Откройте свой Мир!

Bir boy davlatmandligidan kerilib, shayxga debdi:
- Sizga qancha pulu oltin kerak bo‘lsa, mana mendan so‘rang!
- Yo‘q, - debdi shayx. – Men qulimning qulidan narsa so‘ramayman.
- Ie, qanaqasiga sizga qul bo‘lay? – darqaxr bo‘libdi boy. Shayx javob beribdi:
- Nafs mening qulim, sen esa nafsning qulisan!.

* * *

Bir kishi Hasan Basriy (q.s.) hazratlarining oldilariga kelib: “Falonchi sening haqqingda falonday pistonday noma’qul gaplarni gapirdi”, debdi.
-Qachon?
-Bugun.
-Qaerda?
-Uyida.
-Uning uyida nima qilayotgan eding?
-Ziyofatga boruvdim.
-Ziyofatda nima yeding?
Xaligi kishi sakkiz xil taomning nomini sanadi.
Shunda Hasan Basriy (q.s.):
-O’sha odamning sakkiz xil taomi qorningga sig‘diyu bir og‘iz so‘zi sig‘madimi? Shunda Hazrati Hasan Basriy (q.s) karmonlaridan to'rt dona hurmoni oldilarda shu insonga berib qo'ygin dedilar.

* * *

Mavlono Jaloliddin Rumiy uylarida yeydigan hech vaqo qolmaganini xabar bergan ayollaridan qayta-qayta so‘rayveribdilar:
-Hech narsa qolmadimi?
-Yo‘q.
-Og‘izga oladigan hech vaqo yo‘qmi?
-Yo‘q.
-Hech narsa-ya?
-Hech narsa...
-Rostdanmi?!
Xazrati Mavlono shodliklaridan yuzlari gul-gul yonib, qo‘llarini duoga ochdilar:
-Allohim, senga hamdu sanolar bo‘lsinki, uyim Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning xonadoniga o‘xshabdi.
Ziyouz

Rivoyatlarda aytilishicha, Hazrat Sulaymonning: «Bu dunyodagi hamma narsa o‘tkinchi», — degan so‘zlar o‘yib yozilgan uzugi bo‘lgan. Sulaymon hayotining qayg‘uli onlarida uzukdagi ana shu hikmatli bitikni o‘qib, taskin topgan.
Bir kuni uning boshiga shunday baxtsizlik tushadiki, uzukdagi so‘zlar dardiga malham bo‘lolmaydi. Sulaymon g‘azab bilan uzukni yechib, otib yuboradi va dumalab borayotgan uzukning ichki tomonida ham allaqanday bitik borligiga nogahon ko‘zi tushadi. O’rnidan turib, uzukni qo‘liga oladi-da, bitikni o‘qiydi. Uzukning ichki tomonida: «Bu ham o‘tib ketadi», — degan yozuvlar bor edi. Sulaymon achchiq kulimsirab, uzukni barmog‘iga taqadi va umrining oxirigacha uni yechmaydi.

Muborak oy tuhfasi. 4-kun
Assalomu alaykum aziz dindoshim!
Bugun Ramazonning to’rtinchi kuni. Ayyomingiz xayrli o'tsin!

Bismillahir rohmanir rohiym.

Muborak kun Oyati
“Iymon keltirgan va (Allohdan) qo’rquvchi bo’lgan zotlar uchun hayoti dunyoda ham, oxiratda ham xushxabar bordi” (Yunus surasi, 62oyat)

Muborak kun Hadisi
Abu Hurayra raziyallohu anhudan Rasuli Akramning shunday deganlari rivoyat qilinadi:
Alloh taolo buyurdiki:
"Bani odamning har bir amali o`zi uchundir. Faqat ro`za bunday emas. U faqat Manim (rizom) uchun qilingan ibodatdir. Uning (cheksiz) mukofotini bizzot (shaxsan) Men berajakman."
(Hadisni Buxoriy va Muslim rivoyat etganlar)
Muborak kun Hikmati
Kim Qur’onni yilda ikki marta o’qib chiqsa, uning haqqini ado qilgan bo’ladi. Chunki Rasululloh alayhi salom unu Jabroil alayhi salomga har yili bir marta o’qib o’tkazib turganlar, vafot qilgan yillari esa, ikki marta o’qib berganlar. (Abu Hanifa)



Muborak oy tuhfasi. 5-kun
Assalomu alaykum aziz dindoshim!
Bugun Ramazonning beshinchi kuni. Ayyomingiz xayrli o'tsin!

Bismillahir rohmanir rohiym.

Muborak kun Oyati
Пайғамбар унга ўз Роббисидан туширилган нарсага иймон келтирди ва мўминлар ҳам. Барча Аллоҳга, Унинг фаришталарига, китобларига, Пайғамбарларига иймон келтирди. Унинг Пайғамбарларининг бирорталарини ажратмаймиз. Ва эшитдик ва итоат қилдик, (эй Роббимиз), мағфиратингни сўраймиз ва қайтиб бориш Сенгадир, дедилар. (Бакара-285.)
Muborak kun Hadisi
Anas raziyallohu anhuning rivoyatiga ko`ra, Rasuli Akram Alloh taoloning shunday deb buyurganini ta`kidlaganlar:
"Mo`min qulim menga bir qarich yaqinlashsa, men unga bir arshin yaqinlashgayman; menga bir arshin yaqinlashsa, men unga bir quloch yaqinlashgaoyman. Men tomon yurib kelsa, men unga yugurib peshvoz chiqqayman ."
(Hadisni Buxoriy rivoyat etgan)

Muborak kun Hikmati
Dunyo hayoti bir tushdan iboratdir. Dunyoda mol-dunyo sohibi bo’lmoq, tushda xazina topib olishga o’xshaydi. Dunyo moli nasldan-naslga o’tib, shu dunyoda qoladi. O’lim farishtasi g’ofilning jonini olish bilan uni uyqudan uyg’otadi. U kishi haqiqatdan ham ega bo’lmagan mol uchun dunyoda chekkan zahmatlaridan hayratga tushadi. Ming pushaymon bo’ladi… Lekin vaqt o’tgan, g’isht qolipdan ko’chgan bo’ladi. (Jaloliddin Rumiy)



Muborak oy tuhfasi. 6-kun
Assalomu alaykum aziz dindoshim!
Bugun Ramazonning oltinchi kuni. Ayyomingiz xayrli o'tsin!

Bismillahir rohmanir rohiym.

Muborak kun Oyati
Аллоҳ ҳеч бир жонни тоқатидан ташқари нарсага таклиф қилмас. Фойдаси ҳам ўз касбидан, зарари ҳам ўз касбидан. Эй Роббимиз, агар унутсак ёки хато қилсак, (иқобга) тутмагин. Эй Роббимиз, биздан олдингиларга юклаганга ўхшаш оғирликни бизга юкламагин. Эй Роббимиз, бизга тоқатимз етмайдиган нарсани юкламагин. Бизни афв эт, мағфират қил ва раҳм эт. Сен хожамизсан. Бас, кофир қавмларга бизни ғолиб қил.
Ҳамма нарсани дақиқ-дақиқларигача билувчи Аллоҳ ҳар бир жонни ҳам нимага ярайдию нимага ярамайди–яхши билади. Бандаларига меҳрибонлигидан имкони ва ҳаққи бўлса ҳам, ҳеч бир жонни тоқатидан ташқари нарсага таклиф қилмайди. (Баккара-286)

Muborak kun Hadisi
Abu Hurayra raziyallohu anhu rivoyat qiladirlar:
«Rasululloh sallallohu alayhi va sallam bunday deb aytganlar: «Ro`za (tutmoqlik) do`zax o`tidan asrovchi vositadir! Binobarin, ro`za tutgan kishi haqorat so`zlarini tilga olmasin, so`zlashgandа baqirmasin, birovni masxara qilmasin! Agar biror kishi ro`zador birlan urishsa yo kim uni haqorat qilsa, ro`zador ikki bor: «Men ro`zaman», desin! Allohga qasamki,ro`zadorning og'zidan kelgan bo`y, Alloh nazdida mushk-anbar bo`yidan ham xushbo`yroqdir, chunki Alloh taolo: «Ro`zador meni deb eb-ichmas va meni deb ro`za tutar, binobarin uning mukofotini o`zim bergaydirmen va har bir yaxshiligi evaziga mendan o`n barobar mukofot olgusidir»,— deydir».

Muborak kun Hikmati
Har narsaning obodligi bor. Qalbning obodligi ilm, taqvo,Allohga itoar va Uning zikri bilan.
Har narsaning xarobligi bor. Qalbning xarobligi nodonlik, gunoh qilish, manmanlik va g’aflat bilan.

Muborak oy tuhfasi. 1-kun
Assalomu alaykum aziz dindoshim!
Bugun Ramazonning birinchi kuni. Ayyomingiz xayrli o'tsin!

Bismillahir rohmanir rohiym.

Muborak kun Oyati
“(Ey mo’minlar), xoh oshkora, xoh yashirincha biror yaxshilik qilsangiz yoki biror yomonlikni avf etib yuborsangiz (Alloh suygan bandalardan bo’lursiz)” (Niso surasi,149 oyat)

Muborak kun Hadisi
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: Tilga chiqarmagunicha yoki uni qilmagunicha Alloh ummatimning ko’nglidan o’tkazganlarini kechirib yuboradi. (Buxoriy rivoyati)

Muborak kun Hikmati
Uch narsani uch narsa bilan ushlay olsang, mo’min bo’lasan:
1.Kibrni tavoze’ bilan
2.Ochko’zlikni qanoat bilan
3. Hasadni nasihat bilan
(Molik ibn Dinor)

Muborak kun Hikoyati
Ali ibn Abu Tolibdan (ra) mahluqlarning qay biri kuchli va qattiq ekani haqida so’rashdi. U zor (ra) shunday javob berdilar: “Maxluqotning eng kuchlisi baland tog’lar.Ammo temir tog’lardan kuchli,ular temir bilan kesiladi. Temirdan olov kuchli. Suv olovdan kuchli,uni o’chiradi. Bulut suvini ko’taradi, shamol bulutni ko’taradi. Insonlar binolar qurish bilan shamolga g’olib bo’ladi. Uyqu insonga g’olib keladi,g’am uyquga g’olib keladi. Alloh taolo yaratgan mahluqlarning eng kuchlisi g’am va o’limdir” (“Bo’stonul orifiyn”)



Muborak oy tuhfasi. 2-kun
Assalomu alaykum aziz dindoshim!
Bugun Ramazonning ikkinchi kuni. Ayyomingiz xayrli o'tsin!

Bismillahir rohmanir rohiym.

Muborak kun Oyati
“Iymon keltirgan va yolg’iz Parvardigoriga tavakkul qiladigan zotlar ustida (shayton) uchun hech qanday hukmronlik yo’qdir” (Nahl surasi, 99oyat)

Muborak kun Hadisi
Rasululloh alayhi salom aytadilar:
1. Maxfiy so’zlashmoq-sirlar qo’rg’oni
2. Sadaqa mollarga qo’rg’on bo’ladi
3. Ixlos amallarning qo’rg’onidir
4. Rostgo’ylik so’zlarga qo’rg’on bo’ladi
5. Maslahat fikrlarning qo’rg’onidir.


Muborak kun Hikmati
Uch narsani uch narsa bilan topib bo’lmaydi:
1. Boylikni orzu-havas bilan
2. Yoshlikni bo’yanish-pardozlash bilan
3. Sog’liqni dori-darmon bilan topib bo’lmaydi. (Abu Bakr Siddiq r.a)

Muborak kun Hikoyati
“Allohning va’dasi haq”
Bir kuni hazrati Ali (ra) oldiga tilanchi kelib sadaqa so’radi. Hazrati Ali (ra)o’g’illari Hasan va Husaynlarga (ra): “Uyga borib onangizga ayting,uydagi olti dirhamni sizlardan berib yuborsin,menga olib kelinglar”, deya buyurdilar. Hasan va Husayn (ra) uylaridan pulni olib kelishdi. Hazrati Ali (ra) bu pulning hammasini tilanchiga sadaqa qilib yubordilar. Holbuki, usha paytda o’zlarining ham bunga ehtiyojlari bor edi.Fotima (ra) bu pulga ro’zg’or uchun un harid qilmoqchi edilar.
Hazrati Ali(ra) endi ostona xatlab,uylaridan chiqmoqchi bo’lgan ham ediki, tuyasini sotmoqchi bo’lib turgan bir kishi kelib qoldi va pulini keyin bersangiz ham mayli,deya ul zotga sotib ketdi. Tuya 140 dirhamga baholandi. Oradan hech qancha vaqt o’tmay yana bir kishi keldi-da,hazrati Ali (ra) jilovidan tutib turgan tuyani ko’rib,yoqtirib qoldi va uni ikki yuz dirhamga sotib oldi. Pulini naqd sanab berdi-da, tuyani olib ketdi. Hazrati Ali (ra) bu pulning 140 dirhamini tuyaning egasiga berdilar, qolgan 60 dirhamni esa zavjalari Fotimaga (ra) berayotib shunday dedilar: “ Bu Alloh taoloning bizga Rasululloh alayhi salom orqali “Kimki bir hasana (savobli ish) qilsa, unga o’n barobar (ko’paytirib) yozilur (An’om-160 oyat)”, deya bergan va’dasidir. Biz usha olti dirhamni Alloh yo’lida sadaqa qildik,Alloh ham va’dasiga muvofiq uni o’n barobar ko’paytirib o’zimizga qaytardi” (Yusuf Qandahlaviyning “Hayotus sahoba” asaridan)


Muborak oy tuhfasi. 3-kun
Assalomu alaykum aziz dindoshim!
Bugun Ramazonning uchinchi kuni. Ayyomingiz xayrli o'tsin!

Bismillahir rohmanir rohiym.

Muborak kun Oyati
“Ularning orasida o’z joniga jabr qilguvchi ham, o’rtacha amal qilguvchi ham va Allohning iznu irodasi bilan mudom yaxshiliklarga shoshilguvchi ham bordir” (Fotir surasi,32 oyat)

Muborak kun Hadisi
Abu Hurayra raziyallohu anhudan Rasuli Akramning shunday deganlari rivoyat qilinadi:
Alloh taolo Qiyomat kuni qullariga bunday deydi:
— Ey farzandi odam! Men xasta bo`lganimda holimni so`rmading.
Yo Rabbiy! Sen olamlarning Rabbisan. Seni qanday qilib ziyorat eta olardim, axir?
— Bilmaysanmi? Falonchi qulim xasta bo`lib yotgani. uni ziyorat etmading: agar undan xabar olsayding, Mening lutfu ehsonimga o`sha erda erishar eding.
Ey farzandi odam! Sendan emak istaganimda Menga hech narsa bermading.
Yo Rabbiy! Senga qandoq qilib ham taom bera olaman, Sen Rabbil-olaminsan-ku!
Falon qulim emak istagan edi, agar uni edirsang eding, uning ajrini Bizdan olarding.
Ey farzandi odam chanqaganimda suv ham bermading.
Yo Rabbiy! Senga qandoq qilib ham suv bera olaman? Sen butun olamlarning Rabbisan-ku!
-Falonchi qulim suvsaganida suv bermading. Agar ber-ganingda uning mukofotiga Bizning huzurimizda erishar eding. (Hadisni Muslim rivoyat etgan)

Muborak kun Hikmati
Insonlik uchun lozim bo’lgan barcha narsalar Qur’oni karimdadir.(Mahmud As’ad Jo’shon)

Muborak kun Hikoyati
“Tenglik” Nabiy sollallohu alayhi vasallam safarda edilar. Qo’y go’shtidan taom tayorlashni buyurdilar. Bir sahobiy:
-Men qo’yni so’yaman,-dedi.
Boshqa birlari:
-Terisini shilaman,-ddi
Uchinchilari esa:
-Men pishiraman,-dedi.
Payg’ambarimiz (sav):
-Unday bo’lsa, men o’tin to’playman,-dedilar.
-Yo Rasululloh,siz qo’yavering,biz o’zimiz uddalaymiz,deyishdi sahobalar.
Shunda Rasululloh (sav):
-Uddalashlaringizni bilaman,ammo men sizlardan ajralib qolishni xohlamayman-da. Zero Alloh subhanahu va ta’ala bandasining birodarlari orasida ajralib turishini yomon ko’radi,-dedilar.

Ibn Umardan, roziyallohu anhu: 
“Bir kuni Hazrati Umar, roziyallohu anhu, Hazrati Aliga: 
— Ey Abu Hasan, ko‘pdan beri sendan so‘rashning imkoni bo‘lmayotir. Ba’zan seni topolmaymiz. 
Seni bu yerdaligingda biz boshqa joyda bo‘lamiz. Meni o‘ylantirib yurgan uch savol bor. Shuni sendan 
so‘rayman, — dedi. 
— Qanday savollar ekan? — so‘radi Hazrati Ali. 
— Ba’zan bir odam boshqa bir odamni, undan hech qanday yaxshilik ko‘rmagan bo‘lsa hamki, 
yaxshi ko‘radi. Ba’zi kishilar esa boshqa birovga, undan biror yomonlik ko‘rmagani holda bug’zu adovat qilishadi. Buning sababi ne? 
— Ruhlar havoda guruh-guruh holida qo‘nimgohlarda to‘plangan askarlarga o‘xshaydilar, bir-
birlari bilan tanishib, do‘stlashadilar, — javob bera boshladi Hazrati Ali. — U yerda tanishib, bir-birlari 
bilan ahil-inoq bo‘lganlari bu yerda ham topishadilar, o‘zaro kelishadilar. U yerda bir-birini tanimay, 
bir-birlaridan uzoq qolganlar bu yerda ham kelisha olmaydilar. 
— Bu birinchi savolim edi. Ikkinchisini eshit. Kishining ko‘rgan tushlaridan bir qismi to‘g‘ri chiqadi. 
Bir qismining esa haqiqatga hech qanday aloqasi yo‘q. Nega shunday? 
— Janobi Payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam: “Erkakmi-ayolmi, har bir banda uyquga 
ketganidan so‘ng ruhi Arshgacha ko‘tariladi. Arshga yetib borgunicha uyg’onmagan ruhlarning ko‘rgan 
tushlari to‘g‘ri chiqadi. Arshga bormasidan uyg’onib qolgan ruhlarning tushlari esa yolg‘onchi 
tushlardir”, deya marhamat qilganlarini eshitgan edim. 
— Ikkinchisi ham hal bo‘ldi. Endi uchinchisini aytay. Goho kishi biror narsani tushuntirmoqchi 
bo‘ladi-yu, o‘sha zahoti unutib yuboradi, oradan ozroq vaqt o‘tib yana esiga tushadi. Nega bunday 
bo‘larkin-a? 
— Har bir miyada oyning yuzini pardalagan (to‘sgan) xira bulut parchasi yanglig’ bir “bulut” bor. 
Oy nur socharkan, bir bulut parchasi kelib, yuzini to‘sgani, ko‘p o‘tmay yana ochilgani singari kishi 
ham gapirayotganida, to‘satdan o‘sha “bulut” kelib, aqlini o‘rab oladi. Shunda kishi tushuntirmoqchi 
bo‘lgan narsasini unutib qo‘yadi va “bulut” tarqalishi bilan uni qayta eslaydi. 
— Mana shu uch narsa doim zehnimni xira qilib turardi. Allohga shukrlar bo‘lsin, endi tinchlandim, 
— dedilar Hazrati Umar, roziyallohu anhu”. 

Qalbimizning nuri. Abdulloh Murod www.ziyouz.com kutubxonasi 

............... BISMILLAHIR ROHMANIR ROHIM ............

O’N BЕSHINCHI MULОHАZА

Uch Mаsаlаdir.

Birinchi Mаsаlа:
Ismi Hаfizning to’liq nаmоyon bo’lishigа ishоrа qilgаn
فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ ۞ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ оyаtidir. Qur’оni Hаkiymning bu hаqiqаtigа dаlil istаsаng, Kitоbi Mubinning mistаri (satirlari) ustidа yozilgаn shu kоinоt kitоbining sаhifаlаrigа bоqsаng, Ismi Hаfizning jilvаi а’zаmini vа bu оyаti kаrimаning ulkаn bir hаqiqаtining misоlini ko’p jihаtlаri bilаn ko’rа оlаsаn.
Jumlаdаn: Dаrахt, gul vа o’tlаrning хilmа-хil urug’lаridаn bir siqim оl. U хilmа-хil vа bir-biridаn fаrqli urug’lаrning jinslаri bir-biridаn o’zgаchа, nаvlаri bir-biridаn bоshqаchа bo’lgаn gul vа dаrахt vа o’tlаrning sаndiqchаlаri hukmidа bo’lgаn u bir siqim urug’lаrni qоrоng’u kеchаdа vа qоrоng’i vа оddiy vа jоnsiz bir tuprоq оstidа dаfn et, sеp. So’ngrа mеzоnsiz vа nаrsаlаrning fаrqigа bоrmаydigаn vа yuzini qаyеrgа bursаng u tаrаfgа kеtаdigаn оddiy suv bilаn sug’оr.
So’ngrа, yillik хаshr(qаytа tirilish)ning mаydоni bo’lgаn bаhоr mаvsumidа kеl, bоq! Chаqmоq fаrishtаsining bаhоrdа Isrоfilvоriy tаrzdа sur chаlgаndеk yomg’irgа bаqirishi, yеr оstidа dаfn etilgаn urug’lаrgа jоn kiritish хushхаbаrini bеrаyotgаn dаvrigа diqqаt qilki, o’shа nihоyаt dаrаjа qоrishib kеtgаn vа bir-birigа o’хshаsh urug’lаr ismi Hаfizning nаmоyon bo’lishi оstidа, kаmоli itоаt ilа, хаtоsiz o’lаrоq, Fоtiri Hаkiymdаn kеlgаn kоinоtdаgi qоnunlаrni qаbul qilаdilаr. Vа shundаy muvоfiq hаrаkаt qilаdilаrki, ulаrning u hаrаkаtlаridа bir shuur, bir bаsirаt, bir mаqsаd, bir irоdа, bir ilm, bir kаmоl, bir hikmаt pоrlаgаni ko’rinаdi. Chunki ko’ryаpsаnki, u bir-birigа o’хshаsh urug’lаr, bir-biridаn аjrаlib turibdi.
Mаsаlаn, bu urug’ bir аnjir dаrахti bo’ldi. Fоtiri Hаkiymning nе’mаtlаrini bоshlаrimiz uzrа nаshr qilа bоshlаdi. Nоvdаlаrining qo’llаri bilаn bizlаrgа uzаtib ulаshmоqdа. Ko’rinishdа ungа o’хshаgаn mаnа bu ikki urug’dаn esа kun оshig’i ismli bir o’simlik bilаn хushbo’y binаfshа kаbi gullаr o’sib chiqdi. Bizlаr uchun bеzаndi. Yuzimizgа kulmоqdаlаr, o’zlаrini bizgа sеvdirmоqdаlаr.
Bu yеrdаgi bоshqа bir qism urug’lаr, bu go’zаl mеvаlаrni bеrdi. Vа nihоl vа dаrахt bo’ldilаr. Shirin mаzаsi vа hidi vа shаkllаri ilа ishtаhаmizni оchib, o’z nаfslаrigа bizning nаfslаrimizni chоrlаmоqdаlаr. Vа o’zlаrini mushtаriylаrigа fidо qilmоqdаlаr. Tоki o’simlik hаyot mаrtаbаsidаn hаyvоniy hаyot mаrtаbаsigа tаrаqqiy qilsinlаr.
Vа hоkаzо qiyoslа. U urug’lаr shundаy bir tаrzdа yеtishdilаrki, u bir siqimginа urug’, хilmа-хil dаrахtlаr vа chеchаklаr bilаn to’lgаn bir bоg’chа shаklini оldi. Ichidа hеch bir g’аlаtilik vа qusur yo’q.
Farji’il basaro hal taromin futur …ٍsirini ko’rsаtаdi. Hаr bir urug’ Hаfiz ismining jilvаsi vа ehsоni ilа ungа pаdаrining vа аslining mоlidаn bеrgаn irsiyаtni yаnglishsiz, nuqsоnsiz tаrzdа muhоfаzа qilib ko’rsаtmоqdа. Mаnа bu hаdsiz dаrаjаdаgi аjоyib muhоfаzа, uni qilgаn Zоti Hаfizning qiyomаt vа хаshrdа muhоfаzа qilishning eng ulkаn mаnzаrаsini ko’rsаtishigа qаt’iy bir ishоrаdir.
Hа, bu аhаmiyаtsiz, zаvоlgа mаhkum, fоniy hоlаtlаrdа bu dаrаjа qusursiz, g’аlаtsiz bo’lgаn hоfiziyаt jilvаsi shungа qаt’iy bir hujjаtdirki, аbаdiy tа’sirgа vа аzim аhаmiyаtgа egа bo’lgаn, eng ulkаn оmоnаtni zimmаsigа оlgаn vа Yerning hаlifаsi bo’lgаn insоnlаrning fаоliyаtlаri vа аsаrlаri vа so’zlаri vа yахshilik vа yomоnliklаri kаmоli diqqаtlа muhоfаzа qilinаdi. vа hisоb-kitоbi ko’rilаdi.
Аyo, bu insоn bеbоshligimchа qоlаmаn dеb o’ylаydimi? Аslо! Bаlki insоn аbаdiyаtgа vаkildir vа аbаdiy sаоdаtgа vа dоimiy хоrlikkа nоmzоddir. Kаttаyu-kichik, оzu-ko’p, hаr bir аmаligа jаvоb bеrаdi. Yo iltifоt ko’rаdi vа yo tа’zir yеydi.
Хullаs, muhоfаzа qilishning ulkаn jilvаsigа vа mаzkur оyаtning hаqiqаtigа guvоhlаrning hаddu-hisоbi yo’q. Bu mаsаlаdаgi ko’rsаtgаn guvоhimiz dеngizdаn bir tоmchi, tоg’dаn bir zаrrаdir.
سُبْحَانَكَ لاَعِلْمَ لَنَاۤ اِلاَّ مَاعَلَّمْتَنَاۤ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ
* * *

…………………………………………………BISMILLAHIR ROHMANIR ROHIM………………………………………………….

Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalomning tavallud paytida vujudga kelgan xoriqolar va hodisalardir. U hodisalar Uning tavalludi bilan aloqador bir suratda vujudga kelgan.
Ham bi`satdan avval ba`zi hodisalar bo'lganki, to'g'ridan to'g'ri bir mo'jizadir. Bular ko'pdir. Namuna o'laroq, mashhur bo'lgan va hadis imomlari qabul qilgan va sofligi aniqlangan bir necha namunani zikr etib o'tamiz.
* Birinchisi: Tavalludi Nabiy kechasida, ham onasi, ham onasining yonida bo'lgan Usmon ibni Osning onasi, ham Abdurrahmon ibni Avfning onasi ko'rgan azim bir nurdirki, uchchovi ham degan: "Tavallud onida biz shunday bir nur ko'rdikki, u nur mashriq va mag'ribni bizga oydinlatdi."

* Ikkinchisi: U kecha Ka`badagi sanamlarning ko'pi yuztuban qulagan.

* Uchinchisi: Mashhur Kisroning ayvoni (Ya`ni mashhur saroyi) u kechada qimirlab yorilishi va o'n to'rt sharafasining (ustunining) qulashidir.

* To'rtinchisi: Savaning muqaddaslashtirilgan kichik dengizi u kechada yerga shimilib ketishi va Istahr-obodda ming yildan beri uzluksiz yoqib turilgan va so'nmagan, Majusiylar ma`bud qilib olgan otashning, tavallud kechasida so'nishi.
Ushbu uch to'rt hodisa ishoradirki, yangi dunyoga kelgan ul Zot, otashparastlikni tugatadi, Fors saltanatining saroyini parchalaydi, izni Ilohiy bilan bo'lmagan narsalarning muqaddaslashtirishni man qiladi.
* Beshinchisi: Garchi tavallud kechasida bo'lmay, biroq tavalludga juda yaqin bo'lgan jihati bilan, u hodisalar ham Irhosoti Ahmadiyadandir (A.S.M.). Masalan, surai اَلَمْ تَرَ كَيْفَ da qat`iy xabar bilan bayon qilingan "Fil voqeasi" bo'lib, Ka`bani buzish uchun Abraha degan Habash podshohi kelib, Fili Mahmudiy nomli bahaybat bir filni boshlab kelgan. Makkaga yaqin qolganda fil yurmagan. Chora topolmay qaytganlar. Abobil qushlari ularni mag'lub qilgan va tang ahvolga tushib qochganlar. Bu ajib qissa tarix kitoblarida batafsil yozilib mashhur bo'lgandir. Ushbu hodisa, Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalomning payg'ambarlik dalillaridandir. Chunki, tavalludiga juda yaqin bir davrda qiblasi va tug'ilgan joyi va sevikli vatani bo'lmish Ka`bai Mukarrama, g'aybiy va xoriqo bir suratda Abrahaning tahribidan qutulgandir.

* Oltinchisi: Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom kichikligida Halimai Sa`diyaning yonidalik davrida, Halima va Halimaning erining shahodatiga ko'ra, quyoshdan behuzur bo'lmasligi uchun, ko'p marta ustida bir bulut parchasining Unga soya solganini ko'rganlar va xalqqa so'ylaganlar va u voqea to'g'riligi bilan shuhrat topgan.
* Ham yana, O'n ikki yoshida Shom tarafiga ketayotgan vaqt, Buhayroi Rohibning shahodatiga ko'ra, bir parcha bulut Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalomning boshiga soya solganini ko'rgan va ko'rsatgan.
* Ham yana, bi`satdan avval, Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom bir marta Xadichai Kubroning Maysara ismli xizmatkori bilan tijoratdan kelayotgan payt, Hadichai Kubro Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalomning boshida ikki malak (farishtaning) bulut tarzida soya solib turganlarini ko'rgan. O'z xizmatkori bo'lgan Maysaraga aytgan. Maysara ham Hadichai Kubroga degan: "Butun safarimizda men shunday ko'rayotgandim."

* Yettinchisi: Sahih naql ila sobitdirki, Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom, bi`satdan avval, bir daraxtning ostida o'tirdi. U yer qurigan edi. Birdan yashillandi. Daraxtning shoxlari Uning boshi uzra egilib soya soldilar.

* Sakkizinchisi: Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom bolaligida Abu Tolibning uyida qolardi. Abu Tolib bola-chaqasi bilan U bilan birga ovqatlansalar, qorinlari to'yardi. Qachonki, U zot ovqatlanish vaqtida bo'lmasa to'ymas edilar. Shu hodisa ham mashhurdir, ham qat`iydir.

* Ham yana, Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalomning kichikligida Unga qaragan va xizmat qilgan Ummu Aymon deydi: "Hech bir vaqt Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom ochlik va suvsizlikdan shikoyat qilmadi, na kichikligida va na kattaligida... "

* To'qqizinchisi: Emizgan onasi bo'lmish Halimai Sa`diyaning molida va echkilarining sutida, qabilasidagilarning aksi o'laroq, ko'p barakot va mo'lchilik bo'lganidir. Bu voqea ham mashhurdir, ham qat`iydir.
Ham yana, pashsha uni bezovta qilmasdi. Uning muborak badaniga va libosiga qo'nmasdi. Darvoqe, avlodidan bo'lmish Sayyid Abdulqodir Giyloniyga (Q.S.) ham, bobosidan u xususiyat irsiyat bo'lib o'tgandi.

* O'ninchisi: Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom dunyoga kelgandan keyin, boxusus tavallud kechasida, yulduzlarning tushishining ko'payishi bo'lib, shu hodisa O'n beshinchi So'zda qat`iy hujjatlar bilan qilgan isbotimizga binoan, shu yulduzlarning sukuti, shaytonlar va jinlarning g'aybiy xabarlardan kesilishiga alomat va ishoradir. Modomiki, Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalom vahiy bilan dunyoga chiqdi, albatta yarim yumaloq (chala-yarim) va yolg'onlar bilan qorishiq bo'lgan, qohinlarning va g'oibdan xabar beruvchilarning va jinlarning xabarlariga chek qo'yish lozimdirki, vahiyga bir shubha kelmasin va vahiyga o'xshatilmasin. Ha, bi`satdan avval kohinlik ko'p edi. Qur`on nozil bo'lgandan keyin, ularga xotima berildi. Hatto, ko'p kohinlar iymonga keldilar. Chunki, qaytib jinlar toifasidan bo'lgan xabarchilarini topolmadilar... Demak, Qur`on xotima bergandi. Xuddi eski zamon kohinlari kabi, hozir ham madyumlar suratida yana bir navi kohinlik Ovrupada spiritizmchilarning oralarida bosh ko'targan. Har nima bo'lsa ham...
Alhosil: Rasuli Akram Alayhissalotu Vassalomning nubuvvatidan avval nubuvvatini tasdiq qildirgan va tasdiqlagan juda ko'p voqealar, juda ko'p zotlar bo'lgan. Ha, dunyoga ma`nan rais bo'ladigan (Izoh) va dunyoning ma`naviy shaklini o'zgartiradigan va dunyoni oxiratga ekinzor qiladigan va dunyoning maxluqotining qiymatlarini e`lon qilajak va jin va insga abadiy saodatga yo'l ko'rsatadigan va foniy jin va insni abadiy yo'qlikdan qutqaradigan va dunyoning yaratilish hikmatini va sirli tilsimini va muammosini ochadigan va koinot Xoliqining maqsadlarini biladigan va bildiradigan va ul Xoliqni tanib, umumga tanitadigan bir Zot, albatta hali kelmasidan, har narsa, har nav, har toifa Uning kelishini sevadi va kutadi va chiroyli qarshi oladi va olqishlaydi va Xoliqi tarafidan bildirilsa, u ham bildiradi. Sobiq ishoralarda va misollarda ko'rdikki, har bir maxluqot navi Uni chiroyli qarshi olayotgandek mo'`jizalarini ko'rsatganlar, mo'`jiza tili orqali nubuvvatini tasdiqlaganlar...
-------------------
Izoh: Ha, SULTONI LAVLAKA LAVLAK shunday bir raisdirki, ming uch yuz ellik yildan beri saltanati davom etmoqda. Birinchi asrdan so'ngra har bir asrda loaqal uch yuz ellik million tobelari va raiyati bor. Yer kurrasining yarmini bayrog'i ostiga olgan va tobelari kamoli taslimiyat ila Unga har kun salavotu salom bilan bay'atlarini yangilab, amrlariga itoat qiladilar.

"Мўъмин мўъминнинг биродаридир, ҳеч бир ҳолатда унинг насиҳатини ерда қолдирмайди"
Исломда мўъминлар бир-бирлари билан ака-ука кабидирлар. Шундай экан, мўъминлар 
ўртасидаги ҳақиқий муносабат туғишган биродарлари билан қиладиган муносабати каби бўлиши керак. Ҳатто зиёдароқ бўлиши лозим. Шу сабабдан биродарини севмоқ, унга гўзал муомала қилмоқ, унинг олдида камтар бўлмоқ, ўзининг ва ака-укасининг обрўсини ҳимоя қилгани каби унинг ҳам шарафини ҳимоя қилмоқ мўъминлик, биродарлик шартларидандир. Бундай биродарлик Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳазратлари Мадинага борган вақтларида саҳобаи киром ўртасида тадбиқ этилган. Бундай самимий биродарликни дунё бир маротаба кўрди. Яна бир бор кўриши, балки, фақат жаннатда насиб этар. Чунки бу биродарлик Маккада бор-йўғини қолдириб, фақат Аллоҳнинг розилиги учун ҳижрат қилган маккалик муҳожирлар билан уларни қучоқ очиб кутиб олган Мадина халқи – ансорлар орасида юзага келди. Исломга ёрдам берганлари учун мадиналик мусулмонлар ансор – ёрдамчи дейилди. Мадиналик ансор маккалик муҳожир биродарига бор-йўғини топшириб, ҳақиқий биродарлик муомаласи қилган бўлсалар ҳам, аҳли Макка – муҳожирлар ўзларига кўрсатилган бу инсоний биродарликка миннатдорлик билдириш билан бирга, биродарларига ортиқча юк бўлмаслик учун дарров савдо-сотиқ билан шуғуллана бошладилар. Бироз вақтдан сўнг эса уларнинг ўзлари бошқа муҳтожларга ёрдам бера бошладилар. Муҳожирлардан ҳазрати Абдурраҳмон ибн Авф (Аллоҳ ундан рози бўлсин) Шом сафаридан келган савдо молларини туялари билан бирга Мадина камбағалларига эҳсон қилганлар. 
Маълумки, инсон нуқсондан холи эмас. Аммо мусулмон ўз биродаридаги баъзи 
камчиликларни шартта юзига солмайди. Балки муносиб бир вақтда муносиб бир забон билан ҳамда танҳо бир жойда айтади ва насиҳат қилади. Биродарининг хатою камчиликларини ошкор-оммавий айтиш жоҳилларнинг ҳаракатидир. Зеро, бунинг фойдадан кўра зарари кўпроқ бўлади. Чунки ўртада ҳасад, кин-адоват, жанжаллар келиб чиқиши мумкин. Шунинг учун насиҳат қилувчилар, мутлақ танҳо бир жойда, ширин тил билан ўзининг камчиликларини ҳам бироз мисол келтириб, уни ўзидан совутиб, узоқлаштирмайдиган даражада ўгит беришлари лозим. Ҳар ҳолда, барчамиз насиҳатга муҳтожмиз. Бир-биримизни тўғри кузатган ҳолда тўғри йўлга чақиришимиз ҳам динимиз амри, ҳам дунёю охиратимизнинг саодати учун зарурдир. Файёзи Мутлақ ҳазратлари ҳаммамизга шундай гўзал хулқ эгаси бўлмоғимизни насиб айласин. 


Мўъминнинг сифатлари. Муҳаммад Зоҳид Қўтқу  
www.ziyouz.com кутубхонаси  

Oisha onamizdan rivoyat qilinadi: "Kechalardan birida Rasululloh alayhi salom shunday dedilar:" Ey Oisha,
har kecha quyidagi to'rt amalni bajarmasdan,uhlama:
* Qur'onni xatm qilmasdan;
*Mening va boshqa payg'ambarlarning shafoatlariga noil bo'lmasdan;
*Mo'minlarni xursand etmasdan;
*Haj qilmasdan".
Shu so'zlarni aytib namozga turdilar. Namozni tugatib,yonimga kelganlarida so'radim: "Ey Allohning Rasuli,
ota-onam,jonim Sizga fido bo'lsin!Siz aytgan to'rt amalni qisqagina muddat ichida qanday bajaraman?"
Rasululloh alayhi salom tabassum bilan dedilar:
-Ey Oisha, bu mushkul emas. Uch marta Ixlos va bir marta Fotiha surasini o'qish bilan Qur'onni hatm qilgan;
menga va boshqa payg'ambarlarga salavot aytish bilan shafoatimizga noil bo'lgan; avval jami mo'minlar,keyin o'zingga Allohdan
rahmat-mag'firat tilash bilan mo'minlarni hushnud etgan va quyidagi tasbehni o'qish bilan haj qilgan hisoblanasan:
"Subhanalloh valhamdulillah va la ilaha illallohu vahdahu la shariyka lah,lahul mulku va lahul hamdu va huva a'la
kulli shay'in qodiyr".

وَمَا مَدَحْتُ مُحَمَّداً بِمَقَالَتِى وَلٰكِنْ مَدَحْتُ مَقَالَتِى بِمُحَمَّدٍ عَلَيْهِ الصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ
(“Men so’zlarim bilan Muhammad (a.s.v)ni go’zallishtira olmadim , aslida so’zlarimni Muhammad Alayhissalotu Vassalam go’zallashtirdi”Imomi Rabboniy , Maktubot , 1;58)

Hа, bu so’z go’zаldir. Аmmо uni go’zаllаshtirib turgаn go’zаllаrning go’zаli bo’lmish аvsоfi Muhаmmаdiyаdir.
"O’n to’rt tomchi"ni o’z ichigа оlgаn "O’n to’rtinchi Lаm`а"ning
- BIRINCHI TOMCHISI. Bizgа Rоbbimizni tа`rif etguvchi uchtа buyuk, kulliy mu’аrrif bоr. Biri - bu kitоbi kоinоtdir. Ikkinchisi - bu ulkаn kitоbning eng buyuk оyаti bo’lmish Хоtаmul Аnbiyo аlаyhissоlаtu vаssаlаmdir. Uchinchisi - Qur`оni Аzimushshоndir.

Hоzir ikkinchi burhоni nоtiqiy bo’lgаn Хоtаmul Аnbiyo Alаyhissоlаtu Vаssаlаmni tаnimоg’imiz, tinglаmоg’imiz lоzim,
Hа, ul Burhоnning shахsi mа`nаviysigа bоq: Yer sаthi bir mаsjid, Mаkkа bir mеhrоb, Mаdinа bir minbаr, ul оchiq dаlil bo’lmish Pаyg’аmbаrimiz Alаyhissоlаtu Vаssаlаm butun аhli iymоngа imоm, butun insоnlаrgа хаtib, butun аnbiyogа rаis, butun аvliyogа sаyyid, butun аnbiyo vа аvliyodаn tаrkib tоpgаn bir zikr hаlqаsining sаr zоkiri... Ul Zоt shundаy bir nurli dаrахtki, butun аnbiyo u nurli dаrахtning hаyotbахsh ildizlаri, butun аvliyo esа, tаrоvаtli mеvаlаridir. Uning mo’’jizоtlаrigа istinоd etgаn jаmiki аnbiyo, kаrоmаtlаrigа e’timоd etgаn jаmiki аvliyo ul Zоtning hаr bir dа`vоsining tаsdiqigа imzо chеkаdilаr. Zеrо u لاَۤ اِلٰهَ اِلاَّ اللهُ dеr, shuni dа`vо qilаr. Butun o’ng vа so’l, yа’ni, mоziy vа mustаqbаl tаrаflаridа sаf tоrtib turgаn u nurоniy zоkirlаr аyni kаlimаni tаkrоr etib, yаkdillik ilа mа`nаn: "SОDАQTА VА BIL HАQQI NАTАQTА" (To’g’ri аytding vа hаqni so’zlаding) dеrlаr. Qаysi vаhimаchining hаddi bоrki, shundаy bеhisоb imzоlаr ilа quvvаtlаntirilgаn bundаy bir muddаоgа tumshuk suqsin.

- IKKINCHI TOMCHI . Ul nurоniy burhоni Tаvhid ikki qаnоtning yаkdilligi vа tаvоturidаn qаndаy kuch оlsа, хuddi shundаy, Tаvrоt vа Injil kаbi sаmоviy kitоblаrning(Хоshiyа) yuzlаb ishоrаtlаri, irhоsоtning* minglаb rаmzlаri, hоtiflаrning mаshhur bаshоrаti, kоhinlаrning mutаvоtur shаhоdаti, Shаqqi Qаmаr singаri minglаrchа mo’jizаlаrning dаlоlаti vа Shаriаtning hаqqоniyyаti ilа quvvаtlаntirgаnlаri vа tаsdiq etgаnlаridеk, uning zоtidа mаvjud g’оyаt mukаmmаl ахlоqi hаmidаsi, vаzifаsidа ko’ringаn bеnihоyа go’zаl vа yuksаk tаbiаti, kаmоli аmniyаtini vа quvvаti iymоnini vа g’оyаt bаlаnd ishоnchini vа nihоyаtdа sоg’lоm e’timоdini ko’rsаtаdigаn fаvqulоddа tаqvоsi, fаvqulоddа ibodiyаti, fаvqulоddа jiddiyаti, fаvqulоddа mаtоnаti, o’z dа`vоsidа bu zоt nihоyаt dаrаjаdа rоstgo’y ekаnini quyosh kаbi rаvshаn ko’rsаtаdi...

(Хоshiyа) Хusаyn Jisriy "Risоlаi Hаmidiyа" dеgаn аsаridа Tаvrоtu Injildаn bir yuz o’n to’rt ishоrаt tоpib kеltirgаn. U sаmоviy kitоblаr buzilgаndаn kеyinki shunchаlik ishоrаt tоpilgаn bo’lsа, dеmаk buzulmаsdаn аvvаl bundаn hаm ko’p vа аniq хаbаrlаr bo’lgаn.
* Irhоsоt - pаyg’аmbаrimiz Muhаmmаd (s.а.v.)ning nubuvvаtidаn аvvаl ko’rilgаn gаrоyuib hоllаrki, ulаr ul Zоtning pаyg’аmbаrligigа dаlоlаt qilgаndir.

- UCHINCHI TOMCHI. Аgаr хоhlаsаng, kеl, Аsri Sаоdаtgа, Jаzirаtul Аrаbgа bоrаmiz. Хаyolаn bo’lsа hаm, Uni vаzifа bоshidа ko’rib ziyorаt etаmiz.
Mаnа, qаrа: qаrshimizdа siyrаti go’zаl vа surаti hаm chirоyli mumtоz bir zоt turibdi. Ul Zоtki qo’lidа mo’`jiznаmо bir kitоb, lisоnidа hаqоyiqqа оshinо bir хitоb, butun bаni Оdаmgа, bаlki butun jin vа insgа vа fаrishtаlаrgа, bаlki butun mаvjudоtgа qаrаtа bir хutbаi аzаliyаni bildirmоqdа. Оlаmning yаrаtilish siri хususidаn аjib muаmmоni hаl vа shаrх etib, оchilmоg’i mushkul bo’lgаn kоinоt sirini fаth vа kаshf qilаrkаn, butun mаvjudоtdаn so’rаlgаn, butun аqllаrni hаyrаt ichrа mаshgul ettаn uch mushkul vа mudhish sаvоli аzimgа "Nimаsаn?", "Qаyеrdаn kеlding?", "Qаyеrgа kеtаsаn?" sаvоllаrigа ishоntiruvchi, mаqbul jаvоb bеrmоqdа.
- TO’RTINCHI TOMCHI. Bоq! Shundаy bir hаqiqаt ziyosini tаrаtmоqdаki, аgаr Uning ul nurоniy irshоdining dоirаi hаqiqаtidаn tаshqаridа turib kоinоtgа nаzаr sоlsаng, аlbаttа, kоinоtni bir umumiy mоtаmхоnа qiyofаsidа vа mаvjudоtni bir-birigа аjnаbiy, hаttо dushmаn qiyofаsidа vа jоnsiz jismlаrni dаhshаtli jаsаdlаr hukmidа, butun jоnlilаrni esа, zаvоl vа firоq qilichidаn аlаmzаdа yеtimlаr hukmidа ko’rаsаn. Endi bоshqаtdаn bоq: U sоchgаn nur ilа u umumiy mоtаmхоnа shаvq vа jаzbаgа cho’milgаn bir zikrхоnаgа аylаndi. U аjnаbiy vа dushmаn tuyulgаn mаvjudоt hаr biri bittаdаn do’st vа qаrdоsh hоlаtigа kirdi. Ulik kаbi ko’ringаn jоnsiz nаrsаlаr hаr biri bittаdаn munis mа’mur, bittаdаn tоbе` хizmаtkоr vаziyаtini оldi. Yig’lоqi vа shikоyаtchi kimsаsiz yеtimlаr esа, tаsbiх ichidа bittаdаn zоkir vа yoki vаzifаsidаn tаnаffus etаyotgаn bittаdаn shоkir surаtigа kirdi...


- BЕSHINCHI TOMCHI. Hаm kоinоtdаgi hаrаkаt, yаngilаnish, аlmаshinish, o’zgаrishlаr u nur ilа mа`nоsizlikdаn, аbаsiyyаtdаn vа tаsоdif o’yinchоqligidаn chiqib, hаr biri bittаdаn Mаktubоti Rаbbоniyyа, bittаdаn sаhifаi оyati tаkviniyа, bittаdаn оyinаi Аsmоi Ilоhiyyа shаklini оldilаr. Vа оlаm hаm bir kitоbi Hikmаti Sаmаdоniyyа mаrtаbаsigа chiqdi. Hаm, insоnni jаmiki hаyvоnоtdаndа tubаnlikkа tushirаdigаn chеksiz zаifligi vа оjizligi, fаqirligi vа ehtiyojlаri hаmdа butun hаyvоnlаrdаndа bаdbахt qilаdigаn, huzungа vа аlаmgа vа g’аmgа eltuvchi vоsitа bo’lmish uning аqli ul nur ilа nurlаngаndа insоn butun hаyvоnоt vа mахluqоtdаn yuqоrigа chiqаdi. Nurlаngаn u оjizligi, fаqirligi аqli ilа hаmdа niyoz ilа nоzаnin bir sultоn, nоlаsi ilа nоzdоr bir хаlifаi zаmin bo’lаdi. Dеmаk, u nur bo’lmаsа, kоinоt hаm, insоn hаm, hаttо hаmmа nаrsа hаm hеchlikkа tushаdi. Hа, аlbаttа, o’хshаshi yo’q bundаy bir kоinоtgа o’хshаshi yo’q shundаy bir Zоt lоzimdir. Yo’qsа, kоinоt hаm, fаlаklаr hаm bo’lmаsligi kеrаk.

- ОLTINCHI. TOMCHI. Ul Zоt bir sаоdаti аbаdiyyаning muхbiri vа hushhabarchisi, bir bеnihоyа rаhmаtning kоshifi vа e’lоnchisi, sаltаnаti Rububiyyаt go’zаlliklаrning dаlоlаtchisi vа tоmоshоbini, Аsmоi Ilоhiyyа хаzinаsining оchguvchisi vа nаmоyish etguvchi bo’lgаnidаn, Ungа u’budiyyаti jihаtidаn bоqsаng, bir misоli muhаbbаt, bir timsоli rаhmаt, bir shаrаfi insоniyyаt vа eng nurli bir sаmаrаi shаjаrаi хilqаt ekаnini ko’rаsаn. Risоlаti jihаtidаn bоqsаng esа, bir burhоni Hаq, bir sirоji hаqiqаt, bir shаmsi hidоyаt, bir vаsilаi sаоdаt ekаnini ko’rаsаn. Mаnа, qаrа: Ko’rinmаs chаqmоq kаbi Uning nuri Shаrqu G’аrbni qаndаy tutgаnini yеrning tеng yаrim vа insоniyаtning bеshdаn biri Uning hidоyаt hаdiyаsini qаbul etib, jоnini аsrаgаndеk аsrаyotir. Аmmо bizning nаfs vа shаytоnimizgа nimа bo’lgаnki, shundаy bir Zоtning butun dа`vоlаrining аsоsi bo’lgаn لاَۤ اِلٰهَ اِلاَّ اللهُ ni butun mаrtаbаlаri ilа birdаn qаbul etmаsin!...

- YЕTTINCHI TOMCHI. Mаnа, bir bоq: bu bеpоyon jаzirаdа оdаtlаrigа hаddаn tаshqаri bоg’lаngаn, vаhshi vа qаysаr turli хil qаvmlаrni tеzdа u оdаtlаrini vа u vаhshiy, хunuk ахlоqlаrini dаf’аtаn ildizi bilаn qo’pоrib vа dаf etib, butkul chirоyli ахlоq ilа ziynаtlаntirib, butun оlаmgа muаllim vа mаdаniy ummаtlаrgа ustоd аylаdi. Bоq! Insоnlаrni mаjburlаb emаs, bаlki аqllаrni, ruhlаrni, qаlblаrni, nаfslаrni fаth vа tаsхir etdi. Mахbubi qulub, muаllimi `uqul, murаbbiyi nufus, sultоni аrvоh bo’ldi.

- SАKKIZINCHI TOMCHI. Bilursаnki, kichik bir qаvmning tаmаki chеkishdаy bir kichik оdаtini kаttа bir hоkim ulkаn bir jiddiy g’аyrаt bilаnginа dоimiygа yo’qоtа оlаdi. Hоlbuki, bоq: bu Zоt kаttа-kаttа vа ko’p оdаtlаrni kаttа-kаttа inkоrchi vа qаysаr qаvmlаrdаn zоhirаn оz bir kichik kuch ilа, оz bir himmаt ilа, оz bir vаqtdа yo’qоtib, ulаrning o’rnigа qоn-qоnigа singаr dаrjаdа shundаy оliy bir хulq-аtvоrni o’rnаtdi vа qаrоr tоpdirdi. Bungа o’хshаsh yаnа judа ko’p хоriqо ishlаrni qildi. Хullаs, o’shа Аsri Sаоdаtni ko’rmаgаnlаrning ko’zlаrini Jаzirаtul Аrаbgа qаrаtаmiz. Mаyli, yuzlаb fаylаsuflаrni оlib u yеrgа bоrsinlаr. Yuz yil ishlаsinlаr, Ul Zоtning o’z dаvrigа nisbаtаn bir yildа qilgаn ishlаrining yuzdаn birini hаm qilа оlurlаrmi, аjаbо?

- TO’QQIZINCH TOMCHI . Yаnа bilursаnki, kichik bir jаmоа оrаsidа kichik bir mаsаlаdа, munоzаrаli bir dа`vоdа uyаlmаy, qo’rqmаsdаn (bеpаrvо) аrzimаs, аmmо hijоlаtli bir yolg’оnni hiylаsini dushmаnlаri sеzmаydigаn dаrаjаdа tа`sirlаnmаy vа tаrаddudlаnmаy so’ylаy оlmаydi.
Endi bu Zоtgа bоq: judа kаtgа bir vаzifа ilа vаzifаlаngаn judа buyuk bir vаzifаdоr judа buyuk bir hаysiyyаt ilа, judа kаttа bir аmniyyаtgа muhtоj bir hоldа g’оyаt kаttа bir jаmоаt оrаsidа, judа kаttа dushmаnlik, хusumаt qаrshisidа, g’оyаt ulkаn mаsаlаlаrdа, judа buyuk bir dа`vоdа judа buyuk bir erkinlik ilа bеmаlоl, tаrаddudsiz, nаtijаsidаn хоtirjаm hоldа, sаrоsimаgа tushmаsdаn, sаmimiy bir sоflik vа buyuk bir jiddiyаt ilа, g’аnimlаrning tоmirlаrigаchа tеgаdigаn dаrаjаdа qаttiq vа ulviy bir surаtdа аytgаn so’zlаrigа hеch хilоf bo’lishi mumkinmi? Hеch hiylа аrаlаshgаn bo’lishi mumkinmi? Hаshа vа kаllа? (Аslо vа hеch qаchоn!)
اِنْ هُوَ اِلاَّ وَحْىٌ يُوحٰى
Hа, hаq аldаmаydi, hаqiqаtbin аldаnmаydi. Uning hаq mаslаgi hiylаgа muhtоj emаs. Hаqiqаtbinning ko’zigа хаyolning hаqiqаt bo’lib ko’rinishigа, uni аldаshgа hеch bir hаddigа sig’mаs...

- O’NINCHI TOMCHI. Nаqаdаr qiziqtirguvchi, nаqаdаr jоzibаli, nаqаdаr zаrur vа nаqаdаr dаhshаtli hаqiqаtlаrni ko’rsаtаyotgаnini vа mаsаlаlаrni isbоt etаyotgаnini, mаnа, ko’r.

Bilursаnki, insоnni eng ko’p hаrаkаtgа kеltirаdigаn nаrsа - qiziqishdir. Hаttо sеngа аytilsаki: "Yаrim umringni, yаrim mоlingni bеrsаng, оydаn vа mushtаriydаn biri kеlib, оydа vа mushtаriydа nimаlаr bоr-yo’qligidаn, аhvоlidаn sеngа хаbаr bеrаdi, hаm istiqbоlingni - bоshingа nimаlаr kеlishini to’g’ri аytib bеrаdi", dеsа, qiziqsаng, bеrаsаn hаm.
Hоlbuki, bu Zоt shundаy bir Sultоnning хаbаrlаrini so’ylаyotirki, u Sultоnning mаmlаkаtidа оy bir pаshshа kаbi bir pаrvоnа аtrоfidа аylаnаdi. Yer bo’lmish u pаrvоnа esа, o’z nаvbаtidа bir chirоqning аtrоfidа sаyr etаdi vа quyosh bo’lmish u chirоq esа, u Sultоnning minglаrchа mаnzillаri ichrа bir mеhmоnхоnаsidаgi minglаrchа chirоqlаr ichrа bir chirоqdir. Hаm, shundаy аjоyib bir оlаmdаn hаqiqiy qilib bаhs etmоqdа vа shudnаy bir inqilоbdаn хаbаr bеrmоqdаki, minglаb Yer kurrаsi bоmbа bo’lib pоrtlаsа, bu qаdаr аjib bo’lоlmаs. Bоq! Uning tilidаn:
اِذَا السَّمَاۤءُ انْفَطَرَتْ * اِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ * اَلْقَارِعَةُ
kаbi surаlаrni eshit... Hаm shundаy bir istiqbоldаn rоst хаbаr bеrmоqdаki, bu dunyoviy istiqbоl ungа nisbаtаn bir tomchi sаrоb hukmidаdir. Hаm, shundаy bir sаоdаtdаn judа jiddiy rаvishdа хаbаr bеrmоqdаki, butun dunyoviy sаоdаt, ungа nisbаtаn оlgаndа, bir o’tkinchi chаqmоq bilаn sаrmаdiy quyoshning nisbаti kаbidir.

- O’N BIRINCHI TOMCHI. Bundаy аjib vа muаmmоsifаt bu kоinоtning pаrdаi zоhiriyаsi оstidа аlbаttа vа аlbаttа bundаy аjоyibоtlаr bizni kutmоqdа. Bundаy аjоyibоtdаn bizgа хаbаr bеrish uchun shundаy хоriqо vа fаvqulоtdа mo’`jizаkоr bir Zоt lozimdir. Hаm, bu Zоtning хаtti-hаrаkаtidаn mа`lum bo’lmоqdаki, U ko’rgаn, ko’rmоqdа vа ko’rgаnini so’ylаmоqdа. Hаm, "Bizni nе`mаtlаri ilа pаrvаrish qilgаn shu Sаmоvоt vа Аrzning ilоhi bizdаn nimа istаydi, nimаlаrni qilsаk rоzi bo’lаdi?" - shu hаqdа bizgа judа sоg’lоm bir dаrs bеrmоqdа. Hаm, bulаr kаbi yаnаdа ko’p mаrоqli, kеrаkli hаqоyiqdаn dаrs bеrgаn bu Zоtgа qаrаb yugurmоq, hаr ishni qo’yib Uni tinglаmоq lоzim bo’lgаni hоldа, аksаr insоnlаrgа nimа bo’lgаnki; gаrаng, ko’r, bаlki tеlbа bo’lgаnlаrki, bu hаqiqаtni ko’rmаydilаr. Bu hаqiqаtni eshitmаydilаr, аnglаmаydilаr!..
- O’N IKKINCHI TOMCHI. Хullаs, bu Zоt bu mаvjudоt Хоliqining vаhdоniyаtining hаqqоniyyаti dаrаjаsidа hаq bir burhоni nоtiq, bir dаlili sоdiq bo’lgаni kаbi, Hаshrning vа sаоdаti аbаdiyyаning hаm bir qаt`iy burhоni, bir pоrlоq dаlilidir. Bаlki u Zоt хuddi hidоyаti ilа sаоdаti аbаdiyyаning sаbаbi husuli vа vаsilаi vusuli bo’lgаni kаbi, duоsi ilа, niyozi ilа ul sаоdаtning sаbаbi vujudi vа vаsilаi ijоdidir.
Hаshr mаs`аlаsidа kеlgаn ushbu sirni mаqоm munоsаbаti ilа bu yеrdа tаkrоr etаmiz.
Хullаs, qаrа!.. Ul Zоt shundаy bir sоlаti kubrоdа, duо etmоqdаki, go’yo bu jаzirа, hаttо butun Zаmin Uning аzаmаtli nаmоzi tufаyli nаmоz o’qir, niyoz etаr. Hаm U sоlаti kubrоni shundаy bir Jаmоаti uzmоdа niyoz etаrki, go’yo bаni Оdаmning Hаzrаti Оdаmdаn tо аsrimizgаchа, bаlki qiyomаtgаchа butun nurоniy vа kоmil fаrzаndlаri Ungа itоаtkоrlik ilа iqtidо etib, duоsigа оmin dеydilаr. Qаrа, hаm shundаy bir hоjаti оmmа uchun duо etmоqdаki, nаfаqаt аhli аrz, bаlki аhli sаmоvоt, bаlki butun mаvjudоt Uning niyozigа ishtirоk etib: "Оh... yo Rоbbаnо! Bеr, biz hаm istаymiz", dеmоqdаlаr. Yаnа qаrа! Shundаy хаzinоnа, shundаy mаhbubоnа, shundаy mushtоqоnа, shundаy tаzаrrukоrоnа istаmоqdаki, butun kоinоtni yig’lаttirib, duоsigа ishtirоk ettirmоqdа.

Bоq, hаm shundаy bir mаqsаd, shundаy bir g’оyа uchun duо etmоqdаki, insоnni vа оlаmni bаlki butun mахluqоtni аsfаli sоfiliyn bo’lgаn fаnоyi mutlаqqа qulаshdаn, qiymаtsizlikdаn, fоydаsizlikdаn а’lоyi ‘illiyyin bo’lgаn qiymаtgа, bаqоgа, ulkаn vаzifаgа chiqаrmоqdаdir.
Bоq, hаm shundаy yuksаk bir fizоri istimdоtkоrоnаlik ilа istаyаpti, yolvоryаptiki, go’yo butun mаvjudоtgа, sаmоvоtgа, аrshgа eshittirib, sаjdа ettirib, duоsigа: "Оmin, Аllоhummа, оmin", dеdirtyаpti. Qаrа, hаm shundаy Sаmi’ vа Kаriym bir Qоdiyrdаn, shundаy Bаsiyr vа Rоhiym bir Аliymdаn hоjаtini istаmоqdаki, bilmushоhаdа, U Zоt eng ko’rinmаs bir jоnlinin eng pinхоniy bir hоjаtini, bir niyozini hаm ko’rаdi, eshitаdi, qаbul etаdi, mаrhаmаt ko’rsаtаdi. Lisоni hоl bilаn bo’lsаdа, ijоbаt qilаdi. Shundаy hаkiymоnа, bаsiyrоnа, rоhiymоnа surаtdа bеrаdiki, u tаrbiyа vа tаdbir shundаy Sаmi’ vа Bаsiyrgа mахsus, shundаy bir Kаriym vа Rоhiymgа хоsdir...

O’N UCHINCHI TOMCHI. Аjаbо, butun bаni Оdаmning fоzillаrini оrqаsigа оlib, Yer ustidа turib, Аrshi а`zаmgа yuzlаngаn hоldа qo’l оchib duо qilаyotgаn bu shаrаfi nаv`i insоn1 vа fаridi kаvni zаmоn2 vа bihаqqin fахri kоinоtni3 istаmоqdа? Bоq, tinglа: аbаdiy sаоdаt istаmоqdа. Bаqо istаmоqdа. Diydоr istаmоqdа. Jаnnаt istаmоqdа. Hаm mаvjudоt оynаlаridа hukmlаrini vа jаmоllаrini ko’rsаtgаn butun Аsmоi Qudsiyyаi Ilоhiyy ilа birgа istаmоqdа. Hаttо аgаr Rаhmаt, Inоyаt, Hikmаt, Аdоlаt ismlаri kаbi hisоbsiz u mаtlublаrning ijоbаtigа sаbаblаr bo’lmаgаnidа hаm, bu Zоtning birginа duоsi bаhоrimizning ijоdi qаdаr qudrаtigа yеngil bo’lgаn shu Jаnnаtning bаrpо etilishigа sаbаb bo’lа оlаr edi.
1. Shаrаfi nаv`i insоn - Insоniyаtning shаrаfi -pаyg’аmbаrimiz А.S.V.
2. Fаridi kаvni zаmоn - Bоrligi dunyodа yаg’оnа bo’lgаn zоt - pаyg’аmbаrimiz А.S.V.
3. Bihаqqin fахri kоinоt - Kоinоtning hаq fахri - pаyg’аmbаrimiz А.S.V.



Hа Uning Risоlаti bu imtiхоn uyining оchilishigа (dunyoning yаrаlishigа) sаbаbiyаt bеrgаni kаbi, Uning ubudiyyаti hаm nаrigi dunyoning оchilishigа sаbаbdir. Аjаbо, аql vа hаqiqаt аhllаrigа:
لَيْسَ فِى اْلاِمْكَانِ اَبْدَعُ مِمَّا كَانَ
dеb аyttirgаn bu mаshhur оliy intizоm, rаhmаt ichindаgi bu qusursiz husni sаn`аt vа mislsiz Jаmоli Rububiyyаt shundаy bir chirkinlikni, shundаy bir mаrhаmаtsizlikni, shundаy bir intizоmsizlikni hеch qаbul etаrmiki, eng juz`iy, eng аhаmiyаtsiz оrzulаrni, оvоzlаrni аhаmiyаt bilаn eshitib, bаjо kеltirsindа, eng аhаmiyаtli, eng kеrаkli оrzulаrgа аhаmiyаtsiz qаrаb, ulаrni eshitmаsin, аnglаmаsin, bаjо kеltirmаsin? Аslо vа hеch qаchоn! Yuz ming kаrrа хаshа! Bundаy bir Jаmоli bundаy bir chirkinlikni qаbul etmаs. Chirkin bo’lmаs.
Ey sеn, хаyoliy hаmrоhim! Hоzirchа kifоyаdir, оrqаgа qаytmоg’imiz kеrаk. Yo’qsа, yuz sаnа bu zаmоndа, u jаzirаdа qоlsаk hаm, ul Zоtning g’аrоibi ijrоatidаn vа аjоibi vаzоifidаn yuzdаn birisini hаm tаmоmаn qаmrаb оlоlmаymiz vа tоmоshаsigа to’ymаymiz.
Endi kеl! Ustidаn o’tib kеlаdigаnimiz hаr аsrgа bir-bir nаzаr sоlаmiz. Bоq: hаr аsr u Shаmsi Hidоyаtdаn оlgаn fаyz ilа qаndаyin chеchаk оchmishlаr! Аbu Hаnifа, Shоfi’iy, Аbu Bоyаzid Bistоmiy, Shоhi G’аylоniy, Shоhi Nаqshbаndiy, Imоmi G’аzоliy, Imоmi Rоbbоniy kаbi milyonlаrchа munаvvаr mеvаlаr berаyotir. Ko’rgаnlаrimizning tаfsilоtini bоshqа vаqtgа qоldirib, u mo’`jizаkоr vа hidоyаt yo’lini ko’rsаtgаn Zоtgа bir tаlаy qаt`iy mo’jizаlаrigа ishоrаt etguvchi bir sаlоvоt kеltirmоg’imiz lоzim:

عَلٰى مَنْ اُنْزِلَ عَلَيْهِِِ الْفُرْقَانُ الْحَكِيمُ مِنَ الرَحْمٰنِ الرَّحِيمِ * مِنَ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ، سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَاَلْفُ اَلْفِ سَلاَمٍ بِعَدَدِ حَسَنَاتِ اُمَّتِهِ. عَلٰى مَنْ بَشَّرَ بِرِسَالَتِهِ التَّوْرٰيةُ وَاْلاِنْجِيلُ وَالزَّبُورُ * وَبَشَّرَ بِنُبُوَّتِهِ اْلاِرْهَاصَاتُ وَهَوَاتِفُ الْجِنِّ وَاَوْلِيَاۤءُ اْلاِنْسِ وَكَوَاهِنُ الْبَشَرِ * وَانْشَقَّ بِاِشَارَتِهِ الْقَمَرُ * سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَسَلاَمٍ بِعَدَدِ اَنْفَاسِ اُمَّتِهِ * عَلٰى مَنْ جَآئَتْ لِدَعْوَتِهِ الشَّجَرُ، وَنَزَلَ سُرْعَةً بِدُعَاۤئِهِ اْلمَطَرُ، وَاَظَلَّتْهُ الْغَمَامَةُ مِنَ الْحَرِّ * وَشَبَعَ مِنْ صَاعٍ مِنْ طَعَامِهِ مِاٰۤتٌ مِنَ الْبَشَرِ، وَنَبَعَ الْمَآءُ مِنْ بَيْنِ اَصَابِعِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ كَالْكَوْثَرِ، وَاَنْطَقَ اللهُ لَهُ الضَّبَّ وَالظَّبْىَ وَالْجِذْعَ وَالزِّرَاعَ وَالْجَمَلَ وَالْجَبَلَ وَالْحَجَرَ وَالْمَدَرَ صَاحِبِ الْمِعْرَاجِ وَمَا زَاغَ الْبَصَرُ * سَيِّدِنَا وَشَفِيعِنَا مُحَمَّدٍ اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَسَلاَمٍ بِعَدَدِ كُلِّ الْحُروُفِ الْمُتَشَكِّلَةِ فِى اْلكَلِمَاتِ الْمُتَمَثِّلَةِ بِاِذْنِ الرَحْمٰنِ فِى مَرَايَا تَمَوُّجاَتِ الْهَوَاۤءِ عِنْدَ قِرَاءَةِ كُلِّ كَلِمَةٍ مِنَ الْقُرْاٰنِ مِنْ كُلِّ قَارِئٍ مِنْ اَوَّلِ النُّزُولِ اِلٰۤى اٰخِرِ الزَّماَنِ. وَاغْفِرْ لَناَ وَارْحَمْناَ يَآ اِلٰهَنَا بِكُلِّ صَلاَةٍ مِنْهَا.. اٰمِينَ.

Ўтган ишни эслаб, унинг таъсирига тушиб хотирлаш ҳамда фожеаларга хафа бўлиш аҳмоқлик ва жинниликдир. Шунингдек, иродани синдириш ва ҳозирги ҳаётни совуриш ҳамдир. Ўтган ишнинг маълумотномалари ақлли кишилар наздида пинҳона тутилиб, оғиздан оғизга кўчирилмайди. У доимий унутиш зиндонига қулфланиб, бепарволик қамоқхонасига мустаҳкам арқон билан боғлангандир. У ҳеч қачон чиқиб кетмайди. Шу даражада ёпиладики, ёруғлик кўринмайди. Чунки ўтиб кетди ва тугади. Хафалик эса қайтиб келмайди, ғам эса ўнгланмайди, қийинчилик қайта бўлмайди, чунки у йўқ бўлиб кетди. Сен ўтган замон босинқирашида, йўқ бўлиб кетувчи соя остида яшама. Нафсингни мозий хаёлотидан сақла. Нима, сен сув анҳорнинг бошланган жойига қайтиб кетишини, қуёшнинг чиққан жойига кириб кетишини, бола она қорнига, сут кўкракка ва кўз ёши кўзга қайтишини хоҳлайсанми? Демак, ўтган замон учун таъсирланишинг, ундан безовта бўлиб, олови билан куйишинг, остонасига қулашинг қўрқинчли, даҳшатли хавф-хатардир. Ўтган замон дафтарини ўқишинг ҳозирги кунинг йўқ бўлиши, хатти-ҳаракатларинг парчаланиб, ҳозирги реал пайтингни барбод қилишдир. Аллоҳ умматлар нима қилишганини зикр қилиб: «Улар ўтиб кетган кишилардир», деб айтган (Бақара сураси, 134-оят).
Иш тугаб ўтиб бўлган, замон жуссасини ёриб кўришнинг ва тарих ғилдирагини қайтаришнинг фойдаси йўқ, ўтиб кетган ишга қайтиш худди унни яна тегирмонда ун қиламан, деган кишига ёки арраланган ўтин қипиғини қайтадан арралайман, деган одамга ўхшайди. Қадимда ўтганларга йиғловчи кишига «Йиғлаганинг билан ўликлар қабрдан чиқмайди», дейишган. Ҳайвонлар тилидан гапириб эшакка: «Нима учун етаклашганда судралмайсан?» дейилганда, у: «Ёлғонни ёмон кўраман», деган экан.
Бизнинг балоимиз шуки, ҳозирги нарсаларни рўёбга чиқаришдан ожизмиз-да, мозийга машғулмиз. Чиройли қасрларимизга беътибор бўлиб, эскирган харобаларга ўзимизни бахш этамиз. Агар инсону жин ўтмишни қайтаришга жам бўлса ҳам, асло уни қайтаролмайди. Чунки бу айни маҳолликдир.
Одамлар орқага қарамайди. Чунки шамол ҳам олдинга эсади, сув ҳам олдинга қараб оқади, карвон ҳам олдинга қараб юради. Сен ҳаёт қонунига хилоф қилма. 

Бугунги кунинг ҳақиқий кундир
Агар тонг орттирсанг, кеч бўлишини кутма, бугунги кунингга яраша яша! Яхшилигу ёмонлиги кетган ўтган кеча билан ҳам, ҳали келиб улгурмаган эрта билан ҳам яшамагин. Қуёши чиққан, наҳори етиб келган бугунги кунинг учун кифоялан. Гўёки умринг бир кун, сен яшаш абадийлигини шу кунинг учун қил, гўё бугун туғилгансан-да ва бугун ўласан. Ўтган замон ташвиши, ғам-ғуссаси билан, келажакнинг қўрқинчли шарпаси ва даҳшатли босимидан таъсирланма. Бор диққатинг, аҳамиятинг, ижодкорлигинг ва жидду жаҳдингни фақат бу кунинг учун қарат. Шундай экан, бугунги кунинг учун хушуъли намоз, тадаббурли тиловат, фикр юритиб хабардор бўлиш, қалб ҳозирлиги билан зикр, ишларда мувозанат, хулқларда яхшилик, ризқ тақсимотида розилик, кўринишга аҳамият, жисмга ғамхўрлик ва бошқаларга манфаат етказиш каби нарсаларни ўзингда мужассам қил.
Сен бугунги яшаётган ана шу кунингда соатларни тақсимлаб олиб, дақиқаларидан йиллар, сонияларидан ойларни барпо этишинг ва у кунда яхшилик қилиб, хайр-эҳсонлар улашиб, гуноҳларга истиғфор айтиб, Раббингни зикр қилиб, кетишингга тайёр бўлиб, бугунги кунингда шоду хуррамликда, омонлик ва хотиржамликда, ризқинг, аҳли аёлинг, болаларинг, вазифанг, уйинг ва илмий савиянгдан рози бўлиб яшайсан.
«Сенга ато қилган нарсани олгин ва шукр қилгувчилардан бўлгин. (Аъроф-114). Шунда бу кунингдан хафа бўлмасдан, безовталанмай, ғазаб, гина ва ҳасадга берилмасдан яшайсан.
Қалбинг доскаси ва ҳамда ёзув столинг устига «Бу кунинг ҳақиқий кунинг», деб ёзиб қўй. Агар иштаҳа қилган ҳолда бугун иссиқ нон есанг, кеча еган пўпанак босиб қотиб қолган нонинг ёки эртага ейдиган нонинг зарар берадими? Агар бугун ширин, булоқ суви ичсанг нима учун кеча ичган шўр, намакоб сувга хафа бўласан ёки эртага ичишинг мумкин бўлган, туриб қолган иссиқ сувга аҳамият берасан. Агар ўзингдаги қаттиқ ва ўткир ҳамда метин иродангни «Фақат бугун учун яшайман» назариясига бўйин сунтирсанг демак сен борлиғинг биносини, иқтидоринг юксалишини, амалинг соф бўлишини қўлга киритибсан. Шунда сен фақат, шу бугун лафзимни ширин қиламан, фаҳш, сўкиш ёки ғийбат сўзларни айтмайман. Фақат шу бугун уйимни, ёзув столимни тартиблайман дегин. Шунда пала-партишлик, сочилиб кетишлик бўлмайди. Фақат бугуним учун яшаб, жисмим тозалигига, кўринишимни яхшиланишига, устки кийим бошимни тузатиш, юришим, сўзим ва ҳаракатим мувозанатли бўлишига аҳамият бераман, дегин.
Фақат бу куним учун яшаб, раббим тоатига, намозимни энг чиройли кўринишда, нафлларга бойитилган ҳолда адо этишга, Қуръоним мажбуриятини бажаришга, китобларимга назар солишга, фойдали нарсаларни ёд олишга, манфаатли китобларни мутола қилишга киришаман.
Фақат куним учун яшаб, қалбимга фазилат уруғини экиб, ундан тиконли шохи бўлмиш ёмонликни яъни кибр, ажабланиш, риё, ҳасад, гина, алдов ва ёмон гумон каби нарсаларни таг-томири билан йўқ қиламан.
Фақат бугун учун яшаб бошқаларга манфаат бериб, эҳсон қиламан. Касал кўргани бораман, жанозада иштирок этаман, иккиланиб турганларни йўллаб қўяман, очларга овқат улашаман, қийналганларга таскин бераман, мазлум билан бирга тураман, бечора ҳолларга воситачи бўламан, жабрланганларга тасалли бераман, олимларни ҳурматини жойига қўяман, катталарга ҳурмат ва кичикларга иззатда бўламан. Фақат бугун учун яшайман, чунки ўтган иш ўтиб кетди, худди қуёш каби ботиб кетди. Ҳеч кетган нарсага йиғламайман ҳам, бирор лаҳза эслаш учун турганимни кўрмайсиз ҳам, чунки мозий бизни тарк қилиб, четлашиб, абадул-абад қайтмайдиган бўлиб кетган. Эй келажак! Сен ғайб оламидасан, мен эса хаёллар олами билан муомала қилмайман, нафсимни ваҳималарга сотмайман, йўқолувчи нарсаларга шошмайман, чунки «эрта» ҳеч нарса эмас, ҳали халқ қилинмаган, ҳеч ким уни ҳали эсламаган. Бу кунинг ҳақиқий кундир. Эй инсон! Ҳаётни энг чиройли сурати ва ҳолатини хоҳласанг, луғатдаги энг чиройли сўз «Бу кунинг ҳақиқий кундир», деган сўздир.

 masdar:www.islom.uz masdar:www.islom.uz

Расулимиз Муҳаммад (с.а.в.) одамларга дунёга ташвиқот қилиб эмас балки раббоний йўлни даъват этиш учун келдилар. У зотни бу йўлдаги даъватлари учун кон, ейиш учун боғ, яшаш учун қаср берилгани йўл. Бу йўлни яхши кўрган кишилар қашшоқ ҳаётга ҳам, қаттиқ машаққатга ҳам рози бўлиб байъат қилишди. Улар ўша пайтда жуда ҳам оз, ер юзида заиф, атрофларидаги одамлар йўқ қилиб ташлашидан хавфда юрган кишилар эди. Шу билан бирга бу эргашувчи кишилар у зотни қаттиқ яхши кўришар эди ана ўша саҳобалар дараларда қамал қилиниб, ризқлари тўсилиб, атрофга ёмон овоза бўлиб қолишди. Қариндошлари томонидан душманчиликка учраб, одамлардан қаттиқ озор кўришди. Шу билан бирга Расулуллоҳни (с.а.в.) қаттиқ яхши кўришар эди. Баъзилари қумликка судраб чиқилди, бошқаларини кенгликка олиб, боғлаб қўйилди. Кофирлар азоблашда бор маҳоратларини солишгани билан у зотни қаттиқ яхши кўришар эди.Ватанлари, ҳовлилари, аҳллари ва моллари тортиб олиниб гўдакликлари ва йигитликларини ўташган ўйингоҳларидан ҳайдашди, шу билан бирга у зотни қаттиқ яхши кўришар эди. Мўминлар у зотни даъватлари сабабли балога йўлиқиб, қаттиқ зарбага учрашди. Қийинчилик қаттиқлашганидан қалблари бўғизларига келиб қолиб, Аллоҳга нимадир гумонлари бўлгани билан бирга у зотни қаттиқ яхши кўришар эди. Уларни энг гуллаган ёшлик пайтлари яланғочланган қиличга рўпара бўлган ҳолатда бўлиб, бошлари кўм-кўк дарахт шоҳларига ўхшарди. Улар ичидаги кишилар ўлимга гўёки саёҳат каби ёки байрам кечасидек қаршилашар эди. Чунки улар Расулуллоҳни борича яхши кўришар эди. Уларни бирортасига мактуб бериб жўнатилса, ўша киши мактубни топширгандан кейин дунёга қайтмаслигини билса ҳам буйруқни адо қилаверар эди. Улардан бирортаси муҳим бир ишга юборилса ва у ўша муҳим иш уни ниҳояси эканини билса ҳам рози бўлиб кетаверар эди. Чунки улар Расулуллоҳни қаттиқ яхши кўрар эди.
Лекин нима учун улар Расулуллоҳни (с.а.в.) яхши кўриб, рисолатлари билан бахтли бўлиб, дастурларига хотиржам бўлиб, у зот келишларини хурсандлик билан олқишлаб, барча алам, машаққат, қийинчиликларни унутишди?!
Чунки уларда барча яхшилик ва хурсандчилик маъноларини ва барча яхшилик ва ҳақ аломатларини кўришди. Ҳақиқатда у зот ўз меҳрибонликлари билан улар қалбидаги нафратни совутдилар. Ўз сўзлари билан қалбларни шод қилардилар, руҳларини эса рисолат билан тўлдирардилар. У зот ўша саҳобалар қалбларига розиликни солиб, даъват йўлида қийинчилик сезмайдиган қилиб қўйгандилар. Нафсларига шундай бир ишончни жойладиларки, қаршиларидаги барча жароҳат, ранжиш ва кўнгилсизлик унутилиб кетар эди.
У зот ҳидоятлари билан уларни виждонлари сайқалланиб, кўзлари суннатлари ила ярақлаб, гарданларидан жоҳилият асоратларини бартараф этиб, устларидан бутпарастлик гуноҳларини аритиб, бўйинларидан ширк ва залолат қолдиқларини ечиб, руҳиятларидан гина ва адоват оташини ўчириб, шуурларига ишонч сувларини қуйдилар. Ана шунда улар нафслари тинчланиб, баданлари сокин бўлиб, қалблари тинчиб, асаблари тинчиди. Ҳақиқатда у зот билан бирга ҳаёт лаззатини топиб, у зотга яқин туриш билан ҳушчақчақлик, кенгликларида розилик, эргашишликда омонлик, буйруқларига бўйин эгишда нажотни ва иқтидо қилишда беҳожатликни топишди. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Дарҳақиқат, Биз сизни барча оламларга фақат раҳмат қилиб юбордик». (Анбиё-107).
«Албатта сиз (ўзингизга тушган ваҳий ёрдамида) тўғри йўлга етаклайсиз». (Шўро-52). 
«Уларни зулуматлардан нурга чиқарур». (Моида-16). 
«У (Аллоҳ) омийлар орасига ўзларидан бўлган, уларга (Қуръон) оятларини тиловат қиладиган, уларни (ширк ва жаҳолатдан) поклайдиган ҳамда уларга Китоб - Қуръон ва ҳикмат - ҳодисни ўргатадиган бир пайғамбарни (яъни Муҳаммад алайҳиссаломни) юборган Зотдир. Шак-шубҳасиз, улар (ўзларига пайғамбар келишидан) илгари очиқ залолатда эдилар». (Жума-2). 
«У пайғамбар) улардан юкларини ва устларидаги кишанларни олиб ташлайди». (Аъроф-157). 
«Аллоҳ ва Унинг пайғамбари сизларни абадий ҳаёт берадиган нарсага (яъни Ҳақ динга) даъват қилар экан, уни қабул қилинглар». (Анфол-24).




masdar: www.islom.uz

MULОHАZА

FIRQATLI VA G’URBATLI BIR YOLG’IZLIKDA FAJR VAQTIDA YEG’LAGAN BIR QALBNING YEG’LAGAN YEG’ILARIDIR….


SAHARLARDA ESAR SHAMOLI TAJALLIY
INOYAT HOH ZIDARGOHI ILOHIY
UYG’ON EY QALBIM VAQTI FAJRDA
UYG’ON EY KO’ZLARIM VAQTI SAHARDA
SAHARDIR AHLI ZANBNING TAVBAGOHI
QILKI TAVBA , QABUL ETAR G’UFRONI ZIDARGOHI ILOHIY….

Ey bu Mulоhаzаlаrni tinglаyotgаn do’stlаrim! Bilingizki, mеn g’аyriоdаtiy bir tаrzdа, yаshirilishi lоzim bo’lgаn qаlbimning Rоbbim оldidаgi yolvоrish vа niyoz vа munоjоtlаrini bа’zаn yozgаnimning sаbаbi, o’lim tilimni o’chirgаn vаqtlаrdа, tilimning o’rnigа kitоbimning so’ylаshini qаbulini Rаhmаti Ilоhiyаdаn umid qilmоqdir. Hа, qisqа bir umrdа hаdsiz gunоhlаrimgа kаffоrаt bo’lаdigаn, vаqtinchаlik tilimning tаvbа vа nаdоmаtlаri kifоyа qilmаydi. Sоbit vа bir dаrаjа dоimiy bo’lgаn kitоbning tili u ishgа ko’prоq yаrаydi. Хullаs yetti yil аvvаl, tаshvishli bir ruhiy hоlаt nаtijаsidа, Eski Firdavsningning kulishlаri yangi Firdavsning yig’ilаrigа аylаngаn hаngоmdа, yoshlikning g’аflаt uyqusidаn kеksаlik tоngidа uyg’оngаn bir оnimdа, shu munоjоt vа niyoz, Аrаbiy yozilgаndi. Bir qismining o’zbekcha mаzmuni shudirki:

------------------------
Ey Rаbbi Rаhiymim vа ey Хоliqi Kаriymim! Iхtiyorimning suiistе’mоli ilа mеning umrim vа yoshligim zоya bo’lib kеtdi. Vа u umr vа yoshlikning mеvаlаridаn qo’limdа аlаm bеruvchi gunоhlаr, хоrlik bеruvchi аlаmlаr, zаlоlаt bеruvchi vаsvаsаlаr qоlgаndir. Vа bu оg’ir yuk vа хаstа qаlb vа hijоlаtli yuz ilа qаbrgа yаqinlаshyаpmаn. Bil-mushоhаdа, ko’rа-ko’rа, g’оyаt sur’аtlа, o’ngu-chаpgа qаyrilоlmаy, iхtiyorsiz bir tаrzdа vаfоt etib kеtgаn yoru-do’st vа qаrindоshu аqrаbоlаrim kаbi, qаbr eshigigа yаqinlаshyаpmаn.

U qаbr bu fоniy dunyodаn аbаdiy firоq ilа аbаdul-оbоd yo’lidа qurilgаn, оchilgаn ilk mаnzil vа birinchi eshikdir. Vа mеn bоg’lаngаn vа mаftun bo’lgаn shu dоrul dunyo hаm, qаt’iy bir ishоnch ilа аnglаdimki, hаlоkаtgа mаhkumdir — kеtаr; fоniydir — o’lаr. Vа bilmushоhаdа, ichidаgi mаvjudоt hаm kеtmа-kеt, to’p-to’p bo’lib ko’chib kеtib g’оyib bo’lаdi. Хususаn, mеn kаbi nаfsi аmmоrаsi bоrlаrgа bu dunyo ko’p g’аddоrdir, mаkkоrdir. Bir lаzzаt bеrsа, ming аlаm bеrаdi, chеktirаdi. Bir uzum yеdirsа, yuz tаrsаki urаdi.

Ey Rаbbi Rаhiymim vа ey Хоliqi Kаriymim! كُلُّ اٰتٍ قَرِيبٌ sirri ilа mеn hоzirdаn ko’ryаpmаnki, yаqin bir zаmоndа mеn kаfаnimni kiydim, tоbutimgа mindim, do’stlаrim bilаn vidоlаshdim. Qаbrimgа yuzlаnib kеtаr ekаnmаn, Sеning dаrgоhi rаhmаtingdа, jаsаdimning hоli ilа, ruhimning tili bilаn bаqirib dеymаnki: «Аl-оmоn! Аl-оmоn! Yo Hаnnоn! Yo Mаnnоn! Mеni gunоhlаrimning hijоlаtidаn qutqаr!»

Mаnа, qаbrimning bоshigа yеtib kеldim. Bo’ynimgа kаfаnimni ilib, qаbrim bоshidа uzаngаn jismim uzrа turdim. Bоshimni dаrgоhi rаhmаtinggа ko’tаrib, bоr quvvаtim ilа fаryod etib nidо etyаpmаnki: «Аl-оmоn! Аl-оmоn! Yo Hаnnоn! Yo Mаnnоn! Mеni gunоhlаrimning оg’ir yuklаridаn хаlоs аylа!»

Mаnа, qаbrimgа kirdim, kаfаnimgа o’rаndim. Ko’tаrib kеlgаnlаr mеni tаshlаb kеtdilаr. Sеning аvfu-rаhmаtinggа intizоrmаn. Vа bilmushоhаdа ko’rdimki, Sеndаn bоshqа хаlоskоr vа nаjоt bеruvchi yo’q. Gunоhlаrimning chirkin yuzidаn vа mа’siyаtning vаhshiy shаklidаn vа bu mаkоnning tоrligidаn bоr quvvаtim-lа nidо etib, dеymаn:
«Аl-оmоn! Аl-оmоn! Yo Rаhmоn! Yo Hаnnоn! Yo Mаnnоn! Yo Dаyyon! Mеni chirkin gunоhlаrimning hаmrоhligidаn qutqаr! Yerimni kеngаytir! Ilоhiy! Sеning rаhmаting хаlоskоrimdir vа Rаhmаtаn lil-Оlаmiyn bo’lgаn Hаbibing Sеning rаhmаtinggа erishish uchun vаsilаmdir. Sеndаn shikоyаt emаs, bаlki nаfsimni vа hоlimni Sеngа shikоyаt qilаmаn».

«Ey Хоliqi Kаriymim vа ey Rаbbi Rаhiymim! Sеning Firdavs ismli mахluqing vа mаsnu’ing vа bаndаng hаm оsiy, hаm оjiz, hаm g’оfil, hаm jоhil, hаm хаstа, hаm хоr, hаm nоlоyiq, hаm gunоhkоr, hаm egasidan qоchgаn bir qul hоlidа yugirma olti yildаn kеyin nаdоmаt qilib Sеning dаrgоhinggа qаytishni istаydi. Sеning rаhmаtinggа iltijо etyаpti. Hаdsiz gunоh vа хаtоlаrini e’tirоf etyаpti. Vаhimаlаrgа vа turli-tumаn kаsаlliklаrgа mubtаlо bo’lgаn, endi Sеngа tаzаrru vа niyoz etyаpti. Аgаr kаmоli rаhmаting ilа uni qаbul qilsаng, mаg’firаt аylаb rаhmаtinggа оlsаng, zоtаn bundаy qilish Sеning shа’ningdir, chunki Аrhаmur-Rоhimiynsаn. Аgаr qаbul etmаsаng, Sеning eshigingdаn bоshqа qаy eshikgа bоrаmаn? Qаy eshik bоr? Sеndаn bоshqа Rаbb yo’qki, dаrgоhigа bоrilsа. Sеndаn bоshqа hаq mа’bud yo’qki, ungа iltijо etilsа!»

“Bir tijorat qilmadim , naqdi umr bo’ldi habo,
Yo’lga keldim , lokin ko’chgan jumla karvon behabar.
Yeg’lab nolon etib , tushdim yo’lga tanho g’arib ,
Diyda giryon ,siyna biryon , aqil hayron be habar”….

Foniy dunyo ichra ,abadiy Jannatul Firdavsga nomzod Firdavs….


لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اَنْتَ وَحْدَكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ اٰخِرُ الْكَلاَمِ فِى الدُّنْيَا وَ اَوَّلُ الْكَلاَمِ فِى اْلاٰخِرَةِ وَفِى الْقَبْرِ: اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اللهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ تَعَالٰى عَلَيْهِ وَسَلَّمَ

...............BISMILLAHIRROHMANIRROHIM .....................

BISMIHI SUBHANAHU VA IN MIN SHAYIN ILLA YUSABBIHU BIHAMDIHI ...ASSALAMU A'LAYKUM VA A'LA RUFAQOIKUM...

Birinchi savol: «Hazrati Odamning (a.s.) jannatdan chiqarilishi va bir qism bani odamni (odam bolalarini) jahannamga kiritilishi qanday hikmatga asoslangan?
Aljavob: Hikmati – vazifa yuklanishidir. Shunday bir vazifaning ma`muri qilib yuborilganki, insonning barcha ma`naviy taraqqiyotlari; va insondagi barcha iste`dodlarining ochilishi va boyishi; va insonning mohiyati barcha Ilohiy ismlarga jome` bir oyna bo’lishi, ul vazifaning natijasidandir. Agar Hazrati Odam Jannatda qolsaydi, maloika kabi maqomi sobit qolardi, insoniy iste`dodlari inkishof etmasdi (ya`ni, ochilmasdi). Holbuki, o’zgarmas maqom sohibi bo’lgan maloikalar ko’p bo’lib, u tarz ibodat uchun insonga ehtiyoj yo’qdir. Balki hikmati Ilohiya cheksiz maqomlarni bosib o’tuvchi bo’lgan insonning iste`dodiga muvofiq bir taklif diyorini taqozo etgani uchun, maloikalarning aksi o’laroq, fitratlarining taqozosi bo’lmish ma`lum gunoh bilan Jannatdan chiqarildi. Demak Hazrati Odamning Jannatdan chiqarilishi ayni hikmat va mahzi rahmat bo’lgani kabi, kofirlarning Jahannamga kiritilishi ham haqdir va adolatdir.
O’ninchi So’zning Uchinchi Ishorasida aytilgani kabi, garchi kofir oz bir umrda bir gunoh ishlagan bo’lsa-da, ammo u gunoh ichida nihoyasiz bir jinoyat bor. Chunki kufr butun koinotni tahqirlashdir, qiymatini tushirishdir va barcha masnuotning Vahdoniyatga bo’lgan shahodatlarini yolg’onga chiqarishdir va mavjudot oynalarida jilvalari ko’ringan Ilohiy Ismlarni kamsitishdir. Shuning uchun, mavjudotning haqqini kofirdan olish uchun, mavjudotlar sultoni bo’lgan Qahhori Zuljalolning kofirlarni abadiy Jahannamga otishi ayni haq va adolatdir. Chunki cheksiz jinoyat cheksiz azobni istaydi.
Ikkinchi savol: «Shaytonlarning yaratilishi va ijod qilinishi nima uchundir? Janobi Haq shaytonlarni va yomonliklarni yaratgan ekan, buning hikmati nedir? Yomonlikning yaratilishi yomon emasmi, qabihning yaratilishi qabih bo’lmaydimi?»
Aljavob: Aslo, yomonlikning yaratilishi yomon emas, balki yomonlikni kasb qilish yomondir. Chunki yaratish va ijod umumiy natijalarni ko’zda tutadi, kasb esa, xususiy bir tashabbus bo’lgani uchun, xususiy natijalarni ko’zda tutadi. Masalan, yomg’ir yog’ishining minglab natijalari bor bo’lib, barchasi ham go’zaldir. Suiixtiyori ila ba`zilar yomg’irdan zarar ko’rsa, «Yomg’irning ijodi rahmat emas», deyolmaydi; «Yomg’irning yaratilishi yomonlikdir», deya hukm chiqarolmaydi. Balki suiixtiyori ila va kasbi ila o’zi uchun yomonlik bo’ldi. Hamda otashning yaratilishida ko’p foydalar bor bo’lib, barchasi ham xayrlidir. Biroq, ba`zilar suikasbi ila va suiiste`moli ila otashdan zarar ko’rsa, «Otashning yaratilishi yomondir», deyolmaydi. Chunki otash faqat uni yoqish uchun yaratilmagan, balki u o’zining suiixtiyori ila ovqatini pishirgan otashga qo’lini tiqdi va bu xizmatkorini o’ziga dushman qildi.
Alhosil: Ko’p xayrlar hosil bo’lishi uchun oz yomonlik qabul qilinadi. Agar oz bir yomonlik bo’lmasin deb, ko’p xayrlarni hosil qiluvchi o’sha birgina yomonlik tark etilsa, u holda ko’p yomonliklarga yo’l qo’yilgan bo’ladi. Masalan, jihodga askar yuborishda, albatta, ba`zi juz`iy va moddiy va badaniy zarar va yomonliklar bo’ladi. Ammo jihod qilishda ko’p xayrlar borki, Islom kofirlarning istilosidan qutuladi. Agar, o’sha oz yomonligi bo’lgani uchun, jihod tark etilsa, u holda ko’p xayrlar ketgandan so’ng, ko’p yomonlik keladi. Bu aynan zulmdir. Ham masalan, gangrena bo’lgan va kesilishi lozim bo’lgan bir barmoqning kesilishi xayrdir, yaxshidir. Holbuki, zohiran yomonlikka o’xshaydi. Biroq, barmoq kesilmasa, qo’l kesiladi; ko’p yomonlik bo’ladi.
Xullas, koinotdagi yomonliklarning, zararlarning, balolarning va shaytonlarning va zararkunandalarning yaratilishi va ijod qilinishi yomon va chirkin emasdir. Chunki muhim bo’lgan ko’p natijalar uchun yaratilgandirlar. Masalan, maloikalarga shaytonlarning hujumi bo’lmagani uchun taraqqiyotlari yo’qdir; maqomlari sobitdir, o’zgarmaydi. Shuning kabi, hayvonotning ham, shaytonlar ularga hujum qilmagani uchun martabalari sobitdir, noqisdir. Insoniyat olamida esa taraqqiyot va tanazzul martabalari cheksizdir. Namrudlardan, Fir`avnlardan tortib, to siddiqiyni avliyo va anbiyolarga qadar g’oyat uzun bir taraqqiyot masofasi bor.
Xullas, ko’mir kabi bo’lgan tuban ruhlarni olmos kabi bo’lgan oliy ruhlardan ajratish va farqini ochish uchun, shaytonlarni yaratish bilan va taklif siri va anbiyolarni yuborish bilan, imtihon va tajriba va jihod va musobaqa maydoni ochilgan. Agar mujohada va musobaqa bo’lmasaydi, insoniyat ma`danidagi olmos va ko’mir hukmida bo’lgan iste`dotlar barobarligicha qolardi. A`loi Illiyindagi Abu Bakris-Siddiqning ruhi Asfali Sofiliyndagi Abu Jahlning ruhi bilan bir saviyada qolgan bo’lardi. Demak shaytonlar va yomonliklarning yaratilishi buyuk va umumiy natijaga qaratilgani uchun, ijod qilinishlari yomonlik emas, chirkin emas; balki suiiste`mollardan va kasb deyilgan xususiy tashabbusdan kelgan yomonliklar, chirkinliklar inson amaliga oiddir; Ilohiy ijodga oid emasdir.
Agar savol bersangizki: Anbiyolarning yuborilishidan va shu bilan birga shaytonlarning mavjudligidan aksariyat insonlar kofir bo’lmoqda, kufrga kirmoqda, zarar ko’rmoqda. «Alhukmu lil-aksar» (ya`ni, hukm ko’pchilikka qarab qilinadi) qoidasiga ko’ra, ko’pchilik undan yomonlik ko’rsa, u holda yomonlikni yaratish yomonlik bo’lmaydimi, hatto anbiyolarning yuborilishi ham rahmat emas deyilmaydimi?
Aljavob: Sonning sifatga nisbatan ahamiyati yo’q. Asl ustunlik sifatga qarab belgilanadi.
Masalan, yuzta xurmo danagi bor deylik. Ular yer ostiga ko’milib, suv berilmasa va hech bir kimyoviy muomalani ko’rmasa va hayot uchun bo’ladigan kurashlarga duch kelmasa, o’sha yuz so’m qiymatidagi yuzta danakning o’zi qoladi. Ammo sug’orilib, hayot uchun bo’ladigan kurashlarga duch kelganida, suimijozi tufayli saksontasi buzilsa-da, qolgan yigirmatasidan yigirmata mevador xurmo daraxti yetishsa, «Sug’orilgani yomon bo’ldi, aksariyati buzildi,» deya olasanmi. Albatta deyolmaysan. Chunki u yigirmata yigirma ming hukmiga o’tdi. Saksontani yo’qotgan va yigirma mingni qozongan zarar qilgan bo’lmaydi, yomonlik ko’rgan hisoblanmaydi.
Ham, masalan, tovus qushining tuxumidan yuz dona bo’lsa, tuxum e`tibori ila besh yuz tiyin turadi. Biroq o’sha yuzta tuxumni tovusga bostirilsa... Saksontasi buzilib, yigirmatasi yigirmata tovus qushiga aylansa, «Ko’p zarar bo’ldi, bu ish yomon bo’ldi, bu kurk tovusning bosishi ziyon bo’ldi,» deyish mumkinmi? Yo’q, unday emas, balki xayrli bo’ladi. Chunki butun tovus zoti va butun tuxum toifasi to’rt yuz tiyin bahosida bo’lgan saksonta tuxumni yo’qotib, sakson so’m qiymatida bo’lgan yigirmata tovus qushi bilan boyidi.
Xullas, bashariyat anbiyolarning yuborilishi ila, taklif siri ila, mujohada ila, shaytonlar bilan kurash ila qozongan yuz minglab anbiyolar va millionlab avliyo va milliardlab asfiyolar kabi insoniyat olamining quyoshlari, oylari va yulduzlari bilan boyib, son jihatdan ko’p va sifat jihatidan ahamiyatsiz va zararli hayvonlar navidan bo’lgan kofirlarni va munofiqlarni yo’qotdi.
Uchinchi Savol: Janobi Haq musibatlarni beradi, balolarni yog’diradi. Xususan ma`sumlarga, hatto hayvonlarga bu zulm emasmi?
Aljavob: Aslo! Mulk Unikidir. Mulkida istaganicha tasarruf qiladi. Ham, ajabo, san`atkor bir zot, bir haq evaziga seni modellikka yollab, g’oyat san`atkorona tikkan chiroyli bir libosni senga kiydirsa; hunarini va mahoratini ko’rsatmoq uchun qisqartirsa, uzaytirsa, bichsa, kessa; seni o’tirgizib turgizsa... Sen unga: «Meni go’zallashtirgan libosni xunuklashtirding, meni o’tirgizib, turgizib zahmat berding», deya olasanmi? Albatta deyolmaysan. Desang, devonalik qilgan bo’lasan. Aynan shuningdek, Sone`i Zuljalol ko’z, quloq, til kabi tuyg’ular bilan ziynatlangan g’oyat san`atkorona bir vujudni senga kiydirgan. Turfa xil ismlarining naqshlarini ko’rsatmoq uchun seni xasta qiladi, mubtalo etadi, och qo’yadi, to’q qiladi, suvsiz qoldiradi... Shu kabi ahvollarga soladi. Hayotning mohiyatini quvvatlashtirmoq va ismlarining jilvasini ko’rsatmoq uchun, seni bunday ko’p holatlarda kezdiradi. Sen agar: «Meni nechun bunday musibatlarga mubtalo qilyapsan?» desang, misolda ishora qilingani kabi, yuzta hikmat seni og’zingni yopadi.
Zotan sokinlik, turg’unlik, harakatsizlik, bir maromda qolish, to’xtash – bir navi yo’qlikdir, zarardir. Harakat va o’zgarish mavjudlikdir, xayrdir. Hayot harakat bilan kamol topadi, balolar vositasida taraqqiy qiladi. Hayot ismlarning jilvasi ila xilma-xil harakatlarga mazhar bo’ladi, soflashadi, quvvat topadi, inkishof etadi, mohiyati ochiladi, kengayadi. O’z taqdirining yozilishida harakatlanayotgan qalam sifatida vazifasini ado etadi. Uxroviy ajrlarga layoqat kasb etadi.

………………………BISMILLAHIRROHMANIRROHIM………………………

Bu dunyo hayotida eng baxtiyor udirki, dunyoni bir askariy musofirxona deb hisoblasin va shunday e`tiqod qilsin va shunga ko’ra harakat qilsin. Va shunday e`tiqodi bilan, eng buyuk martaba bo’lmish rizo martabasini tezda qo’lga kirita oladi; sinuvchi shisha parchasi uchun doimiy bir olmosning narxini berib qo’ymaydi; istiqomat va lazzat ila hayot kechiradi. Ha, dunyoga oid ishlar – sinishga mahkum shishalar hukmidadir. Boqiy bo’lgan oxiratga oid ishlar esa, g’oyat sof olmoslar qiymatidadir.
Insonning fitratidagi shiddatli tashvish va haroratli muhabbat va dahshatli hirs va qaysarlarcha talab va hokazo kuchli hissiyotlar oxiratga oid ishlarni qozonmoq uchun berilgandir. U hissiyotni shiddatli bir suratda foniy dunyoning o’tkinchi ishlariga qaratmoq, foniy va sinuvchi shishalarga boqiy olmos narxini bermoq demakdir. Shu munosabat bilan xotirga kelgan bir nuqtani bayon etamiz. Ya`ni:
Ishq – shiddatli bir muhabbatdir. U foniy mahbublarga qaratilganida, ul ishq yo o’z sohibini doimiy bir azob va alamda qoldiradi va yohud u majoziy mahbub ul shiddatli muhabbatning qiymatiga arzimagani uchun boqiy bir mahbubni izlatadi; ishqi majoziy ishqi haqiqiyga aylanadi.
Xullas, insonda minglab hissiyotlar bor. Har birining ishq kabi ikkita martabasi bor. Biri majoziy, biri haqiqiy.
Masalan, ertangi kun tashvishi har kimda bor. Shiddatli bir suratda tashvishga tushganda ko’radiki: u tashvishlangan kelajagiga yetishish uchun qo’lida hujjat yo’q, hamda rizq jihatidan kafolatlangan va qisqa bo’lgan dunyoviy istiqboli bunday shiddatli tashvishga arzimaydi. Undan yuzini o’girib, qabrdan keyingi haqiqiy va uzun va g’ofillar uchun kafolatlanmagan bir istiqbolga yuzlanadi.
Ham yana, boylikka va mansabga shiddatli bir hirs qo’yadi... Ko’radiki, vaqtinchaga uning nazoratiga berilgan u foniy mol va ofatli shuhrat va tahlikali va riyoga sabab bo’lgan mansab ul shiddatli hirsga arzimaydi. Undan, haqiqiy mansab bo’lmish ma`naviy martabalarga va Allohga yaqinlik darajalariga va oxirat ozig’i va haqiqiy boylik bo’lgan solih amallarga yuzlanadi. Yomon xislat bo’lgan hirsi majoziy oliy xislat bo’lgan hirsi haqiqiyga aylanadi.
Ham yana, masalan, shiddatli bir qaysarlik bilan, ahamiyatsiz, zavolli, foniy ishlarga ul hissiyotini sarflaydi. Ko’radiki, bir daqiqa qaysarlik qilishga arzimaydigan bir narsaga bir yil qaysarlik qilmoqda. Ham zararli, zaharli bir narsaga qaysarlik bilan sabot ko’rsatmoqda. Ko’radiki, bu quvvatli his bunday narsalar uchun berilmagan ekan; uni bular uchun sarf qilish hikmat va haqiqatga zid ekan. U shiddatli qaysarlikni bu keraksiz zavol topguvchi ishlarga bermay, oliy va boqiy bo’lgan Iymon haqiqatlariga va Islom asoslariga va oxiratga oid xizmatlarga sarf etadi. U razil xislat bo’lgan majoziy qaysarlik go’zal va oliy xislat bo’lgan haqiqiy qaysarlikka, ya`ni haq yo’lida shiddatli sabotga aylanadi.
Mana shu uch misol kabi, insonlar insonga berilgan ma`naviy jihozlarni agar nafs va dunyo uchun iste`mol qilsa va dunyoda abadiy qoladiganday g’ofilona ish tutsa, razil axloqlarga va isroflarga va bema`ni ishlarga sabab bo’ladi. Agar yengillarini dunyo ishlariga va shiddatlilarini uxroviy va ma`naviy vazifalariga sarf etsa, tahsinga sazovor axloqlarga manba bo’lib, hikmat va haqiqatga muvofiq o’laroq ikki dunyo saodatiga sabab bo’ladi.
Men tahmin qilamanki, nasihatgo’ylarning nasihatlari bu zamonda ta`sirsiz qolganining bir sababi shudirki, ular axloqsiz insonlarga qarab: «Hasad qilma! Hirs qo’yma! Adovat qilma! Qaysarlik qilma! Dunyoni sevma!» – deydilar. Ya`ni, «fitratingni o’zgartir» degandek, zohiran ularning toqati ko’tarmaydigan bir taklif qo’yadilar. Agar, «Ularning yuzlarini xayrli narsalarga qaratingiz, oqimini o’zgartiringiz» – desalar, ham nasihat ta`sir qiladi, ham ixtiyorlari doirasidagi bir amri-taklif bo’ladi….