Откройте свой Мир!

Құрметті
ақтөбеліктер және қала қонақтары! 18 - мамыр - Халықаралық музейлер күніне
орай 
18 мамыр күні сағат 20.00.- 24.00. аралығында "Музейдегі түн -
2016" акциясы  облыстық өнер 
музейінде (Әбілқайыр хан даңғылы, 74, бұрынғы АХАЖ ғимараты, Сазды аялдамасы) ұйымдастырылып 
өткізіледі.Бұл шараға
облыстық өнер музейі, облыстық тарихи-өлкетану музейі, Кеңес Одағының 
Батыры
Ә.Молдағұлова атындағы мемориалдық музейі және облыстық «Руханият» музейі
ерекше 
бағдарлама тағайындады: шебер-класс, дәрістер, ерекше көрмелер,
«жанданған экспозициялар»,



 әртістердің концерті және т.б.
Келіңіздер!
Көріңіздер! Күтеміз! 

Лица нетрадиционной нравственной ориентации стали доминировать над честными и порядочными людьми.
Что делать? Социальный рецепт Вы держите в своих руках. Авторы работы известные социальные технологи Юнацкевич Петр, Чигирев Виктор, Горюнков Сергей дают Вам возможность перестать видеть мир глазами политических проституток, а посмотреть на него через призму нравственности. Вы можете выйти из состояния социальной дереализации (неадекватного взгляда на мир).
Взяв эту книгу, Вы  становитесь участником построения в России гражданского общества, состоящего из нравственных граждан, которые не вредят себе, окружающим, среде обитания ни мыслью, ни словом, ни делом; созидают для себя, окружающих, среды обитания  мыслью, словом и делом.
Верующий Вы человек или атеист, честный или втянулись в криминал - эта книга -Ваш путь к приобретению своего влияния на социальных паразитов. Это начало Вашего нравственного пути в безнравственной цивилизации. Это Ваш вклад в ограничение влияния международных и национальных социальных паразитов.
Выбор за Вами.

О доступности и более подробно об этой книге вы можете узнать здесь:http://artel-vorojea.blogspot.ru/2014/03/blog-post.html

"БАРИ ДЕ МУМКИН" КИНОСЫ МЕГА АКТОБЕ КИНОЗАЛЫНДА ЖУРИП ЖАТЫР. ТУСИРГЕН
АКТОБЕ ЖАСТАРЫ. БАРЫНЫЗДАР, КОРИНИЗДЕР! КОЛДАУ КОРСЕТЕЙИК! КИНО ОСЫ ЖЕТИ
БОЙЫ ЖУРЕДИ.  КИНОГА ТУСКЕНДЕР ДЕ АКТОБЕ ЖАСТАРЫ! ЖАСТАРДЫН КОЛДАУЫН
КУТЕДИ!!!

"БАРИ ДЕ МУМКИН" КИНОСЫ МЕГА АКТОБЕ КИНОЗАЛЫНДА ЖУРИП ЖАТЫР. ТУСИРГЕН АКТОБЕ ЖАСТАРЫ. БАРЫНЫЗДАР, КОРИНИЗДЕР! КОЛДАУ КОРСЕТЕЙИК! КИНО ОСЫ ЖЕТИ БОЙЫ ЖУРЕДИ.  КИНОГА ТУСКЕНДЕР ДЕ АКТОБЕ ЖАСТАРЫ! ЖАСТАРДЫН КОЛДАУЫН КУТЕДИ!!!

Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы, Қаракемер ауылының қасында, Ойыл өзенінің бойында Қипы деген тоғайлы жер бар. Қаракемер жақ бетінде Қипы әулиенің моласы, белгі тасы орналасқан. Жанына шипа іздеген адамдар басына түнейді. Қипы әулие туысқандары және ата жөнінде білетіндер болса хабарласыңыздар. Басына белгі орнату, айналасын қоршау, адамдар түнейтін үй салу, кітап шығару т.б. рухани-мәдени шараларға ат салысайық.
Кез келген уақытта хабарласыңыз: Ақтөбе қаласы, Нұрлан Iзденұлы ЕСЕНҒАЗЫ(Есенгазин) 87774088898, 87014552854, 8(7132)779380(бұрынғы 242095)үй, факс 8(7132)550422, e-mail: yessengazy@mail.ru(бұрынғы nurlan-@mail.ru

Күйеу ақысы

Еркектің де ақылары көп. Әйел күйеуімен жақсы мәміледе болуы керек!

Заманымыздың жұмыс істеу шарттары өте ауыр, ақша табу өте қиын. Жұмыс ұжымындағы ара-қатынас та шиеленісіп жатады. Еркек көбінесе осындай ауыр жағдайлардан күйзеліп қиыншылық тартады. Шаршап-шалдығып, стреске ұшырап, үйіне әбіржіген күйде келеді. Ендігі бұл жағдайды түзеу, қиыншылықтарын ұмыттыру, оның көңілін көтеру, оған көмекші болу, қолдау әйелдің мойнына түседі. Осындай жағдайда үйге келген күйеуі ең азынан жылы шыраймен жағымды сөз күтеді, өзіне көңіл бөлуін қалайды. Бұны да көре алмаса жағдайы одан төмен түсіп кетеді. Сөздері әрекеттері де өзгереді. Ислам ғалымдары «үйінде тыныштығы болмаған еркек дүние Жаһаннамында жүргенмен тең» деген.

Осыншама азапта жүрген адамнан әртүрлі нұқсан әрекеттер күтуге болады. Әйел онсыз да толып келген жүйке ыдысын тасытатын соңғы тамшы болмау керек. Керісінше дереу жылы шырай танытып, көңілін аулауға кірісуі керек. Оны түсінуге тырысуы, сабыр етуі керек. Ол үйде болған кезде үй тірлігіне де қарамау керек, оның көңілін көтеріп оны қуанту керек. Үй тірлігі т.б. жұмыстарды ол болмаған кездерде жасауы керек.

Тұрмыстағы әйелдерге әрдайым айтатын кеңесіміз мынау: сырттқы дүние отқа толы, күйеулеріңе ие болыңдар, жақсы мінездеріңмен, жылы сөздеріңмен, дәмді тағамдарыңмен, үй тазалығы, тиянақтылығымен немесе күйеулерің ұнататын амалдар арқылы оны үйге байлаңдар. Ол үйге қарай қадам басу үшін жанталасып асығатын болсын. Ұяны ұрғашы құс жасайды, үйді де үй ететін әйелдер осыны ұмытпаңдар.

Ислам ғалымдары «шайтан кәпірлермен емес, Мұсылмандармен әлек» деген. Нәпсіміз қатты құтырады. Қалай құтырады? Орануға, намазға, дұрыс сенімге қарсы құтырады. Шайтан әскерлерін таңертеңгісін жіберіп кешке есеп алады екен. Біреуі намазын бұздырдым десе, жарайды депті. Біреуі оразасын бұздырдым десе, оған да жарайды депті. Біреуі харам жегіздім дегеніне де жарайды депті. Басқа біреуі күйеуімен әйелін араздастырдым дегенде шайтан қуанып, орнынан атып тұрып, жарайсың депті, маңдайынан сүйіп, ең үлкен істі сен атқардың, араздасатын болса қалғанының бәрі уақыт өтуімен бұзылады деген екен.

Сондықтан әрдайым сақ жүру керек, шайтанмен нәпсінің мұндай әрекетіне жол бермеу керек.

Ислам тек әйелге келмеді, тек күйеуге де келмеді. Тек ата-анаға да келмеді, бүкіл адамзатқа келді. Барлық адамдар Исламға мойынсұнуға міндетті. Кім Ислам бойынша жүретін болса дүниеде де, ахыретте де бақыт табады, пайдасын көреді. Егер машинаның бір дөңгелегі жарылған болса машина жүрмейді. Сағаттың да бір тісі сынса істемейді немесе дұрыс жүрмейді. Сол сияқты жанұяда да бір адамның қатесі, кемшілігі бүкіл жанұяның тыныштығын, бақытын бұзады, тіпті ұяның бұзылуына да әкеп соғуы мүмкін.

Сондықтан әркім өзіне мұқият болуы керек, өз міндетін білуі керек, шектен аспауы керек, кемшілігі болса кешірім сұрап жаңа парақ ашып қуанышпен өмірді ары қарай жалғастыруы керек. Дінімізде ренжітуге тыйым салынғаны секілді, ренжуге де тыйым салынған, Мұсылманға үнемі жақсы көзбен қарау керек, кемшілігін көрмеу керек. Мен білмейтін бір себебі болса керек деп оны кешіру керек, тілімен де оны ренжітпеу керек. Кешірген кешіріледі, жақсы көрген жақсы көріледі.

Күйеуіне қолынан келгенше жылы шырай көрсетіп, сүйіспеншілігін білдіру керек, тілімен де оны ренжітпеу керек. Хадис шәрифтерде былай бұйырады:

«Қияметте Аллаһу та’ала күйеуін тіліменен жәбірлеген әйелдің тілін 70 аршын ұзын етіп мойнына орайды. Күйеуіне жаман көзбен қараған әйелді басы кесілген, денесі бөлшектенген күйге айналдырады.» (Шира)

Әйелге әшекей бұйымдар мубах саналады. Алайда әшекей алу үшін күйеуін қиын жағдайға түсірмеуі керек, бөтендерге әшекейлерін көрсетпеуі керек! Сонда ғана әшекейлері Жаннатқа кіруге кедергі болмайды. Хадис шәрифте былай бұйырады:

«Жаннатта әйелдердің аз болғанын көрдім. Себебін сұрадым “Оларды алтын және әшекей бұйымдары алдандырды” деді.» (И. Ахмет)

«Сенен не көрдім» деп күфрани нимет (жақсылықты түсінбеушілік) етпеу керек! Екі хадис шәрифте былай айтылады:

«Егер күйеулеріне күфрани нимет етпегенде, намаз оқыған әйелдер дереу Жаннатқа кіретін еді.» (Шира)

«Жаһаннам халқының көпшілігін әйелдер құрайтынын көрдім. Себебі көп лағынет айтып күйеулеріне қарсы күфрани нимет етуі.» (Бұхари)

Күйеуіне бір жақсылық жасаған болса міндет етпеуі керек. Азық-түлік, киім-кешек сияқты мәселелерде күйеуін ренжітпеуі керек, орындай алмайтын нәрсені одан сұрамауы керек! Күйеуінің намысын қорғауы керек, әркез оның разылығын алып оны қуантуға тырысуы керек! Хадис шәрифте былай бұйырады:

«Әйел мойнындағы күйеу ақысы, сендердің мойныңдағы менің ақым секілді. Олай болса күйеуінің ақысын орындамаған әйел, Аллаһу та’аланың ақысын орындамаған болады.» (Шира)

Әйел күйеуін ренжітпеуі керек.
Бір күні хазреті Фатима, әкесінің алдына жылап келеді. Расулуллаһ алейһиссалам:
- Ей Фатима, неге жылап тұсың?-деді.
- Ойланбай айтқан сөзіме Али ашуланды. Мен кешірім сұрадым. Бірақ оны ренжіткенім үшін жылап тұрмын.
- Қызым білмейтін бе едің, Аллаһу та’аланың разылығы күйеуіңнің разылығына байланысты. Әрдайым күйеуінің разылығын іздейтін, күйеуі де одан разы болған әйел ең бақытты әйел. Әйелдер үшін ең үлкен ғибадат күйеуіне мойынсұнуы. Күйеуі әйелінен разы болса ол әйел қалаған есігінен Жаннатқа кіруге құқылы болады. Күйеуін ренжіткен әйел оны разы еткенге дейін Аллаһу та’аланың лағынетінде болады.» (Р. Насихин)

Күйеуінің ақысына мән беріп орындаған әйел жихад еткендей сауапқа кенеледі. Хадис шәрифтерде былай бұйырады:

«Күйеуінің ақысын орындау Аллаһ жолында жихад ету секілді.» (Табарани)

«Әйел күйеуінен рұқсатсыз нәпіл ораза тұта алмайды. Егер рұқсатсыз тұтса аш және сусыз жүрген болады, сауап жазылмайды. Күйеуінің рұқсатынсыз сыртқа шыға алмайды. Шықса көктегі періштелер үйіне қайтқанға дейін лағынет айтады.» (Табарани)

«Еркек қажеттілігі үшін әйелін шақырса, әйелі тандыр басында болса да дереу жауап берсін!» (Тирмизи)

«Күйеуі шақырғанымен төсекке келмеген әйелге періштелер таңға дейін лағынет айтады.» (Бұхари)

«Әйел, күйеуінің рұқсатынсыз өз малын да жарата алмайды.» (Табарани)

«Рұқсатсыз үйден шыққан әйелге күйеуі разы болғанға дейін жер бетіндегі барлық нәрсе лағынет айтады.» (Дәйләми)

«Әйел күйеуінен рұқсатсыз ешкімді (әке, шеше, бауырларын да) үйіне кіргізе алмайды, нәпіл намаз оқи алмайды.» (Табарани)

«Әйелдеріңнің сәнді киінулеріне тыйым салыңдар! Бәни Исраил әйелдері сәнді киініп мешітке тәкаппарланып барғандары үшін лағынеттелген еді.» (Ибни Мажа)

«Күйеуі разы боғанға дейін әйелдің намаздары және ешбір жақсылығы қабыл болмайды.» (Табарани)

«Әйел күйеуінің ақысын өтемейінше Аллаһу та’аланың ақысын өтеген болмайды.» (Табарани)

«Әйелдің ең үлкен міндеті күйеуінің ақысын орындау, ал еркектің міндеті анасының ақысын орындау.» (Хаким)

«Намаздары қабыл болмайды» дегені, намаз борышынан құтылады, бірақ оған берілетін үлкен сауаптарға қауыша алмайды дегенді білдіреді. Намаздары босқа кетеді деген сөз емес. Бір әйелден күйеуі разы болмаса әйел күнәсының жазасын тартқаннан кейін Жаннатқа кіреді. Жаннатқа тек кәпірлер кірмейді.

Мұсылманның күнәсі көп болса да, соңында міндетті түрде Жаннатқа кіреді. Ерлі-зайыптылар жақсы қарым-қатынаста болып бір-бірлерінің разылығын алуға тырысуы керек

Абдулхамит РАЙЫМБЕРГЕНОВ, күйші, өнер зерттеушісі, «Көкіл» мектебінің директоры:
– «Мәдени мұра» бағдарла­масының аясында «Қазақтың мың күйі», «Қазақтың мың әні» жобасы ел-жұртты бір сілкінтіп тастағаны белгілі. Бірақ бұл жарық көрген әндер мен күйлер қарапайым халыққа қолжетімсіз болып отырған көрінеді...
– Еліміз әнге де, күйге де бай. Шығарма­шылық тұлғаларымыз да жеткілікті. Атаулы жобаға әндер мен күйлер іріктеліп қана алынды. Қаншама рухани қазынамыз қаңтарылып тұр. Жапондар ұлттық өнерді дамытушыларды «Қызыл кітапқа» енгізіп, арнайы мемлекет қамқорлығына өткізеді екен. Жағдай жасағаннан кейін барып, шығармашылық дүниелерінің әлемді таңғалдыратындай болуын талап етеді. Біз қолөнер шеберлерін нарыққа салып қойдық. Ұлттық бұйымдар қайтіп нарыққа бейімделеді? Қазақы танымдағы, қолонер­дің қадірін біледі-ау дейтін ауылдағы жұрт­тың қалтасы қағылғалы қай заман? Мәдени мұраларымыздан айырылсақ, елдігімізден не қалады?
– Француздар бүкіл әлемнің өнерлілерін өздеріне жинап, өз мәдениеттерін дамытқан екен. Ал біз неге өз еліміздегі ұлттық өнердің өкілдерін ескермейміз?
– Мен мысалы, Парижде 4-5 рет кон­церт бердім. ­Өздері шақыртады, қаржы­ланды­рады, жазып алып, зерттейді. Рысбай Ғаб­диев, Мағауия Хамзин, Қаршыға Ахме­дияров тәрізді керемет күйшілер бақилық болып кетті. Сондай ел ішіндегі мықты тұл­ға­лар орталықтарда үнтаспаларын жазды­рып, шәкірттер тәрбиелесе, нұр үстіне нұр болар еді. Ол үлкен шығынды да қажет етпейді. Құлдыраған экономиканы қалпына келтіруге болмайды, ал мәдениет жойылса, оның орны ешқашан қайтып толмайды.
– Қазақ өнерпаздарының басы бірікпейтін тәрізді. Барлығы тізе қосып, «бір жағадан – бас, бір жеңнен қол шығарса», бүгінде көп мәселе өз шешімін тапқан болар ма еді? Қалай ойлайсыз?
– Өнер адамдарының жан-жаққа тарта­тын­дай да ешнәрсесі қалған жоқ. Біз үнемі өзіміздің «ұлттық өнердің театры болса» деп айтып жүрміз. Егер сен жыр, ән, күй тың­дағың келсе, баратын жерің бар ма? Жоқ! Ал әнші-жыршылар, күйшілер кон­церт берейін десе, шашетектен шығынға батады. Әлгіндей ұлттық театрымызда бір күн Біржан сал, Ақан сері әндеріне кезек берілсе, келесі күні Қазанғаптың күйлері орындалса, жыршы-жыраулардың шығар­машылық кештері болса, қандай ғажап. Оны толықтай мемлекет қаржыландыру керек. Ондай орталық болмағаннан кейін, қазақтың өнерін іздеген жұрт қайда бара­ды?
– Жүйелі насихаттың жоқтығы­нан ауылдағы ел ұлттық өнердің алтын арқауынан ажырап қалғандай ма, қалай?
– Әсіресе, жастар жағы ұлттың музыка­сынан мақұрым болды. Олар шетелдік әншілерді білуі мүмкін, ал өзіміздегі небір мықтылардың бар екенінен тіпті де хабар­сыз күйде жүр.
– Бәріне қолайлы, жұрттың нағыз «көк жәшікке» телміретін прайм тайм уақытта түкке қажеті жоқ түрік, корей телехикаялары беріліп жатады. Соның орнына ұлтымызға ұсынар қажетті тарихи-мәдени хабарлар ұйымдастырылса ғой. Ұлттық қауіпсіздікті сақтау шека­раны шегендеумен ғана шектел­мей­ді, рухани құндылығымызды дәріптеу, оны жас буынның бойына сіңіру арқылы да жүзеге асады емес пе?
– Әлбетте, солай. Лезде-ақ дәстүріміз­ден айырылып қалатын түріміз бар. Кезінде Наушаның күйлерін жоғалтып алдық. Бүгінде жүйелі түрде ел ішіндегі әндер мен күйлерді іздеп, зерттеп, оларды айналысқа енгізіп жатқандар жоққа тән. Мәдени мұра­ларымыз көзден бұлбұл ұшқан соң, ертең кімге өкпе артамыз?
– Осы бағытта ашылған «Мәде­ниет» телеарнасы да ауыл-ай­мақ­тарда мүлде көрсетпейді...
– Ауыл түгіл, қаланың өзінде ол телеа­р­наны көру мүмкіндігіне ие болатындар некен-саяқ. Бізде ұлттық бағыттағы кез келген дүниеге самарқаулық сезіледі.
– Ресей бағдарламаларын көшіруге келгенде алдына жан салмайтын қазақ телеарналары төл өнерімізге келгенде неге Шықбермес Шығайбайдың кебін киеді?
– Ұлттық құндылыққа байланысты бағ­дар­ламалар «рейтингі төмен» деген желеу­мен жабылып жатады. Сөйтіп, күні-түні жастарды желіктіретін арзанқол дүниелер назарға ұсынылады. Мәселе тек сұраныста десек, эфирді эротикалық өнімдермен тол­тыруымыз қажет пе? Тұрақты насихат­та­лып, өз көрермені қалыптаспаса, қайтіп сұраныс болады? Сұранысты ғана ойласақ, болашағымызға балта шаппаймыз ба? Кезінде Жүсіпбек Елебеков, Ғарифолла Құрманғалиевтердің өнері теле-радио арқылы елге еркін тарап отырды. Олардың содан тұлғалық қасиеті қалыптасты. Бүгінде сыбызғыда, жетігенде, шертерде ойнайтын мықты күйшілердің шығатын сахнасы, өнер көрсететін ортасы жоқ. Елдің беткеұс­тар Құрманғазы оркестрінің өзі көзден де, көңілден де кете бастады. Күймен көмке­рілетін бағдарламаларды естуден қалдық. Жаңалықтардың ішінен кішкене үзіндісі берілген Тәттімбеттің «Саржай­лауын» жұрт жүрек түбінде, көңіл түкпірінде сақтап, бойға сіңірмейді дейсіз бе?
– Бір ғана Біржан салдың 80-ге шамалас әні бар екен. Қазақтағы қаншама ұлы композиторлардың шығармалары түгенделмей де, зерделенбей де келеді.
– Осы мәселелердің барлығы мені қан­ша жылдан бері толғандырып жүр. Қа­зақ­тың балаларын бірінші сыныптан бастап ән-күйге баулудың «Мұрагер» атты бағдар­ла­масын қолға алған едік. Мұнда баланы қалай домыра тартуға, суырып салып айты­суға, жыр жырлауға жылдам бейімдеуге болатыны жан-жақты қарастырылды. Ән-күйлердің шығу тарихы да баяндалады онда. Қазір осы бағдарлама негізінде елімізде 10 мыңнан астам бала тәлім алу­да. Оның өзін шетелдік қоғамдық ұйымдар­дың демеушілігімен атқарудамыз. Әйткен­мен, бұл бастаманы мектеп бағдарламасына енгізе алмай отырмыз. Мектеп стандартына кірмегеннен кейін ертең «Мұрагерге» ты­йым салып тастаса қайтеміз? Бүкіл оқу­лық­тары мен әдістемелері жазылды. Алғашқы нәтижелерін беріп те жатыр. Кейбір мектептерден 500-1000 балаға дейін шықты. Олардың барлығы домбырашы болмай-ақ қойсын, қандай саланың құла­ғын ұстаса да, ұлттық өнеріміз өмірлеріне рухани азық болады ғой. Ол сол жобамен оқытылған балалардың тыңдаушысы жоқ. Біздің өнеріміздің мықты болатын себебі – тыңдаушының сапасы жоғары болды. Жақсы тыңдаушысы бар орындаушы өзін-өзі шыңдау үстінде жүреді. Сын-ескертпенің арқасында шеберлігін жетілдіреді.
– «Мұрагер» бағдарламасында қазақтың домбырадан басқа да аспаптары қамтылған ба?
– Онда қазақтың ғана емес, түркі, шы­ғыс халықтарының, тіпті Еуропаның музы­калық аспаптары орын алған. Опера, сим­фо­ния, үнді биі сияқты өнердің сан саласы да түсін­діріледі. Бәрі де баланың жас ерек­шелігіне, қабылдау деңгейіне байланысты оқыты­лады. Психологиялық тұрғыдан да жіті есеп­телген.
– Қайткенде атқамінерлер қазақ өнеріне жанашырлықпен қарайтын болады?

– Ел-жұрт, бұқаралық ақпарат құралда­ры арқылы келелі талқылаулар ұйымдас­тыр­­ғанда ғана іс алға басады. Әйтпесе, лауа­­зымды тұлғалардың есігінен сығалау­дың өзі мұңға айналған заман емес пе?
– «Көкіл» мектебінің іргетасын өзіңіз қалағаныңыз мәлім. Осы мектеп жайында аз-кем мағлұмат бере кетсеңіз.
– 1995 жылы Алматыдағы алғашқы жекеменшік қазақ мектебі ретінде құрылды. Мектепте негізінен жалпы білім береді. Баланың қазақшасының дұрыс қалыпта­суына көп күш жұмсалады. Сонымен қатар, оқушылардың шығармашылық қабілет­терін дамытуда бейнелеу өнеріне арналған орталық, ән айтуға арналған студия жұмыс істейді. Және де ритмика залында балалар би үйренумен айналысады. Музыка сабағы «Мұрагер» бағдарламасы негізінде жүр­гізіледі. Оқушылар ән-күй сабағында хал­қымыздың әншілерінің, жыршыларының, күйшілерінің шығармаларын тәжірибе жүзінде домбырамен орындап үйренеді.
– Мектебіңіздің қасынан құрылған ансамбль де бар емес пе еді?
– «Көкіл» ансамблі әртүрлі қалалық, респу­бликалық, қала берді, халықаралық конкурстарға қатысып, жүлдері орындарға ие болып келеді. Әлемнің көптеген елдерін аралап, концерттер қойып қайтты.
– Қазіргі кезде қандай шығармашылық жұмыспен айналысудасыз? Сондай-ақ зерттеушілік қырыңызды танытатын сүбелі дүниелеріңізді атап өтсеңіз.
– Бір кездері өзім аспирантурасын біті­ріп, дәріс оқыған Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық музыкалық консерваторияда соңғы бір-екі жыл көлемінде қайтадан са­бақ беріп жүрмін. Қазанғаптың шығарма­шы­­лығын зерттеп, «Ақжелең» деген күй жина­ғын құрастырған болатынмын. Қазақ­тың қо­бы­зынан бастап, көптеген музыкалық ас­пап­тарын қамтитын «Күй – қайнар» де­ген еңбек жаз­ған едім. Жазған оқулықтарым мен ғылыми мақалаларым да біршама болып қалды. Француз тілінде қазақ өнері туралы Париж­ден бір кітап шығардым.
– Қазақта домбырадан өзге аспап жоқ тәрізді. Бұл – өзге ұлттық музыкалық аспаптары­мыздың насихаты төмендігінен бе?
– Осы күні өзге аспаптарды былай қой­ған­да, домбыраның өзін есту мұңға айна­лып қалды. Қобыз, жетіген, сыбызғы, сазсырнай, шертер және тағы басқа аспап­тарымызды еститін құлақ бар ма? Мәдени мұраға бай халықпыз. Бабалардан жеткен ауыз әдебиетімізді, шешендік сөздерімізді, жыр-дастандарымызды, әнде­ріміз бен күйлерімізді, ұлттық ойындарымызды күнделікті дәріптеуіміз қажет. Осы мақсатта «Мұрагер» бағдарламасын 70-ке жуық мектепте аштық.
– «Мұрагер» бағдарламасы бойынша дәріс беретін ұстаздардың сапасына қаншалықты көңіл бөлесіздер?
– Жыл сайын жүзге жуық мұғалімдерді он күнге орталыққа жинап, біліктілігін шыңдап отырамыз. Олар өзара тәжірибе алмасып, әртүрлі мәселелерін талқылап жатады. Мұны да сол шетелдік қордың демеушілігімен жүзеге асырамыз.
– Есіңізде болса, баспасөз беттерінде мектептегі қоңырауларды күймен алмастыру мәселесі бірнеше рет көтерілді. Сіздің пікіріңіз қандай?
– Қоңырау сабақтың біткендігін білді­ре­ді. Балалар улап-шулап, жүгіріп сыртқа шығады. Ал не пайда? Тап қоңырауды күймен алмастырғаннан ұлттық рухымыз оянады дегенге сенбеймін. Күйді адамның бойына терең сіңіріп, оның мән-мазмұнын ұғындыру керек.
– Күйді эстрадаға салып өндеуге қалай қарайсыз?
– Егер шығарма бұзылмай, кәсіби тұрғы­да шебер өндеуге түссе, мен оған қарсы емеспін. «Ұлытау» тобы Махамбеттің – «Жұ­мыр қылышын», Асылбек Еңсепов Құрманғазының «Адайын» сәтті шығара білді. Бұл күйлер заманға сай түрленіп, жас толқынмен қауышты. Ал енді домбыраны эстрада көмегімен шетелдік шығармаларға пайдалануды өз басым түсінбеймін. Кіш­кен­тай баланың ермегі сияқты қойыртпақ дүние кімге керек? Оған қаржы жұмсап, уақытты еш кетірудің қажеті қанша? Мен жалпы, ұлттық мәдениетті жастардың бойына сіңіруде қандай жол ұсынылса да, екі қолдап қуаттаймын.
– Талантты жастарға әлеуметтік тұрғыда қолдау көрсетіле ме?
– Ешқандай қолдау жоқ. Өзің мысалы, жақсы жа­зып жүрген қандай жас журналис­тің еңбегінің еленіп, үйлі болғанын айта ала­сың? Өнерде де солай. Әйтеуір күнкөріс үшін той-томалақ жағалайды. Олардың одан да жетіскені шамалы. Біржан сал, Ақан серінің әндерін тыңдап отырған тойшыл қауымды көрдің бе? Концерт беру үшін қаншама қаржы қажет. Ол өзін-өзі ақтамайды да. Әсіресе, ұлттық өнердің кешіне халықты жинаудың өз машаһаты бар.
– Ұлттық ән-күйдің адам психологиясына әсері қандай?
– Бала өз тілінде сөйлеп, өз мәдениетінен нәр алмаса, денсаулығының нашар бола­тынын ғалымдар дәлелдеді. Жастардың әлжуаздануының бір себебі – ұлттық ділінен айырылуынан деп білемін. Рок сияқты шулы музыка қандағы кристалдарды бұзады екен. Бұл – адамды аспапты ұрғы­зып, айқайлатып, психозға дейін жеткізеді. Қазақтың күйі шабыттандырып, рахаттан­дырып, өмірге құлшындыра түседі, толқы­тып, жанды тербетеді. Қазақ баласы 12 жасқа дейін тек ұлттық ән мен күймен құлақтанып өсуі тиіс. Сонда ол түбі алтын қазығын іздеп табады.

Тосын ой
Халықтың талғамын қалыптастыратын бұқаралық ақпарат құралдары. Ұлттық өнерге кешенді насихат жұмысы қажет. Жапондардың жыл сайынғы сумо күресінің жеңімпазын ұлттық батыр ретінде императордың өзі қабылдайды. Бізде үздік әнші-жыршыны, күйшіні жыл сайын әкімнің өзі қабылдап, марапаттаса, жағдайын жасаса, ол өнерпаздан қадірлі ешкім болмас еді. Тәжіктерде «маком күндері» деген болады. Бір апта бойы Науаи, Хафиз жырларының негізіндегі маком орындалады. Оған Президенттің өзі қатысады. Барлық телеарналары осы ұлттық шараны үзбей эфирден береді.

Алашқа айтар датым...
Қазақ жастары шетінен талантты. Қай салаға салса да, үлкен жетістіктерге қол жеткізе алады. Бірақ еріншектігін қоюы керек. «Жарайды» деп қол сілтей салатын жаман әдетіміз бар. Өз денсаулығына келгенде де тақалған, тіпті дерт әбден асқынған шақта бір-ақ қозға­ла­ды.

Автор: Арман ӘУБӘКІР

КОНСТИТУЦИЯҒА ҚАРСЫ ӘРЕКЕТТЕР ТОҚТАТЫЛСЫН!

ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНА
ЖӘНЕ
РЕСПУБЛИКАМЫЗДЫ МЕКЕНДЕЙТІН ӨЗГЕ ҰЛТ ӨКІЛДЕРІНЕ
Көшірмесі:
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевқа
Қазақстан Республикасының Премьер министрі К.Мәсімовке
Қазақстан Республикасының Парламент Сенатының Төрағасы Қ.Мәмиге
Қазақстан Республикасының Парламент Мәжілісінің Төрағасы О.Мұхамеджановқа


«15 жылдан бері мемлекеттік тілді аю да
үйреніп алатын уақыт болды...»
Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ,
ҚР Президенті
«Аюға намаз үйреткен – таяқ»
Халық даналығы

Таяуда ҚР Мәдениет министрлігі дайындаған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік тіл саясаты мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы баспасөзде, интернет беттерінде жарияланды. Аталмыш жобаға «Мемлекеттік органдарға мемлекеттік тілде жүгінуге міндетті» деген норма енгізілген болатын. Алайда, осы Конституциялық нормаға қарсы шыққан ресейлік және отандық кейбір орыс тілді басылымдар «тіл төңкерісі», «мемлекеттік төңкеріс» болады деп сес көрсетіп, айқай-шу көтерді.
Ресейлік ақпарат құралдарынан сескенген ҚР Мәдениет министрлігі болса осы «Мемлекеттік органдарға мемлекеттік тілде жүгінуге міндетті» деген норманы және мемлекеттік тілді міндеттеген өзге де баптарды заң жобасынан алып тастады. Бұл туралы ҚР Мәдениет вице-министрі Ғ.Телебаев «Мегаполис» газетінің 2011 жылғы 15 тамыздағы санында хабарлады. «Мемлекеттік органдарға тек мемлекеттік тілдегі өтінішпен жүгінуді қарастыратын норма заң жобасынан алынып тасталды. Арыз-шағымды тек мемлекеттік тілде қабылдау мәселесі болмаған және болмайды да. Тіл туралы заң өз қалпынан өзгермейтініне кепілдік беремін!» – дейді вице-министр. Осының алдында ғана Мәдениет министрлігінің жауапты хатшысы Жанат Құрманғалиева 2013 жылы бүкіл мемлекеттік қызметкерлер мемлекеттік тілде сөйлейтінін батыл да, нақты мәлімдеп: «Біз мемлекеттік тілді білуді міндеттеуді алдымен өзімізден, мемлекеттік қызметкерлерден бастап жатырмыз. Конституцияға сай, тіл туралы мемлекеттік бағдарлама жоспары бойынша солай болуы тиіс, оған неге соншама шу тудыру керек?» – деген болатын.
Мәдениет министрлігі заң жобасындағы Мемлекеттік қызметкерлердің мемлекеттік тілді білуін міндеттеген нормаға қарсы Ресейлік ақпарат құралдарының өре түрегелуі – Қазақстанның Тәуелсіздігін мойындамау. Бұл дегеніміз, Ресейдің Қазақстанды ашық басынуы, оның ішкі істеріне тікелей араласуы болып табылады. Ресейлік ақпарат құралдарының даңғазасына орай Қазақстан Үкіметінің кері шегінуі көңілге Қазақстан Ресей боданындағы ел ме деген күмән ұялатады. Бұл түрімізбен ертең Қытай ақпарат құралы шу көтерсе қытай тіліне де басымдық беретін шығармыз? Егер Қазақстан Тәуелсіз ел болса мемлекет қызметкерлерінен мемлекеттік тілді талап ететін, бүкіләлемдік қағидаға сай норманы қайта енгізуі тиіс. Біздің мемлекеттік саясатымызға, ішкі істерімізге ешкімнің араласуға хақысы жоқ. Осы жерде Қазақстанның ұлттық ақпарат қауіпсіздігін сақтау мақсатында тиісті шаралар жасайтын уақыт әлдеқашан келгенін айтуға тиіспіз!
Мемлекеттік тіл туралы заң қабылдау еліміздің 22 жылдан бері асқан төзімділікпен күтіп келе жатқан арманы еді. Тәуелсіздік алған 20 жылда ресми құжаттар, кеңсе тілі, ақпарат кеңістігіміз, заңдық құжаттар: сот іс-қағаздары, нотариустар, өзге де келісім-шарттар, сенімхаттар негізінен орыс тілінде жүргізіліп келгендігі ешкімге құпия емес. Қысқасы орыс тілі мемлекеттік тілдің қызметін атқарып келеді. Күні бүгініге дейін аты бар да заты жоқ мемлекеттік тілдің орнын толтыруды ескерген Мәдениет министрлігінің заң жобасын «тіл төңкерісі» деу ешқандай шындыққа жанаспайды және қып-қызыл жала, ашық арандату!
Еліміздегі мемлекеттік тілге, мемлекеттік саясатқа қарсы шыққан азаматтарымыз заң аясында жауапқа тартылуы тиіс. Мысалы, Қазақстандық Православтар одағының Spgk.kz сайтында жарық көрген Ф.Ми¬рог¬ловтың мақаласында: «Орыс азаматтары мұндай шешімдерге салқын қараңыздар. Өздеріне (заңды) жаза берсін. Тілге қа¬тыс¬ты кез келген жарлық пен заңды күле отырып оқыңыздар, себебі оның барлығы – фантастика ауылынан туылған дүние. Бұрынғыдай негізгі тілде, құдіретті, ұлы орыс тілінде сөйлеуді және жазуды жал¬ғас¬тыра беріңдер. Оған тосқауыл қою еш¬кімнің қолынан келмейді...» – деп жазылған. Міне, арандатушылық! Қит етсе «Ресейге көшіп кетеміз» деп қорқытатындар неге сол көрші Ресейдегі заң жобаларын есепке алмайды? Мемлекеттік тілдің аясын кеңейтуге бағытталған әрбір іс-әрекетке «нельзя спешить!», «надо подходить крайне взвешенно», «нужно время» деген сылтаумен қарсылық білдіруде.
Жат елдік ақпарат құралдарының еркін таралып, еркінсуінің «жемісі» – Көкшетау қаласынан басталған «Народный сбор», Бүкілресейлік қоғамдық қозғалыс пен қазақстандық «Лад» славян қозғалысының ұлтаралық қатынасқа дақ түсіретін империалық ленталар тарататын акция өткізуі, «біздің отанымыз – Ресей, президентіміз – Медведев» деп көкіп, көліктеріне Ресей жалауын тағып жүруі және өзге де антимемлекеттік мінездерге баруы нағыз масқаралық емес пе?
Мемлекеттік тілге, яғни мемлекеттік мүддеге қарсы шыққан БАҚ-тардың, саясаткерлер мен қайраткерлердің, жеке тұлғалардың, ұйымдар мен партиялардың аты-жөндері аталып, қатаң айыпталуы керек болатын. Бірақ билік мұндай шектен шыққан өрескелдікке жұмған аузын ашқан жоқ. Мемлекеттік БАҚ (қай тілде болса да), әсіресе орыс тіліндегі бұқаралық ақпарат құралдары мемлекеттік мүддені қолдауы не қолдамауы билік тарапынан қатаң қадағалануы қажет еді.
Неге мемлекеттің ақшасына шығып жатқан, немесе үкіметтен мол тендер алатын «Казахстанская правда», «Литер», «Мегаполис», «Время», «Караван», «Экспресс К», т.б. басылымдар мен интернет порталдар мемлекеттік тіл мүддесін ауызға алмайды? Сынауға бар да қолдауға жоқ. Мемлекеттік тілге қарсы шығып, арандатушылық мақалалар басатын «Мегаполис» секілді басылымдарды қаржыландырудан бас тартатын кез әлдеқашан жетті деп білеміз.
Біз, әрқашанда республикамыздағы барлық этностар тілінің олардың салт-санасының, рухани құндылықтарының салтанат құруын, өркен жаюын қалаймыз. Сол ықыласымыз, талабымыз ешқашан өзгеріске түспек емес. Ал, мемлекеттік тіл әлі күнге дейін, басқа елдердегідей бәрімізді біріктіретін дара күшке айнала алмай келеді.
Осыдан үш жыл бұрын билік Қазақстан Халқы Ассамблеясы ұсынған «Ел бірлігі» доктринасы арқылы елімізді «Қазақстандық ұлтқа» енгізуді жоспарлады. «Қазақстандық ұлт» өзінің негізін «американдық ұлттан», яғни көп ұлттан бір ұлт жасау идеясынан алатыны белгілі. «Қазақстандық ұлтқа» енсек, бүкіл ұлттық мүддеден мақұрым қаламыз. Ол кезде «Мен қазақпын», «Мен ұйғырмын», «Мен орыспын» деп айтсаңыз, жауапқа тартыласыз. Біз, зиялы қауым өкілдері, бұл ұлтсыздандыру шарасына түбегейлі қарсы тұрдық. Аштық жарияламақшы болдық. Республика бойынша 4 мыңнан астам адам бізбен бірге аштыққа жатуға ниет білдірді. Билік амалсыздан біздің талап-тілегімізге құлақ асты. Қазақстан Халқы Ассамблеясы ұсынған «Ел бірлігі» доктринасынан «Қазақстандық ұлт» түбегейлі алынып тасталынды және оған «Қазақстанның әрбір азаматы мемлекеттік тілді білуге міндетті» деген сөйлем ендірілді. Бұл зиялы қауым өкілдерінің демократия саласындағы елеулі жеңісі еді. Осыдан біраз уақыт бұрын билік тағы да болашақта «қазақстандық ұлтқа» көшетінімізді ескертті. Енді бұрынғы текетірес қайтадан басталмақ па?
Біз ешқашан, еш жерде қазақ тілін зорлықпен үйретуді жақтаған емеспіз. Қазақ тілі мемлекеттік мәртебе иеленген 1989 жылдың 22-қыркүйегінен есептесек, содан бері 22 жыл уақыт өтіпті. Осы мереке құрметіне орай біз жыл сайын «Мемлекеттік тілді қолдау» акциясын өткізіп келеміз. Алайда, билік бұл шараға өз құзырындағы қызметкерлер мен жұмысшыларды, жастарды және мектеп оқушыларын қатыстырмауға күш салып, теріс көзқарас танытумен келеді. Биыл мемлекеттік тілді қолдау акциясын 25-қыркүйек күні сағат 11-де өткізу жоспарланды. Осы жылы билік жылдағы көзбояушылық мінезін доғарып, тәуелсіздігіміздің 20 жылдығы құрметіне өткізілгелі тұрған бұл аса маңызды істе бізбен бірге болады деп сенеміз.
Үкімет, яғни Мәдениет министрлігі дайындаған заң жобасындағы бапты мемлекеттің тіл саясатына қарсы қайдағы бір «сарапшылардың» өре түрегелгеніне бола жобадан алып тастау – биліктің де солармен ымыралас екендігін бағамдатады. Неге мемлекеттік тілді 22 жылдан бері әдейі үйренгісі келмеген, тәуелсіз Қазақстан мемлекетіне ашық қарсылық танытып келе жатқан Марат Нұрпейіс (бүркеншік ат болуы да мүмкін) секілді өз ұлтына қарсы шыққан «заңгерлер» үшін, Крамаренко секілді «ладтық» арандатушылар үшін біз, яғни тұтас ел, мемлекеттік мүддеден бас тартуға тиіспіз!
Біз Үкіметтің – Мәдениет министрлігінің алғашқы заң жобасын қуаттаймыз. Мәдениет министрлігі Конституцияның 7-бабы мен 93-бабын басшылыққа алып отыр. 93-бапта: Конституцияның 7-бабын жүзеге асыру мақсатында Үкiмет, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар, арнаулы заңға сәйкес, Қазақстан Республикасының барлық азаматтары мемлекеттiк тiлдi еркiн әрi тегiн меңгеруi үшiн қажеттi ұйымдастырушылық, материалдық және техникалық жағдайдың бәрiн жасауға мiндеттi, – деп айқын жазылған.
Конституцияның 7-бабында «Мемлекеттік тіл – қазақ тілі» деп бадырайып жазылып тұрса да, екінші тармағындағы «орыс тілі ресми түрде мемлекеттік тілмен тең қолданылады» деген сөз – «ресми тіл» дегенді білдірмейтінін және орыс тілі екінші мемлекеттік тіл бола алмайтынын Конституциялық Кеңес дәлелдеп берсе де, сол бір 7-баптың екінші тармағы жұртты әлі шатастырып, орыс тілі заңсыз мемлекеттік тіл рөлін атқарып келе жатыр. Сондықтан Конституцияның 7-бабының екінші тармағын алып тастау керек. «15 жылдан бері мемлекеттік тілді аю да үйреніп алатын уақыт болды» – деп Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзінің ащы шындықты жайып салғаны да орыстілділерді ойландыра алмаса, не шара?! Сондай-ақ біз үш тұғырлы тіл идеясының балабақшадан бастап қолданысқа енуіне де түбегейлі қарсымыз. Мұндай үстірт қадам педагогикалық, психологиялық заңдылықтарға қайшы. Мәселен, Жапондарда бала 12 жасқа дейін тек өз ана тілінде тәрбиеленіп, өз ана тілі қуатын бойына сіңіруі қажет екен. Одан кейін жүз тіл үйренсе де өз еркі. Біз тіл үйренуде теледидардың мүмкіндігін пайдалана алмай келеміз. Қазір республикалық телеарналардың бәрі дерлік орыс тіліне қайтадан басымдық бере бастады. Тілдік қолданыс 50 де 50 болсын деген бұрынғы ұстанымға да қол жетпей қалды.
Бір сөзбен айтқанда мемлекеттік тілге қарсы тосқауылдардың осылайша қойыла беруінің басты себебі – Мемлекеттік тіл туралы заңның әлі күнге дейін қабылданбауы. Соған орай саяси және қоғамдық ұйымдар мен зиялы қауым өкілдерінен құрылған жұмысшы тобы «Мемлекеттік тіл туралы» заң жобасын әзірлеуде. Заң жобасының қабылдануына билік те мүдделілік танытуы қажет.
Мемлекеттiк тiл мүддесіне оралар болсақ, ең басты кемшілік басшыларға жүктелетіні айқын. Бұған кездесулерде көбiнесе тек орысша сөйлейтiн, мемлекеттік тілді менсінгісі келмейтін, үкiмет отырыстарын орыс тiлiнде өткiзудi бұлжымас дәстүрге айналдырған, министрлiктердегi iс-қағаздарын мемлекеттiк тiлде жүргiзу бағдарламасын көрнеу көзге ілмей отырған билік кінәлі деп есептейміз. Тiл бағдарламасын жасауда, тіл туралы заң жобаларына түзетулер енгiзуде тиянақтылық пен табандылық танытпаған Мәдениет министрлігінің босаңдығына да қайранбыз!? Егер билік таяу арада мемлекеттік тілдің жағдайын түзетуге пәрмендi шаралар белгiлеп, оны iске асыруға ұйытқы болмаса онда біз қатаң шараларға баруға дайын екендігімізді ескертеміз.
Жоғарыда көтерілген мәселелерді саралай келе біз, Қазақстанның саяси партиялары мен қоғамдық ұйымдары, зиялы қауым өкілдері Қазақстан Үкіметіне, алғашқы кезекте, мынадай талаптар қоямыз:

1. «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мемлекеттік тіл саясаты мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасына «2012 жылдан бастап бірте-бірте мемлекеттік органдарда тек мемлекеттік тіл пайдаланылып, іс-қағаздары қазақ тілінде жүргізілсін» деген норма қосылсын;
2. ҚР Конституциясының 7 бабының орыс тіліне байланысты екінші тармағы алынып тасталсын;
3. Қазақстанның кейбір саяси күштері мен қоғамдық ұйымдарының қатысты-рылуымен жасалып жатқан Мемлекеттік тіл туралы заң жобасы Парламенттің биылғы күзгі сессиясында қаралып, 2012 жылға дейін қабылдануы тиіс;
4. Бөгде ел және отандық ақпарат құралдарының арандатушылық мақалалары Тәуелсіз Қазақстанның ішкі ісіне нұқсан келтірушілік деп танылсын! Мемлекеттік жоғарғы билік органдары (Үкімет) тарапынан мұндай басылымдар қаржыландырылмасын. Қазақстанның Ұлттық ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар тез арада іске қосылсын;

М.ШАХАНОВ, «Тәуелсіздікті қорғау» және Республикалық «Мемлекеттiк тiл» қоғамдық қозғалыстарының төрағасы, Қазақстанның халық жазушысы, Қырғызстанның Халық ақыны; Ә.НҰРПЕЙІСОВ, Қазақстанның халық жазушысы, КСРО мемлекеттік сыйлығының лауреаты; А. ӘШІМОВ, КСРО және Қазақстанның Халық әртісі, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты; Т.КӘКІШЕВ, филология ғылымдарының докторы, профессор,Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері; Ш.МҰРТАЗА, Қазақстанның халық жазушысы, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты; С.ҚИРАБАЕВ, академик, филология ғылымдарының докторы; Т.ӘУБӘКIРОВ, Кеңес одағының батыры, «Халық Қаһарманы», Қазақстан Республикасының тұңғыш ғарышкер-ұшқышы; Б.ТӨЛЕГЕНОВА, Еңбек Ері, КСРО халық әртісі; М.ӘЛІМБАЕВ, Қазақстанның Халық жазушысы, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты;Д.ИСАБЕКОВ, жазушы, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты; Р.СӘРСЕНБАЙ, қоғам қайраткері, «Жас Алаш» газетінің бас редакторы;Е.ХАСАНҒАЛИЕВ, Қазақстанның халық әртісі, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты; Қ.ЖҰМАДIЛОВ, Қазақстанның халық жазушысы, ҚР Мемлекеттiк сыйлығының лауреаты;Т.ӘБДІКҰЛЫ, жазушы, ҚР Мемлекеттiк сыйлығының лауреаты;Ғ.ҚАБЫШҰЛЫ, жазушы, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, Қазақстанның құрметтi журналисi; Т.МЕДЕТБЕК, ақын, ҚР Мемлекеттiк сыйлығының лауреаты; Ж.ТҰЯҚБАЙ, «Азат» ЖСДП тең төрағасы; Б.ӘБIЛЕВ, «Азат» ЖСДП тең төрағасы;Ғ.АЛДАМЖАРОВ, Саясаткер; С.МӘМБЕТӘЛИН, «Руханият» Жасылдар партиясы төрағасы;А.ПЕРУАШЕВ, «Ақ жол» ҚДП төрағасы; А.АЙТАЛЫ, «Ақ жол» ҚДП Ақылдастар алқасы төрағасы; Н.НҮСІПЖАНОВ, Қазақстан Республикасының халық әртісі, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты; М.ҚҰЛКЕН, жазушы, «Өлке» баспасы президенті; Қ.СӘРСЕКЕЕВ, «Қазақ» газетiнiң бас редакторы; Қ.ИСА, «Жас қазақ үні» газеті бас директоры, ақын, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, ҚР Мәдениет қайраткерi; «Ақ жол» ҚДП Президиумы мүшесі; С.ҚҰТТЫҚАДАМ, қоғам қайраткері; Е.АЙҒАЛИҰЛЫ, «Қазақстан-Заман» газетiнiң бас редакторы; М.ТОҚАШБАЕВ, «Президент және халық» газетiнiң бас редакторы, ҚР Мәдениет қайраткерi;Е.БӘПИ, «Тасжарған» газетiнiң бас оқырманы; С.МҰХТАРБЕК, «Қазақстан» газетiнiң бас редакторы; А.САРЫМ, саясаттанушы; Д.ҚУАТ, «Абай.kz» ақпараттық порталының бас редакторы; А. СОЛДАТБАЙ «masa.kz» инетрнет газетінің шеф-редакторы Ө.ӘБДІХАЛЫҚ, «Абай.kz» ақпараттық порталының шеф-редакторы; Ш.ҚҰРАҚБАЙ, «Правда Казахстана» газеті қазақ редакциясы редакторы; Ж.ҚАЛЫБАЙ, «Жұлдыздар отбасы» журналының бас редакторы; Қ.ҚҰРМАНӘЛI, Ш.Қалдаяқов атындағы ән фестивалi дирекциясының директоры, «Шәмшi» журналының бас редакторы;А.ОСМАН, «Мемлекеттік тілге құрмет» бірлестігі төрайымы; К.ХАН, «КОРЕЙ достық орталығының» вице-президенті; Х.ҒАБЖАЛИЛОВ, «Алаш» тарихи-зерттеу орталығының президентi; М.ТАЙЖАН, Болатхан Тайжан атындағы қордың президентi, экономика ғылымдарының кандидаты; Д.БАБАМҰРАТОВ, «Болашақ» республикалық жастар қозғалысының лидерi; С.БАТЫРШАҰЛЫ, экономика ғылымдарының кандидаты, Астана қалалық «Мемлекеттiк тiл» республикалық қоғамдық қозғалысының төрағасы; М.БӨТЕЕВ, «Аллажар-қолдау» қоғамдық қорының төрағасы; С.СМАТАЕВ, жазушы, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты; М.МЫРЗАХМЕТОВ, Филология ғылымының докторы, профессор,«Бауыржантану» ғылыми-зерттеу орталығының директорыҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты; С.ҒАББАСОВ, жазушы, медицина және педагогика ғылымдарының докторы,КСРО денсаулық сақтау ісінің үздігі; С.ЕЛУБАЙ, жазушы, ПЕН-Клубының вице-президенті; А.ӘЛІМ, ақын, М.Мақатаев атындағы сыйлығының лауреаты; Ө.АЙТБАЕВ, Халықаралық Қазақ тілі қоғамының төрағасы, Ұлттық ғылым Академиясының академигі; Д.КӨШІМ,«Ұлт тағдыры» бірлестігі төрағасы; Қ.БIЛӘЛ, жазушы, ҚР Мәдениет қайраткерi; И.САПАРБАЙ, ақын, «Тарлан-Платина» сыйлығы лауреаты, «Ақ жол» партиясы ОК мүшесі; И.ИСАЕВ, ақын, «Ақ жол» партиясы ОК мүшесі; С.ТҰРҒЫНБЕКОВ, ақын, «Ақ жол» партиясы ОК мүшесі; Э.ТӨРЕХАНОВ, Алматы қалалық «Қазақ тiлi» қоғамының төрағасы; Ж.ӘКІМ, саясаттанушы, биология ғылымдарының кандидаты; Б.ЕРҒАЛИЕВА, Қазақстанның «Демократия және құқық» халықаралық тарихи-құқық орталығының төрайымы; Ә.ҚАЛАМБАЕВ, КСРО халық ағарту ісінің үздігі, Сарыағаш ауданының құрметті азаматы; Т.АЙТПАЙҰЛЫ, жазушы, «Жыл он екі ай» балалар журналының бас редакторы; М.АСПАНДИЯРОВА, «Азат» ЖСДП президиум мүшесі;Қ.ҒАБДОЛЛА, «Жұмадағы жүздесу» газетінің бас редакторы, Тіркелудегі «қазақ елі» қоғамдық қозғалысының ұйымдастыру тобының төрағасы; Ә.ҒАЛИ, саясаттанушы, тарих ғылымдарының докторы;Б.СӘДУҰЛЫ, «Желтоқсан ақиқаты» қоғамдық бiрлестiгiнiң төрағасы;М.АБАҒАН, «Кенесары хан» қоғамдық қоры төрағасы; Т.ІРГЕБАЕВ, «Қабанбай батыр» атындағы қордың төрағасы; К.ҚАПТАҒАЙ, «Халық дабылы» қозғалысының төрағасы;Б.МЕРГЕНБАЕВ, «Аманат» қоғамдық қорының төрағасы; С.СЕЙІТМАН, ақын, Халықаралық «Шабыт» фестивалінің 1-дәрежелі лауреаты; Ш.ӘБДІКӘРІМОВ, ақын, Қызылорда қалалық «Қоғам ТВ» телеарнасының төрағасы; Р.АЙЫПҰЛЫ, «Жебеу» республикалық қоғамдық бiрлестiгiнiң атқарушы директоры; С.САПАРҒАЛИ, «Жұмысшылармен мен жұмыссыздар» одағының төрағасы; Е.РАҚЫШЕВ, «Жас Ұлан» киностудиясының директоры; Ж.КЕНЕБАЙ, «Таным» пiкiрсайыс клубының жетекшiсi; Ө.АҚЖІГІТ, «Жас қазақ үні» газеті бөлім редакторы; Д.ЕЛДЕСОВ, «Жас қазақ үні» газеті бөлім редакторы; Г.ҚЫСТАУБАЕВ, ұлт патриоты;Ж.АШУҰЛЫ, Қазақстан саяси қуғын-сүргiнге ұшырағандар қауымдастығының төрағасы; Ж.МАМАЙ, «Рух пен Тiл» клубының жетекшiсi; И.ИМАНБАЙ, тәуелсіз журналист Б.БӨТЕЕВ, «Алаш үні» қоғамдық бірлестігі төрағасы; Қ.ӘБЕН, «Аллажар» фильмінің авторы және қоюшы режисері; I.БАЙЖАНОВ, Шымкент қалалық «Тәуелсiздiктi қорғау» ХДҚ ұйымдастыру комитетiнiң төрағасы; Ж.ШЫМШЫҚОВ, экономика ғылымдарының кандидаты; Ө.КЕНЖЕБЕК, журналист, саяси шолушы; А.КӨШЕРБАЙ, публицият, «Еркін интернет үшін» қозғалысының мүшесі; С.КЕНЖЕБАЕВ, философия ғылымының докторы, профессор; М.АХМЕТОВА, зейнеткер, бұрынғы ҚазКСР Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары; Н.ҚАНАФИЯ, филология ғылымдарының кандидаты; М.КҮЛӘШБЕКҰЛЫ, зейнеткер, публицист; Н.ОШАНБЕКОВ, қоғам қайраткері; Ж.ДӘУЛЕТ, сазгер, ҚР Мәдениет қайраткерi; Б.ӘБIШ, жазушы, Ғ.Мүсiрепов атындағы сыйлықтың лауреаты; Б.ӘЛҚОЖА, ақын, Т.Айбергенов атындағы сыйлықтың лауреаты; Е.КЕНЕХАН, ақын, Т.Айбергенов атындағы сыйлықтың лауреаты; О.ҚАСЫМ, ақын, Республикалық жыр-мүшәйраларының жүлдегері Қ.АШАНҰЛЫ, жеке кәсiпкер; Е.МҰҚАНҒАЛИЕВ, зейнеткер, өміртанушы; М.ИЛЯСОВА, әнші, ҚР еңбек сіңірген әртісі; Б.СӘМЕДИНОВА, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі; У.ӘБДІРАЙЫМОВ, «Шаншар» театрының директоры; З.КӨПБОСЫНҰЛЫ, әнші, композитор; Қ.БОЛМАНОВ, «Демеу» продюсерлер мен орындаушылар Одағының төрағасы; К.СҰЛТАН, әнші, «Серілер» тобының мүшесі; Ж.АБЗЕЛБЕКҚЫЗЫ, «Сағым» тобы...


Ашық хатқа 138 адам қол қойды. Қол қою әлі де жалғасуда

Қазақ тілін дамытудың ең тиімді жолдарының бірі автобустарда, таксилерде, парктерде, ресторандарда, кафелерде, асханаларда, авто және теміржол вокзалдардарында, яғни халық көп жиналатын, жүретін жерлерде ҚАЗАҚ ТЕРМЕЛЕРІН қосып қою.

Біз отаршылық елден тәуелсіз елге өтіп бара жатқан кезеңдегі өтпелі мемлекетпіз. Сондықтан біздің елімізде отаршылықтың салдары да көрініп тұр, жаңа мемлекеттің де нышандары бар. Осының қайсысы жеңеді, оны уақыт көрсетді. Дәл қазір отаршылықтан шыққысы келмей отырған екі республика бар, ол - Беларуссия мен Қазақстан. Кеше ғана бір эстондық танысыммен сөлестім, әрине тіл туралы әңгіме болды. Ол: «бұрын 9 эстондық 1 орыс отырса орысша сөйлейтін едік, қазір Құдайға шүкір, 9 орыс 1 эстондық отырса эстонша сөйлейміз» деді. Ол қырсықтық емес, ол намыс, ол патриотизм, ол ұлттық деңгейді жоғары қою. Кеше Путинге: «Сіз президенттіктен кеткенде орыс идеясы әлсіреп қалмай ма?» - дегенде, бүкіл әлемнің алдында: «Медведьев такой-же националист как я» - деді, «патриот» деген жоқ, «националист» деді. Президенттен бастап біз де сондай ұлтшыл болуымыз керек. Амангелді АЙТАЛЫ, «Ана тілі» газеті, №16, сәуір 17-сі – 23-і, 2008 жыл.

Қазақ Елінің(Үш жүздің басы қосылған) қасиетті Ұлытауында болдың ба?
Ата-баба әруағына Құран бағыштадың ба?
Қазақ Елінің тарихынан сыр шертетін, Қазақстан Республикасы мемлекетінің қорғауындағы Алаша хан, Жошы хан, Едіге хан т.б. хандар мен билердің, болыстар мен батырлардың, ақындар мен әкімдердің мазарлары мен кесенелерін, Ақсақ Темірдің алтын шоқысын, Хан төбе, Әулие үңгір, Айыр тау, Үш жүздің руларының шежіре альбомдары мен кітаптары және Тау басындағы тасқа қашалып жазылған таңбалары т.б. 800 ден аса тарихи ескерткіштер мен Қазақстан Республикасының Ұлытауда орналасқан тарихи-өлке тану мұражайын көрдің бе?
Ұлытаудың айналасындағы кез келген тоғай арқылы тау етегіне барсаңыз бұлақ суына тап боласыз. Ұлытаудың ауасы, Бұлағының суы жанға шипа. Кең даласындағы кез келген киіз үйге кірсеңіз балдай тәтті қымыздан ауыз тиіп шығасыз. Ондай, пульмонологиялық және рухани ауруларға ем, таза қазақ қымызы «Ұлытау қымызы» жер бетінде жоқ.
Өкінбейтіндей, міңгі жасайтындай, Алла тағала қолдайтындай, Ата-баба әруағы риза болатындай ұсыныс-кеңес айтқым келеді:
1. Ұлытау елді мекенінен Қазақ халқы және туристер демалатын Қазақ хан, билерінің аттарымен аталатын сауықтыру, оңалту және жан-жақты демалыс орындары құрылса,
2. Қазақ Еліндегі барлық облыс орталықтарының жолдары Ұлытауға бет бұрса,
3. Қазақ Еліндегі барлық демалыс, сауықтыру, оңалту орындарының орталығы Ұлытауда орналасқаны жөн.
Қаны таза ҚАЗАҚ азаматы, қазақ халықының тілі, тарихы, мәдени мұрасы, өнері, салт-дәстүрі, діні, ділі Үш жүздің басы қосылған қасиетті Ұлытаудан бастау алатынын ұмытпау керек. Қазақ халқының басын қосатын да, ұрпағымыздың намысын оятатын да, береке-бірлікке бастайтын да Қазақ Елінің қасиетті Ұлытауы болып саналады, соны естен шығармайық ағайын.
Ақтөбе облысы, Ақтөбе қаласы, Нұрлан Ізденұлы ЕСЕНҒАЗЫ, ұялы: 87014552854, 87774088889, тел.: 8(7132)779380 үй, факс: 8(7132)550422, e-mail: yessengazy@mail.ru
Газет, Журналдарға берген мақаламнан үзінді. 16.07.2011 жыл.

Одним из верных соратников Сырым батыра, борца за освобождение казахского народа от царской русской колонизации, был потомок Келдибая ата, Құлжабай би Бекқұлұлы, представитель Младшего Жуза рода 12 Ата Байұлы Таз руы.
Құлжабай би Бекқұлұлы - разумный руководитель, мудрый предводитель казахского народа, безмятежно защищавший интересы родного многострадального народа, яркий представитель рода Таз, внесший большой вклад в борьбу за освобождение своего народа.
В 1783-1797гг. выступавший против колонизаторов казахский народ заподозрил Нуралы хана в сговоре против них, в результате чего русскому царю было отправлено письмо, под которым подписалось 55 биев, батыров, аксакалов. Это письмо решило судьбу Нуралы хана, он был свергнут.
Вторым крупным завоеванием восставших - было получено разрешение на переселение казахов на правый берег реки Волга. Указом царя от 1756 года это было запрещено делать.
Ссылаясь на газету «Ведомости» от 5 апреля 1787 года известно, что 45 тысяча шаныраков было переселено на правый берег реки, из них в подчинении Құлжабай би состояло 3 000 шаныраков (семей).
Российское правительство, опасаясь последствий Великой французской буржуазной революции, решает незамедлительно назначить ханом рода Кіші жүз Ералы Әбілқайырұлы. Сырым батыр был противником этого назначения.
В 1972 году 10 июня в Оренбургскую экспедицию пограничных дел было направлено письмо, в котором было изложено недовольство народа избранием ханом Ералы, т.к. он не может разрешать конфликтные ситуации и не соответствует этому статусу.
Письмо было подписано 14 старшынами(из 55). Впоследствии ими будет избран хан Есентай. Наряду с известными биями такими как Шекті Сегізбай, Ысық Сұлтанбек, Шеркеш Тұрмәмбет, Беріш Бөдене подпись поставил и Құлжабай би.
Постепенно группа из 14 биев пополнилась, к 4 января 1794 г. в период смены ханства Ералы, в их составе числилось 200 человек.

г.Актобе, Нурлан ЕСЕНГАЗЫ, 8(7132)779380 (д), 550422 (раб), 87014552854, e-mail: yessengazy@mail.ru

ОЙЫЛЫМ МЕНІҢ – ОЙДАҒЫ ЕЛІМ
Кезінде әсем қала аса мықты,
Тарихы қыш дуалда қашалыпты,
Қазақтың даласында бір жәрменке,
«Көкжар» деп ел-жұртынан ат алыпты.
Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылым – арман жайнаған өңір.
Жерұйық Күн - Ананың нұрын алған,
Куә боп Асан қайғы жыры қалған,
Батысқа жібек жолын жалғаған жер,
Құт мекен бабамыздың ізі қалған.
Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылм – арман жайнаған өңір.
Шұбалып керуен жол қырқаны асып,
Ойылым сұлулықпен тұр таласып,
Бойына шежіресін жатыр бүгіп,
Ежелгі Ақжайықтың бір саласы.
Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылм – арман жайнаған өңір.
Ел-жұртым сүйе білген даланы кең,
Әйгілі ақтарылы алабымен,
Бұл күнде тыныстайды өскен өңір,
Барқынның баяу өскен самалымен.

Қайырмасы:
Ойылым менің – ойдағы елім,
Ғасырын жаңа тойлады елім.
Ойылым – арнам ағысы қатты,
Ойылм – арман жайнаған өңір.

Әні мен сөзін жазған Жолдыбай Айтқұлов.

Еженедельная Республиканская Газета "ГАРАЖ" проводит набор сотрудников на должность рекламного агента.Возраст не ограничен. оплата сдельная. телефон для справок: 906-880, 906-870, 24-20-68

ХИДЖАБ киген қыз-келіншек
қазақ халқының ата жауынан да жаман.
Хиджаб, никаб, паранжа кию араб-парсы әлемінің тарихы, олардың ұлттық және мәдени үлгісі.
Қазақ қыз-келіншектерінің аз бөлігі шет елдің модасын қуып жартылай жалаңаш киім киюге көшті. Тағыда бір аз топтағылар шоқынып, басқа дінге өтуде. Соған байланысты жалаңаш киім киюшілерге, басқа дінге шоқынушыларға қарсы топ ретінде хиджаб, никаб, паранжа киюшілер пайда болды.
Құлтегін туралы ежелгі түркі жазба ескерткіштерінің авторы, біздің данышпан ата бабаларымыз тастағы жазуларын бізге мұра етіп қалдырды. Олар түркі мемлекетінің құлауынан 13 жыл бұрын оның қирайтынын алдын ала болжаған еді. Оның басты себебінде айтқан, ол мемлекеттік ойлауды жоғалту. Адамдар мемлекеттің мүддесі туралы ұмытқан. Олар кез келген жолмен баюды жолына түскен. Оның бағасы да айтылды, ол отанның, туған жердің тәуелсіздігі еді. Ақыры олар жеңілді.
Бұл адамгершілік құлдыраудың-өзін таныту еркіндігінен айырылу, бөтен біреудің құндылықтарына қызығу, ата-баба бейттерін елемеу, рухани сананы жоғалту жеңілісі еді.
Қазақ елі тарихында Ислам діні 3 рет мемлекеттік дін ретінде бекітілді, бірақ, ешқашан да қыз-келіншектерге хиджаб киюді міндеттемеді. 1-ші рет Қарахан мемлекетінде, 2-ші рет Монғолстанда, 3-ші рет Алтын орда хандары кезінде. Бұған қоса Исламның 70 мың әулие-әмбиелеріне ескерткіш орнатқан Әмір Темірде(ақсақ Темір) хиджаб киюге жол бермеді. Себебі олардың бәрі де хиджабтың араб-парсылық сипатын жақсы білді.
Ислам дінін қабылдаған қазақ тарихындағы деректемелерде, суреттерде, тарихи әдебиеттерде, өнер туындыларында, эпостық жырларда, архиологиялық қазбаларда хиджаб киген қыз-келіншек бейнесі кездескен емес.
Хиджаб киген қазақ қыз-келіншектерімен және тәртіпсіз(шектен тыс өсіргендер) сақал қойған жас жігіттермен пікірлесіп көрсеңіз, олардың көбі орыс класын бітіргендер, қазақ тарихын, ата-бабасынан қалған салт-дәстүрлерді, тіпті 7 атасын да білмейтіндер, ата-ана тәрбиесін көрмегендер. Бұның бәріне жауапты ата-анасы.
Хиджаб кигендерді, тәртіпсіз сақал коғандарды, тағы басқада Қазақ елінде тіркелген 45 діни конфессия өкілдерінің әр қайсысын өз киімдерімен мемлекеттік оқу орындарына кіргізу Қазақстан Республикасының Заңдарын бұзу болып саналады. ҚР-ың «Діни сенім білдірген және діни бірлестіктер туралы» Заңы, 5-бап

Қуғын-сүргін жылдарын тек 1937-1938 жылдар деп қарауға болмайды. 1921-1922 жылдардағы, 1932-1933 жылдардағы қолдан жасалған ашаршылықта біздің Ақтөбе облысынан 90 мың адам өлген. 1925-1930 жылдары алашордашылар, топшылдар, ұлтшылдар, байшылдар, тап жаулары деген ұрандармен 20 мыңнан аса адам қуғын-сүргінге ұшыраған. Оларды әр түрлі мерзімге әр жерге жер аударған. Тіпті, осы Ақтөбе облысының ішінде солай жасаған. Мысалы, шалқарлықтарды Мәртөкке жер аударған. Ішкі Ресейге жер аударылғандар көп болған. Тек 1937-1938 жылдары Ақтөбе облысы бойынша 7 мың адам қуғын-сүргінге ұшыраған. Мен енді солардың бірнешеуін айтайын. Солардың ішінде Сейдолла Дүкенбаев бар. Ол 1910 жылы туған, ырғыздық. Алматыда дәрігер болып жүргенде ұсталған. Жалпы, Қазақстанда Ырғыз өңірі контрреволюция ошағы деп есептелген. Содан кейін Алашорданың туын тіккен жер Ойыл деп есептелген.
Жаманмұрынов та «халық жауы» боп ұсталған. Ол Мәскеудің Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы институтын бітірген. Облыстық атқару комитеті төрағасының орынбасары болып қызмет істеген. Оған «Ақтөбе облысындағы бүкіл контрреволюциялық әрекеттердің ұйымдастырушысы» деген айып тағылған. Айта берсек, осындай адамдар көп.
Ақтөбе облысы бойынша «халық жауы» деп ұсталғандардың 3480-і – қатардағы жұмысшылар мен колхозшылар, 46-сы – облыстық, аудандық партия комитетінің хатшылары, 39-ы – облыстық, аудандық кеңес атқару комтитеттерінің төрағалары, 84-і – болыстық, аудандық басқару органдарының басшылары, 32-сі – МТС, кеңшар директорлары, 214-і – ауыл кеңес төрағалары, 140-ы – педагогтар, 58-і – молдалар, 46-сы – дәрігерлер, 64-і – отбасындағы әйелдер.

Жеке куәлігің қазақ тілінде болмаса, сен қандай қазақ азаматысың?

Нағыз қазақ азаматы қандай болу керек? Басына бақ қонса, бай, бастық, батыр болу оңай, бірақ, азамат болу қыйын дейді. Азамат деген сөзге ер адам да, әйел адам да кіреді. Азамат - дұрыс адам деген мағына береді. Нағыз қазақ азамат болу үшін адам бірінші өзінен бастау керек, сосын балалары мен тума-туысқандарына, ұжымы, көрші-көлем, ағайындары, алыс-жақын тумаларына үлгі көрсетіп, ақыл кеңес беруі қажет.
Ол үшін аты-жөнін, яғни, атын, әкесінің атын, тегін қазақ тілінде Жеке куәлігін жаздырудан бастайды.
Тәуелсіз Қазақ елі, Қазақстан Республикасы болғаннан бері ов, ев, ин дерді алып тастап, Қазақ азаматтарына аты-жөнін, тегін қазақ тілінде жазуға Заң бойынша ұрықсат етілген.
Не істеу керек:
1. Халыққа қызымет көрсету орталығына барып, өтініш жазып, Туу туралы куәлігіңді таза қазақ тілінде жаздырасың,
2. Қазақ тілінде жазылған Туу туралы куәлік негізінде Жеке куәлік аласың,
3. Сосын, салық төлеу куәлігін(РНН) қайта аласың,
4. Әлеуметтік жеке код(СИК) бергенде аты-жөнің қазақ және орыс тілінде жазып беріледі.
5. Басқа құжаттарыңды қазақ тіліне аудармауыңа да болады, бәрі жарамды, заңды болып есептелінеді, неге десеңіз әлеуметтік жеке кодта бұрынғы, қазіргі аты-жөнің екі тілде жазылып тұр.
Бүгінгі күннен бастан, әр азамат, түгел отбасы, ауыл, аудан, қала, облыс болып Қазақ елінің нағыз азаматы атына лайық жұмыс жасайық, өмір сүрейік, балаларымыз бен немерелерімізге қазақ екенімізді іспен көрсетейік.
Әкеңнің атын ұмыттырам деген заман өтті, әкеңнің, атаңның, бабаңның, яғни, аты-жөніңді, тегіңді Жеке куәлігіңе қазақ тілінде жаздырсаң, Алла тағала да, ата-баба әруағы да сені қолдайды, ризашылығын береді деп ойлаймын.
Сенің Жеке куәлігіңді біреу келіп қазақ тілінде жазып бермейді, әрбір кеудесінде намысы бар адам соны ескеруі керек.

Ақтөбе қаласы, Нұрлан Ізденұлы ЕСЕНҒАЗЫ

Әйел деген арбаушы,
Бойыңды одан аулақ сал.
Есіңнен еш шықпасын,
Үйдегі бала, сүйген жар.

Aktobe - the Best City