МАЙ ТОПЫРАҚ .
Май топырақ шаң көтердің тездетіп ,
Балаң келді өскен жерге ер жетіп .
Сағынышым , топырағым туған ел
Елестейді өңіріңнен жел есіп .

Бұлдыр сағым есімде тұр балалық ,
Жаза алмадым дер кезінде жаңалық .
Жастық шақта тұлым шашты қыздармен
Талай бірге топыраққа аунадық .

Есейсемде жасырайын мен неге ,
Шомыламыз суға түсіп өзенге .
Күн шыққанда іздеп жүріп көлеңке
Жүгіреміз қыр гүліне – беленге .

Өтті дәурен оралмайтын енді бір ,
Міне бүгін сол күндерде өмір жүр .
Сыр ғып өскен қыздар қайда маралдай
Іздеймін кеп топырақтан өлең жыр .

Елеңдеймін өзгеріске шарқұрып.
Сүгіреттер тұр қыздың көркін жамылып .
Шілдедегі майдай ыстық топырақ
Шақырасың қыз бантикті сағынып .

Ізім қайда табынамын топырақ ,
Қасиетің тұмар болып тағылмақ ?
Алақанға уыстаймын қос қолдап ,
Кеудемдегі арманымсың бір жұмбақ .

БҮЛДІРГЕН ҚЫЗ .
Көңілдің сірә сырын кім тербеген ,
Арыстың жағалауы қыз бүлдірген .
Жемісін көрген кезде қызыл іңір
Көгінен күн көрінді күлімдеген .

Туған жер еркелеттің қыз бен ұлды ,
Түлетіп шалғын шөпке тораңғылды .
Сағыныш саздарына тиек етіп
Іздедім әнге салған дауысыңды .

Жарысып толқын ақты арнасымен ,
Жалғасып махаббатым туар күнмен .
Барады ән өрмелеп жар басында
Ағынның сусып аққан шөлдерімен .

Арманым жалғасады жылдарыммен ,
Бойыма шуақ төіп жанарыңмен .
Жастық шақ әнім болған ерке Арыс
Кеудемді керіп өттің самалыңмен .

Шегіндім артта қалған тойларыма ,
Жарастық таппай сезім ойларыма .
Қайранмын бүлдірген қыз сені көріп
Жолықтым өлең деген қайнарыма .

ҚАЙТАДАН ТУЫЛАДЫ .
Шашу қып , шашып тастап жапырақты ,
Сұрша күз тұла бойды қалтыратты .
Жел тұрып әуедегі бұлтты қуып
Тағынан мимырт жазды жалтыратты .

Сарғайған жапырақтар түсіпжатыр ,
Тапталып жер бетінде шіріп жатыр .
Құйын кеп сай – саланың төңірегін
Аралап піспегімен пісіп жатыр .

Уақытпен өз керегін санап алды ,
Таңбасын сұлулықтың таңдап алды .
Көйлегін шешіндіріп тал біткеннің
Табиғат көріктерін тонап алды .

Бүлкілдеп бал – бұлақтар сыңғырлайды ,
Жағадан қыз әуенін күз таңдайды .
Сәлемін естігендей сағыныштың
Мұңайып гүл қурайды , сылдырлайды .

Жаңбыр боп шаң – топырақ суырады ,
Бар аймақ көк суына жуынады .
Үзілген жапырақтар келер жылға
Қайтадан бүршік жарып туылады .

ОРАЛШЫ КӨЛІҢЕ .
Тіршіліктер басталғанда көктемнен ,
Сұрап тұрмын хабарыңды өткеннен .
Сырлы саздар сағыныштан алаулап
Аққу – қаздар ұшып өтті көк белден .

Сезінемін жұпар иісін , көктемді ,
Сырласуға еске алам өткенді ?
Ақ қайың да ырғатылып сол сәтте
Көрсетіп тұр өмір деген өткелді .

Нұрлы бейнең кетпей қойды түсімнен ,
Өзің едің жан сырымды түсінген .
Армандаған көлде жүзген Аққуым
Көрінбейсің қайтқан құстың ішінен ?
13
Қом сулармен көл жағасы қоғалы ,
Оралмадың айдыныңа қонғалы ?
Жалғызсырап бір сыңарың гәккулеп
Қанат қақты , қайта әнін салғалы !

Жүрсің қайда самал желді тербетіп ,
Ақша бұлтпен табыстың ба сенделіп ?
Бей – жай болып көкірегім толқиды
Найзағаймен жаңбыр жауып селдетіп !

Өкінішке қалдырмашы шөлдетіп ,
Көк жүзінен көрінсейші өрлетіп .
Өзің жүзген көлің жатыр тұп – тұнық
Келіп қоншы айналайын тездетіп !

ӨМІР ӨЗЕН .
Таулардан сулар ағар тас құлатып ,
Жолында кездескенін домалатып .
Көк майса қалың қамыс ну аралап
Жосиды маңайларын шуылдатып .

Бастауы бұлақтардан басталады ,
Жағасы ырғатылған тал болады .
Ағысын баяулатпай жөңкігенде
Көрген жан болмысына таңғалады .

Толқыны жарқабаққа соғысады ,
Сыйа алмай арнасынан жосылады .
Су жыйнап жылғалардан кең далада
Құятын сағасына асығады .

Ілгері жылжығанда ағын сулар ,
Сылаңдап ұшқындайды сағым булар .
Көрінсе сусыз қалған аңғарларың
Еріксіз аянышпен жаным тулар .

Су ішіп жан – жануар ойнақтайды ,
Адамдар бір – бірінен хал сұрайды .
Егер де , ала жаздай нәр тамбаса
Ылғалың құмға сіңіп қайырлайды .

14












ОРАЛШЫ КӨЛІҢЕ .
Тіршіліктер басталғанда көктемнен ,
Сұрап тұрмын хабарыңды өткеннен .
Сырлы саздар сағыныштан алаулап
Аққу – қаздар ұшып өтті көк белден .

Сезінемін жұпар иісін , көктемді ,
Сырласуға еске алам өткенді ?
Ақ қайың да ырғатылып сол сәтте
Көрсетіп тұр өмір деген өткелді .

Нұрлы бейнең кетпей қойды түсімнен ,
Өзің едің жан сырымды түсінген .
Армандаған көлде жүзген Аққуым
Көрінбейсің қайтқан құстың ішінен ?
13
Қом сулармен көл жағасы қоғалы ,
Оралмадың айдыныңа қонғалы ?
Жалғызсырап бір сыңарың гәккулеп
Қанат қақты , қайта әнін салғалы !

Жүрсің қайда самал желді тербетіп ,
Ақша бұлтпен табыстың ба сенделіп ?
Бей – жай болып көкірегім толқиды
Найзағаймен жаңбыр жауып селдетіп !

Өкінішке қалдырмашы шөлдетіп ,
Көк жүзінен көрінсейші өрлетіп .
Өзің жүзген көлің жатыр тұп – тұнық
Келіп қоншы айналайын тездетіп !

ӨМІР ӨЗЕН .
Таулардан сулар ағар тас құлатып ,
Жолында кездескенін домалатып .
Көк майса қалың қамыс ну аралап
Жосиды маңайларын шуылдатып .

Бастауы бұлақтардан басталады ,
Жағасы ырғатылған тал болады .
Ағысын баяулатпай жөңкігенде
Көрген жан болмысына таңғалады .

Толқыны жарқабаққа соғысады ,
Сыйа алмай арнасынан жосылады .
Су жыйнап жылғалардан кең далада
Құятын сағасына асығады .

Ілгері жылжығанда ағын сулар ,
Сылаңдап ұшқындайды сағым булар .
Көрінсе сусыз қалған аңғарларың
Еріксіз аянышпен жаным тулар .

Су ішіп жан – жануар ойнақтайды ,
Адамдар бір – бірінен хал сұрайды .
Егер де , ала жаздай нәр тамбаса
Ылғалың құмға сіңіп қайырлайды .





















ОРАЛШЫ КӨЛІҢЕ .
Тіршіліктер басталғанда көктемнен ,
Сұрап тұрмын хабарыңды өткеннен .
Сырлы саздар сағыныштан алаулап
Аққу – қаздар ұшып өтті көк белден .

Сезінемін жұпар иісін , көктемді ,
Сырласуға еске алам өткенді ?
Ақ қайың да ырғатылып сол сәтте
Көрсетіп тұр өмір деген өткелді .

Нұрлы бейнең кетпей қойды түсімнен ,
Өзің едің жан сырымды түсінген .
Армандаған көлде жүзген Аққуым
Көрінбейсің қайтқан құстың ішінен ?
13
Қом сулармен көл жағасы қоғалы ,
Оралмадың айдыныңа қонғалы ?
Жалғызсырап бір сыңарың гәккулеп
Қанат қақты , қайта әнін салғалы !

Жүрсің қайда самал желді тербетіп ,
Ақша бұлтпен табыстың ба сенделіп ?
Бей – жай болып көкірегім толқиды
Найзағаймен жаңбыр жауып селдетіп !

Өкінішке қалдырмашы шөлдетіп ,
Көк жүзінен көрінсейші өрлетіп .
Өзің жүзген көлің жатыр тұп – тұнық
Келіп қоншы айналайын тездетіп !

ӨМІР ӨЗЕН .
Таулардан сулар ағар тас құлатып ,
Жолында кездескенін домалатып .
Көк майса қалың қамыс ну аралап
Жосиды маңайларын шуылдатып .

Бастауы бұлақтардан басталады ,
Жағасы ырғатылған тал болады .
Ағысын баяулатпай жөңкігенде
Көрген жан болмысына таңғалады .

Толқыны жарқабаққа соғысады ,
Сыйа алмай арнасынан жосылады .
Су жыйнап жылғалардан кең далада
Құятын сағасына асығады .

Ілгері жылжығанда ағын сулар ,
Сылаңдап ұшқындайды сағым булар .
Көрінсе сусыз қалған аңғарларың
Еріксіз аянышпен жаным тулар .

Су ішіп жан – жануар ойнақтайды ,
Адамдар бір – бірінен хал сұрайды .
Егер де , ала жаздай нәр тамбаса
Ылғалың құмға сіңіп қайырлайды .

14
















ОРАЛШЫ КӨЛІҢЕ .
Тіршіліктер басталғанда көктемнен ,
Сұрап тұрмын хабарыңды өткеннен .
Сырлы саздар сағыныштан алаулап
Аққу – қаздар ұшып өтті көк белден .

Сезінемін жұпар иісін , көктемді ,
Сырласуға еске алам өткенді ?
Ақ қайың да ырғатылып сол сәтте
Көрсетіп тұр өмір деген өткелді .

Нұрлы бейнең кетпей қойды түсімнен ,
Өзің едің жан сырымды түсінген .
Армандаған көлде жүзген Аққуым
Көрінбейсің қайтқан құстың ішінен ?
13
Қом сулармен көл жағасы қоғалы ,
Оралмадың айдыныңа қонғалы ?
Жалғызсырап бір сыңарың гәккулеп
Қанат қақты , қайта әнін салғалы !

Жүрсің қайда самал желді тербетіп ,
Ақша бұлтпен табыстың ба сенделіп ?
Бей – жай болып көкірегім толқиды
Найзағаймен жаңбыр жауып селдетіп !

Өкінішке қалдырмашы шөлдетіп ,
Көк жүзінен көрінсейші өрлетіп .
Өзің жүзген көлің жатыр тұп – тұнық
Келіп қоншы айналайын тездетіп !

ӨМІР ӨЗЕН .
Таулардан сулар ағар тас құлатып ,
Жолында кездескенін домалатып .
Көк майса қалың қамыс ну аралап
Жосиды маңайларын шуылдатып .

Бастауы бұлақтардан басталады ,
Жағасы ырғатылған тал болады .
Ағысын баяулатпай жөңкігенде
Көрген жан болмысына таңғалады .

Толқыны жарқабаққа соғысады ,
Сыйа алмай арнасынан жосылады .
Су жыйнап жылғалардан кең далада
Құятын сағасына асығады .

Ілгері жылжығанда ағын сулар ,
Сылаңдап ұшқындайды сағым булар .
Көрінсе сусыз қалған аңғарларың
Еріксіз аянышпен жаным тулар .

Су ішіп жан – жануар ойнақтайды ,
Адамдар бір – бірінен хал сұрайды .
Егер де , ала жаздай нәр тамбаса
Ылғалың құмға сіңіп қайырлайды .

Басталар өмір болып талай өзен ,
Тіршілік сусыз қалса қалай төзем .
Сайрандап күндіз – түні аға берші
Сондықтан арнайыншы қандай өлең .

Гүл алып келдім мен саған.
ӨМІР ТОЛҚЫН .
( Лесбек Мұңсызбайұлының алпыс жасына )
Жастық шақ есіңде ме ойнағаның ,
Ер жетіп өмір жайлы ойлағаның ?
Өткенде уақыт зырлап , күнді ұрлап
Байқадың керуен көш орнағаның .

Иісін сен топырақтың сезесің бе , ?
Нәр бар – ау Найман ауыл көшесінде .
Қарашы қандай бақыт өткен күндер
Досыңмен бірге жүру өз еліңде !

Мініп ап , ат орнына тал – шыбықты ,
Тастадың жеті жаста балалықты .
Шапқылап қатарыңмен мектеп бардың
Жинап ап , бал мінезді сағынышты .

Аяңдап он жыл бойы оқып өттің ,
Үздік боп топты жарып озып кеттің .
Тіршілік бастамасын бастағанда
Қыран жас жиырма бесті шарықтаттың .

Айналып өміріңнің махаббатын ,
Сездің бе , сүйген жардай қайда барын ?
Біліммен отыз жаста орда бұздың
Жігер ап өн бойыңнан сарқылмайтын .

Жантақтың тамырлары терең кетер ,
Ем болып су іздеген жерден өсер .
Күрескен шындықпенен ақиқатқа
Ер жігіт қадіріне кімнен жетер ? !

Ізіңнен шаң шығарып барасың ба ,
Не жаздың ағайынның арасында ?
Адам көп түсінбейтін көр соқырлар
Ойланбай қарсы қойып санасына !

Қырық жас толқып ақты арнасымен ,
Жекелеп салыстырғын арманыңмен .
Өсек сөз қайдан шығар алауыздық
Тап болар сайтан алғыр наданымен .



Бой берме жалғыз өзің таласуға ,
Түспегін осындайда қара суға .
Зар болып біреулер жүр жұмыс іздеп
Талайға көмек бердің қарасуға .

Білдің бе , елу жастың алтындарын .
Тағдырдың ащы – тұщы толқындарын ?
Қаңбақтай зымыратып құйын қуған
Туыстан ажыратпас жақындарын .

Қаңбақпен теңелмейді шын өмірің ,
Биік тұр тау шыңындай зор сенімің .
Қол жетпес Шынар ағаш секілдісің
Өзгеше қамын ойлап бұл еліңнің .

Өткенге өкініш көп кектенбегін ,
Көңілің жадыраған көктем сенің .
Қаңқу сөз арадағы әз – әзілді
Жеңетін күнде туар сескенбегін !

Әз – әзіл ажыратар дос арасын ,
Санаңа мықтап ұста жоқ таласың .
Күресіп шындық үшін қол жеткізгін
Сонда сен жас баладай жасарасың .

Келсең де алпыс жасқа өзің бүгін ,
Еліңнің арқалайсың ауыр жүгін .
Амал не талай қызық өтті – кетті
Ата боп ұрпағыңның егіп гүлін .

Алпыс жас емен талдай қатайғаның ,
Қарттыққа мойын бұрып қартайғаның .
Жүректі елжіретіп ақыл айтқын
Зор сенім даналардан қалдырғаның .

Түсінер , кейбіреулер түсінбейді ,
Атқарған кімге керек ісің дейді !
Ер жігіт жұмысына зейін салшы
Тұлғасы ел сөзімен күлімдейді .

Таза Ар алтын сандық барлық кезде ,
Туысты ел ішінен байқап ізде .
Жазылды інім саған нақыл сөздер
Құтықтап туған күннің Сәуірінде .

Абайда өткен екен зарлай – зарлай ,
Шындықты надандарға ұқтаралмай .
Алпыстан әрі қарай жасай бергін
Өкпеге ағайынның сөзін қимай ? !

ЖЫР АРНАДЫМ МЕН САҒАН .
( Ақын Нармахан Бегалыұлының
Алпыс жасына )

Тылсым жатқан дүниелер тізіліп ,
Табиғат та , оянады тіл бітіп .
Ормандағы жасыл желек шалғындар
Шабыт берді ақын жанға тербеліп .

Жарқыратып «Шаттық күйін» сыйладың ,
Ойға тұнған асыл сөзді жыйнадың .
Талай түнде ақ парақты шыймайлап
Өлең үшін қанша ірет қыйналдың .

Ғұмыр бәйге көз алдыңнан өткенде ,
«Жиде гүлі жұпар шашты» көктемде .
Биіктелдің , көтерілдің шыңдарға
«Жотадағы жолды» іздеп жеткенде .

Тебіреніп шаттандың ба , толғанып ,
«Ботакөздей бұлағыңды» қолға алып ?
Азамат боп , мәртебеңді өсіріп
Барасың ба өлең – жырға айналып ?

Шын сағаты алпыс жасты соққанда ,
Сөз салады жетпіс , сексен – тоқсанда .
Оралғанда Ордабасым жыр болып
Киелі ел өз үлесін қосқанда .

Нұр шапағын шашыратты Күн де кеп ,
Тіршілікте бос жүрмейтін пенде көп .
Аз ба , көп пе , шаруаң бар тындырған
Төрелігін мезгіл айтар кімде деп ?

Сенім артқын ақын , лирик Нармахан ,
Толқып ағар – өмір өзен арнадан .
Өлең жырдың шамы жансын өмірге
Деп өзіңе жыр арнадым мен саған .

САҚТАЛАСЫҢ ЕЛ ЕСІНДЕ .
( Ардақты ұстаз Мәрия Зәйтүнқызына )
Тұрған бойың білім менен ой – сана ,
Саған арнап өлең жаздым ойлана .
Білгірлігін ақылменен жеткізген
Сұлу ұстаз Мәрия ханым сен ғана !

Ерекше боп , өнер үшін жаралған ,
Білім нәрі өн бойынан таралған .
Ұстаз – ұғым тәрбиесі адамның
Барлық кезде жақсылыққа арналған .

Білімменен күн шуағын себелеп ,
Оқыттың кеп сәбилерді жетелеп .
Еңбегіңнің жемістерін игердің
Ел таныды , ұстаз болдың ертелеп .

Ұстаз болу ұлағатты есім ғой ,
Ел --- жұртымен өткізетін еркін той .
Алға қарай жетелеген арманың
Болашақты болжап берген сенім ой .

Ұшқыр қиял қалықтаса құс болып ,
Асыл ойлар бұлқынады күш толып .
Ұзақ жылдар дәріс беріп шам жағып
Мектебіңнен талай жүрдің кеш қайтып .

Жайсаң мінез жарқырайды өзіңнен ,
Нұр төгесің көктегі Күн көзінен .
Іскерлікпен Гимназия ашылды
Дәлелің көп шындық айтқан сөзіңнен .

Азаматша боп аталдың еліңе ,
Көз тоймайды қарай берсе көркіңе .
Алда талай ұрпақтарың күтіп тұр
Сақталасың көпшіліктің есіне .

Әрбір күнің өмір болып жалғассын ,
Күлімдеген көз жанарың талмасын .
Қартаймағын алпыс жастан ассаң да
Қыздай болып жігіт көзін алдайсың .

КЕЛІН ТҮСТІ АУЫЛҒА .
( Мырзабай інімнің ұлы Ғазиздің
Үйлену тойына )

Бүгінгі той басталды мерекелі ,
Келін түсіп ауылға берекелі .
Жиналған жұрт бәріңе айтар сөзім
Қызыр ата соңынан ере келді .

Бұл дүние өтеді тірліктерден ,
Шаңырағы көрінер биіктерден .
Келген келін бұл үйге ырыс болып
Өсіп – өнсін ақ пейіл жүректерден .

Шырайлы күн төккенде шапағатын ,
Көк жүзіне ұшырсын ақ қанатын .
Немере мен шөбере ұрпақ болып
Әлдилесін келешек махаббатын .

Дәм , тұз тола жайылған дастарқаның ,
Келін той ғой еліңде атқарғаның .
Сыйыменен құдалар төрге шықты
Ән мен бидің көреміз басталғанын .

Жұпар шашқан гүлдердің иістері ,
Жарасады кигізген киіттері .
Осы тойда мың жылдық құда болып
Келе жатыр төстерін түйіскелі .

Тойдың сәні болады ойын – сауық ,
Үй болыңдар екі жас орын тауып .
Ізгіліктің мерейі арта түссін
Армандарың барлық кез орындалып .

Шашуларын әжелер шаша берсін ,
Қариялар қол жайып бата берсін .
Қабыл болып тілеген тілектерің
Шаттық пенен бақыт боп арта берсін .

ӨЛЕҢ ЖАЗАМЫН.
Өлең сөздің құдыретін түгендеп ,
Жазар едім , айтар біреу ермек деп ,
Түсінбейтін қызғанышпен ойласаң ,
Сөзін ақтап , бұл жалғанда жүрмек тек .
Жыламасаң , көздің жасын ағызып ,
Мұң-қайғымды кімге айтам арызғып .
Тыңдар болсаң айтар сөзді дұрыстап ,
Ағызамын таңдайымнан тамызып .
Ойландырып Абай айтқан ақылдан ,
Тыңдамайтын адамдар көп нақылдан .
Соқса жүрек мың құбылып қапысыз ,
Дұшпандарын артық көрер досынан .
Осындай жан кездеседі өмірде ,
Жалғандықтан мойымайды өзіде. . Көрсем егер осыларды абайлап,
Жазар едім өлеңімді кезінде . . .