Откройте свой Мир!

Жанбаев Полатбек стихииПолатбек Жанбаев жырлары
АЛЛА!

О, жаратқан иеміз,
Қасиетті тағала!
Емес әлем иесіз,
Аманат тұр жағада.

Тіршіліктің барлығы,
Өзіңіздің мүлкіңіз.
Қуанышы, зарлығы,
Өксік пенен күлкіміз.

Алла-ием, тәңірім,
Жаратушы құдірет.
Қас-қағым сәт әмірің,
Оған жаным, шүкір ет.

Шексіз жатқан тіршілік,
Алла, сенің меншігің.
Ете түссек құлшылық,
Азайтар ма ең сен жүгін.

Не етсең де қолыңда,
Қарсы келер құлың жоқ.
Жалбарынсақ жолыңда,
Шырқырасақ құлын боп.

Бәрі, Алла, сен үшін,
Расулға табынған.
Береке ет ел ішін,
Құрт қырсықты қағынған

Құлдарыңбыз шарасыз,
Не жазсаң да көнетін.
Алла, атың бағасыз,
Біз өзіңе сенетін!

***

МОНШАҚТЫМ

Тап-таза дейді болса ақ кім,
Сөзінің айтып жылуын.
Мойылдай таққан моншақтың,
Көзінен өткен сұлуым.

Барлығын жиып ұяттың,
Соңыңнан еріп қарадым.
Тізілген моншақ сияқтым,
Таптырмай қайда барасың.

Сыңғырлап аққан кәусар ма,
Толтырған барып көл бетін.
Маржан ба, әлде гауһар ма,
Жаулады сол бір келбетің.

Елікте лақ секілдім,
Шошыма отты басып ап.
Моншақтай болып төгілдің,
Алдыма келіп шашырап.

Есепсіз емес әр адым,
Айтқанда Мұқаң сөзімен.
Моншақтай тізген қарағым,
Таңдаған қалқам өзің ең.

Бар емес менде онша мін,
Ақталам бәрін доғарып.
Теріп бір алар моншағым,
Қалмаса болды жоғалып.

***

ҚАРАҒЫМ

Қарағым, қалқам, қамсызым,
Өзгеден ерек жалқысың.
Жыр арнап кетсем айып па,
Өмірдің көрмей талқысын.

Қарағым, қалқа, алтыным
Жыр оқып енді ал тыным.
Абайсыз жазған дүнием,
Жариялар ма екен барлығын.

Қарағым, жәудір жанарлым,
Өзіңдей маған қарар кім.
Өзекті өртеп кетсеңде,
Қайтымын күтем хабардың.

Қарағым, қалқа көркемім,
Не деген сұлу ерке едің.
Бөтен ой менде болмады,
Көрініп тұрып ертеңім.

Қарағым, қарақаттайым,
Елікті көздеп атпаймын
Өзіңдей көркем кербезді,
Іздегенменен таппаймын.

Қарындас әрі келбеттім,
Жүректі жәй бір тербеттің.
Тамсыну болса бір бақыт,
Сұлулар бассын жер бетін.

***

СЕН АҚҚУ, МЕН ҚАЗ

Сыңарын тапқан жанарым,
Өзіңмен ғана жанамын.
Сен аққу болсаң, қазың мен,
Жолыңа ғана қарадым.

Көлдегі аққу көрікті,
Көктемде ерте келіпті.
Қазымен бірге жұптасып,
Соңына бәрін ерітті.

Аққудан асқан сұлу жоқ,
Жүректен артқан жылу жоқ.
Мәңгілік бірге болғанда,
Көңілде айна сыну жоқ.

Сен аққу, өзім қазыңмын,
Сен көктем болсаң, жазыңмын.
Ауыра қалсам дертіңмен,
Еміңмен қайта жазылдым.

Сен аққу жүзген көлдегі,
Мен серің едім елдегі.
Күн сайын көріп тұрмасам,
Көңілде күйім келмеді.

Аққусыз қазда күн қайда,
Әншіде сыңғыр үн қайда?
Екеуі бірге жүрмесе,
Тіршілік келмес ыңғайға.

Аққуым, қалқам, қорғаным,
Қадірі артқан қолдағым.
Отымның басы берекем,
Өзіңсің жалғыз жолдасым.

***

КӨРІКТІСІҢ

Сыбызғы белді сылаңым,
Кейпіңмен маған ұнадың.
23 жаста көргендей,
Алдыма келіп құладың.

Алдыма келіп құладың,
Байыппен аңдап сынадым.
Қылығың өтіп кетсе де,
Демедім несі мынаның.

Көріктім менің, өріксің,
Тамсанбас сені көріп кім.
25 жаста мен жүріп,
Ғашықтық күйін шерттім.

Баяғы қалпың қыздайын,
Сиқыңды дерсің бұзбайын.
Таңырқап әлі келемін,
Түсіне алмай қыз жайын.

Сын менен сыры кетпеген,
Дәурені балғын өтпеген.
Өзіңе ғашық жігіттің,
Бірі боп жүрдім көптеген.

Мәңгілік сұлу, сындарлым,
Байқатпай сынын жылдардың.
Алдыңа келіп таныттым,
Мінезін текті тұлпардың.

***

АУЫЛҒА БАРАЙЫҚ

Бәрін де қойып ауылға сонау барайық,
Күтіп те отыр сарғайып бізді қалайық.
Арада өткен жылдарды жиып, бунақтап,
Несібе болса сақталған соны алайық.

Жүр, қалқа, енді ауылға кетіп қалайық,
Хабарсыз кеттік, өзімізде де бар айып.
Құмдарды кешіп жалаң аяқпен жүрейік,
Қайтайық сонан күніне күйіп қарайып.

Орныңнан тұршы, аулды бетке алайық,
Ақ түйе болса қарынын оның жарайық.
Дос-жарандардың араларында қуанып,
Тауелібайдың қызықтарына қанайық.

Мөп-мөлдір суын ішейіктағы қанайық,
Тақпасын бізге кемпір мен сонда шал айып.
Әр үйге кіріп сәсем берейік түгендеп,
Қалыңдар десе араларында қалайық.

Шұбаттан асқан сусын да болмас, білесің,
Сенің де бар ғой алып та қайтар үлесің.
Аға мен жеңге, анадан артқан кімің бар,
Жылайсыңдағы, артынан тағы күлесің.

Осының бәрі сағыныштардың қатпары,
Оқылмай жатқан жылдардың небір хаттары.
Тарқаса құмар арман да болмас біздерде,
Түңілсін мүлде көре алмас көзді жат жаны.

Ауылға кеттік, басқаның бәрін жиып қой,
Сүйреді мені баяғыдағы сүйікті ой.
Айтатыныңды ауылға барып айтасың,
Сағыныш деген бар сезімдерден биік қой.

***
ҚЫЗҒАЛДАҚТАРДЫ САҒЫНУ

Бойымен толқып сағымның,
Келтірген сәнін шағылдың.
Санатын ашқан сәуірдің,
Қызғалдақтарды сағындым.

Даланы келсе сөз еткім,
Керегі болмас себеттің.
Шоқ болып өскен далада,
Қызғалдақтарға не жетсін.

Қызғалдақтарға не жетсін,
Өртенген емі өзектің.
Өрістің ашып көрпесін,
Көресің гүлін төсектің.

Жұпары ашар ұйқыны,
Жігіттің тартар сыйлығы.
Қоңыраубасты қызғалдақ,
Даланың құмды сиқыры.

Тоймаған сол бір ойыннан,
Кетпейді қыз-гүл ойымнан.
Қызғалдақ терсең далада,
Шаршауың шығар бойыңнан.

Көпсінбей болса қанша мың,
Демес ем теріп шаршадым.
Құшаққа сыймай жататын,
Қызғалдақтарды аңсадым.

***

МЕН БАРАМЫН БІР КҮНІ

Бүйрек бұрып бүлкілі,
Арман қуып түлкіні.
Бала қиял жетектеп,
Мен барармын бір күні.

Сынап жатып сын көзде,
Сабыр шырқын күлкі езсе.
Бәрін жиып дабырдың,
Мен барарымын бір кезде.

Жету қиын жүгірмей,
Мақсатыңа бүгіндей.
Армандарды еске алып,
Мен барармын кідірмей.

Сырға түспей қаныға,
Кеткеннен соң қамыға.
Тосырқама сен сонда,
Мен барғанда жаныңа.

Түлкі дүние шіркіні,
Келтірсе де күлкіні.
Қалай болар деместен,
Мен барармын бір күні.

Ой-қиялым күтті алдан,
Кім тамұқтан құтқарған.
Келген кім деп тосылмай,
Мен барғанда күт қалқам.

***

СҰЛУҒА ТАБЫНУ

Ай мүсіннен тұрғанда мін таппаған,
Жалықпас ем қарауға жылдап саған.
Ынтық болып аймалап шара таппай,
Қандай қиын сұлуға үн қатпаған.

Күн көзінен жанарың қаншама артық,
Тілің қандай шұрайлы бал тамарлық.
Сұлу болу аруға бақыт болса,
Қарауға оған көз керек тамсанарлық.

Жазды күткен жандарға күз де келген,
Жолыңдағы зарығу аз ба көрген.
Барлық бақыт басыңа қонақтаған,
Мін табылмас шам жағып іздегенмен.

Күн мен айдан қызғандым шырайыңды,
Артып қойып мойынға уайымды.
Құрбан болу жолыңа бақытым деп,
Алдыңа кеп армансыз құлайыншы.

Сенің атың бәйгеден оза келген,
Құлагер де құс қанат осал екен.
Түнді күнге келтірген періштеме,
Қайдан табам теңеуді қос әлемнен.

Арман әнім алдыңда тыңдалмады,
Ойым жүйрік қиялдан жылдам тағы.
Аш беліңнен құшақтау былай тұрсын,
Шашыңнан кеп иіскеудің мұң болғаны.

Көзден жасты өзің деп селдеткесін,
Жамандығын тағдырың көрсетпесін.
Арман кетіп барады арып-ашып,
Қош бол қалқам, қош енді қолжетпесім.

***

АҚҚЫЗ

Аққудан аппақ аққыз,
Арманның отын жаққыз.
Асықтырып барасың,
Амалын өзің тапқыз.

Аққыз-ау, аққыз, аққыз!
Кімдерге болар бақ қыз.
Қиянға ұшып кетпе,
Киіктей күміс сақ қыз.

Ай менен күннен ақ қыз,
Шабытты бізде шапқыз.
Көлбеңдеп алыс кетпей,
Іздеген кезде тапқыз.

Аққыз-ау, аққыз, аққыз,
Көңілі көктем шат қыз.
Көгершін кейіпің кірсіз,
Бағыма келе жатсыз.

Қанатты сермеп қаққыз,
Аққудай мінсіз аққыз.
Бағымнан алыс кетпе,
Болайық құрбан нақ біз.

***

ӘМИНАҒА

Ару бар Алматыдай бас шаһарда,
Қыз еді ақылы мол ақсақалға.
Ай менен күннен сұлу көркі қандай,
Нәзіктің нақ өзі еді мақтанарға!

Әмина оның аты сұрағанға,
Түспейтін жолы жатыр бұралаңға.
Ақылы көркіне сай қарындасқа,
Мен өзім жыр арнамай тұра алам ба?

Аққу қыз арман қала айшығындай,
Кім көрген ақ шағала айтшы мұндай!
Шабытты оятатын көркі нәзік,
Мүсіні толып өсер тай-құлындай.

Әмина әлем ару үлгісіндей,
Кей адам бұл сөзіме жүр түсінбей.
Көркіне Көктөбе кеп бас игенде,
Бұлақтың сыңғыры оның күлкісіндей.

Ажары Алатаудың аршасындай,
Сиқыры «Мың бір түннің» ханшасындай.
Қиялдан келген қыздың Жетісуға,
Еріні қызыл алау алшасындай.

Кім білген не күтіп тұр алда мұны,
Жетелеп келген еді арман ұлы.
Аруда өзге көрмес қасиет бар,
Жалғаған Тамды менен Алматыны.

***

ӘЙГЕРІМ

Әйгерім нәзік қана қарақатым,
Таратсын жырым саған шапағатын.
Қазақтың аруының нақ өзіне,
Соғады жігіт біткен шапалағын.

Әйгерім Абай сүйген тотыдайын,
Жанады жүректердің оты дәйім.
Жанғанда ақыныңның муза пірі,
Бәйгеңе жырмен дейді қосылайын.

Кербезім керімсалдай ақмаңдайлым,
Жолыңа жыр жалауын қаққандайын.
Сен келсең ескі Тараз шаһарынан,
Жыр шашып мен қалайша ақталмайын!

Қабағың жадыраған жаз таңындай,
Арманың Алатаудың асқарындай.
Өзіңмен ортамызға көктем еріп,
Атырап болар гүлдің басқанындай.

Ай келіп иіледі көркіңізге,
Бар билік жалғыз сіздің еркіңізде.
Әлемнің сұлуына сөз таппаймыз,
Қарамай еркек басты бөркімізге.

Басы бос, еркін құсым томағасыз,
Жаманға ойы арам жоламаңыз.
Таппаған теңін қалқа аршынтөсім,
Тәтті жоқ өзің сынды бал арасыз.

Мезгілдің мінберінен дауыстайын,
Маххабат тақырыптан ауыспайын.
Әйгерім әнім болып әйгіленсе,
Жастықтың жырын мен де тауыспайын!

***

МӘНШҮККЕ

Қай ару салды назар маған сендей,
Мен бе едім жырақтағы ағам дердей.
Алыстан тартып жатса магнитің,
Сырғанап тегеурінді табан көрмей.

Мәншүгім, мәнді ару мағыналым,
Өзіңді білсең кімнің сағынарын.
Сен анда, ал мен мұнда, ара алыс,
Қанат жоқ құс боп ұшсам қағылатын.

Сөздерің жанға жылы тамсандырған,
Жездеңе өзің болдың ән салдырған.
Амал жоқ, өмір заңы бұзылмайды,
Ұстаным ар алдында қалқан қылған.

Жыл өтер, айлар өтер сабылдырған,
Күн келер табысатын сағындырған.
Құмартып мен келгенде қияндардан
Көркіңмен есті алып табындырсаң.

Сыланған аппақ тоты, тоғышарым,
Сен үшін қай жау болса соғысамын.
Арман-ау ақ аруды аймалауым,
Құшағы ыстық па екен қабысатын!

Армандап өтер ме екем өмірбақи,
Болғанмен уақыт сараң, көңіл сақи.
Бұлттардан сәлем жазып жіберейін,
Жездеңнен лайықты табылса ми.

Қош енді мазалама, үміттенбе,
Мен мықты болғаныммен жігіттен де.
Апаң мен жиендерің құптай қоймай,
Көз шығар бос сөздерді жүгірткенде.

***

ҚИМАЙМЫН СЕНІ

Қимаймын күндерімді жырақтағы,
Үніңді қалған мәңгі құлақтағы.
Құрғыр-ай, дәурен өтіп бара жатыр,
Үмітті сол баяғы құлатпашы.

Құлатпа үмітімді қылаңдаған,
Сырымды іште қатқан кім аңдаған.
Сен келмей, мен бармасам бәрі бітіп,
Ұшпаққа ұшырмайды кінәм маған.

Ұшырмас кінәм мені ұшпағына,
Кім куә құшағыма қысқаныма.
Бәрі де бекер дейсің осыдан соң,
Берілген жаудай көріп дұшпанына.

Дұшпанға берілгенім рас деме,
Жағаға жақындаған біраз кеме.
Сапарға аттанбаймын сенсіз қалқам,
Сол жауап берер түбі күнә істесе.

Күнәні кім істеді, айтшы түбі,
Арқама батып барар өмір жүгі.
Мен кіммін сені аршып ала алмасам,
Сүюші ем ары таза көңілдіні.

Көңілің таза болса безінбеші,
Айыбым болса маған өзің деші.
Жүректің түкпірінде есімің тұр,
Сезіммен өмір сүрем кезіндегі.

Кезінде қалағаным, қимасым ең,
Алыстан һәм жақыннан сыйласып ем.
Сен мені ұғынбастан байыптамай,
Сапарға кеттің жолдың қиғашымен.

Сен кеттің қиғаш жолмен қарайламай,
Мен қалдым таңым атпай, арайламай
Жыл кетті, жылдар кетті керуенделіп,
Сырымды келдім ылғи қамай-қамай.

Қамаған ойым шықты түрмесінен,
Қол табы өшпей көйлек бүрмесінен.
Мен келем өзіңді іздеп итарқадан,
Шығармай қалқатайын күнде есінен.

Күнде сетен шықпағаным, ұқпағаным,
Сен мені бәлкім жалаң құптамадың.
Мендегі нәзіктіктің бәрі рас,
Күн қайда қатар тұрып жұпталатын?!

***

ДӘУРЕН-АЙ!

Дәурен-ай зымыраған ел көшімен,
Күндер-ай шыққан көзі желкесінен.
Барлығы өтіп кеткен кино залда,
Отырмын айрылып қап еркесінен.

Дәурен-ай, дауылдаған жылдарым-ай,
Аялдап сәл азырақ тұрмадың-ай!
Заманның шашбауынан ұстай алмай,
Айрылдым қалқам сенен сырғалым-ай!

Дәурен-ай зымыраған мерзімім-ай,
Нәубетті шарқ ұратын берші Құдай!
Алаулап жанар едім тапжылмастан,
Сені іздеп кезер едім жер жүзін-ай.

Ғасырдың ғашығымын басылмаған,
Сырым бар ешбір жанға ашылмаған.
Мен жүрмін,
ал сен болсаң жырақ
кеттің,
Сезім тұр сол баяғы жасындаған.

Кім айтар бізді ессіз, ылаң дейді,
Жолымда тұрсын шұбар жылан мейлі.
Мен келем өзіңді іздеп итжеккеннен,
Шабысым дала кезген құлан кейпі.

Дәуренім озар бәлкім бағынбаған,
Алауым сөнер қалай лапылдаған!?
Ғасырдың қойнауынан түрегеліп,
Сен үшін патша мінер тағымды алам.

Дәурен-ай, дәуірім-ай, тәуірім-ай,
Кетпеші көктем мінез сәуірім-ай.
Көшінен көшпенділер қалғым келмес,
Біздерді аймаласын сауық ұдай.

***

КЕТПЕШІ

Кетпеші көз алдымнан, жырақтама,
Сен неге ұнаттың деп сұрақтама.
Мен осы сұлулықтың құрбанымын,
Тұрғызам қайбір сұлу құлап қалса.

Кетпеші, көз алдымда көлбеңдеші,
Бұл сенің сайран салар өлкең деші.
Қараймын, қарай берем сабырменен,
Ғашықпын кеткен ұдай көркемге есі.

Көркемдік бір өзіңнің жетістігің,
Сөз таптың игергендей етістігін.
Қимылмен баурап алып бара жатқан,
Ізіңе үміт етіп жетісті кім?

Кетпеші, кетпе мүлде, тұрақташы,
Үмітті өзіңе артқан құлатпашы.
Сен кетсең арман кетер көтеріліп,
Сол үшін жан-жүректі жылатпашы!

Арман-ай, ай құшақтар күндерім-ай,
Мені бір адастырма білгенім-ай.
Сенімен еріп кетем қайда барсаң,
Құсың боп ажырамай бірге ұдай.

Қырқадан асқан жасым көндікпейді,
Болсыншы тарлан жүрек сендік мейлі.
Қызығын бұл дүниенің тауыспайық,
Сенімін азаматқа ел жүктейді.

***

ТҮЙЕШІНІҢ ҰЛЫМЫН

Түйешінің ұлі едім құмын кешкен,
Әкем еді жаужүрек ұлым дескен.
Буралары, үлегі келе бастап,
Үйірінде жылқының құлын да өскен.

Боталары талтаңдап шабатұғын,
Бел асқанда оны іздеп табатұғын.
Жапандағы жалғыз үй біздікі еді,
Көлеңке боп айғағы сағатының.

Түйешінің ұлы едім, кенжесі едім,
Тау бар десе тас толы сенбес едім.
Қызыл шағыл, айнала сексеуілдер,
Мүтәрадан су алған шөлдесе ерін.

Нармаялар, іңгендер өретұғын,
Осы бейне өн бойы көретұғын.
Басқа тірлік бар десе сенбес едім,
Желмаялар жем үшін желетұғын.

Білім қудым жетіге келгенімде,
Басқа тірлік бар екен жер бетінде.
Тау да көрдім, там көрдім қабырғалы,
Мәуе толы бақ та бар шөл шетінде.

Мен осылай жақындап топқа келдім,
Армандарды атаусыз от па дерсің.
Киіз үй жоқ, жатырмын интернатта,
Талқысына тірліктің, сотқа келдім.

Түйешінің баласы, жабайымын,
Рақатын тойлаған жаз айының.
Керуетіне жата алмай домаладым,
Осы болып тартары сазайымның.

Апта өтті, ай өтті, көндігемін,
Барар жерім жоқ еді енді менің.
Әке-шеше, бауырды сағынғанмен,
Соқпақ қайда ауылға жөңкілетін.

Өтті осылай қатармен сегіз жылым,
Өсті осылай әкешім ең ізгі ұлың.
Мәскеу бардым, Алматы онан кейін,
Топтан озды сол кенжең сенің үшін

Рейтинг

0 комментариев

Аркат Куанышов, 02-02-2013 23:28 (ссылка)