Откройте свой Мир!

Журналист

Оқшау ойды қаламында тұндырып,
Сара сөзін ақ қағазға сіңдіріп,
Жүретұғын журналистер негізі-
Ерек жандар, қанында бар «жындылық».

Аққа түскен көрсе қара күйені,
Ең алдымен оның жаны күйеді.
Еті, қаны, жүрегі елдің еншісі,
Өзінікі – тек қаусаған сүйегі.

Отты сөзге сусағанда отаны,
Оған оғаш бастың қамы, атағы.
Бейшараның кәдесіне жарайды,
Кей сараңға жасаған бір «шатағы».

Сапарлардан артпаса да айлығы,
Тайдырмайды солақай жол «шайлығы».
Туындысы тумасындай толқытар,
Оқырманның бір алғысы – байлығы.

Ол алдына бір мақсатты қойса нық,
Кедергілер жолдан қашар, тайсалып.
Тойындырып жүрмесе де қаламы,
Қалың елге қояр жиі ой салып.

Кейде бұлтқа тұмшалатып кіл күнді,
Кейде еріксіз келтіреді күлкіңді.
Бір жеңешем дәл теңеуін тапқандай:
«Журналистер – қызық жандар, біртүрлі»!

Маркс Піржанұлы. 06.06.2014 ж.

Тарихы терең Таразға,
Тамсанып жүрген жан аз ба.
Жаныңа шуақ құятын,
Жалындай атар таңы аз ба!

Шомылар болсаң Таласқа,
Тұңғиығымен таласпа.
Жамбылға шабыт дарытқан,
Есімі мәлім Алашқа.

Тұндырған нұрға алабын,
Киесін дархан даланың.
Айтуға тілім байланып,
Жеткізе алмай тұр қаламым.

Ұлдарды балуан білекті,
Барыстай етіп түлетті.
Қыздары тәтті қылықпен,
Жаулаған жұмыр жүректі.

Жанашырлықтан тосылмай,
Қонағын күтер досындай.
Тараздықтардың барлығы,
Дара боп туған, осындай.

М.Піржанұлы.

Мүмкін ұмытармын...

Сол сәттер оралар есіме,
Сезімді жазатын есіле.
Біріміз артықтау сөз айтсақ,
Біріміз қарайтын кешіре.

Жемісім тәттірек болар ма ед,
Бақшама келдің сен кешіге.
Соншалық сынағын тосқандай
Тағдырым қалғандай өшіге.

Жаныма ойылып жазылған
Атыңды алам ба өшіре?!
Қанымды тасытып жүрегім,
Бұлқынар тамырым тесіле.
Ол сорлы қайда да барады..
Мәңгілік қамалған төсіме...

Амалсыз ілесіп кетермін,
Өксіткен өмірдің көшіне.
Өткенім өзекті жандырып,
Өртеуде өкініш пешіне.

Өзіңсіз өмірде мән бар ма,
Тірлікке телмірем несіне.
Жүректің шоғы өшіп күл болса,
Мүмкін сен түспессің есіме.. Мүмкін....

Мұқағали мұңымен...

Мен нағыз еркіндікті армандаймын,
Оны мен жоғалтып та алғандаймын.
Өксітіп өгей ұлдай өз тілімді,
Сөйлейтін өзге тілде сормаңдаймын.

Жөні деп жаны дархан кісіліктің,
Төрімді жатқа жиі ұсыныппын.
'Cыйға-сый,сыраға-бал'-дегенді ұғып,
Қайтарар қарымтасын түсініп кім?!

Семірттім қазысы үшін тұлпарымды,
Темір тор тұтқыны еттім сұңқарымды.
Шетелдің шуылдағы алмастырды,
Серілер әуелетіп шырқар үнді.

Қамытын қолдан киiп құсалықтың,
Тілімнен өз елімде тұсалыппын.
«Тарихсыз, тілсіз елде болашақ жоқ,»-
Дегенін ұмытпайық Үш алыптың.

Арқашан "тайы озсын" деп ауылдастың,
Атасы басқаменен қауымдастым.
Өзгені туысымдай жақын тартып,
Жәй-күйiн елемеппін бауырластың.

" Күшiм"-деп, қойнына алған бөлтирикти,
Құрмашты сол бөлтірік өлтіріпті.
Өзгенің дал өзіңдей болмайтынын,
Ескілер сан мысалмен келтіріпті...

Қорғаған ұрпағы үшін азаптана,
Бабадан қалды дархан азат дала.
Мәңгілік ел болатын мына әлемде,
Қазақтың нағыз досы – Қазақ қана!

М.Піржанулы.

Болашаққа бастар әне атты таң,
Қуанышқа көмкеріліп жатты маң.
Ата-анамен жастар бірге шырқаған,
Төбемізде қалықтады шаттық ән.

Сенім, Үміт орын алған жүректе,
Алапат күш ойнап жатыр білекте.
Ақ көңіл мен пәк жүректен атқыған,
Мол тілектер жалғасуда тілекке.

Жас түлектер, сәтті болсын сапарың,
Ешқашан да сиремесін қатарың.
Білем анық, осы бірлік тұрғанда,
Алдарыңнан талай ақ таң атарын.

Қияға ұштың, көгершінім, қарғашым,
Көкті тілген қос қанатың талмасын.
Отан үшін отқа түскен бабаңның,
Ерлектері таба берсін жалғасын!

23.06.2013 ж.

Ана тілім...

Сыр бермеген, сынығындай көненің,
Мен елімнің ертеңіне сенемін.
Талай тарих тепкісіне дес беріп,
Жоғалтпаған тілін, ғұрпын, өнерін.

Сан ғасырлар көп қой сәті сын артқан,
Кез де болды өзге тілге құмартқан.
Тайқазандай Эрмитаждан қайтарған,
Ана тілдің бүгін біраз құны артқан.

Туған тілім күннен күнге тәттірек,
Ана тілде сөйлеу неткен шаттық ед.
Бабам тілі әлдиімен анамның,
Тұла бойға қандай тарап жатты кеп.

Қайран тілім, тұрақ таппай елімнен,
Өз жерінде, өзге тілге телінген.
Енесінің қабағына жаутаңдар,
Аумайсың-ау, жаңа түскен келіннен.

Қыңыр кісі, қырық кісі жақ-жақ боп,
Жағымпаздар Ана тілден жерінген.
Бір атадан өніп-өскен ұрпағың,
Жылан тілі сынды екі бөлінген.

Ұрпағың жүр, өзге тілге үйір боп,
Тіл тағдыры талапайда, шиыр көп.
Халқымыздың кетпесін деп тілейік,
Болашағы, тіл үшіндей сүйір боп!!!

ТУҒАН КҮНІ ҰЛЫМНЫҢ!
Қуантатын кездері көп жылымның,
Орны ерек ал бүгінгі күнімнің.
Шырағымның отын мәңгі өшірмес,
Туған күні бүгін менің ұлымның!

Өтінде ылғи тұрдым соғар салқынның,
Әр күніңді нұрлы етуге талпындым.
Бар арманы орындалар әкеңнің,
Ұлы бола білсең туған халқыңның.

Тоңдырмасын тағдырдың тоң, ызғары,
Тайдырмасын сынақты жол мұздары.
Қыран құстай қияларда қалықта,
Тіршіліктің торлар бұлтын бұз-дағы.

Еске ала ісін батыр Атаның,
Есіміңді Ерасыл деп атадым.
"Түйе үстінде талатпа, деп, иттерге",
Күбірлеймін, іштей оқып бата мың.

Мұра етер мекен болған өлкені,
"Ұрпағымен мың жасайды" ел тегі.
Ғұмырымды бір ғасырға жалғайтын,
Сенсің ұлым, өмірімнің ертеңі!

М.Піржанұлы. 06.06.2012 ж.

Сағыныш

Ансады жаным, арайлы танын,ауылдын,
Казакы салтын сактаган калпын кауымнын.
Тірліктен мына шагылган сатте тауым мын,
Турады жетпей тілегі туыс,бауырдын.

Конілім жиі ауады жазык далага,
Жасымнан кендік дарыткан менін санама.
Туган жер тасы, кумы да ыстык аркашан,
Уксайды дайім кушагын жайган анама.

Керемет колем, теніздей терен Айдаркол,
Сабаган толкын, сор алган суркын кайран бел.
Туныгындагы балыгы елдін ырысы,
Жер бетіндегі жумактай етіп койган жер.

Санамда мангі Шераздан, Сайлау, Манібек,
Жайлауларында талай жыл сайран салып ек.
Кумыннын куны алтыннан кымбат мен ушін,
Бал кундерімнін іздері сонда калып ед.

Шаттыктын кені, есейткен мені Коскудык,
Жіберген маган картын да, жасын дос кылып.
Озінде болган саттерді текке откізген,
Окініш ортер, кадірінді енді кеш біліп.

Алыстап кеттім арманнын мініп куймесін,
Жерімді туған конілім калай суймесін?!
Озіне деген сагыныш жанды баураса,
Иіскеймін маркум акемнін ескі жейдесін.

М.Піржанулы

Өмір - өнеге

Межесіне айналып сұрақтардың,
Мен де мәңгі мекенге тұрақтармын.
Тыныс барда тірлікке алғыс айтып,
Жыр ақтарғым келеді, жыр ақтарғым.

Өткен күндер оралмас, елес бүгін,
Елес қуып астық-ау белестен мың.
Болашаққа бір белгі қалсын десең,
Қабырғаңмен сәт сайын кеңес, күнім!

Бір кәдеге жарар ма бітіргенім,
Жүрекке жете алды ма күтілген үн.
Өмір атты бітпейтін шығарманың,
Дәл қойдым ба нүкте, үтірлерін?!

Оны енді келешек бағамдасын,
Ағат кетсем кеше гөр, замандасым.
Болашаққа борыштар болып қалсақ,
Біздегі білім менен амалға сын.

Өмір сүру – күресу, шарты сондай,
Қарсы жүрем кездессе тартыс ондай.
Жамандарды сырт тебем, ал жақсыны
Құшаққа алам магнит тартысындай.

Осы менің тірлікте түсінгенім,
Бойға тек адалдықты мүсіндедім.
Тура жолдан ешқашан тайқымаспын,
Тыныс тоқтап, бітпесе күшім менің!

М. Піржанұлы

Арғымақ көңіл

Түлікте жылқыдайын сұлу бар ма,
Сұқтанар сымбатына сұлулар да.
Жігітті жолда жалғыз қалдырмайды,
Тәнде қимыл, қанында жылу барда.

Бәйгеге жаратқанда таң асырып,
Сулықты шайнап тұрар аласұрып.
Бой терден, іш тезектен тазаланып,
Суыса, озар топтан дара шығып.

Келгенде қолыңа ер-тоқым алып,
Керемет, бұрылғаны оқыранып.
Жүгенге басын да өзі ұсынады,
Қойғандай ойыңды іштей оқып алып.

Тебінсең, құптағандай көсіледі,
Тұяққа тиген тас та тесіледі.
Дүбірі дүниені дүр сілкінтіп,
Құйрығы, жалы желмен есіледі.

Сүймейтін жан бар ма екен тай-құлынын,
Айтсаңда жалықпайсың қай қылығын.
Қазақтың қанаты боп жүре берші
Тұлпарым, арғымағым, сәйгүлігім!

М.Піржанұлы.
06.02.2013 ж.

Жамбылға!

Өткізген ғұмырын жыр жетегінде,
Атыңды асқақтатпай өтемін бе!?
Ұлы елдің ұлылығын паш еткендей
Сен тудың Жамбыл тауы етегінде.

Жасыңнан жасын жырды төкпелеттің,
Әуезді әуеніңмен көкке жеттің.
Қалың ел арыстаны деп таныды,
Әйгілі «Айтыс» атты жекпе-жектің.

Пір тұтып ұлы ақын Сүйінбайды,
Айтыстың алаңында құйындайды.
Көмейден ақтарылған жыр-нөсері,
Апталап құйылса да, тыйылмайды.

Өлеңмен жігер берген өрендерге,
Ұғынған жастар сірә, төмендер ме?!
Өзіңнен қалған мынау мол мұраны
Ұқсатам сарқылмайтын терең көлге.

Ұмытпас ел өзіңдей ұраншыны,
Үлгі етер «Өтеген» мен «Сұраншыны».
Жігерді жанып тұрар жырларыңмен,
Мәңгілік биіктемек Тұран шыңы.

Жырыңда ел қамын жер ой сарнаған,
Шындықты айтудан еш тайсалмаған.
Жел ескен жал-құйрығын жүйрік едің,
Жыр айтқан жүз жаста да қайсар бабам.

Данасың бір туатын бір ғасырда,
Сол дәстүр тоқырамай, алға асуда.
Қазақта қайта туып бала Жамбыл
Жыр-тасқын ескі жолмен жалғасуда.

Тарланым, ақын деген атқа бекем,
Ешқашан құмартпаған баққа бөтен.
Ғұмырын өлеңімен өрнектеген,
Жамбылдық екенімді мақтан етем!

Дүзелбаев Маркс Піржанұлы
27.01.2013 ж.

ТҮС

Қазағымның айдарынан жел есті,
Ең дамыған 50 елмен теңесті.
Оза шапты, теңескен не, тәйірі,
Енді бәрі қазағыммен кеңесті.

Дарып бабалардан қалған бата нық,
Қателіктер жатыр түгел оталып.
Исі қазақ мәре-сәре боп жатыр,
Қазақ тілі – жаһандық тіл атанып.

Ауыл түгел теңелуде қаламен,
Жолдар тегіс, үйлер зәулім, дала кең.
Қариялар сөз қозғайды ескіден,
Енді карта ойнамайды баламен.

Жылу, жарық, бидай арзан , тиімді,
Өзімізде тігуде бар киімді.
Езге елдіктер қызыға да, қызғана
Бақылайтын сынды осы күйімді.

Іс қағаздар түгел қазақ тілінде,
Қарыштауда медицина, білім де.
Өзге ұлтша бөлектенген «ОРАЛМАН»
«БАУЫРЫМ» боп аталып жүр бүгінде.

Неткен бақыт, неткен шаттық... Тамсандым,
Көңілдене келер жиі ән салғым.
Қуанышым қойыныма сыймастан,
«Жаса мәңгі, Қазағым!»-деп, жар салдым.

Тербеліп тұр едім тәтті сезімде,
Өз даусымнан шошып кеттім өзім де.
Мұның бәрі түсім екен, әттең-ай,
Соны ұқтым, есім жиған кезімде.

Өкінішті..Ққалай ғана жәй табам,
Бұл түс өңге айналар деп айта алам.
Көздерімді жұмдым қайта еріксіз,
Тәтті түске ену үшін қайтадан.

М. Піржаұлы.

Күз...
Аспанды бұлт қаптаған,
Қабағын бір ашпайды.
Батар күн сырғақтаған,
Ертеңнен сыр ашпайды.

таңғы шық тоідап қалып,
Әйнекі қыраулаған.
Денемді ызғар қарып,
Сестеніп тұр-ау маған.

Бұтақты бұлбұл қонған,
Қарғалар иелепті.
Жүрекке жылу болған,
Әннен де кие кетті.

Жел болып жаналғышы,
Жан берді жапырақ та.
Таусылып амал, күші,
Айналар топыраққа.

Күн жиі нөсерлетіп,
Тамшылар ойнақтаған.
Кеткенін жаздың өтіп,
Күз келіп айғақтаған.

Өмір - өнеге

Межесіне айналып сұрақтардың,
Мен де мәңгі мекенге тұрақтармын.
Тыныс барда тірлікке алғыс айтып,
Жыр ақтарғым келеді, жыр ақтарғым.

Өткен күндер оралмас, елес бүгін,
Елес қуып астық-ау белестен мың.
Болашаққа бір белгі қалсын десең,
Қабырғаңмен сәт сайын кеңес, күнім!

Бір кәдеге жарар ма бітіргенім,
Жүрекке жете алды ма күтілген үн.
Өмір атты бітпейтін шығарманың,
Дәл қойдым ба нүкте, үтірлерін?!

Оны енді келешек бағамдасын,
Ағат кетсем кеше гөр, замандасым.
Болашаққа борыштар болып қалсақ,
Біздегі білім менен амалға сын.

Өмір сүру – күресу, шарты сондай,
Қарсы жүрем кездессе тартыс ондай.
Жамандарды сырт тебем, ал жақсыны
Құшаққа алам магнит тартысындай.

Осы менің тірлікте түсінгенім,
Бойға тек адалдықты мүсіндедім.
Тура жолдан ешқашан тайқымаспын,
Тыныс тоқтап, бітпесе күшім менің!

М. Піржанұлы. 29.09.2012 ж.

Таптатпаған тұлғасын, намысын да,
Мүлде кетіп көрмеген салы суға.
Тауелібай төлімін-тұғыр берік,
Тұлпар-тұяқ табы бар шабысымда.

Аралаған елімді Қызыр бабам,
Қойнауы құт-Қызылқұм. Қызыл далам.
Бабалардан ұрпаққа мұра қалған,
Дәстүрім бар қаймағы бұзылмаған.

Тілін, салтын ширатқан сана, термен,
Ұрпақ өсіп келеді дана көрген.
Тауелібай халқына батыр Баукең:
«Нағыз қазақ осы»-деп, баға берген.

Есті ұлдары, арына шоқ қалаған,
Арулары ардан еш аттамаған.
Шабытына Шәмшінің қанат берген,
«Тамды Аруы»н жан бар ма, жаттамаған!?

Татулыққа дақ түссе Отанымда,
Маған бөтен байлық та, атағың да.
Өзімді ерек бақытты сезінемін
Орным болса осы елдің қатарында.

М.Піржанұлы.  25.04.2012 ж.

Бағытым Арман аралы

Қиялымның мініп алып кемесін,
Тартып кеттім  аралына Арманның.
Елең қылмай теңіз толқын-дөңесін,
Бағытымды сертім етіп алғанмын.

Жәй-күйімді ұғынғандай теңіз де,
Толқынымен сипар кеме сауырын.
Қол бұлғаймын артта қалған тең ізге,
Қалдырғандай сонда жүктің ауырын.

Шоршып балық, сапарымды құптайды,
Шағалалар шаттық әнге салады.
Үміт, Жігер сенімімді нықтайды,
Солар мәңгі серігім боп қалады.

Шошытпайды жапқан бұлт та күн көзін,
Жел барында. Теңіз желсіз болған ба?!
Бағытымнан қайтара алмас сын, тезің,
Арман-арал бой көрсетіп тұрғанда!

М.Піржанұлы. 19.04.2012 ж.

Тәңірім,
қандай сыйың бар...


 


Тәңірім, кеңістік бер, көсілейін,


Ширыққан бойды жазып, шешілейін.


Аламан бәйгеңде бір бағым сынап,


Сенің де мерейіңді өсірейін.


 


Тәңірім, қалам берші, жыр жазайын,


Паш етіп тарттырайын сыр сазайын.


Барымды бойға бүккен жайып салып,


Жүгімді жеңілдетіп, бір жасайын.


 


Тәңірім, сахна бер, ән салайын,


Жайнатып жабыққанның жан сарайын.


Алдында тыңдарманның бой көрсетіп,


Риза боп ықыласына, тамсанайын.


 


 


Тәңірім, ғұмыр берші мағыналы,


Мен шыққан жоталарым шағын әлі.


Қияны мекендейтін қыран сынды,


Көңілім биіктерді сағынады.


 


Тәңірім, таба етпе кемшілікке,


(Қасиетің бар ғой, жасар емшілік те!)


Сынай ғой өз жөніме қалдыр-дағы,


Адам боп жасайын бір кеңшілікте!


 


М. Піржанұлы. 18.04.2012 ж.