Откройте свой Мир!

Куча асфалт шудосми

Одамо Обсуждения-я темашба хархела чинни чинни чизоя нанависетон. Рахмат!!!!!!.
В обсудениях всякий бред не писать. Спасибо!!!
 

SALOM 

Вот ссылка на статью в Википедии, прочитайте о нас   _____Kulkand info_______

                                                              
Исфара дар шимоли Тоҷикистон, дар
Вилояти Суғд (Ленинобод) ҷойгир шудааст.
Номи аввали ин шаҳри зебоманзар Асбара буд. Ин шаҳри зебоманзар бо вилояти Боткони
Кирғизистон ва Фарғонаи Узбакистон ҳамсарҳад аст. Исфара шаҳри хеле зебо мебошад.
 Дар Исфара бисьёр фабрикаю корхонаҳо фаъолият мекунанд.
Дар Исфара беш аз 40 намояндагони миллатҳои гуногун умр ба сар мебаранд.
Шаҳрчаҳои хурд ба монандаи Нафтобод ва Шӯроб дар дохили ҳамин ноҳия ҷойгир
 шудаанд. Аз Исфара то Конибодом 30км мебошад.
Бо Осоишгоҳои Зумрад ва бо зардолузорҳояш дар ҷумҳури ва берун аз он хеле машҳур аст.
ИСФАРА яке аз шаҳрҳои ободу зебои вилояти Суғди ҶТ аст, ки дар ҳавзаи қаторкуҳҳои
рангоранги Туркистон, дар хамии Исфараю Лаккон (аз сатҳи баҳр 800 м б
аланд) ҷойгир аст. Аз байни шаҳр дарёи шӯху пуртуuёни Исфара ҷори мебошад.
 
 Таърих
Исфара таърихи бою рангин дорад. Яке аз қадимтарин шаҳрҳост. Дар ибтидо Асбара,
Аспраха, Истпари, Истфаро, Испара ном доштани он ривоятҳо мавҷуданд. Шаҳр бо номи
Исфара нахустин маротиба дар асари «Таърихи Табарӣ» (асри Х) зикр шудааст.
Дар бораи Исфара дар китоби академик Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон» ҳам маълумоти
 саҳеҳ вуҷуд дорад. Бозёфтҳои ҳафриёти (археологи), ки аз гузаштаи дуру наздики
шаҳр дарак медиҳанд, дар осорхонаи Исфара махфузанд. Осорхона дар бинои
таърихи - Eрда ҷойгир аст. Мувофики акидахои олимон, Исфараи асримиёнаги
аз замонхои Бобур то асри Х1Х дар мавзеи имрузаи Навгилем чойгир буд.
Солхои 30-40 асри Х1Х бо сабабхои номаълум (шояд оби зах бошад) хароб гардидааст.
 Мардум ба rисми uарбии он, ки Исфара ё Шаҳрак ном дошт, мекучанд. Шахрак дар
 сохили рости дарё аз гарб ба шарк бо зиёда аз 4км дарозию тахминан 1 км бар ва
 дар сохили чап бошад, 1 км дарозию 200 м бар (440 га) тул кашида буд. Маркази
Исфара Rалъа ном дошта, дар кисмати чанубии он Урда, дар шимол мадрасаи Калъа
 бо 16 хонакоху хучра, дар канори шахр мадрасаи Хочиён бо 13 хонакаху хучра ва
 дар марказ растаи дуконхои савдогарону устохонахои косибон чой гирифта буданд.
Соли 1871 дар Исфара 16 кассоб, 6 чойхоначи, 42 дукондори майда, 8 савдогари моли
 сурх, 5 намадфуруш, 3 табакфуруш; дар ибтидои асри ХХ 200 дукон; соли 1914 209
фурушгох ва 8 корвонсарой мавчуд буданд.аз хама дехаи серахолии Исфара Ворух
 буда зиёда аз 33 000 ахоли мавчуд аст.Чойхои таърии он да Чорку ва Навгилем
мавчуданд,мисол Мадрасаи Абдуллохон дар Навгилем
 
    Аҳолӣ
Гузарҳои истиқомати дар Исфара маҳалла ном доштанд. Шаҳр аз 31 маҳалла иборат
 буда, 11-тои онҳо дар шаҳр ва 20-тоашон дар Шаҳрак ҷой гирифта буданд.
Аҳолии ҳар як гузар аз ду-се маҳаллаҳои истиқомати иборат буда, ҳар як гузар
 сардори худро дошт, ки онро дар гузашта «элликбошӣ» меномиданд. Дар ибтидои
 солҳои 70-уми асри Х1Х дар Исфара 200 ҳавлӣ, 1878-1880 390 ҳавлӣ, 1907 – 750,
1917 – 1051 ҳавлӣ мавҷуд буданд Дар ибтидои асри ХХ дар шаҳрак 38 масчид амал
мекард, ки 11- тои он дар охири асри Х1Х ва ибтидои асри ХХ бунёд ёфтаанд. Аҳоли
 соли 1880 дар Исфара 1950 нафар, 1907 – 3950, 1917 – 6,7 ҳазор нафарро ташкил
мекард, ки асосан тоҷикон буданд. Исфара дар асрҳои 11-13 аз ҷиҳати иқтисоди хеле
 пеш рафта буд. Бобур (1483-1530) Исфараро шаҳри асосии вилояти Исфара
донистааст. Асри 16 дар Исфара сохтмони биноҳои калон (масчиду мадрасаҳо) ривоҷ
 меёбанд, ки айни замон онҳо ба сифати ёдгориҳои таърихи ҳифз карда мешаванд.
 Исфара дар асри 18 боргоҳи хони Хуҷанд буд. Дар натиҷаи ҷангҳои дохилии
хонигариҳои Бухорою Хуҷанд (ох. а. 18 ва ав. а. 19) иқтисодиёти шаҳр ба пастравӣ
ниҳод ва баъзе иншоотҳои таърихӣ, аз ҷумла Қалъаи Боло хароб шуда, аз байн рафтанд.
 То ғалабаи Инқилоби Октябр Исфара тобеи хонигарии Қӯқанд буд. Соли 1929 ба
ҳайати РСС Тоҷикистон дохил шуда ва соли 1952 номи шаҳрро гирифт.
Мувофиқи баъзе маълумотхои таърихи, маънои (топонимикаи)Исфараро чунин шарх
 медиханд: "Искандари Мақдуни хангоми забти Осиёи Миёна, аз даште гузашта ба
 мулке расид, ки он чо монанди биҳишт буд- дарёи шӯхобу шириноб, хамачо сабзу
 хуррам. Хамин дам Искандар нидо баровард: "Ас бара"-Чи зебо!" Ин маҳал дар
хақиқат зебо буда, обу хавои форами он бисёр одамонро шифо мебахшад. Бехуда дар
 он ҷо осоишгоҳи "Зумрад" бунёд нашудааст.
 
   Нақлиёт
 Нақлиёти автомобилӣ И.-ро бо шаҳрҳои Конибодом, Хуҷанд ва Бодкони Ҷумҳурии
Қирғизистону Қӯқанду Тошканди давлати Ӯзбекистон мепайвандад. Майдони ҳавоӣ
дорад. Аз И. то пойтахти Тоҷикистон 449 км ва то ш. Хуҷанд 107 км, то истгоҳи роҳи
оҳани ш.Конибодом 37 км аст. Шохаи роҳи оҳани Конибодом-Душанбе, ки то шаҳраки
 Шeроб тӯл кашидааст, аз Исфара мегузарад. Алҳол 38319 наф. (2003) аҳолӣ дорад,
ки аксариятро тоҷикон ташкил медиҳанд. Иқлимаш мӯътадил, дар тобистон гарм, дар
зимистон сард. Миқдори боришоти солона 126 мм, И. яке аз марказҳои кишоварзӣ,
 боғдорӣ ва саноатии мамлакат аст. Асосан саноати хӯрокворӣ, масолеҳи бинокорӣ,
 химия ривоҷ ёфтааст.
 
   Саноат ва истеҳсолот
Корхонаҳои саноатиаш: калонтарин дар xумхури ва Осиёи Маркази комбинати
 консервабарори, ки ба коркарди меваю сабзавот омодааст, комбинати гeшт, заводҳои
шир, нон, спирт, рангҳои минерали, асбобҳои рeшноидиханда, маснуоти охану бетони,
 кимиё. гидрометаллурги, чини, фабрикаи мебел, комбинати масолеҳи бинокори,
идтиҳодияҳои дeзандагии «Моҳира», «Шаҳло», идтиҳодияҳои механиконидаи сайёр,
ширкати «Бинокор», ташкилотҳои сохтмонии «Таъмир-1» мебошанд. Дар Исфара
матбаа, коллеxи технологи, 7 мактаби таҳсилоти ҳамагони, 3 гимназия, 2 литсей,
 коҳи фарҳанг, хонаи маданият, театри халки, 8 китобхона, хонаи пешоҳангон,
марказҳои илмию тарбияви, 3 беморхона, таваллудхона, дорухона, 11 бунгоҳи тибби
ва uайрахо мавxуданд. Осоишгоҳи «Зумрад» яке аз беҳтарин ва калонтарин курортҳои
xумхури ва Осиёи Маркази мебошад. Боuи маданият ва истироҳати ба номи Сайфи
 Исфаранги xойи дeстдоштаи шаҳрвандон аст.
 
    Дарёчаи Исфара
ИСФАРА, дарёест дар xамохири Қирғизистон, Тоҷикистон ва Ӯзбакистон. Аз нишебиҳои
 шимолии қаторкӯҳи Туркистон сар шуда, болообаш Оқсу, миёнаобаш Каравшин ва
 поёнобаш (баъди ҳамроҳ шудани д.Кишанбич) Исфара ном дорад. Тӯлаш 107 км,
 ҳавзааш 3240 км мураббаъ. Манбааш пиряҳу барф, асосан аз пиряҳи Оқсу об мегирад.
 Исфара дар болооби худ аз дараҳои танг гузашта, ҷараёнаш тез аст. Давраҳои пуроби:
июл-сент., камоби: фасли зимистон. Сарфи миёнаи бисёрсолаи оби дарё дар наздикии
 шаҳри Исфара 14,7м3/сон. Сарфи зиёдтарини об 15,2 м3/сон, камтаринаш 3,95 м3/сон.
 Баҳору тобистон оби дарё одатан лой аст (1м3 об 8800 г xинсҳои тахшин дорад).
Исфара пурра барои обёри сарф мешавад. Обанбори Боткони Қирғизистон аз Исфара
 об мегирад.
 
 Ҷашну маросимҳои мардумии Исфара
Чойхонаҳои Исфара ҷойи истироҳату сӯҳбат, нишастҳои ҳарифонаву чойнӯшӣ, аскияву
 ҳазл, кабкҷангу, бедонаҷанг, маҳфилҳои маданиву тӯй, тарғибу ташвиқ, мусобиқаҳои
шашкаву шоҳмот. Дар ибтидои асри 20 дар Исфара 20 чойхона амал мекардааст.
Қисми зиёди онҳо дар бозорҳо, кӯчаҳои асосӣ ва соҳили дарё ҷой доштаанд.
Муйсафедон нақл мекунанд, ки дар чойхонаҳои нахустини охири асри 19 дар
 кумғонҳои чӯянӣ об меҷӯшониданд. Аввалин самоворро соли 1906 Абдуғафуроқсаққол
 ном шахс аз шаҳри Тошканд овардааст. Мисгари маҳалли усто Сӯфӣ аз руйи
самовори русӣ қумғонсамовари мисин сохтааст. Алҳол хар як гузару маҳалла ва хоҷагӣ
 чойхонаи худро дорад. Чойхонаҳои пурнақшу нигори «Ором», «Сино», «Ориён», хеле
 серодами хоҷагиҳои ба номи З. Хасанов, Ленин, Х. Мукаррамов, пурфайзи «Лола»,
 «Шаббода», «Роҳат», Тангии Сур ва ғайра дар хизмати мардуманд
  

  Наши завершили свое участие в юношеских Олимпийских играх.
И по итогам первых юношеских Олимпийских игр,
Таджикистан находится на 64 месте из 89 стран, которые
получили медали на данном спортивном соревновании.
Источник  напомнил, что в копилке нашей сборной две медали:
Шукрона Шарифова стала обладательницей бронзовой
медали по таэквон-до (WTF),
а Баходур Кодиров получил серебро по вольной борьбе
в весовой категории до 63 кг.           
Напомним, на юношеских Олимпийских играх в Сингапуре,
стартовавших 14 августа,  Таджикистана представляли
6 самых лучших спортсменов – победителей международных чемпионатов:
борец Баходур Кадиров,
лучница  Кристина Зайнутдинова,
таэквондистка Шукрона Шарифова,
легкоатлеты Даврон Атабаев и Абдукодир Баротов,
боксер Сиёвуш Зухуров.

Таджикские юниоры завоевали уже две медали.
 Шукрона Шарифова стала обладателем бронзовой медали по таэквон-до (WTF),
 а Баходур Кодиров, выступающий в весовой категории до 63 кг по вольной борьбе,
 завоевал серебряную медаль олимпиады.

 
 
Иди Рамазон имрӯз бар мову шумо табрик,
Ин сабру шикебоӣ, в-ин аҳду вафо табрик.
З-Аллоҳ мадад ҷӯем дар роҳи муроди хеш,
Бӯе ба машом омад, аз боди сабо табрик.
Ба номи Аллох, ки рахматаш беканор ва ба хама расанда аст.
Ид яке аз хусусиятхои ин уммат ва аз арзишхои дини ислом аст.
Пас моро лозим аст, ки ахамияти онро дуруст дарк намоем.
Аввалан шукри Парвардигорро бояд ба чой овард, ки моро
насиб гардонид то дар ин мохи муборак рузаву намозро барпо
доштем ва нихоят ба ин иди бузург расидем. Хамдиёрони азизу
гиромй, бародарон ва хохарони азиз! Хар яки Шуморо бо
фарорасии иди фитр табрику тахният гуфта, барои Шумо
аз даргохи Худованди мехрубон рахмату магфират ва баракотро
хохонем.Дар ин макола, мо ба Шумо якчанд одоб ва суннатхои
идро баён карданй хастем, то бошад, ки рузи идро бо одоб ва
ахкомаш ба чой оварем.
 

Абу Ибрахим Исма’ил ибн Ахмед (849, Фергана — 24 ноября 907) — эмир из династии
 Саманидов, основатель сильного государства в Средней Азии.
Наместник своего брата Насра в Бухаре (874—892). Остался в этом городе и после того
 как вследствие смерти своего брата стал эмиром Мавераннахра и в 893 году был
 утвержден в этом сане халифом. В том же году он предпринял поход до Тараза,
 завоевал этот город и превратил его главную церковь в мечеть. Боролся в
Мавераннахре с Саффаридом Амром ибн Лейсом. Несмотря на то что халиф
объявил о смещении Исма’ила и его провинция была пожалована Амру, после победы
 Самани (900) халиф выразил победителю своё удовлетворение.
Наследие Саффаридов в Хорасане оспаривал у Саманида Мухаммед ибн Зейд, правитель
 Табаристана. Полководцу Исма’ила Мухаммеду ибн Харуну удалось не только изгнать
 врагов из Хорасана, но даже завоевать Табаристан. Однако после этого он восстал
 против своего государя, принял белый цвет — цвет восставших против законного
 правительства — и захватил Рей. Исма’илу пришлось самому выступить против
мятежного полководца. После победы над ним Рей и Казвин были присоединены к
государству Саманидов и тем самым были установлены границы последнего на
 западе (902). В 904 году на востоке было отражено, с помощью добровольцев из
 других мусульманских стран, вторжение многочисленного тюркского народа.
В Бухаре, ставшей при нём столицей саманидского государства, находится так называемый
Мавзолей Исмаила Самани, усыпальница династии, выдающийся памятник архитектуры.
 Имя Исма’ила Самани с 1998 года носит высочайший пик Памира
(ранее — Пик Коммунизма).

 
Хает чу об меравад,
Бехуда вакт меравад,
Эй инсон!
Вактро бехуда магузарон.

                                                          
                                                       Рубоиёт

 
 
     Ин боб бахшида мешавад ба  Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ .

ГАЗАЛХО АЗ ХОФИЗИ ШЕРОЗИ

То зи майхонаву май ному нишон хоҳад буд,
Сари мо хоки раҳи пири муғон хоҳад буд.
Ҳалқаи пири муғон аз азалам дар гўш аст,
Бар ҳамонем, ки будему ҳамон хоҳад буд
Бар сари турбати мо чун гузарӣ, ҳиммат хоҳ,
Ки зиёратгаҳи риндони чаҳон хоҳад буд.
Бирав, эй зоҳиди худбин, ки зи чашми ману ту
,Рози ин парда ниҳон асту ниҳон хоҳад буд.
Турки ошиқкуши ман маст бурун рафт имрўз,
То дигар хуни кӣ аз дида равон хоҳад буд.
Чашмам он дам, ки зи шавқи ту ниҳад сарба лаҳад,
То дами субҳи қиёмат нигарон хоҳад буд.
Бахти Ҳофиз гар аз ин гуна мадад фармояд,
Зулфи маъшуқа ба дасти дигарон хоҳад буд.
Корам зи даври чарх ба домон намерасад,
Хун шуд дилам зи дарду ба дармон намерасад.
Бо хоки роҳ рост шудам, лек ҳамчунон,
То обрў намеравадам, нон намерасад.
Пайпорае намеканам аз ҳеч устухон,
То сад ҳазор захм ба дандон намерасад.
Серам зи чони худ ба дили ростон, вале
Бечораро чӣ чора, чу фармон намерасад.
Аз орзуст гашта гаронбори ғам дилам,
Оваҳ, ки орзуи ман арзон намерасад.
Яъқубро ду дида зи ҳасрат сафед шуд,
Овозае зи Миср ба Канъон намерасад.
Аз ҳашмат аҳли чаҳл ба Кайвон расидаанд,
Чуз оҳи аҳли фазл ба Кайвон намерасад.
Аз дастбурди чаври фалак аҳли фазлро,
Ин ғусса бас, ки даст сўйи ҷон намерасад.
То сад ҳазор хор намерўяд аз замин,
Аз гулбуне гуле ба гулистон намерасад.
Суфӣ, бишўй занги дили худ ба оби май,
К-аз шустушўйи хирқаат ғуфрон намерасад.
Ҳофиз, сабур бош, ки дар ошиқӣ,
Ҳар кас, ки чон надод, ба чонон намерасад.


Он ёр, к-аз ў хонаи мо чойи парӣ буд,
Сар то қадамаш чун парӣ аз айб барӣ буд.
Дил гуфт фурўкаш кунам ин шаҳр ба бўяш,
Бечора надонист, ки ёраш сафарӣ буд.
Танҳо на зи рози дили ман парда барафтод,
То буд фалак, шеваи ў пардадарӣ буд.
Манзури хирадманди ман он моҳ, ки ўро,
Бо ҳусни адаб шеваи соҳибназарӣ буд.
Аз чанги манаш ахтари бадмеҳр бадар бурд,
Оре, чӣ кунам, давлати даври қамарӣ буд.
Узре бинеҳ, эй дил, ки ту дарвешиву ўро,
Дар мамлакати ҳусн сари точварӣ буд.
Авқоти хуш он буд, ки бо дўст ба сар рафт,
Боқӣ ҳама беҳосиливу бехабарӣ буд.
Хуш буд лаби обу гулу сабзаву насрин,
Афсўс, ки он ганчи равон раҳгузарӣ буд.
Худро бикуш, эй булбул, аз ин рашк, ки гулро,
Бо боди сабо вақти саҳар чилвагарӣ буд.
Ҳар ганчи саодат, ки Худо дод ба Ҳофиз,
Аз юмни дуои шабу вирди саҳарӣ буд.
Даст аз талаб надорам, то коми ман барояд,
Ё тан расад ба чонон ё чон зи тан барояд.
Бикшой турбатамро баъд аз вафоту бингар,
К-аз оташи дарунам дуд аз кафан барояд.
Бинмой рух, ки халқе вола шаванду ҳайрон,
Бикшой лаб, ки фарёд аз марду зан барояд.
Чон бар лаб асту ҳасрат дар дил, ки аз лабонаш
Нагрифта ҳеч коме чон аз бадан барояд,
Аз ҳасрати даҳонаш омад ба танг чона,


 




 

Кишоварзӣ

Кишоварзони исфараги дар парваришу истеҳсоли uалла, пилла, сабзавот, меваҳои
хушку тар шуҳратёранд. И. макони зардолуҳои навъҳои гуногун: мирсанxари, хурмои,
тоxибойи, rандак, исфарак, субхони, рухи xонон, нишони, абрикос, ширпайванд,
 лоларух ва uайрахо мебошад, заминҳои корам ва боuу бeстонҳои шахр аз дарёи
Исфара, xeйхои Паст, Зарбоф, Чилгази, Сари Осиё, Матпари ва канали ба номи С.
Юлдошев обёри мешаванд.
ИСФАРА, уезд(1869), вулус(1898), ноҳия (1937), шахр(1959). Дар ҳайати
 генерал-губернатори Туркистон уезди Исфара ташкил ёфта, 29 июли с. 1869
 сардори уезди Исфара тасдиr карда шуд. 12 марти соли 1881 уезди Исфара бо
 фармоиши идораи ҳарбии генерал-губернатори Туркистон барҳам дода, ҳудуди
 он байни уездҳои Rerанду Марuилон таrсим карда шуд. Дар охирҳои асри Х1Х ва
ибтидои асри ХХ уезди Rуrанд ба якчанд участка ва вулусҳо таrсим гардид. Бар ҳар
 як участка ва вулусҳо сардорон таъин карда мешуданд. Вулуси Исфара аз соли 1898
 то таrсимоти маъмурию худудии соли 1924 тобеи участкаи Конибодоми уезди
Rуrанд буд.
С. 1917 ба ҳайати вулуси Исфара 8 xамоати деҳаги, 38 деҳа дохил шуда, дар онҳо
6040 хоxаги, 35988 нафар аҳоли мавxуд буданд. Баъди барrарор шудани {окимияти
Шeрави дар Исфара мо[[ои июл-август соли 1919 интихоботи Шeрохои махалли
баргузор гардида, ба xойи амини маҳалла раис ва аъзои иxроrумхо интихоб карда
шуданд. Съезди (сессияи) аввалини ташкилии Шeрои вулуси Исфара, ки 26 августи
 соли 1919 барпо гардида буд, ҳайати нави вулуси (кумиxроия)-ро интихоб намуд.
 Баъди таrсимоти маъмурию худуди баҳори соли 1925 ду xамоат: xамоатхои Чоркeх
ва Ворух аз вулуси Исфара xудо шуда, вулуси нав – Чоркeхро ташкил доданд.
Ба ҳайати вулуси Исфара 6 xамоат: Чилгази, Навгилем, Хонобод, Лаккон, Кeлканд
 ва Шаҳрак дохил шуд. Ба ҳа йати ин вулус 23 rишлоr, 3855 хоxаги дохил гардид.
 Маркази вулуси Исфара шаҳри Исфара rарор дода шуд.
Ба ҳайати вулуси нави Чоркeх ду xамоат: - Чоркeх ва Ворух дохил гардиданд.
Дар рафти ташкили ноҳияҳо (1924-1926) дар вулуси Исфара xамоа – (иxроrумҳо)-и
 Шахрак, Лаккон барҳам хeрда, xамоаҳои нав: - Исфара, Самарrандак, Rалачимазор
ба ҳайати волости Исфара ва xамоаи Сур ба ҳайати волости Чоркeх дохил гардиданд.
10 январи соли 1927 кумиxроияи округи Хуxанд дар маxлиси худ ахбороти КИМ-и
 Eзбекистонро дар бораи ташкили ноҳияи Исфара ва муайян кардани сарҳади он
 шунида муҳокима намуд. Дар бораи ташкили ноҳияи Исфара 31 январи соли 1927
rарори КИМ-и Eзбекистон нашр гардид. 31 январ ҳамчун рeзи ташкили ноҳияи Исфара
сабт гардид.
Бо rарори КИМ ва ШКХ РСС Тоxикистон аз ҳ29 август]]и соли 1930 маҳалҳои
аҳолинишини назди кони нефти САНТО ва кони нагишти Шeроб деҳаи коргарнишини
мухоxирон ҳисоб карда шуданд. 1 январи соли 1931 аз рeи ҳисоботи кумиxроияи дар
 ҳайати ноҳияи Исфара 10 Шeроҳои rишлоr мавxуд буд, ки онҳо 21 деҳаи аҳолинишин
 дохил гардиданд. Аз онҳо дар 12 деҳа тоxикон, дар 7 деҳа eзбекон ва дар 2-тои он
 rирuизҳо зиндаги мекарданд. {амаги дар ноҳия 8061 хоxаги, 38312 нафар аҳоли
мавxуд буд. Маркази ноҳия дар rишлоrи Шаҳрак xойгир буд. Аз рeи маълумотҳо ба 1
июни соли 1932 дар ноҳияи Исфара 10 Шeрои rишлоrҳо: Ворух, Rалачамазор, Кулкант,
 Лаккон, Навгилем, Сурх, Хонобод, Чилгази, Чоркeх, Шаҳрак ва 26 маҳалҳои
 аҳолинишин: Арабrишлок, Ворух, Зархок, Зумратшоҳ, Сурх, Пирдевак, Хонобод,
 Шаҳрак, Кeлкант, Лаккон, Матпари, Найман, Навгилем, Норrузи, Офтобрeй, Октябр,
Полвон, Шeртанг, Rаробог, Rалачамазор (1 май), Rизилпилол (Янгиобод), Reшдевор,
 Чилгази, Чоркeх мавxуд буданд.
22 октябри соли 1937 Президиуми КИМ РСС Тоxикистон rарори худро аз 11 августи
 соли 1937 таuйир дода, ноҳияи Исфараро ба тобеияти КИМ-и РСС Тоxикистон дохил
 кард. Кумитаи Иxроияи Марказии РСС Тоxикистон 27 декабри соли 1937 rарори
худро аз 11 июли соли 1933 «Дар бораи ба rатори шаҳрҳо дохил намудани Исфара»
 бекор карда, маркази ноҳияи Исфараро шаҳрак хисоб кард. Инчунин деҳаҳои
Шeробу Ким ба rатори шаҳракҳо дохил карда шуданд. Бо Укази Шeрои Олии xумхури
 аз 8 марти соли 1938 округи Ленинобод ташкил ёфта, ноҳияи Исфара ба тобегии ин
округ дохил карда шуд.
Бо Укази Шeрои Олии РСС Тоxикистон аз 28 ноябри соли 1938 Шeрои посёлкавии
Нефтободи ноҳияи Исфара ташкил дода шуда, КИМ ва Нефтобод ба посёлкаҳои типи
 шаҳри табдил дода шуданд. 27 октябри соли 1939 бо Укази Президиуми Шeрои
Олии ЧШС Тоxикистон вилояти Ленинобод ташкил карда, ноҳияи Исфара ба ҳайати
ин вилоят дохил карда шуд. Бо Указ аз 15 сентябри соли 1952 шаҳраки Исфара ба
 шаҳри тобеи вилояти табдил дода шуд. Бо Указ аз 16 марти соли 1959 Шeрои
депутатҳои меҳнаткашони ноҳияи Исфара бо Шeрои депутатҳои меҳнаткашони шаҳри
 Исфара муттаҳид карда шуд. Бо Указ аз 28 марти соли 1962 бо сабаби барҳамхурии
вилоят ноҳияи Исфара ба гуруҳи шаҳрҳои тобеи xумхури дохил карда шуд.
Бо Указ аз 4 январи соли 1963 дар ҳудуди управленияҳои истеҳсолию колхозию
совхозии муттаҳидкардашудаи Тоxикистон 25 ноҳияи деҳоти ташкил карда шуданд:
Мувофиrи он Шeрохои rишлоки Ворух, Навгилем, Хонобод, Чилгази, Чоркeх ва
Шаҳраки тобеи шаҳри Исфара ба ҳайати ноҳияи хоxагии rишлоrи Конибодом дохил
 гардиданд. Дар асоси Указ аз 6 январи соли 1965 дар ҳайати Xумҳурии Тоxикистон
 ноҳияҳои нави деҳоти ташкил карда шуданд. Аз xумла ноҳияи Исфара (марказаш дар
шахри Исфара) аз нав ташкил ёфт, ки ба ҳайати он Шeроҳои rишлоrи: Ворух, Кeлканд,
 Навгилем, Сурх, Хонобод, Чилгази, Чоркeх ва Шаҳрак ҳамроҳ карда, онҳо аз тобеияти
 ноҳияи Конибодом бароварда шуданд. Шeрои депутатҳои меҳнаткашони rишлоrҳои
номбурда ба тобеияти маъмурии Шeрои депутатҳои меҳнаткашони шаҳри Исфара
дода шуд, ноҳияи Исфара хамчун воҳиди ҳудуди нигоҳ дошта буд. Таrсимоти
маъмурию-ҳудудии ноҳияи Исфара бо rарори Комитети Иxроияи Марказии xумхурии
 Eзбекистон гарчанде солҳои 1925-1926 ба амал омада бошад ҳам, вале баҳси сарҳади
 ноҳияи Боткони xумхурии Rирuизистон ва Исфараи XТ борҳо байни роҳбарони ин
 ду xумхурият муҳокима гардид. Барои муайян кардани сарҳади дараи Ворух
 кумиxроияи ноҳияи Исфара аз 8 сентябри соли 1948 бо раrами 250 комиссия
 ташкил намуд.
Саридораи геодезия ва картасозии назди Шeрои Вазирони СССР ҳатто дар картаи
 вилояти Ленинобод, ки онро соли 1948 нашр карда буд, дар масштаби 1.500000
дар наrшаи сарҳадҳои РСС Rирuизистон истифодабарии заминро аз тарафи колхозҳои
 Тоxикистон ва Rирuизистон пурра ба хисоб гирифта натавонист, дар натиxаи он
 14 колхозҳои РСС Rирuизистон дар сарҳади РСС Тоxикистон нишон дода буд. Аз
 800 километр сарҳади ин ду xумхури 200 километри он, ки ба вилояти Ленинобод
 ва ноҳияи Исфара рост меояд, боиси баҳси доимии байни ин ду xумхури аст. Бо
 rарори КИМ XТ аз 11 июни соли 1933 маркази ноҳияи Исфара шаҳр номида шуд ва
 бо карори КИМ аз 27 декабри соли 1937 раrами 48 шаҳри Исфара ба шаҳрак
(посёлка) табдил дода шуд Бо Указ аз 15 сентябри соли 1952 посёлкаи типи шаҳри
 Исфара ба шаҳри тобеи вилоят табдил ёфт. Бо Указ аз 16 марти соли 1959
 «Дар бораи муттаҳид намудани баъзе Шeроҳои ноҳияви бо Шeроҳои шаҳрии
депутатҳои меҳнаткашони вилояти Ленинобод» Шeрои ноҳиявии Исфара бо Шeрои
 шаҳрии депутатҳои меҳнаткашони шаҳр муттаҳид гардид.
Дар И. Xамоатҳои деҳоти Шаҳрак, Навгилем, Кeлканд, Чилгази, Лаккон, Сурх,
Чоркeх, Ворух, Хонобод, xамоати шаҳракҳои Нефтобод, КИМ ва ш.Шeроб
мавxуданд(2003). Аҳоли 205423 наф. ва хоxаги (2003).

 Исфара дар шимоли Тоҷикистон, дар Вилояти Суғд (Ленинобод) ҷойгир шудааст.
Номи аввали ин шаҳри зебоманзар Асбара буд. Ин шаҳри зебоманзар бо вилояти Боткони
Кирғизистон ва Фарғонаи Узбакистон ҳамсарҳад аст. Исфара шаҳри хеле зебо мебошад.
 Дар Исфара бисьёр фабрикаю корхонаҳо фаъолият мекунанд.
Дар Исфара беш аз 40 намояндагони миллатҳои гуногун умр ба сар мебаранд.
Шаҳрчаҳои хурд ба монандаи Нафтобод ва Шӯроб дар дохили ҳамин ноҳия ҷойгир
 шудаанд. Аз Исфара то Конибодом 30км мебошад.
Бо Осоишгоҳои Зумрад ва бо зардолузорҳояш дар ҷумҳури ва берун аз он хеле машҳур аст.
ИСФАРА яке аз шаҳрҳои ободу зебои вилояти Суғди ҶТ аст, ки дар ҳавзаи қаторкуҳҳои
рангоранги Туркистон, дар хамии Исфараю Лаккон (аз сатҳи баҳр 800 м б
аланд) ҷойгир аст. Аз байни шаҳр дарёи шӯху пуртуuёни Исфара ҷори мебошад.
 
 Таърих
Исфара таърихи бою рангин дорад. Яке аз қадимтарин шаҳрҳост. Дар ибтидо Асбара,
Аспраха, Истпари, Истфаро, Испара ном доштани он ривоятҳо мавҷуданд. Шаҳр бо номи
Исфара нахустин маротиба дар асари «Таърихи Табарӣ» (асри Х) зикр шудааст.
Дар бораи Исфара дар китоби академик Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон» ҳам маълумоти
 саҳеҳ вуҷуд дорад. Бозёфтҳои ҳафриёти (археологи), ки аз гузаштаи дуру наздики
шаҳр дарак медиҳанд, дар осорхонаи Исфара махфузанд. Осорхона дар бинои
таърихи - Eрда ҷойгир аст. Мувофики акидахои олимон, Исфараи асримиёнаги
аз замонхои Бобур то асри Х1Х дар мавзеи имрузаи Навгилем чойгир буд.
Солхои 30-40 асри Х1Х бо сабабхои номаълум (шояд оби зах бошад) хароб гардидааст.
 Мардум ба rисми uарбии он, ки Исфара ё Шаҳрак ном дошт, мекучанд. Шахрак дар
 сохили рости дарё аз гарб ба шарк бо зиёда аз 4км дарозию тахминан 1 км бар ва
 дар сохили чап бошад, 1 км дарозию 200 м бар (440 га) тул кашида буд. Маркази
Исфара Rалъа ном дошта, дар кисмати чанубии он Урда, дар шимол мадрасаи Калъа
 бо 16 хонакоху хучра, дар канори шахр мадрасаи Хочиён бо 13 хонакаху хучра ва
 дар марказ растаи дуконхои савдогарону устохонахои косибон чой гирифта буданд.
Соли 1871 дар Исфара 16 кассоб, 6 чойхоначи, 42 дукондори майда, 8 савдогари моли
 сурх, 5 намадфуруш, 3 табакфуруш; дар ибтидои асри ХХ 200 дукон; соли 1914 209
фурушгох ва 8 корвонсарой мавчуд буданд.аз хама дехаи серахолии Исфара Ворух
 буда зиёда аз 33 000 ахоли мавчуд аст.Чойхои таърии он да Чорку ва Навгилем
мавчуданд,мисол Мадрасаи Абдуллохон дар Навгилем
 
    Аҳолӣ
Гузарҳои истиқомати дар Исфара маҳалла ном доштанд. Шаҳр аз 31 маҳалла иборат
 буда, 11-тои онҳо дар шаҳр ва 20-тоашон дар Шаҳрак ҷой гирифта буданд.
Аҳолии ҳар як гузар аз ду-се маҳаллаҳои истиқомати иборат буда, ҳар як гузар
 сардори худро дошт, ки онро дар гузашта «элликбошӣ» меномиданд. Дар ибтидои
 солҳои 70-уми асри Х1Х дар Исфара 200 ҳавлӣ, 1878-1880 390 ҳавлӣ, 1907 – 750,
1917 – 1051 ҳавлӣ мавҷуд буданд Дар ибтидои асри ХХ дар шаҳрак 38 масчид амал
мекард, ки 11- тои он дар охири асри Х1Х ва ибтидои асри ХХ бунёд ёфтаанд. Аҳоли
 соли 1880 дар Исфара 1950 нафар, 1907 – 3950, 1917 – 6,7 ҳазор нафарро ташкил
мекард, ки асосан тоҷикон буданд. Исфара дар асрҳои 11-13 аз ҷиҳати иқтисоди хеле
 пеш рафта буд. Бобур (1483-1530) Исфараро шаҳри асосии вилояти Исфара
донистааст. Асри 16 дар Исфара сохтмони биноҳои калон (масчиду мадрасаҳо) ривоҷ
 меёбанд, ки айни замон онҳо ба сифати ёдгориҳои таърихи ҳифз карда мешаванд.
 Исфара дар асри 18 боргоҳи хони Хуҷанд буд. Дар натиҷаи ҷангҳои дохилии
хонигариҳои Бухорою Хуҷанд (ох. а. 18 ва ав. а. 19) иқтисодиёти шаҳр ба пастравӣ
ниҳод ва баъзе иншоотҳои таърихӣ, аз ҷумла Қалъаи Боло хароб шуда, аз байн рафтанд.
 То ғалабаи Инқилоби Октябр Исфара тобеи хонигарии Қӯқанд буд. Соли 1929 ба
ҳайати РСС Тоҷикистон дохил шуда ва соли 1952 номи шаҳрро гирифт.
Мувофиқи баъзе маълумотхои таърихи, маънои (топонимикаи)Исфараро чунин шарх
 медиханд: "Искандари Мақдуни хангоми забти Осиёи Миёна, аз даште гузашта ба
 мулке расид, ки он чо монанди биҳишт буд- дарёи шӯхобу шириноб, хамачо сабзу
 хуррам. Хамин дам Искандар нидо баровард: "Ас бара"-Чи зебо!" Ин маҳал дар
хақиқат зебо буда, обу хавои форами он бисёр одамонро шифо мебахшад. Бехуда дар
 он ҷо осоишгоҳи "Зумрад" бунёд нашудааст.
 
   Нақлиёт
 Нақлиёти автомобилӣ И.-ро бо шаҳрҳои Конибодом, Хуҷанд ва Бодкони Ҷумҳурии
Қирғизистону Қӯқанду Тошканди давлати Ӯзбекистон мепайвандад. Майдони ҳавоӣ
дорад. Аз И. то пойтахти Тоҷикистон 449 км ва то ш. Хуҷанд 107 км, то истгоҳи роҳи
оҳани ш.Конибодом 37 км аст. Шохаи роҳи оҳани Конибодом-Душанбе, ки то шаҳраки
 Шeроб тӯл кашидааст, аз Исфара мегузарад. Алҳол 38319 наф. (2003) аҳолӣ дорад,
ки аксариятро тоҷикон ташкил медиҳанд. Иқлимаш мӯътадил, дар тобистон гарм, дар
зимистон сард. Миқдори боришоти солона 126 мм, И. яке аз марказҳои кишоварзӣ,
 боғдорӣ ва саноатии мамлакат аст. Асосан саноати хӯрокворӣ, масолеҳи бинокорӣ,
 химия ривоҷ ёфтааст.
 
   Саноат ва истеҳсолот
Корхонаҳои саноатиаш: калонтарин дар xумхури ва Осиёи Маркази комбинати
 консервабарори, ки ба коркарди меваю сабзавот омодааст, комбинати гeшт, заводҳои
шир, нон, спирт, рангҳои минерали, асбобҳои рeшноидиханда, маснуоти охану бетони,
 кимиё. гидрометаллурги, чини, фабрикаи мебел, комбинати масолеҳи бинокори,
идтиҳодияҳои дeзандагии «Моҳира», «Шаҳло», идтиҳодияҳои механиконидаи сайёр,
ширкати «Бинокор», ташкилотҳои сохтмонии «Таъмир-1» мебошанд. Дар Исфара
матбаа, коллеxи технологи, 7 мактаби таҳсилоти ҳамагони, 3 гимназия, 2 литсей,
 коҳи фарҳанг, хонаи маданият, театри халки, 8 китобхона, хонаи пешоҳангон,
марказҳои илмию тарбияви, 3 беморхона, таваллудхона, дорухона, 11 бунгоҳи тибби
ва uайрахо мавxуданд. Осоишгоҳи «Зумрад» яке аз беҳтарин ва калонтарин курортҳои
xумхури ва Осиёи Маркази мебошад. Боuи маданият ва истироҳати ба номи Сайфи
 Исфаранги xойи дeстдоштаи шаҳрвандон аст.
 
    Дарёчаи Исфара
ИСФАРА, дарёест дар xамохири Қирғизистон, Тоҷикистон ва Ӯзбакистон. Аз нишебиҳои
 шимолии қаторкӯҳи Туркистон сар шуда, болообаш Оқсу, миёнаобаш Каравшин ва
 поёнобаш (баъди ҳамроҳ шудани д.Кишанбич) Исфара ном дорад. Тӯлаш 107 км,
 ҳавзааш 3240 км мураббаъ. Манбааш пиряҳу барф, асосан аз пиряҳи Оқсу об мегирад.
 Исфара дар болооби худ аз дараҳои танг гузашта, ҷараёнаш тез аст. Давраҳои пуроби:
июл-сент., камоби: фасли зимистон. Сарфи миёнаи бисёрсолаи оби дарё дар наздикии
 шаҳри Исфара 14,7м3/сон. Сарфи зиёдтарини об 15,2 м3/сон, камтаринаш 3,95 м3/сон.
 Баҳору тобистон оби дарё одатан лой аст (1м3 об 8800 г xинсҳои тахшин дорад).
Исфара пурра барои обёри сарф мешавад. Обанбори Боткони Қирғизистон аз Исфара
 об мегирад.
 
 Ҷашну маросимҳои мардумии Исфара
Чойхонаҳои Исфара ҷойи истироҳату сӯҳбат, нишастҳои ҳарифонаву чойнӯшӣ, аскияву
 ҳазл, кабкҷангу, бедонаҷанг, маҳфилҳои маданиву тӯй, тарғибу ташвиқ, мусобиқаҳои
шашкаву шоҳмот. Дар ибтидои асри 20 дар Исфара 20 чойхона амал мекардааст.
Қисми зиёди онҳо дар бозорҳо, кӯчаҳои асосӣ ва соҳили дарё ҷой доштаанд.
Муйсафедон нақл мекунанд, ки дар чойхонаҳои нахустини охири асри 19 дар
 кумғонҳои чӯянӣ об меҷӯшониданд. Аввалин самоворро соли 1906 Абдуғафуроқсаққол
 ном шахс аз шаҳри Тошканд овардааст. Мисгари маҳалли усто Сӯфӣ аз руйи
самовори русӣ қумғонсамовари мисин сохтааст. Алҳол хар як гузару маҳалла ва хоҷагӣ
 чойхонаи худро дорад. Чойхонаҳои пурнақшу нигори «Ором», «Сино», «Ориён», хеле
 серодами хоҷагиҳои ба номи З. Хасанов, Ленин, Х. Мукаррамов, пурфайзи «Лола»,
 «Шаббода», «Роҳат», Тангии Сур ва ғайра дар хизмати мардуманд
  
 

   Ҷуғрофия Дар харитаи географии ҷаҳон вилояти Суғд минтақаи шимолии Ҷумҳурии Тоҷикистон
 муаррифӣ ёфтааст. Ҳудуди вилоятро асосан кӯҳҳо ташкил медиҳад. Дар шимол
 каторкуҳҳои Қурама (баландиаш 3769 м) ва Муғул (1624 м) ҷойгир шудааст, ки ба
силсилаи кӯҳҳои Тиён-шон дохил мешавад. Самти ҷануби бо силсилакӯҳҳои Туркистон
(5509 м), Зарафшон( 5489 м) ва Ҳисор банд мебошад, ки ба силсилаи куҳҳои Ҳисору
 Олой мансуб аст. Байни силсилакӯҳҳои Қурама ва Туркистон, ғарбии водии Фарғона
 мавқеъ дорад, ки аз он дарёи Сир мегузарад. Қаторкӯҳҳои Туркистон ва Зарафшонро
 водии Фарғона аз ҳам ҷудо мекунад. Иқлимаш хушк. Зимистон на он қадар сард
 (ҳарорати миёна моҳи январ -1,1), тобистонаш гарм (ҳарорати миёнаи моҳи июл +28);
 боришоти солона -150 мм, дар чойҳо 300 мм дар як сол. Баъзан шамоли гарму хушк
мевазад. Дар кӯҳҳо, баландии тахмин 1000 м сардтар (ҳарорати миёнаи моҳи январ
 -4 ваиюл +26), боришот зиёда аз 400мм дар сол; дар баландии 2500 м ҳарорати
 миёнаи моҳи январ -9, июл +15, боришоти солона то 800 мм.
Дарёҳо - Сирдарё бо ҷорӣ шудани Исфара, Хоҷабоқирғон, Оқсу ва ғайра.
 Ҳамчунин Зарафшон бо шохобҳояш Фондарё, Кштут, Мағиён, ки дорои пиряхҳои
барфӣ буда захираи калони гидроэнергетикӣ дорад ва барои обёрии заминҳо
 истифода бурда мешавад.
Кӯлҳои калонтарин: Искандаркӯл ва Оқсуқон. Хокҳои қисми ҳамворигӣ-хокистарранги
кушод, дар кӯҳҳо хокистарранги тира бартарӣ доранд, ки онҳо тадриҷан ба хокҳои
ҷигартоб, хокҳои кӯҳӣ-бешагӣ ва хокҳои марғзории кӯҳӣ иваз мешаванд.
Олами растаниҳои минтақаро растаниҳои биёбонӣ ва нимбиёбонӣ ташкил медиҳанд;
явшан(шибоғ), хори пои уштур, дар водиҳои дарёҳо ба миқдори кам тӯқайзорҳо боқӣ
мондаанд.
Дар нишебии қатокӯҳҳо то баландии 1000 м растаниҳои шибоғу шӯрагиҳо ва дар
 баландии 1500-1700 м ва зиёдтар аз он растаниҳои гуногуни кӯҳи ҳастанд.
 Минтақаҳои субалпӣ ва алпӣ дар баландии 2500-300м ҷойгиранд. Олами
 ҳайвонот; аз ширхӯрон, рӯбоҳ, шағол, заргӯш, барсук, хуки ёбоӣ, бузи кӯҳӣ,
барси барфӣ дида мешаванд. Дар дарёву кӯлҳои вилоят гуломоҳӣ, зағормоҳӣ,
лаққамоҳӣ ва бурутмоҳии туркӣ, ширмоҳӣ, зиндагӣ доранд.

    
   Процессы этногенеза, предшествовавшие формированию таджикского народа,
восходятк концу 2-го — началу 1-го тысячелетия до н. э., когда
 Среднюю Азию и степЕвразии заселяли племена
индоиранской общности, из которых впоследствии выделились
ираноязычные племена. Начиная со времен Ахеменидов (III век до н. э.) происходит
 политическая, культурная и религиозная (зороастрийская религия) консолидация
оседлых и городских иранцев в рамках персидской державы. Персидская держава
объединяла в рамках одной территории как западных иранцев (персов и мидийцев),
 из которых в дальнейшем сложился современный персоговорящий народ — персы,
так и восточных иранцев (согдийцы, бактрийцы, хорезмийцы, другие малочисленные
 восточно-иранские народы), из которых в дальнейшем сложился другой
 персоговорящий народ — таджики.
    Процесс унификации иранских народов по языку продолжался в течение тысячеле
тий, когда политически более слабые иранцы приспосабливали близкородственный
 персидский язык и становились персоговорящими. Однако персидский язык стал
 единственным доминирующим языком всех иранцев с образованием государства
 Саманидов в IX—X веках. В это время завершился и процесс полной исламизации
 всех иранцев.
Первоначально под словом «таджик» подразумевали всех иранцев-мусульман и этот
термин рассматривался как вульгарная форма более официального «Ахль уль-Аджам» 
— «иранский народ» по-арабски. В дальнейшем, по мере развития самосознания
иранцев, более популярными среди них становились такие термины, как «Иран» и
 самоназвание «иранцы». Однако этот процесс развивался с разными скоростями в
 разных частях иранского мира. Западные иранцы, объединившись в (XVI век)е в
рамках сильной и самодостаточной Сефевидской империи, вернули всю терминологию
 и атрибутику доисламских иранских государств и отныне стали называться
 «иранцами». А персоговорящие восточные иранцы Мавареннахра и Хорасана
 так и не смогли стать политически независимыми и не сумели вернуть себе свое
первоначальное самоназвание «иранцы», подпадая под сильное политическое
 влияние соседей, сначала тюрков и пуштун, а затем и русских.
Сегодняшнее персоговорящее население Афганистана и Средней Азии
(исторические области Мавераннахр и Хорасан) продолжает называться
 таджиками. В этом плане таджики, наряду с персами Ирана, являются
 полноправными наследниками истории, культуры и литературы всего иранского мира
 
   Ричард Нельсон о Таджиках
Согласно Иранолоджисту Ричарду Нельсону Фрайу, персидское перемещение к
 Средней Азии нужно счесть началом современной Таджикской нации, и этнических
Персов как главные предки современных Таджиков [8]. Есть другие
 персидско-говорящие народы в Средней Азии, типа Хазара и Аймака, кто произошел
из расширений Монгола 13-ого столетия и только впоследствии принял персидский
язык. Горные Таджики или Памирцы области Бадахшан в Таджикистане, Афганистане,
 и Пакистане так же как группе, обычно известной как «Таджик» в западной области
Китая Ксинянг — фактически собрание более чем дюжины маленьких Восточных
иранских групп, которые слились с Таджиками
 
    Как остальная часть иранских народов, и также Относящееся к Индии, Дарды, и
 народы Нуристана, Таджики спускаются от Арийцев и прослеживают их корни назад
 к иранским народам [7], кто обосновался в Средней Азии уже 4000 лет назад.
Таджики прослеживают их более непосредственную родословную к Восточным
 иранским-говорящим Бактрианам, Согдианам, Парфянам, и Скифам, что означает,
 что главные предки Таджиков не говорили на персидском языке, Юго-западный
персидский язык, известный как Фарси в Иране, Дари в Афганистане, и Таджикский
в другом месте в Средней Азии. Принятие Таджиков персидского языка было
ускорено расширением персидской Империи Сасанидов и ее последующего
 ниспровержения мусульманскими Арабами, которые послали большое количество
 Персов, бегущих в Среднюю Азию, и даже Китай. Много Персов также вошли в
область как преобразованные мусульманские воины, и обосновались в завоеванных
странах. В результате многих волн персидского перемещения (мусульманин и
 немусульманин), в дополнение к их восточно-иранской родословной,Таджики также
 имеют важную этническую персидскую родословную.
 
      Физически большинство Таджиков принадлежат Средиземноморской подгруппе
Кавказской расы. В то время как средний Таджик имеет темные волосы и глаза со
средним по смуглости до светлого цветом кожи, светлые волосы и глаза достаточно
нередки, особенно в гористых областях, типа Бадахшана. Некоторые Таджики в
 Средней Азии показывают определенную примесь Тюрков и Монголов, в то время
 как отдаленные горные Таджики, кажется, более напоминают население, которое
существовало перед тюркским и монгольским нашествиями. Меньшинство Таджиков
в Афганистане также показывает следы Тюркско-Монгольского происхождения
 (возможно, от Хазар и/или Узбеков). Кроме того, Таджиков часто отличают от
других Фарсиван (фарсиязычных народов) по религии, в противоположность общим
 корням. Таджики, в целом, генетически несколько эклектичное население и
 показывают широкий диапазон фенотипов.
 
     
        Таджики говорят на разных диалектах персидского языка, создавая некий
 диалектическийконтинуум на стыке стран
 Узбекистан-Таджикистан-Афганистан-Иран. Сам термин
«таджикский язык» является неологизмом, введенным в оборот в 20-х годах прошлого
 века в ходе программы «национально-территориального размежевания народов
Средней Азии», когда большевистские власти России принялись создавать «новую
 советскую социалистическую нацию» таджиков с новым языком, «таджикским».
В связи с этим только таджики Таджикистана и Узбекистана применяют термин
 «таджикский язык» (забон-и точики) для обозначения своего языка, в то время как
 таджики Афганистана называют свой язык «дари» или «персидский». Несмотря на
это носители всех персидских диалектов Ирана, Афганистана Узбекистана и
Таджикистана полностью понимают друг друга. Стандартный таджикский язык
использует кириллицу, в то время как дари и персидский пишутся арабо-персидским
алфавитом. В последнее время происходит процесс сближения трёх стандартных
персидских языков Ирана, Афганистана и Таджикистана (в Узбекистане персидский
 язык не имеет статуса). В Таджикистане довольно много сторонников использования
по отношению к государственному языку названия форсӣ (персидский), вместо
тоҷикӣ (таджикский) и возврата к арабо-персидской письменности.
Численность таджиков, проживающих в разных странах мира:
Узбекистан (разные оценки численности):
1,365,356 или 11.235.873
Афганистан:
9,400,000
Таджикистан:
5,849,331
Иран:
1,100,000

Расонаҳои ҳамагонӣ Расман оғози таърихи матбуоти тоҷик ба нашри аввалин шумораи "Бухорои шариф" дар 11-уми марти соли 1912 нисбат дода мешавад. Биноба он ҳар сол дар 11-уми март Рўзи матбуот ҷашн гирифта мешавад. Вале пажўҳишгарон тазкира ва осори насри қадимии тоҷикиро зинаи аввали журналистикаи тоҷик мешумуранд. Чунончӣ, муаллифони китоби "Таърихи матбуоти тоҷик" И. Усмонов ва Д. Давронов корбурди жанрҳои хабар, гузориш, мусоҳиба ва ғайраро дар солнома ва таърихнигориҳои садаҳои 10 то 15 тазаккур медиҳанд. Дар нимаҳои дуввуми садаи 19 ва оғози садаи 20 бархе аз нашрияҳо чоп шудаанд, ки матолиберо ба точикӣ нашр кардаанд. Дар давраи шӯравӣ матбуот зери назорати шадиди давлат қарор дошт, вале дар ин давра низ аз талошҳои озодбаёнӣ дар бархе аз онҳо ба мушоҳида расидааст. Ибтидои солҳои 90-уми садаи 20 давраи шукуфоии матбуоти озоди Тоҷикистон шуморида мешавад, ки ба нашрияҳое монанди "Чароғи рўз", "Растохез", "Сухан", "Адолат" ва монанди инҳо нисбат дода мешавад. Дар солҳои ҷанги Тоҷикистон 1992 то 1997 даҳҳо журналисти тоҷик кушта ва аксари журналистони боҳунар кишварро тарк кардаанд. Ҳоло матбуоти мустақили Тоҷикистон аз нав чон мегирад ва чанд нашрия, хабаргузорӣ, радио ва телевизионҳои мустақил талош доранд, бо истифода аз озодии матбуот рисолати худро амалӣ кунанд.

Абуабдуллои Рӯдакӣ - ассосгузори адабиёти классикии тоҷику-форс.
 
Забони тоҷикӣ .
 
Забони тоҷикӣ забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аст ва ба оилаи забонҳои
 ҳинду-аврупоӣ дохил мешавад. Забони точикӣ яке аз забонҳои бостонтарини ҷаҳон
 ба шумор меравад. Давраи нави инкишофи он дар асрҳои 7-8 сар шудааст. Бо ин забон
 шоирону нависандагони бузург Рӯдакӣ, Фирдавcӣ, Хайём, Сино, Ҷомӣ,Мавлоно, Ҳофиз,
 Дониш, Айнӣ, Лоҳутӣ, Турсунзода ва дигарон асарҳо эҷод кардаанд.
Забони точикӣ диққати олимон ва нависандагони оламро ба худ ҷалб кардааст.
 Ба омӯзиши забони порсӣ-точикӣ яке аз асосгузорони коммунизми илмӣ
Фридрих Энгелс мароқ зоҳир карда буд. Забони тоҷикӣ рӯз то рӯз рушд мекунад ва
Садҳо вожаҳои нав ба таркиби луғавии забони тоҷикӣ ворид мешаванд.
 
 

Таърих
Эмомалӣ Раҳмон


Мақолаи асосӣ: Таърихи Тоҷикистон
Таъриху фарҳанги Тоҷикистон бо Афғонистон Эрон яксону монанд аст.
Куҳантарин номе, ки ниёкони мардуми эронитабор, яъне ариёҳо, бар сарзамини худ
 ниҳода буданд, Airyānǝm Vaējah буда, ки аз он дар Авесто ёд шудааст. Ҷойгоҳи ин
сарзамин ҳануз дуруст ошкор нашудааст. Дертар сарзамини ариёҳо ба 16 подшоҳӣ ҷудо
 гардид ки аз онҳо дар Авесто бо номи Airyānǝm Dahyunam ёд шудааст. Ҳамин ном
дертар Airyānǝm Xšaθram, Aryānšaθr ва Ērānšahr гашт ва Эрон шуд.
Яке аз он 16 dahyu ё деҳа (дар Авесто ба маънии сарзамин ва подшоҳист) Суғд ва ди
 
гаре Балх буд, ки бахше аз сарзамини кунунии Тоҷикистонро дар бар мегиранд.
Суғду Балх дар замони шоҳаншоҳии Ҳахоманишиён (648 – 330 то милод) яке аз хšaθra
ё шаҳрҳои Ариёно шуданд. Дар он замон сарзамини миёни Омударё ва Сирдарёро,
 ки як шаҳр (дар порсии бостон ба маънии подшоҳист) ба шумор мерафт, Парадрая
 низ мехонданд, ки маънияш вар аз рӯд аст. Дар «Шоҳнома» ин сарзамин Турон
хонда шудааст.
Пас аз лашкаркашии Искандари Мақдунӣ ин сарзамин бахше аз подшоҳии
Искандар (330 - 323 то милод) ва Селевкиён (330 - 150 то милод),
 подшоҳии юнонии Балх (250 – 125 то милод), шоҳаншоҳии Ашкониён
(250 то милод — 224 милодӣ), Кушониён (садаҳои I – III), Сосониён
 (224 – 650) ва Ҳайтолиён (садаҳои IV – VI) шуд.
Дар замони Сосониён ин сарзамин Варазрӯд ва ё Фарорӯд
хонда мешуд ва чанд подшоҳии ҷудогона дошт. Дар нахустин садаҳои исломӣ,
 дар соли 715 милодӣ, ки Умавиён бар Хилофат фармон меронданд, мусулмонон
 бар Фарорӯд тохтанд ва онро гирифтанду мардумашро мусулмон карданд.
 Аз он пас ин ҷойном ба арабӣ баргардон шуд ва Мовароуннаҳрхонда шуд ва бахше
 аз вилояти Хуросон гашт.
Пас аз густариши Ислом дар Эрону Турон, вилояти Хуросон, аз ҷумла Фарорӯд,
зиндакунандаи фарҳанги эронӣ ва офаринандаи забони порсӣ-дарӣ буд, ки
ҷонишини забони паҳлавӣ шуд. Нахустин шоъирони порсигӯй аз ин сарзамин
 бархостанд, ба вижа Рӯдакӣ, ки падари шеъри порсӣ шинохта шудааст.
 Дар нахустин садаҳои исломӣ, Хуросон ва Мовароуннаҳр гаҳвораи фарҳангу дониши
 исломӣ буданд ва бузургоне чун Абуалӣ Сино ва Форобӣро дар худ парварданд.
Дар садаи 10 милодӣ, дар замони хилофати Аббосиён, амирони Сомонӣ, ки
бархоста аз хонаводае тоҷик буданд, бар Фарорӯду Хуросон фаромонраво гаштанд.
Пас аз Сомониён (875 – 1005) бар ин сарзамин подшоҳоне турку муғултабор аз
силсилаҳои Ғазнавиён (963 – 1187) , Қарохониён (1005 – 1141), Қарохитоиён
(1141 – 1212), Салҷуқиён (1037 – 1194), Хоразмшоҳиён (1077 – 1231), Чингизиён
 (1220 – 1370), Темуриён (1370 – 1501), Шайбониён (1501 – 1599), Аштархониён
(1599 – 1753) ва Манғитиён (1753 - 1920) фармон рондаанд.
Дар солҳои 1866 - 1868 ин сарзаминро, ки дар дасти амирони манғитии Бухоро ва
хонҳои Хеваву Хӯканд буд, русҳо гирифтанд ва бахше аз сарзамини Русия карданд.
Пас аз шикасти амири Бухоро аз шӯришиёни инқилобӣ дар 2 сентябри соли 1920,
дар сарзамини ин аморат Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Бухоро бунёд ёфт. Соли 1924
 ин сарзамини ин кишварро ба чанд ҷумҳурӣ ҷудо карданд ва дар бахшҳои шарқии
 он Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Иҷтимоъии Тоҷикистон дар таркиби
 Ҷумҳурии Шӯравии Иҷтимоъии Узбакистон сохта шуд.
Соли 1929 Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Иҷтимоъии Тоҷикистон
 аз Узбакистон ҷудо шуд ва Ҷумҳурии Шӯравии Сосиалистии Тоҷикистон
ном гирифт.
9 сентябри соли 1991 Ҷумҳурии Тоҷикистон истиқлолияташро аз Иттиҳоди
 Шӯравӣ эълом кард.

Тоҷикистон (форсӣ: تاجیکستان ) кишваре дар Осиёи Марказӣ аст.
 Номи расмии кишвар Ҷумҳурии Тоҷикистон (форсӣ: جمهوری تاجیکستان ) ва пойтахташ шаҳри Душанбе аст.
 
Тоҷикистон дар шимолу ғарб бо Ӯзбекистон (1161 км), дар шимолу шарқ бо Қирғизистон (870 км),
 дар шарқ бо Чин (414 км) ва дар ҷануб бо Афғонистон (1206 км) марз дорад.
 Марзҳои Тоҷикистон бисёр печдор буда дар тӯли чандин аср ташаккул ёфтаанд.
 Марзи Тоҷикистон бо Афғонистон соли 1885 таъйин шудааст ва он аз рӯдҳои Панҷ ва Омударё мегузарад.
Тоҷикистон кишваре кӯҳсор ва пурбориш аст ва манобеъи фаровони кониву об дорад. Ин кишвар ба дарёҳои озод дастрас надорад.
Паҳноварии ин кишвар 143 100 км мураббаъ (195-ум дар ҷаҳон) аст ва бино бар додаҳои саршумории соли 2008 дар
 Тоҷикистон 7 215 700 тан бошанда буда, ки 79,9 дарсад аз онҳо тоҷик,
17 дарсад узбак, 1,3 дарсад қирғиз, 1 дарсад русу укроиниву тотору ғайра ҳастанд.
 Бештари мардуми Тоҷикистон эронизабон (порсизабону помиризабон) ва мусулмон (суннимазҳабу шиъамазҳаб) ҳастанд.

 
           Джамоата Кулканд – одной из старейших  в составе Республики  Таджикистан. Он был образован 28 июля 1919 года в составе Исфаринского волоста, Кокандского уезда Ферганской области.     Джамоат Кулькент  Исфаринского района территориально состоит из 4 селений – Кулканд, Гулистон, Киргиз мухалла и Офтобру.

Село Кулканд расположено  в Ферганской долине и граничит с Баткенским районом Кыргызской республики (17 км) и Яйпанским районом  Республику  Узбекистан (25 км).Расстояние от центра Джамоата до центра района 8 км, области г. Худжанда - 116 км, до столицы республики г. Душанбе - 455 км. Общая протяженность дорог в селе составляет 60 км.

Территория джамоата находится  на абсолютных высотах 850-890 м над уровнем моря, среднегодовая температура воздуха + 13,4  градусов по Цельсию (в июле + 26, 7 градусов, в январе – 2,7 градусов), количество осадков в году – 140 мм.

Расстояние между Джамоатом и республиканскими железными дорогами составляет - 9 км (станция Исфара), автомобильными дорогами - 15 км до трассы Исфара - Худжанд - Душанбе, с аэропортом (Исфара) - 7 км.         

Общая площадь джамоата равна 3128 га, в т.ч. орошаемые земли 2901 га (73 %  от общей площади), фруктовые сады 1800 га (51,5%), пастбища  230,65 га (приблизительно 7 %) , жилищно-коммунальные и социальные объекты-  327,32 га, площади под каналами и дорогами – 279 га.