Откройте свой Мир!

Еркін Нұржан үйленіп жатыр

Қалыңдықтың аты – Аягөз, Тараздан,
1988 жылы туған. «Қазақстан темір жолы» компаниясында жұмыс істейді. Білетіндердің айтуына қарағанда, ол Қазақ мұнай-газ институтының
президенті Жақсыбек Құлекеевтің туысы көрінеді.
Аягөздің ұзату тойы қарашаның 19-20-сы күні Таразда болады. 21-і күні –
беташар. Ал үйлену тойы 27-қараша күні Шымкент қаласындағы «Эль-Нұр»
мейрамханасында өтеді.
Еркін Нұржан қалыңдығына 5 мың доллар тұратын бриллиант сырға сыйлапты. Сонымен
бірге болашақ енесіне де бриллиант сырға тағыпты.
«Екеуі бірдей болып жүрсін» десе керек, анасы Баянға да бриллиант сырға
сыйлапты.
«Еркін «Жігіттермен» бет көріспей ұрсысып кетті» деген бекер болса керек,
жақында Бағлан үйленгенде ол күйеу жолдас болды. Енді Еркіннің тойында
«Жігіттер» тобындағы Мырзахан күйеу жолдас болады.

Надзаг:


Құрбан айт қабыл болсын!


 


Құрбандықты қалай шалу
керек?


 


Құрбан шалу парыз ба,
құрбандыққа қандай мал жарамды, құрбандықты қалай шалу керек, оны кімге тарату
керек? т.б. сауалдарға ҚМДБ пәтуа бөлімінің қызметкері Серікжан Еншібайұлы
жауап береді.


 


- Күллі мұсылман қауымның
ұлық мерекесі Құрбан айт құтты болсын! Құрбан айтта құрбандық шалу парыз ба?


- Ханафи мазхабында құрбандық шалу – парыз емес, бірақ шамасы жеткендерге
құрбандық шалу - уәжіп. Оны «парыз емес екен» деп тәркі етуге болмайды, уәжіп –
міндет болып есептеледі. Әрбір жағдайы жеткен мұсылман құрбан шалуға міндетті.
Құранда «Кәусәр» сүресінде «Раббың үшін намаз оқы, құрбан шал» дейді. Алла
тағаладан әмір ретінде келіп тұрған соң айт намазын оқу, құрбан шалу уәжіп
болып есептеледі. Басқа мазхабтарда сүннет ретінде қаралады, Ибраһим (ғ.с.)
пайғамбардан келе жатқан сүннет ретінде күллі мұсылман қауымы оны орындайды.


Жалпы, Құрбан айттың тарихы адам жаратылысынан бері бар. Адам (ғ.с.)
пайғамбарымыздың ұлдары Абыл мен Қабылдың Алла тағалаға құрбандық ұсыну оқиғасы,
Абыл өзінің ең жақсы малын Алла үшін құрбан еткені, оны Алла тағала қабыл етіп,
ал, Қабылдың керексіз заттарды құрбандық ретінде ұсынғаны, оны Алла қабыл қылмағаны,
осыдан қызғанышпен Қабылдың Абылды өлтіргені ислам тарихи кітаптарында
айтылады. Бұл құрбандық шалудың алғашқы кезінде болған. Кейіннен, Ибраһим (ғ.с.)
пайғамбар өзінің бауыр еті баласы Исмайылды Алладан келген әмір ретінде
құрбандық шалуға ұсынғанда, Алла тарапынан көктен қошқар түскені белгілі. Сол
уақыттан бастап құрбандық шалу сүннет болып қалды. Аллаһ тағаланың мақсаты Ибраһимнің
(ғ.с.) ұлын өлтіру емес, сынақ еді. Сонда Ибраһим (ғ.с.) Алла үшін өзінің ең
қымбат затын яғни, ұлын құрбанға ұсынып, пайғамбарлық сынақтан өтті.
Құрбандықтың маңызы – өзінің қымбат дүниесін Алла үшін тәрк ету.


Құрбан шалудағы басты мақсат – Алланың алдындағы жауапкершілікті сезіну,
сондай ықылас, ниетпен шалған құрбандығы арқылы Аллаға жақындау. Алла тағала біздің
құрбандығымыздың қаны мен етіне мұқтаж емес, ол Оның жанына жетпейді де.
Жететіні – Аллаға шын мойынсұнып, Алла ризалығы үшін жасаған ниет-ықыласымыз. Араб
тілінен аударғанда «құрбан» сөзі «жақындау» деген мағынаны білдіреді.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бір хадисінде: «Құрбанды бауыздаған кезде қаны жерге
түспей жатып, Алланың жанына адамның ізгі ниеті бірінші жетеді» дейді.


- Құрбандыққа қандай мал шалу керек?


- Құрбандыққа қой, ешкі, сиыр және түйені шалуға болады. Қой және ешкі кем
дегенде бір жасар, сиыр екі жасар, түйе бес жасар болуы тиіс. Алты-жеті айлық
марқа қозы, не тоқты бір жасар қой сияқты семіз болса, құрбандыққа жарайды. Қой
мен ешкінің еркегін, сиырдың ұрғашысын шалған абзал. Ал, елік, арқар сияқты
жабайы аңдар мен тауық, қораз, қаз, үйрек-сынды үй құстары құрбандыққа
шалынбайды. Жеті адам ақша жинап, бір ірі қараны шалуына болады. Бірақ,
құрбандыққа жылқы малын шалуға болмайды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құрбандыққа
жарамайтын мал туралы: «Соқыр, ауру, ақсақ және жілігі көрінетіндей өте арық
малдар құрбандыққа жарамайды» деген. Ханафи мазхабының ғалымдары соятын жеріне
жүріп бара алмайтын тым әлсіз, туғаннан бір құлағы немесе бір мүйізі жоқ, тісі
түсіп, көзі соқыр малдың құрбандыққа жарамайтыны туралы айтқан. Ислам
құлшылықтарын Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) өмірінен үйргендіктен, сол заманда
құрбандыққа қандай мал шалынса, соны шалған абзал.


- Құрбандық шалмастан бұрын
қандай дұға, аят оқыған дұрыс?


- Құрбандық шалған кезде тәкбір айту керек. Малдың басын құбылаға қаратып:«Инна салати уа
нусуки уа махиаиа уа мәмәти лилләһи Раббил аламина лә шәрика ләһ» деген дұғаны
оқыған абзал. Мұның қазақша мағынасы – «Күмәнсіз менің намазым және басқа
ғибадаттарым, өмірім де, өлімім де бүкіл әлемдердің Раббы – Аллаһ үшін. Оның еш
серігі жоқ». Кейін «Аллаһу әкбар, Аллаһу әкбар, лә илаһа ил-лаллаһу, Аллаһу
әкбар, Аллаһу әкбар, уа лиллаһил хамд, бисмиллаһи, Аллаһу әкбар» деп тәкбір
айтып, бауыздаған дұрыс. Малды құран оқып союға да болады. Бірақ ол шарт емес. Сойылатын
мал құрбандық ниетімен шалынуы керек. Басқа бір ниетпен, мысалы, ауру адам
ауруынан айығу үшін Алла тағалаға ниет етіп, бір мал шалса, ол құрбан болып
есептелмейді.


- Құрбандықты әр адам өзі
бауыздау керек пе, әлде қасапшыға бауыздатып, сойдырса да бола ма?


- Әркімнің өзі бауыздауы шарт емес. Бірақ құрбан шалуға ниет еткен адам
мүмкіншілігі болса, өзі бауыздап, сезініп көргені абзал. Оның сауабы да мол
болады. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) күйеу баласы Хазреті Әли (р.а)
Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) орнына құрбандық шалғаны туралы риуаят бар. Сол
себептен өзге адамға «менің атымнан құрбан шалшы» деп ақша беріп, құрбан
шалдыруға болады. Бірақ, малды сол кісінің атынан деп ниет ету керек. Әйтпесе,
сойылған мал құрбандық болып есептелмейді.


- Құрбандық шалмай соның
ақшасын кембағал, міскін, пақырларға садақа ретінде берсе, құрбан шалған болып
есептеле ме?


- Ол тек садақа ретінде болып қалады. Мал сойып, қан ағызбаса, құрбандық міндеті мойнынан түспейді. Оны былай
істесе болады: біреу Құрбан айтта құрбандық шалуды ұйымдастырып, көп қой сатып
алу үшін біреуге ақша берсе, ол сатып алынған қойлар соның атынан құрбандыққа
бауыздалса, ол кісі құрбандық шалған болып есептеледі. Ал, сол құрбандық
ретінде сойылған малдың етін кедей-кепшікке, жетім-жесірге таратса, сауап
болады. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) құрбандыққа шалынған етті қалай таратқандығы
турасында Ибн Аббас былай деп риуаят еткен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с) шалған
құрбандығының үштен бірін - отбасына, үштен бірін - кедей көршілеріне, қалған
үштен бірін садақа ретінде тарататын».


- Кей өңірлерінде, әсіресе оңтүстікте
құрбандық малдың бауыздау қанын маңдайларына жағып жатады, сол дұрыс па?


- Бұндай нәрсе исламда жоқ. Ол ертеректегі ескі салт-дәстүр, не болмаса,
ырымнан енген көзқарас деп ойлаймын. Қан адамның намаз оқуына кедергі болатын
нәжіс болып келеді. Киген киіміңізге, денеңізге жақсаңыз, сіз онымен намаз оқуыңызға
болмайды. Жалпы, Құранда көп аяттарда малдың қанын жеуге, ішуге тыйым салынады.
Исламда құрбандыққа шалынған малдың қанын пайдалану былай тұрсын, денеге жағуға
тыйым салынады.


- Адам жыл сайын құрбандық
шалып, бірақ, биыл жағдайы, қаражаты болмай құрбан шала алмаса, күнәлі бола ма?



- Құрбандық шалу – жағдайы бар адамдарға уәжіп, яғни міндет. Ислам дінінде «бай
адам зекет беруі – парыз» деп айтамыз. Оның 85 грамм алтыны немесе ақшалай
қаражаты болуы керек дейміз. Ал, құрбандық шалуда да жағдай бар, күнделікті
өзінің тамағын тауып, тамағынан артылардай ақшасы болса, құрбан шалуы керек.
Тапқан табысы тамағынан артылмай, жағдайы болмай, қиналып жүрген адамға құрбан
шалу міндетті емес. Ол күнәлі де болмайды.


- Құрбандық малын өз
бағасынан қымбатқа сатып, пайда табу дұрыс па?


- Исламда сауда-саттыққа көп көңіл бөлген. Оның өзіндік шарттары бар.
Мысалы, бір затты адамдар өте қажет етсе, яғни базардан құрбандыққа мал алуы
керек болса, дәл сол уақытта мал бағасын күрт өсіріп жіберсе, ол күнә болып
есептеледі. Ал, сатушы халал жолмен базардағы бағамен малдарын саудалап сатса,
онда дұрыс. Базардағы мал бағасы 15 мың теңге болса, оны өз пайдасы үшін 25
мыңнан сатуға болмайды. Базардағы ортақ бағамен сатқан абзал.


 


Сұхбаттасқан Нұржігіт
Бекбаев


 


Врезка:


Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) «Адам
баласы құрбан айт күнінде (құрбан шалып) қан ағызудан да
сүйікті басқа іспен Аллаһ тағалаға жақындаған емес. Қаны ағызылған мал қиямет
күні мүйіздері, тұяқтары және жүндерімен келеді. Ағызылған қан жерге тамбай
жатып, Аллаһ тағаланың құзырында қабыл болады. Сондықтан құрбандықты шын
ризашылықпен шалыңдар» деген хадисі бар.