи металабад аз айём
Иллат он аст ки хар руз батар мебинам.
Аблахонро хама шарбат зи гулобу канд аст,
Кутти доно хама аз хуни чигар мебинам.
Аспи този шуда мачрух ба зери полон,
Тавки заррин хамма дар гардани хар мебинам.
Духтаронро чанг асту чадал бо модар,
Писаронро хамма бадхохи падар мебинам.
Хеч рахме на бародар бо бародар дорад,
Хеч шафкат на падарро бо писар мебинам.
Панди Хофиз бишунав,хоча,бирав,неки кун,
Ки ман ин панд бех, аз дуру гухар мебинам
--------------------------------------------------------------------------------
Дарахти дўсти биншон, ки коми дил ба бор орад,
Нихоли душмани баркан, ки ранчи бешумор орад.
Чу мехмони хароботи, ба иззат бош бо риндон,
Ки дарди сар каши, чоно гарат масти хумор орад.
Шаби сўхбат ганимат дон, ки баъд аз рўзгори мо,
Басе гардиш кунад гардун, басе лайлу нахор орад.
Иморидори Лайлиро, ки макди мох дар хукм аст,
Худоро дар дил андозаш, ки бар Мачнун гузар орад.
Бахори умр хох, эй дил, вагарна ин чаман хар сол,
Чу насрин сад гул орад бору чун булбул хазор орад.
Худоро, чун дили решам кароре баст бо зулфат,
Бифармо лаъли нўшинро, ки зудаш бо карор орад.
Дар ин бог аз Худо хохад дар ин пиронасар Хофиз,
Нишинад дар лаби чўеву сарве дар канор орад.
--------------------------------------------------------------------------------
Ёри ман он, ки лутфи Худовандро ба хакикат канор нест,
В-ар хаст, пеши ахли хакикат канори ўст.
Дар ахди Лайли ин хама Мач,нун набудаанд,
В-ин фитна барнахост, ки дар рўзгори ўст.
Сохибдиле намонд дар ин фасли навбахор,
Бовар макун, ки сурати ў ахли ман бибурд,
Ахли ман он бибурд, ки суратнигори ўст.
Гар дигарон бар манзари зебо назар кунанд,
Моро назар бар кудрати парвардигори ўст.
Сари чонон надорад, хар ки ўро хавфи чон бошад,
Ба чон гар сўхбати чонон барояд, ройгон бошад.
Мугелон чист, то хоч,и инон аз Каъба барпечад?
Хасак дар рохи муштокон бисоти парниён бошад.
Надорад бо ту бозоре, магар шўридаасроре,
Ки мехраш дар миёни чону мўхраш бар дахон бошад.
Парирўё, чаро пинхон шави аз мардуми чашмам?
Париро хосият он аст, к-аз мардум нихон бошад.
Нахохам рафтан аз дунё, магар дар пойи деворат,
Ки то дар вакти чон додан сарам бар остон бошад.
Гар аз рои ту баргардам, бахилу ночавонмардам,
Равон аз ман таманно кун, ки фармонат равон бошад.
Ба дарёи гамат гаркам, гурезон аз хама халкам,
Гурезад душман аз душман, ки тират дар камон бошад.
Халоик дар ту хайронанду ч,ойи хайрат аст, алхак,
Ки махро бар замин бинанду мах бар осмон бошад.
Миёнатрову мўятро агар сад рах бипаймойи,
Миёнат камтар аз мўйеву мўят то миён бошад.
Ба шамшер аз ту натвонам, ки рўйи дил бигардонам,
В-агар милам каши дар чашм майлам хамчунон бошад.
Чу Фарход аз чахон берун ба талхи меравад Саъди,
Валекин шўри Ширинаш бимонад, то ч,ах,он бошад
Мо ба даргохи чалолат ба панах омадаем
Шармсорему пайи узри гунох омадаем.
Рахти худро натавонд бурд саломат ба канор.
К-андар ин бахри фано гарки гунох омадаем.
Ташнагонем дар ин бодияаи дашти фирок.
Бар лаб афтода забон бар сари чох омадаем.
Ба таманнои висолат зи рахи дуру дароз.
По зи сар карда хама бераху рох омадаем.
Суи мо гамзадагон бас тараххум е Раб.
Дида бикшой ки ба холи табох омадаем.
Гайри таксир надорем ба даргохи ту хеч.
Авф фармони ки бо нолаву ох омадаем.
Хофизо гайри гунах хеч наояд аз мо
Гуео рузи азал номасиех омадаем.
Тани одамӣ шариф аст ба ҷони одамият,
На ҳамин либоси зебост нишони одамият!
Агар одамӣ ба чашм асту даҳону гӯшу бинӣ,
Чӣ миёни нақши девору миёни одамият!
Хӯру хобу хашму шаҳват шағаб асту ҷаҳлу зулмат,
Ҳаявон хабар надорад зи ҷаҳони одамият!
Ба ҳақиқат одамӣ бошу гарна мурғ бошад,
Ки ҳамин сухан бигӯяд ба забони одамият.
Магар одамӣ набудӣ, ки асири дев мондӣ?
Ки фаришта раҳ надорад ба макони одамият.
Агар ин дарандахӯӣ зи табиатат бимирад,
Ҳама умр зинда бошӣ ба равони одамият...
Таярони мурғ дидӣ; ту зи пойбанди шаҳват
Бадар ой, то бубинӣ таярони одамият!
На баёни фазл кардам, ки насиҳати ту гуфтам,
Ҳам аз одамӣ шунидем баёни одамият.
Шайх Муслихиддин Саъдии Шерози-яке аз ғазалсароёни бузург ва бузургтарин намояндагони адабиёти форсу точик буда,бо бузургтарин асари худ дар байни тамоми мамлакатхои дунё маълуму машхур гаштааст. Шоир соли 1184 дар шахри Шероз ба дунё омада, дар айёми кeдаки аз падар ятим монда, дар чавони ба Багдод рафта дар мадрасаи "Низомия" тахсили илм намуда аст. Пас аз хатми тахсил Саъди ба сайру саёхати мамлакатхои: Эрон, Арабистон, Осиёи Хурд, Миср, Шом, Хуросон, Мовароунахр ва гайрахо баромада, кариб Саъди 40 соли умри худро дар сафар мегузаронад. Баъди тахсил Саъди боз ба ватанаш бар мугардад. Нихоят дар синни 108-солаги, соли 1292 вафот карда, дар хоки Мусаллои Шероз мадфун мебошад. Аз осори шлоир куллиёте боки мондааст, ки ба шакли маснави, газал, тарчеъбанд, таркиббанд, касида, рубои эчод шудаанд, дар бар мегирад.Ва ба хамин маъни худи шоир мегуяд:
Мароди монасихит буду гуфтем,
Хаволат бар худо кардему рафтем...
Шайх Муслиҳиддин Саъдии Шерозй-яке аз бузургтарин шоир нависандаи адабиёти форсу точ,ик буда,бо бузургтарин асар ва мақолаҳои худ дар дили мардуми тамоми ч,аҳон чой гирифтааст.Шоир соли 1184 дар шаҳри Шероз ба дунё омада, дар айёми кудакй аз падар ятим монда, дар ч,авонй ба Бағдод рафта дар мадрасаи "Низомия" таҳсили илм намуда аст. Пас аз хатми таҳсил Саъдй ба сайру саёҳати мамлакатҳо: Эрон, Арабистон, Осиёи Хурд, Миср,Шом, Хуросон, Мовароунаҳр ва ғайраҳо баромада, дар миёнсоли боз ба ватанаш бар мегардад. Ниҳоят дар синни 108-солаги, соли 1292 вафот карда, дар хоки Мусаллои Шероз мадфун мебошад. Аз осори шоир куллиёте боқи мондааст, ки ба шакли маснавй, ғазал, тарч,еъбанд, таркиббанд, қасида, рубой эч,од шудаанд, дар бар мегирад.
Боди гулбоги сахар хуш мевазад, хез, эй надим,
Бас, ки хохад рафт бар болои хоки мо насим.
Эй, ки дар дунё нарафти бар сиротул-мустаким,
Дар киёмат бар сиротат чои ташвиш асту бим.
Чалби зарандуд настонанд дар бозори хашр,
Холисе бояд, ки берун ояд аз оташ салим.
Айбат аз бегона пушидаасту мебинад басир,
Феълат аз хамсоя пинхонасту медонад Алим
Нафс парвардан хилофи рои донишманд буд,
Тифл хурмо даст дорад, сабр фармояд хаким.
Саъдии Шероз|
Имоми русул, пешвои завил,
Амини худову махбати Чабраил.
Кариме,ки чархи фалак тури уст,
Хама нуруо партави нури уст.
Ятиме, ки нокарда Куръон дуруст,
Кутубхонаи чанд миллат бишуст.
Надонам кадомин сухан гуямат,
Ки болотару, з-он чи ман гуямат.
Намонад ба зиндони дузах асир,
Касеро, ки бошад чунин дастгир.
Намонад ба исён касе дар гарав,
Ки дорад чунин сайиди пешрав.
Чи васфат кунад Саъдии нотамом,
Алайка-с-салом ё набиюс-салом. (Шайх Муслихиддин Саъдии Шерози)
Эй сорбон, оҳиста рон, к-ороми ҷонам меравад!
Он дил, ки бо худ доштам, бо дилситонам меравад!
Ман мондаам маҳҷур аз ӯ, бечораву ранҷур аз ӯ,
Гӯӣ, ки неше дур аз ӯ бар устухонам меравад.
Гуфтам ба найрангу фусун пинҳон кунам рози дарун,
Пинҳон намемонад, ки хун бар остонам меравад!
Бигзашт ёри саркашам, бигзошт айши нохушам,
Чун миҷмаре пуроташам, к-аз сар духонам меравад.
Бо ин ҳама бедоди ӯ в-ин ахди бебунёди ӯ,
Дар сина дорам ёди ӯ, то бар забонам меравад!
Гуфтам: бигирям, то ибил чун хар фурӯ монад ба гил,
В-ин низ натвонам, ки дил бо корвонам меравад.
Маҳмил бидор, эй сорбон, тундӣ макун бо корвон,
К-аз ишқи он сарви равон, гӯӣ равонам меравад!
Боз ою бар чашмам нишин, эй дилфиреби нозанин,
К-ошубу ғавғо аз замин бар осмонам меравад!
Шаб то саҳар менағнавам в-андарзи кас менашнавам
Ин раҳ на қосид меравам, к-аз каф инонам меравад.
Сабр аз висоли ёри ман, баргаштан аз дилдори ман,
Гарчи набошад кори ман,ҳам кор аз онам меравад.
Дар рафтани ҷон аз бадан гӯянд ҳар навъе сухан,
Ман худ ба чашми хештан дидам, ки ҷонам меравад
-Саъдӣ, фиғон аз дасти мо, лоиқ набуд, зй бевафо!
-Тоқат намеорам ҷафо, кор аз фиғонам меравад! Саъди.
Ин чи шурест,ки дар даври Камар мебинам,
Хама офок пур аз фитнаю шар мебинам.
Хар касе рузи бехи металабад аз айём
Иллат он аст ки хар руз батар мебинам.
Аблахонро хама шарбат зи гулобу канд аст,
Кутти доно хама аз хуни чигар мебинам.
Аспи този шуда мачрух ба зери полон,
Тавки заррин хамма дар гардани хар мебинам.
Духтаронро чанг асту чадал бо модар,
Писаронро хамма бадхохи падар мебинам.
Хеч рахме на бародар бо бародар дорад,
Хеч шафкат на падарро бо писар мебинам.
Панди Хофиз бишунав,хоча,бирав,неки кун,
Ки ман ин панд бех, аз дуру гухар мебинам
--------------------------------------------------------------------------------
Дарахти дўсти биншон, ки коми дил ба бор орад,
Нихоли душмани баркан, ки ранчи бешумор орад.
Чу мехмони хароботи, ба иззат бош бо риндон,
Ки дарди сар каши, чоно гарат масти хумор орад.
Шаби сўхбат ганимат дон, ки баъд аз рўзгори мо,
Басе гардиш кунад гардун, басе лайлу нахор орад.
Иморидори Лайлиро, ки макди мох дар хукм аст,
Худоро дар дил андозаш, ки бар Мачнун гузар орад.
Бахори умр хох, эй дил, вагарна ин чаман хар сол,
Чу насрин сад гул орад бору чун булбул хазор орад.
Худоро, чун дили решам кароре баст бо зулфат,
Бифармо лаъли нўшинро, ки зудаш бо карор орад.
Дар ин бог аз Худо хохад дар ин пиронасар Хофиз,
Нишинад дар лаби чўеву сарве дар канор орад.
--------------------------------------------------------------------------------
Ёри ман он, ки лутфи Худовандро ба хакикат канор нест,
В-ар хаст, пеши ахли хакикат канори ўст.
Дар ахди Лайли ин хама Мач,нун набудаанд,
В-ин фитна барнахост, ки дар рўзгори ўст.
Сохибдиле намонд дар ин фасли навбахор,
Бовар макун, ки сурати ў ахли ман бибурд,
Ахли ман он бибурд, ки суратнигори ўст.
Гар дигарон бар манзари зебо назар кунанд,
Моро назар бар кудрати парвардигори ўст.
Сари чонон надорад, хар ки ўро хавфи чон бошад,
Ба чон гар сўхбати чонон барояд, ройгон бошад.
Мугелон чист, то хоч,и инон аз Каъба барпечад?
Хасак дар рохи муштокон бисоти парниён бошад.
Надорад бо ту бозоре, магар шўридаасроре,
Ки мехраш дар миёни чону мўхраш бар дахон бошад.
Парирўё, чаро пинхон шави аз мардуми чашмам?
Париро хосият он аст, к-аз мардум нихон бошад.
Нахохам рафтан аз дунё, магар дар пойи деворат,
Ки то дар вакти чон додан сарам бар остон бошад.
Гар аз рои ту баргардам, бахилу ночавонмардам,
Равон аз ман таманно кун, ки фармонат равон бошад.
Ба дарёи гамат гаркам, гурезон аз хама халкам,
Гурезад душман аз душман, ки тират дар камон бошад.
Халоик дар ту хайронанду ч,ойи хайрат аст, алхак,
Ки махро бар замин бинанду мах бар осмон бошад.
Миёнатрову мўятро агар сад рах бипаймойи,
Миёнат камтар аз мўйеву мўят то миён бошад.
Ба шамшер аз ту натвонам, ки рўйи дил бигардонам,
В-агар милам каши дар чашм майлам хамчунон бошад.
Чу Фарход аз чахон берун ба талхи меравад Саъди,
Валекин шўри Ширинаш бимонад, то ч,ах,он бошад
Мо ба даргохи чалолат ба панах омадаем
Шармсорему пайи узри гунох омадаем.
Рахти худро натавонд бурд саломат ба канор.
К-андар ин бахри фано гарки гунох омадаем.
Ташнагонем дар ин бодияаи дашти фирок.
Бар лаб афтода забон бар сари чох омадаем.
Ба таманнои висолат зи рахи дуру дароз.
По зи сар карда хама бераху рох омадаем.
Суи мо гамзадагон бас тараххум е Раб.
Дида бикшой ки ба холи табох омадаем.
Гайри таксир надорем ба даргохи ту хеч.
Авф фармони ки бо нолаву ох омадаем.
Хофизо гайри гунах хеч наояд аз мо
Гуео рузи азал номасиех омадаем.
Тани одамӣ шариф аст ба ҷони одамият,
На ҳамин либоси зебост нишони одамият!
Агар одамӣ ба чашм асту даҳону гӯшу бинӣ,
Чӣ миёни нақши девору миёни одамият!
Хӯру хобу хашму шаҳват шағаб асту ҷаҳлу зулмат,
Ҳаявон хабар надорад зи ҷаҳони одамият!
Ба ҳақиқат одамӣ бошу гарна мурғ бошад,
Ки ҳамин сухан бигӯяд ба забони одамият.
Магар одамӣ набудӣ, ки асири дев мондӣ?
Ки фаришта раҳ надорад ба макони одамият.
Агар ин дарандахӯӣ зи табиатат бимирад,
Ҳама умр зинда бошӣ ба равони одамият...
Таярони мурғ дидӣ; ту зи пойбанди шаҳват
Бадар ой, то бубинӣ таярони одамият!
На баёни фазл кардам, ки насиҳати ту гуфтам,
Ҳам аз одамӣ шунидем баёни одамият.
Рахмонзода Каздони,
19-07-2010 17:28
(ссылка)
Шамсиддин Мухаммад Хофизи Шерози соли 1321 дар шахри Шероз,
Ҳофизи Шерозӣ
Тасвир аз тазҳиб аз нусхаи хатти девони Ҳофиз, ки дар осорхонаи Лондон нигаҳдори мешавад
Шамсиддин Мухаммад Хофизи Шерози соли 1321 дар шахри Шероз, ки даххо адибони забардаст аз хоки он хестанд, ба дуне омада, тамоми умр дар он чо зистааст. Номи шоир Шамсиддин Мухаммад ва тахаллусаш Хофиз аст. Сабаби “Хофиз’’ тахаллус гирифтани шоир он аст, ки у Куръонро аз ёд медонист ва ба 14 навъ онро тиловат мекард. Бобои Хофиз, ки аз Купо ном музофоти Исфахон буд, хангоми чавонии падари Хофиз ба Шероз мекучад ва дар он чо икомат ихтиёр мекунад. Падари Хофиз, ки Бахоуддин ном дошт, дар Шероз ба касби тичорат машгул буд. Модари у аз ахли Козрун буд. Зиндагии осоишта дар хонадони Хофиз дер напоид. Хануз дар вакти тифл будани Хофиз падари чавони у аз олам гузашт. Аз у чанд фарзанди хурдсол ятим монданд. Дар андак вакт мероси гузоштаи падари Хофиз тамом шуд. Бародарони у ба чустучуи лукмаи ноне ба хар тараф рафтанд. Хофиз, ки дар байни онхо аз хама хурд буд, бо модараш дар Шероз монд. Модар фарзанди худро аз хуроку пушок таъмин карда натавониста, уро ба дари сарватманде ба хидмат дод. Хофиз баъд аз чанде ба хидмати нонвои ба шогирди истод ва касби хамиргариро пешаи худ сохт. Касби Хофизи хурдсол басе вазнин ва токатфарсо буд. У аз нимаи шаб то субх хамир мекард ва музди ба даст овардаашро ба чахор хисса таксим мекард; як хиссаи онро ба модараш медод, як хиссаро худаш сарф мекард ва як хиссаи дигарро ба мактабдор дода, рузона дар мактаби у мехонд. Чоряки бокимондаро ба бечорагон хайр мекард. Дар мактаб Хофиз истеъдоди фавкулоддаи фитри зохир намуда, Куръонро зуд аз ёд кард ва хондану навиштанро низ ба хуби омухт. Дар махаллае, ки Хофиз мезист, дуконе буд, ки он чо ахли адаб чамъ шуда, муошира ва базми сухан меоростанд. Хофиз низ гох-гохе аз он махфил файз гирифта, ба машки шеър огоз кард. Лекин бештари вакти у ба андухтани илм сарф шуда, Хофиз дар баробари мустакилона омухтани мероси форсизабонон забону адабиёти араб, хадису фикх, хандасаву нучум ва Куръонро бо чидду чахд омухта, дар андак замоне хамчун олим машхур шуд. У хатто ба китоби машхури ‘’Тафсири кашшоф’’ шарх навишт. Хофиз чое ба омузиши улум ишора карда мегуяд:
Илму фазле, ки ба чанд сол дилам чамъ овард
Тарсам он наргиси мастона ба ягмо бибарад
Аз ишорахои худи у мухаккикони гузашта ва имруза пай бурдаанд, ки у сохиби зану фарзанд будааст. Ба кавли муаллифи тазкираи «Хизонаи Омира» Гуломалихони озод фарзанди калони Хофиз, ки Шоҳнуъмон ном доштааст, дар Хиндустон фавт карда будааст. Фарзанди дигари у дар кудаки аз олам гузаштааст. Инчунин аз ашъори Хофиз маълум мешавад, ки ёри азизаш хам уро танхо гузошта, оламро хеле пеш аз у падруд гуфта будааст. Бар замми махрумиятхои оилави ва шахси Хофиз аз замонаи шум низ азиятхои зиёд мекашид. Хофиз дар замоне хаёт ба сар мебурд, ки задухурдхои пайдарпаи хокимони махалли мамлакатро хароб ва мардумро хонавайрон мекарданд. Дар баробари нооромии замон, задухурдхои ашрофзодагон, катлу горати бегонагон ахволи зиндагии Хофиз хам, бешубха токатфарсо буд. Махсусан хокимону давлатмандони Шероз ба кадри сухани Хофиз намерасиданд. Аз хамин чихат шоири бузургвор шиквахо мекард.
Сухандонию хушхони намеварзанд дар Шероз,
Бие, Хофиз, ки мо худро ба мулки дигар андозем.
Бо вучуди ин кадар парешони Хофиз шабу руз кор мекард, шеър мегуфт. Газалхои намакини у дар саросари кишвархое, ки забони точики – форсиро медонистанд, гулгулахо меафганд ва ба кавли Давлатшохи Самарканди дар хама чо макбули дилу хавоси мардуми авом мегардид. Мураттиби номаълуми девони Хофиз низ пас аз андаки вафоти у хабар медихад, ки шеъри Хофиз бо тамоми чалол ва шукух дар андак муддате ба аксои Туркистон, Хиндустон, Ирок, Озарбойчон расида, газалхои шурангези у чунон маъкули хосу ом гашта буд, ки мачлисе бе нукли сухани завкомези у равнак намеёфт. Худи Хофиз низ шухрати ашъори шурангези худро чунин тасвир менамояд:
Ба шеъри Хофизи Шероз мегуянду мераксанд,
Сиёхчашмони кашмирию туркони самарканди.
Ироку Порс гирифти ба шеъри хуш Хофиз,
Биё, ки навбати Багдоду вакти Табрез аст.
Овозаи Хофизро шунида, хокимони гуногун аз Хиндустону Ирок мехоханд, ки Хофиз дар дарбори онхо хидмат кунад. Уро бо ин максад даъват мекунанд. Чунончи, дар замони Муборизиддин, ки ахволи Хофиз дар Шероз табох буд, Султон Увайс уро ба Багдод даъват мекунад. Дере нагузашта бародари у Султон Ахмад Султон Увайсро кушта, дар соли 1382 ба тахт нишаст. У низ хост, ки Хофизро ба дарбори худ чалб намояд. Вале Хофиз аз Порс ба чониби Багдод рагбат накард ва ба хушкпораи нони ватани худ каноат намуда, онро аз шахди шахрхои гариби боло мегузошт. Хофиз Шерозро басе дуст медошт ва ба он ифтихор мекард. Аз ин ру, ба сахтиву зори хам бошад, зиндагии Хофиз асосан дар Шероз гузаштааст ва дар тамоми умри худ ду бор ба Язд, як бор ба Исфахону Хурмуз ба сафар баромадани уро мухаккикон тахмин мекунанд. Вафоти Хофиз дар соли 1390 мелоди вокеъ гардидааст. Харчанд Хофиз вафот кардааст, вале каломи шурангезу ашъори диловезаш хазорон шуридагону ошикони сухани форсиро тасхир намудаву барои хамешаги симои уро дар дилу дидаи дилбохтагон ва хаводоронаш зинда медорад.
Биё, то гул барафшонему май дар согар андозем,
Фалакро сакф бишкофему тархи нав дарандозем.
Агар гам лаккар ангезад, ки хуни ошикон резад,
Ману соки ба хам созему бунёдаш барандозем.
Чу дар даст аст руде худ, бизан мутриб, суруде хуш,
Ки дастафшон газал хонему покубон сар андозем.
Шухрати чахонии Хофиз
Хофиз бузургтарин шоири газалсарои точик буда, дар таърихи адабиети форсу точик макоми баланд дорад. Осори Хофиз асрхо инчониб дар сарзамини Эрону Ҳиндустон, Афғонистон ва Осиёи Миёна шухрат пайдо карда, дар дили хазорон пайравону муштоконаш чой гирифтааст. Номи баланди Хофиз аз худуди ватани худ – Эрон гузашта дар тамоми дуне машхур шуд. Вай дар замоне, ки дар хаёти сиёси ва ичтимоии Эрону Мовароуннахр бисёр вокеа ва ходисахои ногувор руй медоданд умр ба сар бурда ва бо калами сехрангези худ хама беадолатию мардумфиреби, чахлу гурури табакахои хукумрони чамъиятро фош мекард, Ахамияти каломи шурангези Хофиз ва сирри шухрати шоири бузург дар ин аст, ки маъни ва мазмунхои баланди назари, панду хикматро бо суханхои ширин баён кардаву ба хар мавзуъ аз равзанаи ишк менигарад. Умуман Хофиз дар эчод намудани шеър монанди як наккоши мохир хар як маъниро бо рангхои зебо оро дода, маъни ва мазмуни шеърашро дилнишин намудааст. Аз ин чихат Хофиз хам монанди бисёр шоирони гузашта дар бораи шеъри худаш меболад.
Дар китобхонахои машхури дунё, нусхахои девони Хофиз дар катори пурарзиштарин осори инсоният махфузанд
Намунаи газалиёти Хофизи Шерози дар Хиндустон ва Арабистон, Туркия, Озарбойчон, Осиёи Миёна, Россия, Олмону Ингилистон ва гайра нашр ва тарчума гардидаанд. Бисёре аз шоирони газалсаро, чун К. Хучанди, Хилоли, Фузули, Навои, Чоми, ва гайрахо аз газалхои у илхом гирифта ва дар пайравии ашъори чахоншумулаш эчод кардаанд. Шоирон ва мутафаккирони Аврупо низ ашъору афкори Хофизро таклид карда, аз ашъори дилнишини у бахра ёфтанд. Ба хамин тарик, шухрати Хофиз аз доираи мамлакати худ берун баромада, ба тамоми Шарку Гарб пахн гардида, дар катори бузургтарин шоирони дуне макоми арчманде гирифтааст. Яъне Хофиз яке аз он шоиронест, ки хусусиятхои бисёр нозук ва латифи забони дари – порсиро медонист. Дар таракки ва хусну латофати ин забон хизматхои такдиршавандае кардааст, дар ашъори у садхо таркиб ва иборахои нав во мехурад.
Хофиз дар газалхои чонгудози худ пеш аз хама ишкро тараннум карда, онро чун ёдгори бемунтахои инсоният ба калам додаст. Осори Хофиз ба катори дастовардхои тамаддуни чахон дохил шудааст ва аз ин ру, хамчун яке аз бузургтарин шоири лириканависи беназир шухрати чахони дорад. Хофиз ва шахсияти ин сухансарои номи диккати бисёр бузургони чахонро ба худ чалб кардааст. Бисёре аз устодони назм аз ангезаи шигифтангези газалиёти Хофиз бахравар шудаанд ва дар ситоишу васфи каломи шурангези у таассуроти хешро баён кардаанд. Бузургтарин намояндаи адабиёти чахонӣ шоири немиси асри XIX Гёте андешахои худро доир ба ашъори ин шоири тавоно ва илхомбахш, пас аз ошнои пайдо карданаш бо эчодиёти Хофиз навиштааст: “Эй Хофиз , сухани ту хамчун абадият бузург аст , зеро онро огоз ва анчом не
ХОФИЗ
Ин чи шурест,ки дар даври Камар мебинам,
Хама офок пур аз фитнаю шар мебинам.
Хар касе рузи бехи металабад аз айём
Иллат он аст ки хар руз батар мебинам.
Аблахонро хама шарбат зи гулобу канд аст,
Кутти доно хама аз хуни чигар мебинам.
Аспи този шуда мачрух ба зери полон,
Тавки заррин хама дар гардани хар мебинам.
Духтаронро чанг асту чадал бо модар,
Писаронро хама бадхохи падар мебинам.
Хеч рахме на бародар бо бародар дорад,
Хеч шафкат на падарро бо писар мебинам.
Панди Хофиз бишунав,хоча,бирав,неки кун,
Ки ман ин панд бех, аз дуру гухар мебинам
ХОФИЗ
То зи майхонаву май ному нишон хоҳад буд,
Сари мо хоки раҳи пири муғон хоҳад буд.
Ҳалқаи пири муғон аз азалам дар гўш аст,
Бар ҳамонем, ки будему ҳамон хоҳад буд
.Бар сари турбати мо чун гузарӣ, ҳиммат хоҳ,
Ки зиёратгаҳи риндони ҷаҳон хоҳад буд.
Бирав, эй зоҳиди худбин, ки зи чашми ману ту
,Рози ин парда ниҳон асту ниҳон хоҳад буд.
Турки ошиқкуши ман маст бурун рафт имрўз,
То дигар хуни кӣ аз дида равон хоҳад буд.
Чашмам он дам, ки зи шавқи ту ниҳад сар ба лаҳад,
То дами субҳи қиёмат нигарон хоҳад буд.
Бахти Ҳофиз гар аз ин гуна мадад фармояд,
Зулфи маъшуқа ба дасти дигарон хоҳад буд.
Корам зи даври чарх ба домон намерасад,
Хун шуд дилам зи дарду ба дармон намерасад.
Бо хоки роҳ рост шудам, лек ҳамчунон,
То обрў намеравадам, нон намерасад.
Пайпорае намеканам аз ҳеҷ устухон,
То сад ҳазор захм ба дандон намерасад.
Серам зи ҷони худ ба дили ростон, вале
Бечораро чӣ чора, чу фармон намерасад.
Аз орзуст гашта гаронбори ғам дилам,
Оваҳ, ки орзуи ман арзон намерасад.
Яъқубро ду дида зи ҳасрат сафед шуд,
Овозае зи Миср ба Канъон намерасад.
Аз ҳашмат аҳли ҷаҳл ба Кайвон расидаанд,
Ҷуз оҳи аҳли фазл ба Кайвон намерасад.
Аз дастбурди ҷаври фалак аҳли фазлро,
Ин ғусса бас, ки даст сўйи ҷон намерасад.
То сад ҳазор хор намерўяд аз замин,
Аз гулбуне гуле ба гулистон намерасад.
Суфӣ, бишўй занги дили худ ба оби май,
К-аз шустушўйи хирқаат ғуфрон намерасад.
Ҳофиз, сабур бош, ки дар ошиқӣ,
Ҳар кас, ки ҷон надод, ба ҷонон намерасад.
Он ёр, к-аз ў хонаи мо ҷойи парӣ буд,
Сар то қадамаш чун парӣ аз айб барӣ буд.
Дил гуфт фурўкаш кунам ин шаҳр ба бўяш,
Бечора надонист, ки ёраш сафарӣ буд.
Танҳо на зи рози дили ман парда барафтод,
То буд фалак, шеваи ў пардадарӣ буд.
Манзури хирадманди ман он моҳ, ки ўро,
Бо ҳусни адаб шеваи соҳибназарӣ буд.
Аз чанги манаш ахтари бадмеҳр бадар бурд,
Оре, чӣ кунам, давлати даври қамарӣ буд.
Узре бинеҳ, эй дил, ки ту дарвешиву ўро,
Дар мамлакати ҳусн сари тоҷварӣ буд.
Авқоти хуш он буд, ки бо дўст ба сар рафт,
Боқӣ ҳама беҳосиливу бехабарӣ буд.
Хуш буд лаби обу гулу сабзаву насрин,
Афсўс, ки он ганҷи равон раҳгузарӣ буд.
Худро бикуш, эй булбул, аз ин рашк, ки гулро,
Бо боди сабо вақти саҳар ҷилвагарӣ буд.
Ҳар ганҷи саодат, ки Худо дод ба Ҳофиз,
Аз юмни дуои шабу вирди саҳарӣ буд.
Даст аз талаб надорам, то коми ман барояд,
Ё тан расад ба ҷонон ё ҷон зи тан барояд.
Бикшой турбатамро баъд аз вафоту бингар,
К-аз оташи дарунам дуд аз кафан барояд.
Бинмой рух, ки халқе вола шаванду ҳайрон,
Бикшой лаб, ки фарёд аз марду зан барояд.
Ҷон бар лаб асту ҳасрат дар дил, ки аз лабонаш
Нагрифта ҳеҷ коме ҷон аз бадан барояд,
Аз ҳасрати даҳонаш омад ба танг ҷона,
Худ коми тангдастон, кай з-он даҳон барояд?
Гўянад зикри хайраш дар хайли ишқбозон,
Ҳар ҷо, ки номи Ҳофиз дар анҷуман барояд.
Дило, чандам бирезӣ хун, зи дида шарм дор, охир,
Ту низ, эй дида, хобе кун муроди дил барор, охир.
Манам, ё раб, ки ҷоноро зи ораз бўса мечинам,
Дуои субҳдам дидӣ, ки чун омад ба кор охир.
Муроди дунйиву уқбӣ ба ман бахшид рўзибахш,
Ба гўшам қавли чанг аввал ба дастам зулфи ёр охир.
Чу бод аз хирмани дунон рабудан хўшае то чанд?
Зи ҳиммат тўшае бардору худ тухме бикор, охир,
Дило, дар мулки шабхезӣ гар аз андўҳ нагрезӣ,
Дами сўҳбат башоратҳо биёрад з-он диёр охир.
Бути чун моҳ зону зад, майи чун лаъл пеш овард,
Ту гўйӣ тоибам, Ҳофиз, зи соқӣ шарм дор охир.
Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон, ғам махўр,
Кулбаи эҳзон шавад рўзе гулистон, ғам махўр!
Эй дили ғамдида ҳолат беҳ шавад, дил бад макун,
В-ин сари шўрида боз ояд ба сомон, ғам махўр!
Гар баҳори умр бошад, боз бар тахти чаман,
Чатри гул дар сар кашӣ, эй мурғи хушхон, ғам махўр!
Даври гардун гар ду рўзе бар муроди мо нарафт,
Доиман яксон намонад ҳоли даврон, ғам махўр!
Ҳон машав навмед, чун воқиф наӣ аз сирри ғайб,
Бошад андар парда бозиҳои пинҳон, ғам махўр!
Эй дил, ар сели фано бунёди ҳастӣ барканад,
Чун туро Нўҳ аст кштибон, зи тўфон, ғам махўр!
Дар биёбон гар ба шавқи Каъба хоҳӣ зад қадам,
Саразанишҳо гар кунад хори муғелон, ғам махўр!
Гарчи манзил бас хатарнок асту мақсад бас баид,
Ҳеҷ роҳе нест, к-онро нест поён, ғам махўр!
Ҳоли мо дар фурқати ҷонону иброми рақиб,
Ҷумла медонад Худои ҳолгардон, ғам махўр!
Ҳофизо, дар кунҷи фақру хилвати шабҳои тор,
То бувад вирдат дуову дарс Қуръон, ғам махўр!
Эй дил, ғуломи шоҳи ҷаҳон бошу шоҳ бош,
Пайваста дар ҳимояти лутфи илоҳ бош!
Аз хориҷӣ ҳазор ба як ҷав намехаранд,
Гў кўҳ ба кўҳи мунофиқ сипоҳ бош!
Чун Аҳмадам шафеъ бувад рўзи растахез,
Гў, ин тани балокаши ман пургуноҳ бош!
Онро, ки дўстии Алӣ нест, кофир аст,
Гў, зоҳиди замонаву гў, шайхи роҳ бош!
Имрўз зиндаам ба валои ту, ё Алӣ,
Фардо ба рўҳи поки имонон гувоҳ бош!
Қабри имоми ҳаштуми султони дин Ризо,
Аз ҷон бибўсу бар дари он боргоҳ бош!
Дастат намерасад, ки бичинӣ гуле зи шох,
Боре ба пойи гулбуни эшон гиёҳ бош!
Марди худошинос, ки тақво талаб кунад,
Хоҳӣ сапедҷомаву хоҳӣ сиёҳ бош!
Ҳофиз, тариқи бандагии шоҳ пеша кун,
В-он гоҳ дар тариқ чу мардони роҳ бош!
Шароби талх мехоҳам, ки мардафган бувад зўраш,
Ки то як дам биосоям зи дунёву шару шураш.
Симоти даҳри дунпарвар надорад шаҳди осоиш,
Мазоқи ҳирсу оз, эй дил, бишўй аз талху аз шўраш.
Биёвар май, ки натвон шуд зи макри осмон эмин,
Зи лаъби Зўҳраи чангиву Миррихи силаҳшўраш.
Каманди сайди Баҳромӣ бияфган, ҷоми Ҷам бардор,
Ки ман паймудам ин саҳро Баҳром асту на гўраш.
Биё то дар майи софит рози даҳр бинмоям,
Ба шарти он, ки нанмоӣ ба каҷтабъони дилкўраш.
Назар кардан ба дарвешон мунофии бузургӣ нест,
Сулаймон бо чунопн ҳашмат назарҳо буд бо мўраш.
Камони абрўи ҷонон намепечад сар Ҳофиз,
Валекин ханда меояд бад-ин бозўи безўраш.
Фош мегўяму аз гуфтаи худ дилшодам,
Бандаи ишқаму аз ҳар ду ҷаҳон озодам.
Тоири гулшани қудсам, чӣ диҳам шарҳи фироқ,
Ки дар ин домгаҳи ҳодиса чун афтодам?
Ман малак будаму фирдавси барин ҷоям буд,
Одам овард дар ин дайри харобободам.
Сояи тубиву дилҷўйии ҳуру лаби ҳавз,
Ба ҳавои сари кўи ту бирафт аз ёдам.
Нест бар лавҳи дилам ҷуз алифи қомати дўст,
Чӣ кунам ҳарфи дигар ёд надод устодам.
Кавкаби бахти маро ҳеҷ мунаҷҷим нашинохт,
Ё раб, аз модари гетӣ ба чӣ толеъ зодам?
То шудам ҳалқабагўши дари майхонаи ишқ
Ҳар дам ояд ғаме аз нав ба муборакбодам.
Мехўрад хуни дилам мардумаки дида, сазост,
Ки чаро дил ба ҷигаргўшаи мардум додам?
Пок кун чеҳраи Ҳофиз ба сари зулф зи ашк,
В-арна ин сели дамодам бибарад бунёдам.
Агар он турки шерозӣ ба даст орад дили моро,
Ба холи ҳиндуяш бахшам Самарқанду Бухороро.
Бидеҳ соқӣ, майи боқӣ, ки дар ҷаннат нахоҳӣ ёфт,
Канори оби Рукнободу гулгашти Мусаллоро.
Фишғон, к-ин лўлиёни шўхи ширинкори шаҳрошуб,
Чунон бурданд бурданд сабр аз дил, ки туркон хони яғморо.
Зи ишқи нотамоми мо ҷамоли ёр мустағнист,
Ба обу рангу холу хат чӣ ҳоҷат ҳусни зеборо!
Ман аз он ҳусни рўзафзун, ки Юсуф дошт донистам,
Ки ишқ аз пардаи исамат бурун орад Зулайхоро.
Агар дашном фармоӣ в-агар нафрин, дуо гўям,
Ҷавоби талхмезебад лаби лаъли шакархоро.
Насиҳат гўш кун ҷоно, ки аз ҷон дўсттар доранд,
Ҷавонони саодатманд панди пири доноро.
Ҳадис аз мутрибу май гўву рози даҳр камтар ҷў,
Ки кас накшуду накшояд ба ҳикмат ин муамморо.
Ғазал гуфтиву дурр суфтӣ, биёву хуш бихон, Ҳофиз,
Ки бар назми ту афшонад фалак иқди Сурайёро.
Дил меравад зи дастам, соҳибдилон, Худоро,
Дардо, ки рози пинҳон хоҳад шуд ошкоро.
Киштинишастагонем, эй боди шурта, бархез,
Бошад, ки боз бинем дидори ошноро.
Даҳрўза меҳри гардун, афсонаест афсун
Некӣ ба ҷойи ёрон фурсат шумор, ёро.
Дар ҳалқаи гулу мул, хуш хонд дўш булбул,
Ҳоти-с-сабўҳуҳуббу ё айюҳас-сикоро!
Эй соҳиби каромат, шукронаи саломат,
Рўзе тафаққуде кун дарвеши бенаворо.
Осоиши ду гетӣ тафсири ин ду ҳарф аст,
Бо дўстон мурувват, бо душманон мадоро.
Дар кўйи некномӣ моро гузар надоданд,
Гар ту намеписандӣ, тағйир кун қазоро.
Он талхваш, сўфӣ уммулҳабоисаш хонд,
Ашҳолано ва аҳло мин қиблат-ил-узоро.
Ҳангоми тангдастӣ дар айш кўшу мастӣ,
К-ин кимиёи ҳастӣ Қорун кунад гадоро.
Саркаш машав, ки чун шамъ, аз ғайратат бисўзад,
Дилбар ,ки дар кафи ў мум аст санги хоро.
Оинаи Сикандар ҷоми Ҷам аст, бингар,
То бар ту арза дорад, аҳволи мулки доро.
Хубони порсигў бахшандагони умранд,
Соқӣ, бидеҳ башорат риндони порсоро.
Ҳофиз ба худ напўшид ин ҳирқаи майолуд,
Эй шайхи покдоман маъзур дор моро.
Дерест, ки дилдор паёме нафиристод,
Нанвишт саломеву каломе нафиристод.
Сад нома фиристодаму он шоҳи саворон,
Пайке надавониду саломе нафиристод.
Сўйи мани ваҳшисифати ақлрамида,
Оҳуравише, кабкхироме нафиристод.
Донист, ки хоҳад шуданам мурғи дил аз даст,
В-аз он хати чун силсила доме нафиристод.
Фарёд, ки он соқии шаккарлаби сармаст,
Донист, ки махмураму ҷоме нафиристод.
Чандон, ки задам лофи каромоту мақомот,
Ҳеҷам хабар аз ҳеҷ мақоме нафиристод.
Ҳофиз ба адаб бош, ки вохост набошад,
Гар шоҳ паёме ба ғуломе нафиристод.
Дарахти дўстӣ биншон, ки коми дил ба бор орад,
Ниҳоли душманӣ баркан, ки ранҷи бешумор орад.
Чу меҳмони хароботӣ, ба иззат бош бо риндон,
Ки дарди сар кашӣ, ҷоно гарат мастӣ хумор орад.
Шаби сўҳбат ғнимат дон, ки баъд аз рўзгори мо,
Басе гардиш кунад гардун, басе лайлу наҳор орад.
Иморидори Лайлиро, ки маҳди моҳ дар ҳукм аст,
Худоро дар дил андозаш, ки бар маҷнун гузар орад.
Баҳори умр хоҳ, эй дил, вагарна ин чаман ҳар сол,
Чу насрин сад гул орад бору чун булбл ҳазор орад.
Худоро, чун дили решам қароре баст бо зулфат,
Бифармо лаъли нўшинро, ки зудаш бо қарор орад.
Дар ин боғ аз Худо хоҳад дар ин пиронасар Ҳофиз,
Нишинад дар лаби ҷўеву сарве дар канор орад.
Айби риндон макун, эй зоҳиди покизасиришт,
Ки гуноҳи дигарон бар ту нахоҳанд навишт.
Ман агар некам, агар бад ту бирав худро бош,
Ҳар касе он даравад оқибати кор, ки кишт.
Ҳама кас толиби ёранд, чи ҳушёру чи маст,
Ҳама ҷо хонаи ишқ аст, чи масҷид, чи куништш.
Сари таслими ману хишти дари майкадаҳо,
Муддаӣ гар накунадфаҳми сухан, гў: сару хишт.
Ноумедам макун аз собиқаи лутфи азал,
Ту паси парда чи донӣ, ки кӣ хуб асту кӣ зишт?
На ман аз пардаи тақво бадар афтодаму бас,
Падарам низ биҳишти абад аз даст биҳишт.
Боғи фирдавс латиф аст, валекин зинҳор,
Ту ғанимат шумур ин сояи беду лаби кишт.
Ҳофизо, рўзи азал гар ба каф орӣ ҷоме,
Яксар аз кўйи харобот барандат ба биҳишт.
Роҳест роҳи ишқ, ки ҳеҷаш канора нест,
Он ҷо, ҷуз ин, ки ҷон бисупоранд, чора нест.
Ҳар гаҳ, ки дил ба ишқ диҳӣ хуш даме бувад,
Дар кори хайр ҳоҷати ҳаеҷ истихора нест.
Моро зи манъи ақл матарсону май биёр,
К-он шаҳна дар вилояти мо ҳеҷкора нест.
Аз чашми худ бипурс, ки моро кӣ мекушад?
Ҷоно гуноҳи толеу ҷурми ситора нест.
Ўро ба чашми пок тавон дид чун ҳилол,
Ҳар дида ҷойи ҷилваи он моҳпора нест.
Фурсат шумур тариқаи риндӣ, ки ин нишон,
Чун роҳи ганҷ бар ҳама кас ошкора нест.
Нагрифт дар ту гиряи Ҳофиз ба ҳеҷ рў,
Ҳайрони он дилам, ки кам аз санги хора нест.
Даме беғам ба сар бурдан ҷаҳон яксар намеарзад,
Ба май бифрўш далқи мо, к-аз ин беҳтар намеарзад.
Ба кўйи майфурушонаш ба ҷоме барнамегиранд,
Зиҳӣ саҷҷодаи тақво, ки як соғар намеарзад.
Рақибам сарзанишҳо кард, к-аз ин боб рух бартоб,
Чӣ афтод ин сари моро, кихокш дар намеарзад.
Шукўҳи тоҷи султонӣ, ки бими ҷон дар ў дарҷ аст.
Кулоҳе дилкаш аст, аммо ба тарки сар намеарзад.
Чӣ осон менамуд аввал ғами дарё ба бўйи суд,
Ғалат кардам, ки ин тўфон ба сад гавҳар намеарзад.
Туро он беҳ, ки рўйи худ зи муштоқон бипўшонӣ,
Ки шодии ҷаҳонгирӣ ғами лашкар намеарзад.
Чу Ҳофиз дар қаноат кушу аз дунёи дун бигазар,
Ки як ҷав миннати дунон дусад ман ҷав намеарзад.
Ёрӣ андар кас намебинем, ёронро чӣ шуд?
Дўстӣ кай охир омад, дўстдоронро чӣ шуд?
Оби ҳайвон тирагун шуд, Хизри фаррухпай куҷост?
Хун чакад аз шохи гул, абри баҳоронро чӣ шуд?
Кас намегўяд, ки ёре дошт ҳаққи дўстӣ,
Ҳақшиносонро чӣ ҳол афтод, ёронро чӣ шуд?
Лаъле аз хоки мурувват барнаёмад, солҳост,
Тобиши хуршеду саъйи боду боронро чӣ шуд?
Шаҳри ёрон буду хоки меҳрубонон ин диёр,
Меҳрубонӣ кай сар омад, шаҳриёронро чӣ шуд?
Гўи тавфиқу каромат дар миён афгандаанд,
Кас ба майдон дарнамеояд, саворонро чӣ шуд?
Сад ҳазорон гул шукуфту бонги мурғе барнахост,
Андалебонро чӣ пеш омад, ҳазоронро чӣ шуд?
Зўҳра созе хуш намесозад, магар удаш бисўхт,
Кас надорад завқи мастӣ, майгусоронро чӣ шуд?
Ҳофиз, асрори илоҳӣ кас намедонад, хамўш!
Аз кӣ мепурсӣ, ки даври рўзгоронро чӣ шуд?
Кай шеъри тар ангезад, хотир, ки ҳазин бошад,
Як нукта дар ин маънӣ гуфтему ҳамин бошад.
Аз лаъли ту гар ёбам ангуштарии зинҳор,
Сад мулки Сулаймонам дар зери нигин бошад.
Ғамнок набояд буд аз таъни ҳасуд, эй дил,
Шояд, ки чу вобинӣ хайри ту дар ин бошад.
Ҳар, к-ў накунад фаҳме з-ин килки хаёлангез,
Нақшаш ба ҳаром, ар худ суратгари Чин бошад.
Ҷоми майу хуни дил ҳар як ба касе доданд,
Дар доираи қисмат авзоъ чунин бошад.
Дар кори гулобу гул ҳукми азалӣ ин буд,
К-ин шоҳиди бозорӣ в-он парданишин бошад.
Он нест, ки Ҳофизро риндӣ бишуд аз хотир,
К-ин собиқаи пешин то рўзи пасин бошад.
Гуфтам: "Каям даҳону лабат комрон шавад?"
Гуфто: "Ба чашм, ҳар чӣ ту гўйи чунон шавад".
Гуфтам: "Хироҷи Миср талаб мекунад лабат".
Гуфто: "Дар ин муомила камтар зиён кунанд".
Гуфтам: "Ба нуқтаи даҳанат худ кӣ бурд роҳ?"
Гуфт: "Ин ҳикоятест, ки бо нуктадон кунанд".
Гуфтам: "Санампараст машав, бо самад нишин"
Гуфто: "Ба кўйи ишқ ҳам ину ҳам он кунанд".
Гуфтам: " Ҳавои майкада ғам мебарад зи дил".
Гуфто: "Хуш он касон, ки диле шодмон кунанд".
Гуфтам: "Шаробу ҳирқа на оини мазҳаб аст".
Гуфт: "Ин амал ба мазҳаби пири муғон кунанд".
Гуфтам: " Зи лаъли нўшиабон пирро чӣ суд"?
Гуфто: "Ба бўсаи шакаринаш ҷавон кунанд".
Гуфтам, ки: "Хоҷа кай ба сари ҳаҷла меравад"?
Гуфт: "Он замон, ки Муштариву Маҳ қирон кунанд".
Гуфтам: "Дуои давлати ту вирди Ҳофиз аст".
Гуфт: "Ин дуо малоики ҳафт осмон кунанд".
Воизон ин ҷилва дар болои минбар мекунанд,
Чун ба хилват мераванд, он кори дигар мекунанд.
Мушкиле дорам зи донишмади маҷлис боз пурс:
Тавбафармоён чаро худ тавба камтар мекунанд?
Гўйё бовар намедоранд рўзи доварӣ,
К-ин ҳама қалбу дағал дар кори довар мекунанд.
Ё раб, ин навдалтонро бар хари худшон нишон,
К-ин ҳама ноз аз ғуломи турку астар мекунанд.
Эй гадои хонақаҳ, барҷаҳ, ки дар дайри муғон,
Медиҳанд обеву дилҳоро тавонгар мекунанд.
Ҳусни бепоёни чандон, ки ошиқ мекушад,
Зумраи дигар ба ишқ аз ғайб сар бар мекунанд.
Бар дари майхонаи ишқ, эй малак, тасбеҳ гўй,
К-андар он ҷо тиннати одам мухаммар мекунанд.
Субҳдам аз арш меомад хурўше, ақл гуфт:
"Қудсиён гўйӣ, ки шеъри Ҳофиз аз бар мекунанд".
Рахмонзода Каздони,
19-07-2010 17:18
(ссылка)
Хофизи Шерози Юсуфи Канон
Ҳофизи Шерозӣ:
Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон, ғам махўр,
Кулбаи эҳзон шавад рўзе гулистон, ғам махўр!
Эй дили ғамдида ҳолат беҳ шавад, дил бад макун,
В-ин сари шўрида боз ояд ба сомон, ғам махўр!
Гар баҳори умр бошад, боз бар тахти чаман,
Чатри гул дар сар кашӣ, эй мурғи хушхон, ғам махўр!
Даври гардун гар ду рўзе бар муроди мо нарафт,
Доиман яксон намонад ҳоли даврон, ғам махўр!
Ҳон машав навмед, чун воқиф наӣ аз сирри ғайб,
Бошад андар парда бозиҳои пинҳон, ғам махўр!
Эй дил, ар сели фано бунёди ҳастӣ барканад,
Чун туро Нўҳ аст кштибон, зи тўфон, ғам махўр!
Дар биёбон гар ба шавқи Каъба хоҳӣ зад қадам,
Саразанишҳо гар кунад хори муғелон, ғам махўр!
Гарчи манзил бас хатарнок асту мақсад бас баид,
Ҳеҷ роҳе нест, к-онро нест поён, ғам махўр!
Ҳоли мо дар фурқати ҷонону иброми рақиб,
Ҷумла медонад Худои ҳолгардон, ғам махўр!
Ҳофизо, дар кунҷи фақру хилвати шабҳои тор,
То бувад вирдат дуову дарс Қуръон, ғам махўр!
******
Дарахти дўстӣ биншон, ки коми дил ба бор орад,
Ниҳоли душманӣ баркан, ки ранҷи бешумор орад.
Чу меҳмони хароботӣ, ба иззат бош бо риндон,
Ки дарди сар кашӣ, ҷоно гарат мастӣ хумор орад.
Шаби сўҳбат ғанимат дон, ки баъд аз рўзгори мо,
Басе гардиш кунад гардун, басе лайлу наҳор орад.
Иморидори Лайлиро, ки маҳди моҳ дар ҳукм аст,
Худоро дар дил андозаш, ки бар Маҷнун гузар орад.
Баҳори умр хоҳ, эй дил, вагарна ин чаман ҳар сол,
Чу насрин сад гул орад бору чун булбл ҳазор орад.
Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон, ғам махўр,
Кулбаи эҳзон шавад рўзе гулистон, ғам махўр!
Эй дили ғамдида ҳолат беҳ шавад, дил бад макун,
В-ин сари шўрида боз ояд ба сомон, ғам махўр!
Гар баҳори умр бошад, боз бар тахти чаман,
Чатри гул дар сар кашӣ, эй мурғи хушхон, ғам махўр!
Даври гардун гар ду рўзе бар муроди мо нарафт,
Доиман яксон намонад ҳоли даврон, ғам махўр!
Ҳон машав навмед, чун воқиф наӣ аз сирри ғайб,
Бошад андар парда бозиҳои пинҳон, ғам махўр!
Эй дил, ар сели фано бунёди ҳастӣ барканад,
Чун туро Нўҳ аст кштибон, зи тўфон, ғам махўр!
Дар биёбон гар ба шавқи Каъба хоҳӣ зад қадам,
Саразанишҳо гар кунад хори муғелон, ғам махўр!
Гарчи манзил бас хатарнок асту мақсад бас баид,
Ҳеҷ роҳе нест, к-онро нест поён, ғам махўр!
Ҳоли мо дар фурқати ҷонону иброми рақиб,
Ҷумла медонад Худои ҳолгардон, ғам махўр!
Ҳофизо, дар кунҷи фақру хилвати шабҳои тор,
То бувад вирдат дуову дарс Қуръон, ғам махўр!
******
Дарахти дўстӣ биншон, ки коми дил ба бор орад,
Ниҳоли душманӣ баркан, ки ранҷи бешумор орад.
Чу меҳмони хароботӣ, ба иззат бош бо риндон,
Ки дарди сар кашӣ, ҷоно гарат мастӣ хумор орад.
Шаби сўҳбат ғанимат дон, ки баъд аз рўзгори мо,
Басе гардиш кунад гардун, басе лайлу наҳор орад.
Иморидори Лайлиро, ки маҳди моҳ дар ҳукм аст,
Худоро дар дил андозаш, ки бар Маҷнун гузар орад.
Баҳори умр хоҳ, эй дил, вагарна ин чаман ҳар сол,
Чу насрин сад гул орад бору чун булбл ҳазор орад.
В этой группе, возможно, есть записи, доступные только её участникам.
Чтобы их читать, Вам нужно вступить в группу
Чтобы их читать, Вам нужно вступить в группу
