Dualar


 


          Allahim   kecici ve bos seylerle yorulan qelbimi
sevginle doldur,her seye senin sevginle baxabilmeyi oyret!


 


   Yawamaq direnmekdir, sevmek guvenmekdir……bunu
unutma: Insane cox zaman  Dunyanin hakimi
,bezen de kicik bir qelbin esiridir!.


 


     Allahim acizlikden ,derdden ,kederden,
uzuntuden,qorxaqliqdan ve qebir ezabindan sene siqiniram!


 


  Allahim bizi haqsizliqa meruz qalmaqdan,
haqsizliq etmekden , haqsizliqa terefdar olmaqdan  qoru. Goz acib qapayincaya qeder.!


 


  Allahim!Bizi 
dunyada ,qebirde ,mehserde,sirat korpusunde ve ebedi heyatda  himayene al.Bizi ezaba geden yoldan qoru!


 


  Allahim bizleri    namazi doqru 
qilanlardan ve sukredenlerden eyle!


 


Allahim!Emirlerini  basa dusmemizi asanlasdir   ,elmimizi artir,basa dusme qabiliyyetimizi
zenginlesdir,ruhumuzu arzularimiza catdir!


 


Allahim her
isimizin sonunu gozel eyle,dunya sixintilarindan ve axiret ezabindan bizi qoru!


 


    Allahim bizleri razi olduqun emellere
muveffeq eyle !Bizleri bilerek ve bilmeyerekden qul haqqini   yemekden muhafize eyle!.


 


     Allahim olunceye qeder ibadet etmeyimizi,
omrumuzun xeyirli emellerle sona catmasini  
ve cennetini    nesib eyle!


 


  Gercek sevgi ;  sebirle gozleyen ureklerin icindedi,sonu ne
olursa olsun!


 


Eyer bir gun cox
boyuk bir derdin olursa ;Rebbine donub’’Boyuk bir derdim var deme, derdine donub’’
Boyuk    Rebbim var de!


 


  Aqlim qelbime iman nedir?deye sorusdu.Qelbim
aqlimin qulaqina eyilerek;Iman edebden ibaretdir dedi.


 


  Allahim !Her cur darliqdan ,sixindan  pislerden ve pislerin serrinden  sene siqindim ,meni ve sevdiklerimi muhafize
et.


 


          Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem faiz alana da verene de lânet etti.

Aşkarda görülməsi ayıb olan işi gizlində də görmə

 




Xoş o kəsin halına ki, Allah qorxusu onu xalqın
qorxusundan uzaqlaşdırmışdır.”

 




Nadanlığın sübutu üçün insanın özündən razı olmağı yetər

 




  Allahim 
xesteliyi artan ve sefasi mumkunsuz olan,caresiz qalan ve senden basqa
umidi olmayan  qullarina merhemet et!


 


   Allahim sevdiklerini meine de sevdir .ele
bir sevgi salma ureyime ki ,senin sevgini ureyimde azaltsin!

Bir
zamanlar üç dost varmış. Sevgi, Dostluq və Güvən... Gün gəlmiş sevginin işi
çıxmış... Amma dostlarından ayrılmadan əvvəl onlara söz vermiş.


"Mənimçün
darıxdığınızda gəlin, uzaqlarda olmayacağam. Harada gözləri arzuyla dolu
bir-birlərinə baxan bir cütlük görsəniz mən orda olacam" - demiş və
onlardan ayrılmış...


Yaxşı demiş
Dostluq Güvənə; "Madam elə mən də yoluma davam edim... Vəzifə çağırır...
Amma narahat olma, harada birlikdə ağlayan iki insan görsən məni orada
taparsan..."


Güvən
ağızını açmış vidalaşmaq üçün amma Dostluq ayrılmış. Dostunun yanından, onun
son sözünü dinləmədən uzaqlara getmiş...


Güvən səssizcə içindən keçirmiş əlində olmadan... "Məni itirsəniz, bir daha əsla
tapa bilməzsiniz..." 


                    VALIDEYN SEVGISI
TUKENMIR.ANA SEVGISI.


Bİr zamanlar bir oglan bir qizi sevir.Iller kecir bu qizla
aile qurur.BIr gun bedbext hadise neticesinde oglan dunyasini deyisir.Oglan o
biri dunyaya gelib dusur burada o boyuk bir gole rast gelir.Golun yanindan
kecende orda nurani bir qoca kisini gorur ona yaxinlasir.Bu golun adinin ne
oldugunu qocadan sorusur,qocasa cavabinda bilmediyini deyir.Oglan dusur yola
baslayir gezmeye.Iller kecir oglanin hemin golun yanindan yolu bir daha
dusur.Golun suyunun azaldigini gorur.Bu vaxti hemin nurani qocani yene orda
gorur.Qocadan bir daha bu gol haqda sorusur,qoca cavabinda bilmediyini
sorusur.Oglan yene hemen ki oz yoluna davam edir.Bir nece ilden sora yene
gelir,bu defe golun suyunun 1 ovuc suyu qeder oldugunu gorur.Yaxinlasir
qocaya,onu mecbur edir ki,bu gol haqda ona danishsin.Qoca baslayir ehvalati
oglana danismaga.Deyir: bir zamanlar sen dunyadan kocende senin ucun yas
saxlayib,goz yasi axidanlar cox idi.Onda bu golunde suyu coxuydu.Iller kecdi
seni yad edib yasivi saxlayan,gozu yasi axidanlarin azaldi.Bax o zaman bu
golunde suyu azalmisdi.Bir nece il kecenden sora hetta senin sevdiyin qizda
seni unutdu,qohumlarinda,dostlarinda.bu gorduyun bir ovuc su ise senin Anavin
goz yaslaridi.Bir tek o seni unutmadi,hemise senin yasivi saxladi,gos yasi
axitdi.                                                                                                                                                                                           
      

SALAMLAŞMAQ


 


1-Həzrət Peyğəmbər(s)


"Salam vermək müstəhəbdi,cavab qaytarmaq isə
vacibdir"


2-Həzrəti Peyğəmbər(s)


"Salamsız söhbət edənin sözünə cavab vermə.Sözünüzü
salamla başlayın.Hər kim sizinlə salamsız söhbətə başlasa,ona cavab
verməyin"


3-Həzrəti Peyğəmbər(s)


"Allah və Peyğəmbərinə(s)ən yaxın insan sözünü salamla
başlayandır"


4-Həzrəti İmam Baqir(ə)


"Salman(r)dəfələrlə deyərdi:Allahın salamını aşkar
verin .Cünki Allahın salamı zalımıara yetişməz


5-İmam Baqir(ə)


"Həqiqətən Allah-taala salamı aciq-askar tələffüz
etməti sevir"


6-İmam Sadiq(ə)


"Əssəlamu əleykum!"-deyən şəxs on savab
qazanar."Əssəlamu əleykum və rəhmətullah!"-deyən iyirmi savab əldə
edir."Əssəlamu əleykum və rəhmətullahi və bərəkatuh!"-deyən şəxs isə
otuz savab qazanır


7-İmam Sadiq(ə)


"Üc qurupa salam verməyin:cənazənin arxasinca hərəkət
edənə;cümə namazına gedənə;hamamda olana"


8-İmam Sadiq(ə)


"Rastlaşdığın hər adama salam vermək
təvazökarliqdandir"


9-Allah rəsulu(s)


"Bir kafir sizə salam verərsə,cavabında deyin ki,əleykum"



10-İmam
Sadiq(ə)


"...
Ayaq üstə duran,oturana salam verməlidir"

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!


Hamımızın ağız dolusu "dostum" deyib danışdığımız
anlar var. Hamımız "dostum" deyəndə kimisə nəzərdə tuturuq.


 


Bu həyatda hər bir insanın doğma olmayan, lakin çox yaxın,
sirdaş saydığı bir dostu var. Həzrəti Əli bin Əbu Talib (r.a) buyurub ki:
"Dostunu həddindən artıq çox sevmə, çünki bir gün düşmənin ola bilər.
Düşməninə həddindən artıq kin, nifrət bəsləmə, çünki bir gün dostun ola
bilər." Həqiqətən də, bir çoxlarımız illər boyu dost saydığımız bir
insandan bəzən xəyanət görürük və aramızdakı əlaqə düşmənçiliyə çevrilir.


Bu günümüzdə, bir müsəlman kimi biz seçdiyimiz dostlarımızı
nəzərdən keçirmirik. Niyə və kimi dost saydığımızın səbəbini də bilmirik.
Səbəbi olsa da belə, adi və dünyəvi səbəblər olur. Lakin dost və yoldaş seçməyin
də öz ədəbləri və öz qaydaları var. Bu ədəblərə riayət edilərək dost seçilən
şəxs də gələcəkdə düşmənə çevrilməz.


Ən birincisi biz özümüzə dost seçdiyimiz şəxsi Allahın
razılığı üçün seçməliyik. Bu əlaqəni Allaha xoş gedən və Onu razı salan halda
davam etdirməyi düşünməliyik və niyyət etməliyik. Seçdiyimiz dost dini
dəyərləri və əxlaqı gözəl olmalıdır ki, həm Allah qarşısında, həm də insanlar
qarşısında rüsvay olmayaq. Peyğəmbərimiz (s.a.s) buyurub ki; "Hər kəs
özünə dost seçdiyi şəxsin dinindəndir. Hər biriniz seçdiyi dostuna diqqətlə
baxsın.". Dost ağıllı, dərrakəli və başa düşən olmalıdır. Hər şeydə
ədalətlə davranan və mədəniyyətsizlikdən uzaq olmalıdır. Dost dostun eybini hər
zaman örtməli, biruzə verməməli, başqalarından gizlətməlidir. Dost bizə hər
zaman öyüd-nəsihət və məsləhət verməlidir. Öyüd-nəsihətində isə yumşaq və xoş
rəftar etməlidir. Yaxud biz dostumuza nəsihət veririksə, bunu can-başla
dinləməlidir, bunu səmimi qəbul etməlidir. Bilmədən və qəsd etmədən əziyyət
vermişiksə, buna səbr etməyi bacarmalıdır.


Dostluğun ən əsas şərtlərindən biri də vəfalı olmaqdır. Nə
baş verirsə versin, dost dosta qarşı hər zaman vəfalı yanaşmalıdır. Dostumuz
daim bizimlə görüşməli və ya bizi ziyarət etməlidir. Görüşlər və ziyarətlər isə
heç bir dünya mənfəəti naminə həyata keçirilməməlidir. Bir müddət xəbər
almadıqda narahat olmalı və bizi axtarıb tapmalıdır. Biz səfərdə olsaq,
ailəmizlə əlaqədə olmalı və qayğısına qalmalıdır.


Dost sənə qarşı həmişə gülərüz və xoş olmalıdır.
Xəstələndiyin zaman həmişə sənə baş çəkməlidir, halınla maraqlanmalı və kömək
əlini uzatmalıdır. Sənin dostun, yalnız sənin yaxşı cəhətindən danışmalı və
hamıya yaxşılıqlarını bildirməlidir. Dostun özünə məsləhət gördüyü və ən çox
istədiyi şeyi eynilə sənə də arzu etməlidir. Bilmədiyin şey varsa, bunu sənə
çatdırmalı və ya öyrətməlidir. Sənin haqqında bir pislik eşitsə, araşdırmalı,
aydınlaşdırmalı və həmişə səni müdafiə etməlidir. Darlığa düşərsənsə bir an da
sənə qarşı paxıl davranmamalıdır. Sənə lazım olan bir şey dostuna da
lazımdırsa, sənə verməyi bacarmalıdır. Dəvət etdiyin məclislərdən və
münasibətlərdən qalmamalıdır. Daim özünə dua edərkən, sənə də dua etməlidir.
Hər bir vəziyyətdə və hadisədə sənə üzürlü bir səbəb tapmalı, çox tənqid
etməməli və töhmətdən uzaq durmalıdır. Yaxud bir üzürlü səbəb gətirərsənsə,
bunu tərəddütsüz qəbul etməlidir. Kiçik səhvlərin olarsa, buna göz yummalı,
sərt davranmamalıdır. Yaxud bir yaxşılıq edibsə, mütləq səndən əvəzini
gözləməməlidir.


Dost dostla heç bir zaman istehza etməməlidir, ona qarşı
sərt davranmamalı, təvazökar olmalı, təkəbbürlükdən uzaq olmalıdır. Mübahisəli
halları uzatmamalı, mübahisəli məsələləri ortaya atmamalı, hətta dostu haqqına
heç bir zaman pis zənn etməməlidir.


Dost dostun sirrini ölənə kimi gizlətməlidir. Ona bir şeyi
vəd edibsə, bunu heç bir zaman unutmamalıdır, yaxud xilaf çıxmamalıdır. Dost
dostundan azca da olsa yaxşılıq görübsə, bunu küçümsəmək deyil, əksinə
minnətdarlıq bildirməlidir. Dost dostun düşməniylə sıx əlaqəyə girməməlidir.
Dost dostun həmişə yaxşılığını istəməli, onu həvəsləndirməli və irəli getməyinə
dəstək olmalıdır.


Qardaşım və bacım, insan özünə məhz bu cür dost seçməlidir.
Bu sifətləri özündə cəm edən bir dost səni özüylə cənnətə aparacaq və Allah
həmişə sizdən razı qalacaq. Həmçinin sən də dostuna qarşı həmişə bu cür
olmalısan. Yuxarıda sadalanan sifətlər və xasiyyətlər eynilə səndə olmalıdır.


Allah bizə həmişə düzgün və doğru dost seçməkdə yardımçı
olsun! Allah dost saydığımız pis insanları bizdən uzaq etsin, əsl dostluğa
layiq olan və tanımadığımız insanları qarşımıza çıxarsın! Allah hər şeyi xalis
olaraq ONUN üçün etməyə bizi müvəffəq etsin!

Mütəmadi idmanla məşğul olduqda insan orqanizmindəki hüceyrə və DNT-də qocalma tempi aşağı düşür. Belə bir rəyə uzunmüddətli araşdırmadan sonra Almaniyanın Hamburq şəhərindəki Saar universitetinin professoru Ulrix Laufs gəlib.

Sözügedən universitetin alimləri idmanla mütəmadi məşğul olan və olmayan gəncləri müvafiq testlərə cəlb edib. Araşdırma nəticəsində məlum olub ki, qaçışla mütəmadi məşğul olan şəxslərin hüceyrələri daha az qocalır.

Professor Ulrix Laufsun sözlərinə görə, idman etdikdə orqanizmdə xüsusi ferment ifraz olunmağa başlayır ki, bu da sonda qocalmanın qarşını nisbətən alır.

Kalsium orqanizmdəki sümükləri meydana gətirən və onları möhkəmləndirən önəmli bir elementdir. İnsan orqanizmində mövcud olan kalsiumun 99%-ni sümüklərimiz və dişlərimiz təşkil edir qalan 1% isə qan laxtalanması, sinir sisteminin bərpası və ürək döyüntülərini tənzimləyən yumşaq toxumalarda və qanda yerləşir. Kalsium sinir sisteminin normal işləməsini təmin edir sümük əriməsinin qarşısını alır.
Təəssüflər ki, bu gün kalsium çatışmazlığı öndə gələn problemlərdən biridir. Kalsium çatışmazlığı
• Əzələ və oynaq ağrıları
• Sümük əriməsi
• Yuxu problemləri
• Dişdə çürüklər və diş əti xəstəlikləri kimi problemlərə səbəb olur.
Gündəlik kalsium miqdarı yaş fərqinə görə dəyişir və orta miqdar 800-1200 mg arasıdır. Ümumiyyətlə gündəlik kalsium miqdarı 1500 mg-dən artıq olmamalıdır. Çünki təcrübələr göstərir ki, artıq kalsium böyrəklərdə daş əmələ gətirir.
Kalsiumla zəngin olan qida məhsulları əsasən süd, pendir, kəsmik, kimi qidalarla yanaşı həmçinin soya, fıstıq, qoz, badam, kələm, alabalıq və. s

 dizayn asma tavan-alcipan, podvisnoy, lambir

PEYĞƏMBƏRİMİZİN GÜNDƏLİK DUALARI 


 


 


 


 


 


 


Peyğəmbər Əfəndimizin Etdiyi Gündəlik Dualar


 


 


Ayaqyoluna Girərkən Oxunacaq Dua (sol ayaqla girilər)


 


Oxunuşu:
"Bismillahi Allahumme inni euzu bike minelhubsi velhebaisi."


 


Mənası:
"Allahın adıyla, Allahım, hər cür pislikdən və murdar olan şeylərdən(kişi
və dişi şeytanların şərindən) sənə sığınaram." (İbni Macə, Teharet: 9)


 


 


Ayaqyolundan
Çıxarkən Oxunacaq Dua (sağ ayaqla çıxılar):


 


 


Oxunuşu:
"Ğufraneke, Elhamdulillahillezi ezhebe annil eza ve afani."


 


Mənası:
"(Allahım!) Sənin bağışlamasını diləyirəm. Məndən əza verən şeyləri aradan
qaldıran və mənə nuş verən Allaha həmd olsun." (İbni Macə, təharət: 10)


 


 


Bir
Məclisdən (söhbət və ya bir yığıncaqdan) Qalxarkən Oxunacaq Dua:


 


 


Oxunuşu:"Subhaneke
Allahumme ve bihamdike eşhedu en la ilahe illa ente estağfiruke ve etubu
ileyke."


 


Mənası:
"Allahım! Səni hər cür nöqsanlıqlardan tənzih edər, həmdimi sənə təqdim
edərəm. Səndən başqa heç bir ilah ol/tapılmadığına şahidlik edərəm. Səndən
bağışlama diləyir və sənə tövbə edirəm." (tirmizi, deavat: 38)


 


 


Su İçdikdən
Sonra Oxunacaq dua


 


"Elhamdulillahillezi
segana azben furaten birahmetihi ve lem yec'alhu milhen ucacen
bizunubina."


 


Mənası:
"Bizə şirin soyuq su içirən və günahlarımız səbəbiylə onu içilməz duzlu su
etməyən Allaha həmd olsun." (Əbu Nuaym)


 


 


Aynaya
Baxarkən Oxunacaq Dua:


 


 


"Elhamdulillahi
Allahumme kema hassente halgi fehassin hulugi."


 


Mənası:
"Allaha həmd olsun. Allahım! Mənim yaradılışımı gözəl etdiyin kimi
əxlaqımı da gözəlləşdir." (İbnüssəni, Əl- Ezkar: 270)


 


 


Asqırma
Əsnasında:


 


Asqıran
kimsənin; "Elhamdulilllah" "Allaha həmd olsun" deməsi, onu
eşidən kimsənin də: "Yerhamukeallah" "Allah sənə mərhəmət
etsin" deməsi lazımdır. Asqıran adam, yanında "Yerhamukeallah"
deyildiyini eşidincə: "Yehdina və yehdikumullah " " Allah bizə
və sizə hidayət versin". Və ya, "Yehdikumullahu və yuslihu
balekum" "Allah, sizi doğru yola yönəltsin və işlərinizi
düzəltsin" deməlidir. (Buxari, Ədəb: 125)


 


 


Miniyə
Minərkən Oxunacaq Dua:


 


 


Əvvəl
bəsmələ oxunar; üç təkbir (ALLAHU EKBER ) gətirilər. Sonra:


 


 


:
"Subhanellezi sehharalena həzzə və ma kunna lehi mugrinine və inna elə
rəbbinə lemungalibun."


 


Mənası:
"Bunu bizim xidmətimizə verən Allahın şanı nə ucadır. ONun lütfkarlığı
olmasaydı biz buna güc çatdıra bilməzdik. Şübhəsiz ki biz Rəbbimizə
dönəcəyik." (Zuxruf Surəsi 13-14)


 


 


Evə
Girərkən Oxunacaq Dua:


 


"Allahumme
inni es'eluke hayral mevleci ve hayral mehraci bismillahi ve lecna ve
bismillahi haracna va alallahi rabbina tevekkelna."


 


Mənası:
"Allahım! Hər giriş və çıxışımda səndən xeyr diləyirəm. Allahın adıyla
evimizə girər, Allahın adıyla çıxarıq və Rəbbimizə söykən/dözüb
güvənərik." (Əbu Davud, Ədəb: 112)


 


 


Evdən
Çıxarkən Oxunacaq Dua:


 


 


"Bismillahi
tevekkeltu alellahi la havle ve la guvvete illa billahil aliyyil azim."


 


Mənası:
"Allahın adını xatırlayaraq (evimdən çıxıram) mən, Allaha söykən/dözüb
təvəkkül etdim. (hər cür) qüvvət və qüdrət ancaq uca Allahın
köməyiylədir." (Tirmizi, deavat: 34)


 


 


Gecə
Yuxudan Əvvəl Oxunacaq Dua:


 


 


"Bismike
Allahumme emutu ve ehya."


 


Mənası:
"Sənin adını xatırlayaraq ölər və dirilərəm (yatar və oyanaram)
Allahım!" (Buxari, Deavat: 7)


 


 


Uca
Peygemberimiz bir hədisdə buyurub :


 


Sadələşdirin
çətinləşdirməyin, sevdirin nifrət etdirməyin


 


 


Bizlər bu duaları elə tərcüməsini də desək , oxusaq İNŞALLAH HƏR ŞEYƏ
QADİR ALLAH qəbul edər... şərt deyil ki bu duaları ərəbcə oxuyaq...
bacardığımız dildə oxuy

Hər gün sizdən səkkiz əməlin tələb olunduğunu bilirsinizmi?

İmam Şafei
(Allah ona rəhmət etsin!) hicri 150-ci ildə Fələstinin Qəzza bölgəsində anadan
olmuş, 204-cü ildə isə Qahirədə vəfat etmişdir. İmamın həyatına diqqətlə nəzər
saldığımız zaman onun elmə olan sevgisini açıq-aydın görə bilərik.


 


Onu
müctəhid edən də məhz elmə qarşı duyduğu sevgi və bağlılıq olmuşdur. Alimin
aşağıda elm haqqında dediyi sözlər heç bir zaman unudulmamış və elm aşiqlərinin
zehnində sonsuza qədər qalmışdır:


 


“Bir insan
pul qazanmaq üçün necə hərislik edirsə, mən də elm əldə etmək üçün o cür
hərislik edirəm. Öz körpəsini itirən ana onu tapdığı zaman necə sevinirsə, mən
də bilmədiyim bir məsələnin cavabını tapdığım zaman o cür sevinərəm”.


 


Elm dedikdə
nəyin başa düşüldüyünü gözəl şəkildə izah edən imamın aşağıdakı ibrətamiz
sözləri hər bir kəs üçün nümunədir:


 


“Elm
yaşandığı, tətbiq edildiyi zaman həqiqi elmə çevrilir. Əməl edilməyən elm heç
bir dəyəri olmayan pula bənzəyər; sahibinə xeyir gətirməz. Belə insan sadəcə
olaraq “Elmim var!” - deyə lovğalanıb gəzər”.


 


Bir gün
İmam Şafei (r) səhər namazından çıxıb dərin düşüncələrlə evinə qayıdarkən yolda
bir nəfərlə rastlaşır. Onu belə fikirli görən həmin şəxs imama yaxınlaşıb
soruşur: “Sizi həyəcanlı görürəm. Nə isə bir dərdinizmi var?”


 


İmam
cavabında belə deyir: “Bəli, hər səhər evə qayıdarkən məndən tələb edilən
əməlləri düşündüyüm üçün fikir çəkirəm”.


 


Həmin adam
imamdan tələb edilən əməllər haqda sual edir. İmam Şafei cavabında ondan tələn
olunan 8 əməli sadalayır:


 


“Hər gün
rəbbim məndən fərzlərini tələb edir.


 


Peyğəmbər
(s) öz sünnələrini yerinə yetriməyimi istəyir.


 


Ailəm
məndən halal ruzi,


 


İmanım və
ağlım məndən onlara tabe olmağımı,


 


Nəfsim və
şeytanım onların əsirinə çevrilməyimi,


 


Allahın
hörmətli mələkləri yalnız gözəl əməl sahibi olmağımı,


 


Yeni
başladığım bu gün bir gün daha da yaşlandığımı düşünməmi,


 


Əzrail də
ona bir gün daha yaxınlaşdığımı xatırlamağımı məndən tələb edir”.


 


Sual verən
şəxs təəccüblə İmam Şafeidən soruşur: “ Ey şeyx! Bu əməllər yalnız səndənmi
tələb edilir?”


 


İmam
təbəssümlə belə cavab verir: “Əgər elmin varsa, bu suala cavab tapa bilərsən”.


 


Həmin adam
dərhal deyir: “Bəli, ey imam! Bu əməllər məndən və hər gün növbəti sabaha
başlayan hər bir kəsdən tələb olunur. Amma biz bunları düşünmürüksə, bunun
səbəbi onların bizdən tələb olunmamasında deyil, bizim özümüzün
qafilliyimizdəndir”.

ANA HAQQI


 


Həzrəti
Peygəmbər (s.a.s.) əshabıyla oturub sohbet edirdiki. Bir qadın səhabə
Rəsulallah” in huzuruna təlaşla girərək.


 


- Ya
Rəsulallah! Bu anda ərim ölüm ayagindadi, bəlkə bir az sonra ölmüş olacaq...
Yanında kəlmeyi-şəhadət gətirdiyimi anladığı və özüdə gətirməyə çalışdığı halda
kəlimeyi şəhadət gətirə bilmir. Ərimin imansız getməsindən qorxuram. Bu barədə
bir köməyinizi gözləyirəm, dedi.


 


Həzrəti
Peyğəmbərimiz:


 


- Ərin
sağlığında nə kimi pis hərəkət edib? deyə soruşdu.


 


Qadın heç
bir pis əməlinin olmadığını, namazını qilib hər cür ibadətini nöqsansız yerinə
yetirməyə çalışdığını söylədi.


 


Bu səfər
Peyğəmbərimiz:


 


- Ərinizin
dünyada kimi var? deyə soruşdu.


 


Qadın qoca
bir anası olduğunu söyləyincə Peygemberimz (s.ə.s.) qadının ərinin anasini hüzuruna
çağırdı. Anasi Həzrəti Peyğəmbərimizin hüzuruna çıxdı. Peyğəmbərimiz:


 


- Oğulun
sənə qarşı necə hərəkət edərdi? Oğulundan məmnunsanmı? deye soruşdu.


 


Oglanin
anası:


 


- Ya
Rəsulullah, oğulum evlənənə qədər çox yaxşı rəftar edərdi. Evləndikdən sonra
xanımını dinlədi, mənə xor baxmağa başladı. Hətta son zamanda evini belə
ayırdı. Mən də kədərləndim, onun bu hərəkətinə, dedi.


 


Peyğəmbərimiz
(s.ə.s.) yaşlı qadına; oğulunun ölüm döşəyində olduğunu, haqqını halal etmədiyi
təqdirdə cəhənnəm əzabı çəkəcəyini söylədisə də qadın:


 


- Haqqımı
halal etməm ey Allahın Elçisi, dedi.


 


Oglan isə
evdə yatır, hələ də kəlimeyi şəhadət gətirə bilmirdi.


 


Həzrəti
Peyğəmbər qadının analıq şəfqətini hərəkətə keçirmək üçün, orada olanlara


 


- Mənə bir
az odun hazırlayın, deyə əmr verdi.


 


Qadın
heyrətlə :


 


- Odunu nə
edəcəksən ya Rəsulallah! deyə soruşdu


 


Çünki o da
şübhələnmişdi.


 


Peyğəmbər
Əfəndimiz :


 


- Oğulunu
yandiracam... Çünki sabah cəhənnəmdə yanacağına cəzasını burada
çəksin,buyurunca , qadın dözə bilmədi,


 


- Oğulumun
gözümün qarşısında yanmasına razı ola bilmərəm ya Rəsulallah ! Ona haqqımı
halal edirəm, dedi.


 


Murad hasil
olmuşdu... Həzrəti Peyğəmbərimiz, Bilalı Həbəşi Həzrətlərini göndərərək :


 


- Gedin
baxin oglan nə haldadır? buyurdu


 


- Bilalı
Həbəşi oglanin yanına catib kelmeyi şehadeti təlqin etdiyində oglanin dili
açılmışdı :


 


-Oglan La
ilahə illəllah, Məhəmmədin Rəsulullah, deyib ruhunu Allaha təslim etdi.


 


.

İzinə həsrət...


 


 


İnsanlar sıxıntılı zamanlarda axtarişa  
çıxarlar. Bu axtarış böyük insanlara olan həsrəti ifadə edir.
Rəsulullahı axtarmamaq mümkünmü? Rəsulullah bir hədisində yanındakı əshabına
“Nəfsimi qüdrət əlində tutan Allaha and olsun ki, gün gələcək məni aranızda
görməyəcəksiniz. Sonra ele bir zaman gələcək ki, məni görmək, ailəniz və
malınızdan daha çox aradığınız və həsrətini çəkdiyiniz bir şey
olacaq.”[1]buyurmuşdur. allahın Rəsulu bununla yanındakı o bəxtiyar insanları
tənbeh edir. Yaşadığınız zamanın qədrini, qiymətini bilin deyir. Aranızdan
ayrıldığım zaman məni çox axtaracaqsınız buyurur. Səhabə belə onun yoxluğuna
alışmamışkən biz necə alışa bilərik. onu niye aramayaq ki? Onun həsrətiylə niyə
yanmayaq?


 


           
Rəsulullahı axtarırıq deyirik, amma hələ də həyatımızda onun həyatı ilə
üst-üstə düşməyən nüanslar çoxdur. Allah Rəsuluna tabe olmaq söz ilə olmaz.
Onun həyatı ilə öz həyatımız arasında bir körpü qurmalı və ona bənzəməyə cəhd
etməliyik. Rəsulullah özündən sonra var-dövlət miras qoymadı. Onun mirası
missiyası idi. Onun missiyası isə fitrətə uyğun həyat deməkdir. Allahın
yaratdığı kimi saf və təmiz qala bilmək deməkdir. Alimlərin peyğəmbər varisi
olduğunu bilirik. Varis ilə mirasçı arasında mütləq bir bənzərlik olmalıdır.
Varisi-nəbi Peyğəmbər (s.ə.s)-ə ən çox bənzəyəndir. Qiyamətə qədər bütün
müsəlmanlara dövr edilmiş bu mirasa sahib çıxmaq üçün Rəsulullaha bənzəmək
lazımdır. Məsələn Abdullah b. Mübarək, yaşadığı dövrdə namazı Rəsulullahın
namazına ən çox bənzəyən adam kimi tanınırdı. Allah Rəsuluna bənzəmək quru
trəqliddən ibarət deyil. Onu hər yönü ilə nümunə götürmək, onun kimi
yaşamaqdır. Onun həyatında yaşadığı gözəllikləri və incəlikləri yaxşı qavrayıb
həyata tətbiq etməkdir. Bu gün həyatımız ilə onun həyatı arasında böyük fərqlər
var. Buna görə də ona bənzəmək və onu örnək almaq çətin görünür. Əslində
həyatımız onun həyatına tamamilə bənzəməsə də 
onun sevgisi bizə kifayət edərdi. Halbuki Rəsulullahı sevsəydik bu hala
gəlməzdik. Eşqimiz, həyəcanımız, xidmətimiz tamam fərqli olardı.  


 


            Diqqət
edərsək Rəsulullhaın həyatında bir təvazökarlıq var. Böyük insanların təvazösü
də böyük olur. Əgər onu örnək alırıqsa mütləq mütəvazi həyatı seçməmiz gərək.
Baş verən hər yeni hadisədə əcəba, Rəsulullahın yaşadığı həyatdan uzaqlaşırıqmı
dərdini əshab yaşarmış. Ənəs b. Malikin onu qonaq çağırıb çörək bişirən bir
adama  belə dediyi rəvayət edilir:
“Peyğəmbər (s.ə.s) Allaha qovuşana qədər xalis buğda unundan olan yumşaq çörək
və quzu kababı yemədi.”[2] Yenə Ənəs b. Malikdən gələn rəvayətə görə Rəsulullah
arpa çörəyi ilə quyruq və iç yağından hazırlanmış sadə bir yeməyə razı
olarmış.[3] Rəsulullahın umdiğu xidmət özünə xidmətdən ziyadə möhtaclara yardım
etməkdi. Bunun üçün də özünə göstərilən qeyri-təbii hörmət münasibətlərinə də
müsbət baxmazdı. Hətta bir gün məclisə gəldiyi zaman ordakılar ayağa qalxmış, o
da bu hərəkətə narazılığını belə ifadəı etmişdir: “Əcəmlərin bir-birinə təzim
edərək ayağa qalxdığı kimi mənim üçün ayağa qalxmayın!”[4]  Bir dəfə yanına gələn bir adam onun
heybətindən qorxmuş və narahat olmuşdu. Rəsulullah o adama: “Özünə gəl, qorxma!
Mən kral deyiləm. Qüreyş qəbiləsindən qadid (günəşdə qurudulmuş ət) yeyən bir
qadının öğluyam.” deyərək sadəliyini ortaya qoymuşdur.[5]


 


           
Rəsulullahın həsrətini çəkirik, onu axtarırıq demədən həqiqətən də
həsrətini çəkib-çəkmədiyimizi özümüzdən soruşmalıyıq. Bu gün ona olan sevgimizi
test etmənin vaxtıdır. Əgər onun mirasına sahib çıxmırıqsa və bu mirasa sahib
çıxan varislərini gerçək mənada nümunə götürmürüksə ona olan sevgimizin quru
bir iddiadan başqa bir şey olmadığını bilməliyik.

Bismillahir
Rəhmanir Rəhim


Allahım
səni deyib gəldim!


İlahi!
İstəklərimin yerinə yetməsinə mane olan günahlarımı bağışla!


İlahi!
Bəlaları aradan aparan günahlarımı bağışla.


İlahi!
Ümidi qıran günahlarımı bağışla.


İlahi!
Düçar olduğum hər günahı bağışla.


İlahi! Yol
verdiyim hər bir səhvi bağışla.


İlahi! Səni
yad etməklə Sənə yaxınlaşır və Səndən şəfayət istəyirəm.


İlahi! Hər
zaman Sənə şükür etməyim üçün mənə ilham verməyini və Səni yad etməyi mənə
təlqin etməyini istəyirəm.


İlahi! Səni
hüzurunda ixlasla kiçilən, Hüzurunda təvazökar olan bəndən kimi mənə rəhə
etməyini,bəxş etdiyin ruziyə qane olmağımı istəyirəm.


İlahi!
Səndən ehtiyacı çox olan şəxslər kimi istəyirəm.


İlahi! Məni
səndən uzaq salan Günahlarımı bağışlamağını istəyirəm.


İlahi!
Günahlarımı unudub öz başına,sərgardan qalmaqdan Sənə pənah gətirirəm!


İlahi!
Yeganə ümidim sənin rəhmət və mərhəmətindir,məni Öz rəhmət və mərhəmətindən
məhrum etmə.


İmam Əlinin (ə) dualarından...

Mərhəmət...


 


 


 


Həqiqətən insаnlаrın sizə оlаn еhtiyаcı Аllаh tərəfindən
sizə vеrilən bir nеmətdir.


 


Imаm Əli (ə).


 


 


Vəsf еdilməsinə dillərin аciz оlduğu Ucа Yаrаdаn öncə
kаinаtı, yеri, göyü, оnlаrın аrаsındа gözəllikləri yаrаtdı. Hər şеyi hаmı
hеyrətləndirəcək dərəcədə о qədər kаmil sürətdə хəlq еtdi ki, bu nеmətlərdən
bəhrələnə, fаydаlаnа biləcək kаmil bir vаrlıq dа yаrаtdı. Yəni nеmətlərini
kаmil vаrlıq оlаn-insаnın öhdəsinə burахdı. Nеmətlərin istifаdəsində də
insаnlаrı sərbəst-iхtiyаr sаhibi еtdi. Insаn Аllаhın məhz оnun üçün хəlq еtdiyi
bu qədər nеmətdən nеcə istifаdə еdəcəyini özü müəyyənləşdirdi. Öhdəsinə
qоyulаnı götürərək öz yоlunu tutdu. Hаnsı səmtə dönəcəyini özü müəyyən еtdi.
Аmmа оnа vеrilən nеmətləri insаn nеcə istifаdə еtdi?! Isrаf еdərəkmi, yохsа
şükr еdərəkmi?! Həddi аşаrаqmı, yохsа nеmətləri dərk еdərək?!  Bizə hər şеy vеrməklə iхtiyаr sаhibi еtsə də
bizi tаm аzаd еtmədi. Çünki, biz оnun vеrdikləri nеmətlərdən istifаdə еdərək
düz yоlu sеçməyə, hаqq yоldаn аzа bilərik. Bu zаmаn isə zəlаlətə düçаr оlаrıq.
Yаrаdаn isə yаrаtdığını kаmillik üçün yаrаdıb. Еlə bir kаmillik zirvəsi yаrаtdı
ki, nеmətlərini də məhz bu yоldа sərf оlunmаsını istədi. Yаrаtdıqlаrını
iхtiyаrımızа vеrməklə nə еdəcəyimizi, hаnsı yоlа üz tutаcаğımızı-həqiqi səаdət
yоlunu bizə bəyаn еtdi Yаrаdаn. Nеcə ki, Аllаh-təаlа buyurur: «Еy insаn, hər
şеyi sənin üçün, səni isə Özüm üçün хəlq еtdim»


 


Bu qədər yаrаdılаnın həmdinə sözümüz, şükrümüz, əməlimiz
kifаyət еdərmi?! Əslа... insаn hər zаmаn hidаyət və zəlаlətə sürüklənən yоllаr
аrаsındа tərəddüd еdir. Qəlbən həzzi, mənəvi rаhаtlığı hаnsı səmtdə tапırsа о
yоlа dа üz tutur. Özünün düz bildiyi kаmillik zirvəsinə dоğru аddımlаyır. Çох
zаmаn bu yаnlış kаmаlа tərəf gеtdiyini gеc də оlsа аnlаyır. Lаkin ilk öncə
iхtiyаrımızа vеrilən bu qədər nеməti dərk еdib bəhrələnməliyik.


 


Аllаhın yаrаtdığı, insаnın öhdəsinə qоyduğu nеmətlər kifаyət
еtməmiş kimi ulu Tаnrı bəzən bəzisini qапımızа göndərməklə də bizi sınаyır.
Bəndələrinə rəhimli оlаn Аllаh bizim üçün sаvаb ахtаrır ki, bunu mələklərinə
əməl dəftərimizdə qеyd еtdirsin.


 


 


Еhtiyаcsız insаn yохdur. Həmişə nəyə isə möhtаcıq. Əskik
оlаn, çаtışmаyаn dаimа nə isə vаr. Bunun üçün Аllаh bizi digərlərinə,
bəzilərini isə bizə möhtаc еdir. Həm mаddi, həm də mənəvi tərəfdən. Məsələn:
yоl gеdirik, еvində çörəyi оlmаyаn qаrşınа çıхır ki, оnа sədəqə vеrəsən. Yахud
biri kədərini, sеvincini səninlə bölüşmək istəyir. Sənin mənəvi dаyаğınа
еhtiyаc duyur. Еhtiyаcını qаrşılаdınsа sаvаb qаzаnırsаn. Qаrşılаmаsаn nеmətdən
üz döndərmiş оlursаn. Аllаhın əməllərimizə еhtiyаcı yохdur. Bu işi еtməklə biz
Аllаhın vеrdiyi nеmətə şükr еtmiş оlаrıq.


 


Аllаhı sеvən həmişə Оnun bu cür nеmətlərinə möhtаcdır. Оnun
bu cür nеmətlərindən dоymаq bilmir, həmişə bunun аcıdır. Kiməsə yаrdım еtmək,
kiminsə аrzusunu həyаtа kеçirmək, еdə biləcəyi köməyi еtmək üçün vurnuхub, hər
çətinliyi qаrşısınа аlаrаq möhtаcı qismən də еhtiyаcsız еtməyə çаlışır.


 


Imаnı оlmаyаn insаn isə bəndənin оndаn hər nə ummаsını
dinləmədən bеlə оnа qəlbinin qапılаrını bаğlаyır. Bəlkə biri səndən yаlnız
sеvgi, şəfqət, mərhəmət istəyir. Bunu əsirgəməklə insаn nəyə nаil оlur?


 


Imаm Musа Kаzim (ə) bu hаqdа buyurur: «Imkаnı çаtdığı
təqdirdə yаnınа gələn müsəlmаn qаrdаşının еhtiyаcını ödəməyən şəхs özü ilə
Аllаh аrаsındа əlаqəni kəsmişdir.» Çünki, оnu sənin qапınа yоllаyаn hikmət
sаhibi оlаn Аllаhdır. Əgər sənin, sənə еhtiyаcı оlаnın istədiyini həyаtа
kеçirməyə qüdrətin yохdursа, bu işdən bоyun qаçırmаmаlısаn. Digərlərinin
vаsitəsi ilə еdə biləcəyin qədər yаrdım еtməlisən.


 


Imаm Sаdiq (ə) insаnlаrı yаrdımlаşmаğа sövq еtmək üçün bеlə
buyurаrdı: «Biri məndən nə isə bir şеy istədiyi zаmаn mümkün qədər tеz оnun
еhtiyаcını ödəməyə çаlışırаm. Çünki, qоrхurаm о öz еhtiyаcını bаşqа bir yоllа
təmin еdə və mənim оnа kömək еtmək fürsətim оlmаyа»


 


Аllаh еhtiyаcsızdır və möhtаclаrın еhtiyаcını Özü
qаrşılаyır, аmmа kimin vаsitəsi ilə...


 


 


Qəlb qапılаrımızı rifаhındаn, еlmindən, bаcаrığındаn аsılı
оlmаyаrаq hаmıyа аçmаlıyıq. Аllаhın qапımızа kimi isə göndərməsini bir nеmət
kimi dərk еtməliyik. Bizə möhtаc оlаnın еhtiyаcını təşəkkürünə görə, minnətlə
dеyil, хаlis niyyətlə nеməti vеrənin şükrünü vеrəklə qаrşılаmаlıyıq. Nеcə ki,
Аllаh Qurаni Kərimdə Bəqərə surəsinin 264-cü аyəsində bunа misаl çəkərək
buyurur: «Еy imаn gətirənlər! Sədəqələrinizi mаlını riiyаkаrlıqlа sərf еdən,
Аllаhа və ахirət gününə inаnmаyаn şəхs kimi minnət qоymаq və əziyyət vеrməklə
пuçа çıхаrmаyın»


 


«Ən üstün ibаdət-iхlаsdır» buyurmuşdur Imаm Sаdiq (ə).


 


Insаnlаrın sizə оlаn еhtiyаcını хаlis niyyətlə ödəyin ki,
ibаdət fəzilətini qаzаnmış оlаsınız.


 


Аlаhın rəhmət və bərəkəti оlsun sizlərə!

Hər bildiyini deməyə tələsmə dilini qoru..



Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) buyurmuşdur: “Möminin nicatı dilini qorumaqdadır”.


“İnsanın cəhənnəmə düşməsinə səbəb onların dillərinin törətdiyi bəlalardan başqa bir şey varmı?!”

Bəndənin qəlbi saf olmasa imanı düz olmaz. Dili düz olmasa qəlbi saf olmaz. Çünki möminin dili qəlbinin arasında olar. Danışmaqdan qabaq deyəcəyi söz haqda fikirləşər. Münafiqin qəlbi isə dilinin arxasında olar və dilinə gələni deyər, xeyir-şərini fikirləşməz. Susmaq peşmançılıq gətirməz. Nə çox söz-söhbət var ki, dünyada və axirətdə peşmançılıq gətirər. Kişi öz dilinin altında gizlənib.

Ey insan, danışmaqdan qabaq düşün və onu ağılın süzgəcindən keçir. Əgər Allaha xatir olsa danış, yoxsa sakit ol, sus, dinmə! Nə gözəl deyilib: “Dil çox başları bəlaya salıbdır, o bizimlə birgə doğulmuş düşmənimizdir”. Hədisdə var ki, elə bir bədən üzvü yoxdur ki, deməsin: “Səni Allaha and verirəm, məni əzaba düçar etmə.”

Deyiblər ki, əgər danışmaq və susmağın eyiblərin görsətmək istəsək danışmaq gümüşdürsə, susmaq isə qızıldır. Bəzən müəyyən səbəblərə görə danışmaq qızıl olar, sükut isə heç. Məsələn, əxlaqdan, şəri qaydalardan danışmaq, yaxud nəsihət etmək. Hətta bə᾽zi hallarda sükut öldürücü zəhər kimidir. Məsələn, əmr be məruf və nəhy əz münkər zamanı susmaq, düz yola gəlmək istəyənlərə yol göstərməyib susmaq və s. Allah taala sizi bəyəndiyi işlərdə müvəffəq və gələcək günlərinizi isə keçmiş günlərinizdən xeyirli etsin.

Sözün sirri...


Söz insanın daxilindəkilərin zahirə yansımasıdır. Söz özdən çıxar. Söz deyib keçməmək lazımdır. Deyilən hər söz mühafizə altına alınmaqdadır. Sözü qeyd edən, mühafizə edən mələklər vardır. (Qaf, 18) Allahın qatında mühafizə edilən söz heç bir şəkildə dəyişikliyə məruz qalmaz. (Qaf, 29) Ağızdan çıxan hər sözün qiyməti vardır. Buna görə də gözəl sözlər söyləmək lazımdır. Boş yerə danışmamaq, deyilən hər sözün məsuliyyətinin olduğunu dərk etmək gərək. Söz danışmaqdır. Allah da danışmışdır. Peyğəmbərlərin içində Allahın danışdığı vardır. (Bəqərə, 253) Allah Musa ilə açıqca danışmışdır. (Nisa, 164) Allah bir bəşərlə necə danışar? “Allah bəşər övladı ilə ancaq vəhylə, yaxud pərdə arxasından danışar. Və ya bir elçi (mələk) göndərər ki, o da Allahın izni ilə (göndərildiyi kimsəyə) Onun istədiyini vəhy edər. Həqiqətən, o (hər şeydən) ucadır, hikmət sahibidir!” (Şura, 51) Quran Allahın danışması (kəlamı)dır. (Tövbə, 6) Allah hər hansı bir mövzuda danışarsa (hökmünü verərsə), o iş mütləq şəkildə gerçəkləşər. (Yunus, 19)

Dünya məsuliyyət yurdu olduğu üçün insanlar istədikləri sözü söyləyə bilərlər. Lakin axirətdə belə olmayacaq. Orada dünyada dedikləri hər sözün hesabatını verəcəklər. Üstəlik Allahın izni olmadan heç kəs bir kəlmə də olsun danışmayacaq. (Hud, 105)
İnsan söylədiyi xoş sözləri ölüm gəlmədən həyata keçirməzsə ölüm anında o sözləri təkrar etməsinin ona heç bir faydası olmayacaqdır. (Muminun, 100) Ağızların möhürlənəcəyi, əllərin danışacağı, ayaqların edilən pis əməllərə şahidlik edəcəyi bir gün (Yasin, 65) heç şübhəsiz gələcəkdir.




Sözü ən gözəl söyləyən Allahdır. Bütün gözəl sözlər onundur. Onun sözləri yazmaqla bitməz. (Loğman, 27) Onun sözündə dəyişmə olmaz. (Kəhf, 27) Bütün gözəl sözlər ona yüksələr. (Fatir, 10)

Haqq onun sözləri ilə təcəlli edər, batil onun sözləri ilə məhv olub gedər. (Şura, 24) Bir qövm üçün –səbr etmələrinin müqabilində- gözəl söz söylədikdə o qövmün halı yaxşıya doğru gedər. (Əraf, 137) O, yalnız özünə qulluq etməyi, yəni müvəhhid olmağı, şirkdən uzaq qalaraq təmiz həyat yaşamağı İbrahim peyğəmbərdən bu yana həmişəlik sabit bir söz qılmışdır. (əz-Zuxruf, 27) Allah iman edənləri gözəl bir sözlə dünya həyatında sabitqədəm qılar. (İbrahim, 27) İman edənlər həqiqətən layiqli hərəkət edərsə Allah onlarla mücadilə aparan kafirlərin sözünü (kəlməsini) alçaldar. (Tövbə, 40) Allah tərəfindən sözü alçaldılmış kəslər əsla müvəffəq ola bilməz və mütləq surətdə məğlub olub gedərlər. Allahın sözü (kəlməsi) ən ucadır. İnsanlar da Allahın kəlməsinə sahib çıxdıqları ölçüdə ucalarlar.

Onun hər hansı bir şey haqda “ol” sözü gerçəkləşdimi, anında həyata keçər. (Nəhl, 40) İsa b. Məryəm Allahın bir sözü (kəlməsi) idi. Allahın sözü olduğu üçün çox gözəl danışardı. Çünki Ruhul-Qüds olan Cəbrayılla dəstəklənmişdi. Cəbrayıl (ə.s) bir kimsəni dəstəklərsə o, beşikdə olsa belə danışmağa başlayar. (Maidə, 110)

İlk insan olan Adəm (ə.s) xətaya düşdükdə Allahdan bəzi sözlər öyrəndi və o sözləri oxuyaraq tövbə etdi, qurtuldu. (Bəqərə, 37) Həzrət Yunus da Rəbbinin qəlbinə nazil etdiyi sözləri söyləməklə (təsbeh etməklə) xilas olmuşdu. (əs-Saffat, 142-143) Elə isə çətin anlarda Allahın dua və yalvarma ehtiva edən sözlərinə sarılmaq gərək. Uca Rəbbimiz ağır zamanlarda ona necə dua edəcəyimizi bir çox ayəsində bildirmişdir.

Sözün də imtahanı var. Sözü gözəl söyləmək çətin olduğu kimi sözlə imtahan da çox çətindir. Allahu təala İbrahim Peyğəmbəri də bəzi sözlərlə imtahan etmişdi. (Bəqərə, 124) İbrahim (ə.s) bu sözlərə sadiq qaldı, gərəyəni yerinə yetirdi. Əcəba, nə idi bu sözlər? Rəbbimizin onu sağlığı, zənginliyi, xanımı və övladı ilə imtahan etməsi idi. Həzrət İbrahim bu sınaqların hamısından üzüağ çıxa bildiyi üçün tərifə layiq görülmüşdür. Başqa şəkildə ifadə edərsək; İbrahim (ə.s)-ın ağzından bəzi sözlər çıxmışdı. Söylədiyi sözlər bir insanın altından qalxa bilməyəcəyi yüklərdi. Bu sözlərin qarşılığında canından, malından və övladından fədakarlıq etməli idi. İbrahim (ə.s) bu sözlərin gerçəkləşməsi üçün Allahdan yardım istədi. Allahın yardımı ilə verdiyi sözü tutdu. Sözlə bağlı buradan alacağımız böyük bir dərs vardır. Hər zaman öhdəsindən gələ biləcəyimiz sözləri vermək daha doğrudur.

Allah da söz vermişdir. Allah iman edib saleh əməl işləyənlərə məğfirət və böyük mükafat vəd etmişdir. (Fəth, 29) Rəhman olan Allah qullarına, onların gözləri ilə görmədiyi Adn cənnətini vəd etmişdir. (Məryəm, 61) Allahın verdiyi söz haqdır. Allahdan daha doğru danışan kim ola bilər!? (Nisa, 122)

Gözəl söz kökləri yerdə sabit olan, budaqları isə səmaya yüksələn ağac kimidir. Rəbbinin izni ilə hər zaman meyvə verər. (İbrahim, 24-25)

Rəbbimiz bizə danışdığımız zaman meyvəsini hər zaman verən gözəl sözlər söyləməyi, susduğumuzda da onun əzəmət və cəlalını təfəkkür etməyi nəsib etsin! Amin!

Kişi və qadın ünsiyyəti İslam baxımından...
Ümumiyyətlə, kişi və qadın ünsiyyəti barədə üç müxtəlif baxış mövcuddur:
1) İfratçı baxış:
Bu ifratçı baxışda qız və oğlan, yaxud qadın və kişi arasında hər növ ünsiyyətin yaranması tamamilə qadağandır. Yalnız çarəsiz və zəruri hallarda, o da müxtəsər bir şəkildə, ünsiyyət yaratmağa icazə verilir.
Bu baxışa əsasən, qadınla kişinin və ya qızla oğlanın ünsiyyəti, odla pambığın ünsiyyətinə bənzəyir və ağlın hökmünə görə, onlar mümkün qədər bir-birindən ayrı saxlanılmalıdır. Çünki bu iki əks cins arasında yaranan hər növ ünsiyyət, qığılcım törədib, şöləsaçan bir alova bais ola bilər.
Bundan əlavə inkarolunmaz bir həqiqətdir ki, naməhrəmin səsini eşitmək və onunla söhbət etmək insanın ruhunda bir sıra mənfi təsirlər qoyur.
Bu baxışın tərəfdarları öz nəzərlərinin doğruluğunu sübuta yetirmək üçün bir sıra hədisləri məqsədlərinə uyğun tərzdə izah və şərh ediblər. Məsələn, Həzrət Fatimədən (ə.s) bu hədisi nəql ediblər: «Qadın üçün ən yaxşısı budur ki, o, heç bir kişini görməsin və heç bir kişi də onu görməsin» (Hürr Amuli, «Vəsailuş-şiə», 14-cü cild, «Əbvabun müqəddəmatin-nikah» fəsli, 129-cü bölüm).
Bu baxışda aşağıdakı səhv cəhətlər mövcuddur:
a) Əksər şəriət alimlərinin nəzərincə, İslam şəriətinin təyin etdiyi çərçivə daxilində qadınla kişinin ünsiyyəti, məsələn, salamlaşıb, hal-əhval tutmaq, qadağan deyildir. Qadın və kişi aşağıdakı şərtlərlə bir-birinin səsini də eşidə bilər.
Birincisi: qadın, səsini incələşdirib, gözəlləşdirməməli adi bir tərzdə söhbət etməlidir.
İkincisi: qadınla kişi bir-birindən ləzzət almaq məqsədilə söhbət etməməlidirlər.
Şəhid Mütəhhərinin nəzərincə, dini qaynaqlardakı zahirən qadının cəmiyyətdən təcrid olunmasını yetirən hədislər bir növ əxlaqi tövsiyələrdir. O öz fikrini belə izah edir: «Bu hədislərdə bildirilir ki, qadınlar və kişilər qarşılıqlı münasibətlərində mövcud olan bir sıra xətərlərdən agah olmalıdır».
Daha sonra Şəhid Mütəhhəri deyir: «Burada belə bir sual ortaya çıxır ki, bəs nə üçün şəriət alimləri kişi və qadın ünsiyyətini yasaq edən mövcud hədislərə əsaslanıb, bu barədə fətva (qəti qərar) verməyiblər? Cavabı budur: çünki Quran ayələri, yüzlərcə hədislər və hətta, məsumların həyat tərzi, bu ifratçı baxışı təsdiq etmir. Başqa sözlə desək, bu məzmunlu hədislər, əxlaqi tövsiyələr kimi qəbul olunur və şəriət hökmü verməyə əsas götürülmür» (Şəhid Mütəhhəri, «Hicab məsələsi», 548-ci səh, «Sədra» nəşriyyatı, Qum şəhəri, 1379-cu hicri-şəmsi ili).
Bu məzmunlu hədislərin düzgün izahı, kişi və qadın arasında sağlam ünsiyyəti yasaq etmir, əksinə onun yaranmasını təmin edir.
b) Əlbəttə, qız və oğlan, qadın və kişi arasında qeyri-sağlam münasibətlərdən yarana bilən fəsadları heç kim inkar etmir. Lakin bu o demək deyildir ki, bu iki əks cins arasında hər növ sağlam ünsiyyət qadağandır. Hətta, bəzi hallarda sağlam ünsiyyət sayəsində əldə olunan ümumi xeyiri də nəzərə almaq lazımdır.
2) Təfritçi baxış:
Bu təfritçi baxışa əsasən, qadınlarla kişilərin ünsiyyətini məhdudlaşdırmaq və qadağalar qoymaq, onları bir-birinə daha da həssas və meyilli edir.


«Əl-insanu hərisun əla ma mənəə». Yəni, insan qadağa qoyulan şeyə qarşı daha da həris olur. Buna görə də yaxşı olar ki, qadınların bir-birilə ünsiyyəti azad olduğu kimi, kişi və qadın ünsiyyəti də azad olsun və onlara heç bir qadağa qoyulmasın.
Bundan əlavə, müasir dünyada insan cəmiyyətlərinə hakim olan vəziyyət, kişi-qadın ünsiyyətini məhdudlaşdırmağı qeyri-mümkün edib. Müasir dövr, müxtəlif mədəniyyətlər, dinlər və məzhəblər arasında əlaqələrin genişlənməsi dövrü olduğundan, bu dövrdə insan ünsiyyət, cinsiyyət, irq, rəng, din və məzhəb hüdudlarından azad olmalıdır.
Bu baxışın isə yanlış cəhətləri aşağıdakılardır:
a) Əvvəla, bu baxış, bir çox Quran ayələri, hədislər və şəriət alimlərinin fətvaları ilə uyğun gəlmir.
İffəti qorumaq, o cümlədən qadının naməhrəm kişi ilə xəlvət bir yerdə tək qalmaması, evdən xaricdə bəzənib, özünü nümayiş etdirməməsi və s. barədə bir çox Quran ayələri və hədislər mövcuddur. Deməli, İslam baxımından qadın və kişi ünsiyyətində məhdudiyyətlər mövcuddur.
İslam dini subay qız və oğlanlara evlənməyi təkidlə tövsiyə edir və evliliyi, dini qorumaq üçün lazım olan amillərdən biri olaraq tanıtdırır. Bu onu bildirir ki, subay qız və oğlan ciddi təhlükələr ilə üzbəüzdürlər.
Doğrudur ki, İslam dinində qadın və kişiyə müəyyən çərçivə daxilndə ünsiyyət yaratmağa icazə verilir, lakin sərbəstliyə əsla yol verilmir. Hədislərin birində nəql olunur ki, Allahın Rəsulu (s.ə.v) «Peyğəmbər məscidin»də qadınların giriş-çıxış qapısını ayırdı və buyurdu:
«Yaxşı olar ki, bu qapını qadınlara məxsus təyin edək» (Sicistani, «Əbu Davudun Sünəni», 1-ci cild, 19-cu səh).
Həmçinin, Həzrət Peyğəmbər (s.ə.v), qadınlarla kişilər arasında qarışıqlıq yaranmasın deyə, göstəriş verdi ki, kişilər yolun ortası ilə, qadınlar isə yolun kənarı ilə hərəkət etsinlər (Kuleyni, «Usuli-Kafi», 5-ci cild, 51-ci səh).
b) Bu baxışda bildirilir ki, kişi və qadın ünsiyyətinə müəyyən qadağalar qoymaq, onlarda qarşılıqlı marağın daha da artmasına səbəb olduğundan, cinsi ehtirasları cilovlamaq və intim maraqları azaltmaq üçün kişi və qadın ünsiyyəti azad buraxılmalıdır.
Lakin bu iddia, nə əldə olunan təcrübə və həqiqətlərlə, nə də insan psixologiyası ilə uyğun gəlmir. Görəsən, qərb dünyasında qadın və kişi ünsiyyətinə azadlıq verildikdən sonra orada cinsi təcavüzlər, qeyri-qanuni cinsi əlaqələr və əxlaqsızlıqlar azaldı?! Yoxsa əxlaqa zidd şəkillər və kinolentlər rövnəqdən düşdü?! Yoxsa uşaqsalma və ya qeyri-qanuni yolla dünyaya gələn uşaqların sayı azaldı? Sizcə bu azadlıqdan sonra orada qeyri-qanuni cinsi əlaqələr və həmcinsbazlıqlar artmadımı?
Şəhid Mütəhhəri bu barədə deyir: «Fedrid və onun kimi düşünənlərin səhvi bundadır ki, onların nəzərincə, intim hissləri və cinsi ehtirasları cilovlamağın tək yolu, onları qane etməkdir... Onlar mövzuya birtərəfli yanaşıblar və diqqət yetirməyiblər ki, məhdudluq və qadağa, cinsi ehtirası çılğın və həris etdiyi kimi, onu azad buraxmaq, onun istəklərinə tabe olmaq və bu hissləri oyadan amilləri icad etmək də bu hisslərin həddinin aşmasına səbəb olur. Bizim nəzərimizcə cinsi ehtirası ram etmək üçün iki amilə ehtiyac var: onlardan biri, bu hissləri özünün təbii həddində qane etmək, digəri isə onu təhrikedici amillərdən qorumaqdır. Şübhəsiz ki, insanın bir sıra təbii ehtiyacları vardır və bunlar özünün təbii həddində təmin olunmalıdır. Əks təqdirdə onu bir neft quyusuna bənzətmək olar. Yəni, yeraltı qazlar bir yerə cəm olub, sıxılaraq partlayışa səbəb olduğu kimi, insanın da təbii ehtiyacları təmin olunmadığı vaxt təhlükələr yarada bilər».
«Əl-insanu hərisun əla ma mənəə» (yəni, insan, qadağa qoyulanlara qarşı həris olur) ifadəsi barədə qeyd etmək lazımdır ki, insan həm qadağa qoyulanlara qarşı, həm də təhrik olunanlara qarşı həris olur. Başqa sözlə desək, insanda müəyyən bir istəyi oyatdıqdan sonra bu istəyə yetişməyi ona qadağan etmək, sizcə nə deməkdir?... (Şəhid Mütəhhəri, «Hicab məsələsi», səh.260-261)
q) «Bizim dövrümüz, beynəlxalq əlaqələrin genişləndiyi bir dövrdür və hal-hazırki dövrdə qadın-kişi münasibətləri və s. bu kimi məsələlər artıq öz həllini tapıb» - deyənlər isə insanları çaşdırırlar. Çünki, birincisi:
Beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi ilə şəriət hökmlərinin aradan qalxması arasında heç bir tənasüb yoxdur. Görəsən, müasirlik bəhanəsi ilə bəşəri və əxlaqi dəyərləri, ədəb-ərkan qaydalarını tapdalamaq olarmı? Yaxud beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi və sərhədlərin açılmasını bəhanə edərək, evin içində baş verənləri hamıya nümayiş etdirmək olarmı? Bu əsasla pəncərənin pərdələrini və ya otaqların divarlarını qaldırmaq olarmı?
İkincisi, kim iddia edə bilər ki, bu kimi məsələlər hal-hazırkı dövrdə öz həllini tapmışdır? Sizcə, bu qədər əxlaq pozuntuları, qeyri-qanuni cinsi əlaqələr və zorakılıqlar, əxlaqa zidd məzmunlu jurnallar, əxlaqsızlığı kütləvi şəkildə yayan bəzi televizor verilişləri və internet səhifələri və s. zəmanəmizin əxlaqsızlıq bataqlığında çapaladığını nümayiş etdirmirmi?
3) Mötədil baxış:
Mötədil olmaq, yəni hər növ ifrat və təfritdən uzaq olmaq deməkdir. Yəni, qadın və kişi ünsiyyəti elə bir tərzdə bəyan edilməməlidir ki, camaatın nəzərində onlara riayət etmək qeyri-mümkün olsun və bu səbəbdən də məsələyə laqeyd yanaşsınlar.
Bu mövzuda əsas meyar və ölçü, şəriətdir və yalnız bu çərçivə daxilində düzgün və sağlam münasibətləri qurmaq mümkündür.
Qurani-Kərimdə, qadın-kişi münasibətləri barədə bəhs olunduğu vaxt, əksər hallarda «məruf» (bəyənilən) sözü işlənilib. Ümumiyyətlə, «məruf» sözü Quranda 38 dəfə işlənilib və bunun 19-u yalnız qadın-kişi münasibətlərinə aiddir. Deməli, qadın-kişi münasibətlərində əsas şərt «məruf» olmaqdır. Bu söz, əqlin hidayəti, şəritətin hökmü, əxlaqi məziyyətlər, bəşəri dəyərlər və ədəb-ərkan qaydaları kimi mənaları özündə cəmləşdirir. İslam şəriəti də pak insan fitrətinə və xilqətinə əsaslandığı üçün «məruf» deyildiyi vaxt, insanların müsbət dəyərləndirdikləri əməllər nəzərdə tutulur. Əlbəttə ki, «insanlar» - dedikdə də, pak fitrətindən və vicdanının səsindən uzaq düşməyən insanlar nəzərdə tutulur.
Verilən bu şərhə əsasən qadın və kişi münasibətlərində əsas meyar, əqlin, şəriətin və fitrətin hidayətinə tabe olan insanların baxışıdır.
Beləliklə, bəzən müəyyən bir şəraitdə, müəyyən bir əməl bəyənilir, lakin başqa bir şəraitdə həmin əməl bəyənilmir. Yaxud bir məkanda bəyənilir, lakin başqa bir məkanda bəyənilmir. Məsələn, qadınla kişinin və ya qızla oğlanın elmi-dini, ictimai, siyasi mövzular ətrafında, hətta ailə qurmaq və gələcək həyatları barədə qərar tutmaq üçün söhbət etmələrinin şəriət baxımından heç bir maneəsi yoxdur. Lakin ləzzət və zövq almaq məqsədilə söhbət etmək, ehtiraslı və mənalı baxışlarla baxmaq, naməhrəm qarşısında şəriət və əxlaq normalarına uyğun olmayan geyimlər geyinmək, mənasız söhbət edib, gülmək və s. bu kimi rəftarlar təbii ki, həm şəriət baxımından, həm də camaat tərəfindən bəyənilmir.
İstər qadın, istərsə də kişinin bədən biçimini nümayiş etdirən və onu daha da cazibədar göstərən dar geyimləri geyinməsi, şəriət baxımından düzgün hesab olunmur, eləcə də camaat tərəfindən bəyənilmir. Bəzən elə olur ki, bir qızla oğlan elmi, mədəni, siyasi, hətta dini mövzular ətrafında söhbət edirlər, lakin danışıq və hərəkətlərində şəri ölçülərə və qaydalara riayət etmirlər. Deməli, bu ünsiyyət də həm şəriət baxımından, həm də camaatın nəzərində düzgün hesab olunmur.
Xülasə, İslam baxımından qadın və kişi ünsiyyəti əsasən və öz-özlüyündə qadağan deyildir. Cəmiyyətin yarısını qadın cinsi və yarısını kişi cinsi təşkil etdiyi üçün bu iki əks cins arasında müəyyən əlaqələrin yaranması təbii haldır. Başqa sözlə desək, cəmiyyət, qadınlar və kişilərdən təşkil olunur. Onu kişi və qadın cəmiyyətlərinə bölmək qeyri-mümkündür. Beləliklə, cəmiyyətə qədəm qoyan qadın və kişi bir-birinin şəxsiyyətinə hörmətlə yanaşmalıdırlar. Yəni, kişi ətrafındakı qadınlara ismət və iffət rəmzi kimi baxmalıdır. Qadın da öz növbəsində rəftarlarına diqqət yetirməli, qadınlıq hörmətini və dəyərini gözləməlidir. Qadın, yalnız bu yolla, kişinin gözündə ucala bilər.
Qadın nə qədər mətanətli, vüqarlı, iffətli olsa və özünü yad kişilərə nümayiş etdirməkdən çəkinsə, onun hörməti bir o qədər də yüksələr.
İslam şəriətində, naməhrəm qadın və kişinin bir-birindən cinsi ləzzət almasına, əsla yol verilmir. Çünki intim maraqları ailə çərçivəsindən xaric etmək, ictimai fəaliyyətlərin zəifləməsinə səbəb olur və cavanlar arasında qanuni nigahın azalmasına birbaşa təsir qoyur.
Təbii ki, intim maraqlar azad buraxılsa, evlilik və nikah, azad və hədsiz cinsi ləzzətlərin qarşısında maneəçilik törədəcəkdir. Bu halda isə ailə həyatı və evlilik, ağır bir məsuliyyət və məhdudluq kimi anlaşılacaq.
Cinsi ləzzətlərdən bəhrələnməyi yalnız ailə çərçivəsində qanuni hesab edən cəmiyyətlə, bu marağın azad buraxıldığı bir cəmiyyəti müqayisə etdikdə görürük ki, nikah, birinci növ cəmiyyətdə intizar və məhrumluğun sonu, ikinci növ cəmiyyətdə isə məhrumluq və məhdudluğun başlanğıcı hesab olunur. Çünki nikah, cavan qız və oğlanların azadlığına son qoyur və onları bir-birinə vəfalı olmağa məcbur edir.
Qadın və kişi ünsiyyətinin şəri hökmləri
Burada qadın və kişi ünsiyyəti mövzusuna daxil olan mühavirə, geyim, baxmaq və toxunmaq kimi bir sıra məsələlərin şəri hökmlərini izah etməyi lazımlı bilirik.
1) Mühavirə və danışıq
Aydındır ki, iki nəfər arasında ünsiyyət ilk növbədə söhbət etmək və danışmaqla yaranır.
Şəriət baxımından naməhrəm qadınla kişinin danışmağı, əsasən qadağan deyil. Onlar istər gündəlik və ümumi məsələlər barəsində, istərsə də elmi, siyasi, dini və s. bu kimi məsələlər barəsində söhbət edə bilərlər. İmam Xomeyni (r.ə) buyurur:
«Ehtiyat vacib budur ki, əgər zövq almaq məqsədi olmasa, naməhrəm kişi qadını dinləyə bilər. Bəzi alimlər kişiyə naməhrəm qadını dinləməyi, eləcə də naməhrəm kişilərin eşidə biləcəyi tərzdə, qadının uca səslə danışmağını haram hesab edirlər. Lakin bu, zəif nəzərdir.
Sözsüz ki, ehtirası oyadan tərzdə naməhrəm kişilərlə söhbət etmək qadına haramdır. Yəni qadın, xəstə qəlbləri tamaha salan bir tərzdə səsini incələşdirib, gözəlləşdirməməlidir».
«Urvətul-Vusqa» kitabının müəllifi də İmam Xomeyninin nəzərinə uyğun şəkildə fətva vermişdir (Yəzdi, «Bita», 2-ci cild, 39-cu məsələ).
2) Geyim
İctimai məkanlarda, həmçinin, naməhrəm kişilərin qarşısında şəriətin təyin etdiyi ölçüdə geyim geyinmək qadına vacibdir. Nəzərinizə çatdırırıq ki, yad kişilərin önündə qadının örtülü geyinməsi yalnız İslam şəriətinə mənsub deyildir. Əksər dinlərdə qadının örtülü geyinməsinə hökm verilmişdir ki, bu hökm istər keçmiş, istərsə də hazırkı dövrdə qüvvədə qalır.
İslam dinində qadınların örtülü geyim geyinməsinə dair hökm, onları ictimaiyyətdən təcrid etmək məqsədini daşımır. Qadın, sadəcə yad kişilərin önündə, onlarla ünsiyyətdə olduğu vaxt şəriətin təyin etdiyi qaydada geyinməli və özünü naməhrəmlərə nümayiş etdirməməlidir.
Hicabın fəlsəfəsi barədə Şəhid Mütəhhərinin bu lətif və məntiqi bəyanına diqqət yetirək: «Hicabın fəlsəfəsi, qadınların ictimaiyyətdə örtülü və ya açıq geyim geyinməsini müzakirə etmək və dəyərləndirmək deyil. Əsas məqsəd budur ki, kişilər yalnız ailə çərçivəsi daxilində və qanuni nikah yolu ilə bir sıra ağır məsuliyyətləri qəbul etdikdən sonra qadından kam ala bilsinlər».
Yəni, yad qadınlardan cinsi ləzzət almaq kişilərə qadağandır. Həmçinin, ailədən kənarda yad kişilərin intim maraqlarını, hər hansı bir şəkildə təmin etmək də, qadınlara qadağandır. Bu hökm, cəmiyyətin sağlam qalmasını təmin etməkdən əlavə, ailə təməlinin də möhkəmlənməsinə səbəb olur. Həmçinin, ictimai potensialın kənar və faydasız məqsədlərə yayınmasının qarşısını alır. Beləliklə, qadının dəyəri kişinin nəzərində artır.
3) Baxmaq
Baxmaq da qadın və kişi ünsiyyəti mövzusunda sözü açılan məsələlərdən biridir. Yəni, qadın və kişi bir-birinə baxa bilərlərmi? Əgər baxa bilərlərsə, bu məsələdə müəyyən məhdudluqlar mövcuddurmu? Əgər baxmaq haramdırsa, müstəsna hallar mövcuddurmu və onlar hansılardır?
İlk öncə bilmək lazımdır ki, geyim ilə baxmaq məsələləri arasında tənasüb yoxdur. Yəni, qadına üz və əlləri örtmək vacib deyil, lakin bəzi hallarda yad kişi bu üzvlərə baxa bilməz. (Və ya qadın örtülü geyinibsə, deməli ona baxmaq olar.)
Demək istəyirik ki, baxmağın haram olub-olmadığını müstəqil araşdırmaq lazımdır.
«Cəvahirul-kəlam» və «Müstəmsəkul-urvətil-vusqa» kitablarında qeyd olunduğu kimi və ümumiyyətlə, bütün şəriət alimlərinin nəzərincə, naməhrəm qadının üz və əllərindən savayı onun digər bədən üzvlərinə baxmaq kişiyə haramdır. Belə ki, bu hökm, dinin zəruri tələblərindən biri hesab olunur.
Lakin üz və əllərə baxmağın haram olub-olmaması barədə alimlər arasında fikir ayrılığı vardır. Bəzi alimlər qadının üz və əllərinə baxmağı haram bilir və bu ayəni sübut üçün gətirirlər:

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُم...

«Möminlərə de ki, baxışlarını haram edilmiş şeylərdən çevirsinlər, ayıb yerlərini qorusunlar» («Nur» surəsi, 30-31-ci ayələr).
Şəriət alimləri, o cümlədən Mürtəza Mütəhhəri isə, bu ayəni əsas tutaraq baxmağın haram olduğunu hökm verənlərə öz kəskin etirazını bildirir və qeyd edir ki, «ğəzzi-eyn» və «ğəzzi-bəsər» arasında mühüm bir fərq mövcuddur. «Ğəzzi-eyn», «göz yummaq və etina etməmək» mənasını daşıyır. Amma «ğəzzi-bəsər», «baxışları azaltmaq» deməkdir. Odur ki, bu ayədə, adi baxışın deyil, gözləri zilləyib, ehtiraslı baxışın haram olduğu bildirilir.
Qadının kişiyə baxmağı
Baxmaq barədə yuxarıda nəzərinizə çatdırılanlar kişinin qadına baxmağı barədə idi. Amma görəsən, qadın kişiyə baxa bilərmi? Əksər şəriət alimlərinin hökmünə əsasən kişinin qadına baxmağı haram olduğu kimi, qadının da kişiyə baxmağı haramdır. Yəni, baxmaq, mövzusunda kişi və qadın arasında fərq qoyulmur və kişinin üz və əllərindən başqa, onun digər bədən üzvlərinə baxmaq qadına haramdır.
Qadınla kişi arasında mövcud olan fərq isə geyim və örtükdür. Yəni, naməhrəm kişinin qarşısında qadına, üz və əllərindən başqa, bədəni örtmək vacibdir. Habelə, qadına naməhrəm kişinin üz və əllərindən başqa, onun digər bədən üzvlərinə baxmaq haramdır. Bir halda ki, cinsiyyətindən başqa bədəninin digər üzvlərini örtmək kişiyə vacib deyil. «Urvətul-vusqa» kitabında yazılıb: «Zəruri hallardan başqa naməhrəm kişi və qadının bir-birinə baxmağı yasaqdır».
İmam Xomeyni də buyurub: «Kişiyə naməhrəm bir qadına baxmağa icazə verilmədiyi kimi, qadına da naməhrəm bir kişiyə baxmağa icazə verilmir. Ehtiyat-vacibə görə üz və əllərə baxmaq haram deyil».
Lakin göründüyü kimi, qadının kişiyə baxmağı barədə olan bu şəri hökm, müsəlman cəmiyyətlərində öz əksini tam şəkildə tapmamışdır. Yəni, qadının kişiyə baxmağı ilə kişinin qadına baxmağına eyni dərəcədə əhəmiyyət verilmir. Başqa sözlə desək, kişinin qadına baxmağına ciddi yanaşıldığı kimi, qadının kişiyə baxmağına o qədər də ciddi yanaşılmır.
Bəzi şəriət alimləri isə naməhrəm kişi və qadının bir-birinə baxmağı barədəki hökmün oxşar olduğunu qəbul etmirlər.
Nümunə olaraq nəzərinizə çatdırırıq ki, Ayətullah Muhəmməd Baqir Sədr, Ayətullah Həkimin təlif etdiyi «Minhacus-salehin» kitabında üçüncü məsələyə yazdığı «Təliqədə» (əlavədə) belə bildirir:
«Ehtiyat-vacibə görə «reybə» (ehtiraslı baxışlar) olmadan, adətən kişilərdə açıq qalan baş, boyun və s. bu kimi bədən üzvlərinə baxmaq qadına haram deyil».
Bədənə toxunmaq
Şəriət baxımından yalnız məhrəm qadın və kişi bir-birinə toxuna bilər. Deməli, naməhrəm qadınla kişinin bir-birinə toxunması haramdır. Belə isə, naməhrəm qadınla kişi əl-ələ görüşə bilməz. İmam Xomeyni (r.ə) belə yazır: «Hər kimə baxmaq haramdırsa, onun bədəninə toxunmaq da haramdır. Odur ki, naməhrəm qadınla kişinin bir-birinə toxunması haramdır. Hətta, şəriət üz və əllərə baxmağa icazə versə də, bu üzvlərə toxunmaq qadağandır. Beləliklə, kişiyə naməhrəm qadınla əl-ələ görüşməyə icazə verilmir. Parça və ya paltarın üstündən əl verib görüşməyin isə eybi yoxdur, amma ehtiyata görə kişi qadının əlini sıxmasın».
Qeyd etməliyik ki, şəriət baxımından tibbi müayinə və s. bu kimi zəruri hallarda naməhrəmə baxmağa, hətta onun bədəninə toxunmağa da, icazə verilir. Əbu Bəsirin İmam Sadiqdən (ə.s) nəql etdiyi hədisdə belə buyurulur: «Kişi, naməhrəm qadınla əl-ələ görüşə bilər?» sualının cavabında İmam (ə.s) buyurdu: «Xeyr. Amma paltarın üstündən olar».
Başqa bir hədisdə də qeyd olunub ki, Səmaət İmam Sadiqdən (ə.s) qadınla kişinin əl-ələ görüşməyi barədə soruşduqda, o Həzrət (ə) belə buyurdu: «Kişiyə məhrəm olmayan qadınla əl-ələ görüşməyə icazə verilmir. Bacı, qız övladı, bibi, bacı qızı və s. bu kimi başqa qadınlar kişiyə məhrəm qadınlardır. Amma kişi, naməhrəm qadınla yalnız paltar və ya parçanın üstündən əl verib, görüşə bilər və (eyni halda) onun əlini sıxmamalıdır».
Ayətullah Xoyi (r.ə) buyurur: «Zahirən belə anlaşılır ki, təkcə əl-ələ görüşmək haram deyil, ümumiyyətlə, naməhrəm qadının bədəninə toxunmaq haramdır. Çünki əl-ələ görüşmək qeyri-adi əhəmiyyətə malik deyil və əgər bu barədə hədislərdə söhbət açılıbsa, iki səbəbi vardır: əvvəla, bu əməl, camaat arasında yayılan bir adət-ənənə idi. İkincisi, naməhrəmə toxunmaq mövzusunda ən aydın bir nümunədir».
Həmçinin, bu mövzuya dair Allahın Rəsulunun (s) qadınlarla beyətini nümunə gətirmək olar. O Həzrət, qadınlarla beyət etmək üçün boş bir qab istəyir və ona su töküb, sağ əlini suyun içinə salır. Sonra buyurur ki, beyət etmək istəyən qadınlar onun kimi əllərini suya salsınlar. Yəni, Peyğəmbər (s) naməhrəm qadınların əlinə toxunmamaq üçün onlarla bu şəkildə beyət etmişdir. Həmçinin, şeyx Ənsari (r.ə) buyurub: «Əksər şəriət alimlərinin qəti fikri budur ki, hər kimə baxmaq haramdırsa, ona toxunmaq da haramdır» (Xoyi, «Nikah» fəsli, birinci hissə, 104-cü səh).
Nəzərinizə çatdırılan məlumatlardan bu nəticəyə gəlmək olar ki, İslam dini nə ifratçılığın, nə də təfritçiliyin tərəfdarıdır. İslam baxımından qadın və kişi ünsiyyətində əsas meyar «məruf olmaq»dır. Belə ki, şəriət çərçivəsində olub, sağlam əqlə əsaslanan, habelə dindar camaat arasında bəyənilən və adi qarşılanan qadın və kişi ünsiyyətinə İslam dini icazə verir. Başqa sözlə desək, İslam, bir çox başqa mövzularda olduğu kimi, burada da bir sıra ümumi qayda-qanunlar təyin etmişdir. Lakin bu qanunların harada və necə icra olunmasını isə dindar camaatın öhdəsinə qoymuşdur. Məsələn, şəriət alimlərinin hökmlərinə əsasən, ehtirası oyadan və ya eyş-işrət məclislərinə uyğun musiqini dinləmək haramdır. Həmçinin, şan-şöhrət gətirən geyim geyinmək də haramdır. Lakin bu hökmü tətbiq etmək, yəni hansı musiqinin və ya hansı geyimin bu növ musiqi və ya geyim olduğunu müəyyənləşdirmək, dindar camaatın öhdəsinə qoyulmuşdur. Və yaxud «Maidə» surəsinin 1-ci ayəsinə əsasən,

Kompüter və İman hekayəsi

Məscid imamı Abdullah müəllim, bir iş üçün rəsmi dairələrdən birinə gedər. Özündən TC şəxsiyyət nömrəsi istənincə, ən yaxın internet- cafenin yolunu tutmaq məcburiyyətində qalar.
Cafenin qapısından girərkən lövhədə yazılı ad ‘fesubhanallahlar, estagfirullahlar çəkdirər müəllim əfəndiyə, həm də dalbadal:
CEN.NET CAFE

Cafe işlədən cavana:
- Övladım T. C. şəxsiyyət nömrəsi istədilər məndən, köməkçi ola bilərsənmi?
- Təbii əmicim, siz buraya oturun, bu işimi dərhal bitirib sizinlə maraqlanaram.

Abdullah müəllim başlar gözləməyə. Beləliklə olduğu məkanı araşdırma fürsəti də keçər əlinə. Demək ki gənclərin girib heç cür çıxmaq bilmədikləri, internet-cafe deyilən yer burasıdır. Gözünə ilişən hər detaldan narahat olaraq, narahat baxışlarla ətrafını süzər dayanar. Evin bodrumunda qurduğu siçan tələləri gəlir ağılına. Kiçik bir pendirə məhbus olan siçanlar necə qapandan çıxa bilmirlərsə, ayrı teldən, ayrı teldən oyunlara tutulan gənclərin də buradan çıxa bilmədiklərini düşünər. Bir ‘fesubhanallah' Bir ‘fesubhanallah' daha çəkər və:
- Ähir zaman fitnələridir də canım, deyər öz-özünə.

Müəllim əfəndinin narahat olduğunu fərq edən cavan dərhal bir çay söyləyincə, özünə ikram edilməsindən məmnun olar. Heç olmasa bu da bir hörmət ifadəsidir. ‘Afərin' deyərkən içindən, hayıflanır, istəmədən:
- Təəssüf olur bu gənclərə, həyatlarını hədər edirlər.
Boşa hayıflanmanın, vah vah demənin, bir faydası olmayacağını bildiyi üçün, cavanla hasbihal etməyə qərar verər:
- Cavan sənə bir şey soruşacağam amma bilməm nə düşünərsən?
- Buyurun əmi, nə soruşacaqdınız?
- Sən Allahı bilərsənmi?
Bir-birinə girmiş, heç bir şəklə bənzədə bilmədiyi jeleli saçları, hər baxdığında bir ‘fesubhanallah' daha çəkdiyi saqqal şəkliylə bu cavandan aldığı cavab, müəllim əfəndini çox çaşdırar.
Cafeyi işlədən cavan gülümsəyən gözlərlə baxaraq:
- Qul, özünü yoxdan var edib həyat bəxş edən, düşünəcək ağıl, görəcək göz verən Rəbbini necə bilməz əmi?
Heyrətlə soruşmaqdan ala bilməz özünü:
- Bilirsənmi? Yaxşı nəylə bilirsən Allahı, mənə bir izah edərsənmi?
Cavan əliylə cafedeki kompüterləri göstərərək cavab verər:
- Bu kompüter ilə bilirəm əmi.
- Bunlarlamı? Çox anlaya bilmədim.
- Bu kompüterlərin varlığı mənim nəzərimdə Allahın varlığının ən açıq dəlillərindən biridir. Kompüter istifadə edənlər çox yaxşı bilərlər əmi, belə bir maşın, ancaq bir mühəndis və üstün bir texnologiya ilə var ola bilər. Ateistin ən qabaqda gedəninə soruşsansa, bu zımbırtının təsadüf əsəri meydana gəlməyəcəyini, mütləq biri tərəfindən edilmiş olduğunu söyləyər sənə. Məsələn Darvin qalxıb dirilsə, bu laptopu göstərsənsə, desən ki: ‘Bu alət, bu kalkulyatorun təsadüflər zənciriylə təkamülləşmiş halıdır.' Darvin belə ‘olmaz daha nələr' deyər.
Abdullah Müəllim cavanın izah etdiklərindən xoşlanmışdır. Keflənər:
- Kompüterin özbaşına edildiyini qəbul etməyən adam, onu edən insanın yaradılmış olduğuna gəlincə qıvırır deyilmi övladım?
- Bax əmi, burada 20 dənə kompüter var, bunlar bir sistemlə bir-birinə bağlı, hamısı bir proqram tərəfindən idarə edilir. Bu sistemi mən qurdum, buranı mən çəkib çevirirəm. Buradakı nizam məndən soruşular; yəni bir mənada da fərzi muhal, haşa, buranın Rəbbi mənim. Bəzən oyun oynayıb, interneti istifadə edib pul ödəmədən sıvışmaya qalxanlar olur. Dərhal tuturam onları. ‘Gəl baxaq! Hara gedirsiniz belə? Buranın nemətlərindən faydalanıb başıboş buraxılacağınızımı zənn etdiniz? ‘Pulumuz yox böyük qardaş! ‘desələr; ‘Yox elə yağma! ‘ deyib cəzalandırıram. İnternet kafeni təmizlədirəm: ayaqaltı edirlər, şüşələri silib tualeti təmizlətdirirəm. Bir saat oyunun, internetin əvəzi olar, bunun hesabı soruşular da, saysız nemətlərlə dolu böyük bir ömürün hesabını soruşmazlarmı insana? Bir kafenin belə işlərini təşkil edən, tərtib edən biri varkən, böyük kainatı qüsursuz işləyən bu sisteminin bir qurucusu olmazmı? Olmaz deyənin axmaqlığını bütün notariuslar təsdiq etməz mi?
- Vallah övladım çox təqdir etdim səni. Yaxşı Allahı necə bilərsən, neyə bənzədərsən?
-Mən Allahı heç bir şeyə bənzətmədən bilərəm əmi.
- Bunun belə olacağını necə bildin övladım?
Cavan əliylə kompüterləri işarə etdi:
- Yenə bunlar sağ olsun. Bu kompüterləri edən mühəndislər başqa, kompüterlər başqadır. Bir-birlərinə bənzəməzlər. Proqramı yazan insan başqadır, ortaya qoyulan proqram isə tam fərqli. Kompüterdə yüklənmiş məlumatlar vardır, lakin mənim bilməm yenə başqadır. Kamerası vardır, səs nizamı vardır amma mənim gözlərəm və eşidib danışmam fərqlidir.

Abdullah əmi uşağın fərasət və anlayışını çox bəyənmişdi. Soruşduğu suallara aldığı cavablar, çox məntiqli idi və aydın bir imana işarə edirdi. Əslində buradakı işi bitmiş, şəxsiyyət nömrəsini çoxdan almışdı amma söhbətə davam etmək istədi.
- Yaxşı varlığına inandığın Rəbbin üçün nə etməyin lazım olduğuna dair nə bilirsən?
- Nə etməm lazım olduğunu bilirəm əmi, lakin nə qədərini edə bildiyim barəsində özümü kafi görmürəm.
- Nə bildiyini söyləsən, nələr edə biləcəyinə dair köməkçi ola bilərəm bəlkə övladım.
- Nələr etməm lazım olduğuna dair buradan bilirəm əmi: Əvvəlcə, Rəbbim mənə bir könül vermiş. Özünü bilməyi nəsib edib söhbətini könülümə yerləşdirmiş. Mən də könlümdə yalnız ONA və sevdiklərinə yer verməliyəm, ONun istəməyəcəyi şeyləri könlümdən uzaq tutmalıyam. İkinci olaraq mənə verdiyi dili razı olmayacağı sözlərdən qorumalıyam. Hər vaxt ONU söyləməli, ONU izah etməliyəm. Son olaraq mənə verdiyi bu bədəni onun razı olacağı şəkildə istifadə etməli, bir gün torpaq olacaq bədənimi ONun yolunda köhnəltməliyəm. Mənim bildiyim bundan ibarət.
- Həə övladım daha nə edəcəksən, başqa bir şey qalmadı ki!
- Əfəndim etməliyəm, etməliyəm deyirəm amma, bal deməklə ağız dadlanmır ki!
Gediləcək yolu bilmək ayrı, üsuluyla yolda gedə bilmək tamam ayrı bir şey. Yenə kompüter təbirləriylə söyləmək lazım olsa, Şeytan deyilən lənətlənmiş HACKER, mənim sistemimdə ki NƏFS virusunu aktiv hala gətirir. Öhdəsindən gələ bilənə eşq olsun. Təsirli bir anti-virus proqramı tapmam lazım bəlkə də..
- Mən bilirəm, dedi Abdullah Müəllim və əlavə etdi: "NAMAZ"
- Bəli əmi, "NAMAZ" anti-virus proqramlarından biridir. Həyat sisteminə qurub, gündə beş dəfə də bağlanırız. Beləcə davamlı aktuallaşar.

Dua-bütün dərdlərin dərmanı   


           


 


«(Ya Rəsulum!)Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki,Mən
(onlara)yaxınam.Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm.Gərək onlarda
Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da,ola bilsin
ki,doğru yola yetişsinlər».(«Bəqərə» surəsi,ayə 186)


 


Son dəfə nə
zaman dua etmisiniz?..


Hərə bu
suala fərqli cavab verə bilər. Lakin bir məsələ gün kimi aydındır ki, əsasən
çətinliyə düşən, problemlərlə üzləşən insan, hansısa bir xəstəliyə düçar olan
şəxs daha çox dua edir. Çünki insan elə bir məxluqdur ki, adətən çətinlik
çəkəndə Allahı yada salır və Ona sığınır. Yadımıza uşaqlıq dövrümüzü salaq.
Məktəbə hazırlıqsız getdikdə və müəlliməmiz jurnaldan adları oxuduqda saf
uşaqlıq hisslərilə «ay Allah! Kömək ol, adımı oxumasın!» - deyə yalvarırdıq.
Amma heç fərqinə də varmırdıq ki, səmimi qəlbdən dua edirik. Dua nədir? Dua
insana necə kömək edə bilər? Dua etməklə hansısa bir xəstəlikdən xilas olmaq
olarmı? Nə vaxt dua etmək daha yaxşıdır?..


İlk öncə
onu qeyd etmək lazımdır ki, Allaha dua etmək Allah qarşısında öz zəifliyini və
Ona olan sonsuz ehtiyacı dərk etməkdir, Ondan kömək və dəstək istəməkdir. O
Allahdan ki, O, bütün varlıq üzərində sonsuz qüdrətə malikdir…


 


Duamız
yalnız Allahadır…


Dua -
ərəbmənşəli sözdür və dilimizə hərfi mənada «çağırmaq» kimi tərcümə edilir.
«Dəvət» sözü də «dua» ilə eyni kökdəndir. Dini terminologiyada işlədilən dua
isə insanın İlahi Varlığa üz tutub səmimi qəlbdən Onu köməyə çağırması, Ona
yalvarıb öz diləklərini istəməsidir: «Rəbbinizə yalvara-yalvara, həm də gizlicə
dua edin. Şübhəsiz ki, O, həddi aşanları sevməz!.. Ona (Allaha) həm qorxu, həm
də ümidlə dua edin. Həqiqətən, Allahın mərhəməti yaxşılıq edənlərə çox
yaxındır!» («Əraf» surəsi, ayə 55-56). İslama görə, dua yalnız və yalnız Allaha
edilər. Allahdan qeyrisinə dua etmək, ilahiyə aid məsələləri Ondan qeyrisindən
diləmək yolverilməzdir! Allah buyurur: «Haqq olan (qəbul edilən) dua yalnız Ona
(Allaha) olan duadır. Ondan başqasına edilən dualar qəbul olunmaz!» («Rəd»
surəsi, ayə 14).


Allaha dua
etdikdə, Quranda buyrulduğu kimi, Onu gözəl adlarıyla çağırıb öz istəklərimizi
diləməliyik. Allah buyurur: «Ən gözəl adlar (əsmayi-hüsna) Allahındır. Onu bu
adlarla çağırıb dua edin…». («Əraf» surəsi, ayə 180). Belə isə «Allah» deyək,
yaxud «Rəhman», və ya «ey Yaradan» və s., fərq etməz. Əsas odur ki, sidq
ürəkdən, qəlbimizin dərinliyindən, bütün vücudumuzla Onu çağıraq!


 


Əzraili
qaytaran dua


Dua etməyin
insanın həyatında rolu çox mühümdür. Hətta dua etməklə insan öz taleyini,
həyatını da dəyişə, ölümünü uzaqlaşdıra bilər. Quranda Allah belə buyurur:
«Mənə dua edin, Mən də sizin dualarınızı qəbul edim!..» («əl-Mumin» surəsi, ayə
60). Yəni insan Allahdan bir şey dilədikdə, Allah onun bu istəyinə cavab verir.
İmam Museyi-Kazim (ə) belə söyləyir: «Həmişə dua edin. Çünki Allaha dua etmək,
qəlbində olanları Allahdan istəmək, insanı gözləyən bəlanı uzaqlaşdırar.
Beləliklə, Allaha səmimi-qəlbdən dua olunsa, Rəbbimiz bəlanı birdəfəlik geri
qaytarar». Əlbəttə ki, dua etmək çox faydalı və insana əvəzolunmaz bir nemətdir.
İnsan dua etməklə bir çox şeyləri dəyişir, uğur qazanır. Sadəcə olaraq insan
bunu böyük, çox böyük ümidlə etməli və səbirlə nəticəni gözləməlidir. Əlbəttə,
bir çoxlarından eşidirik ki: «Mən o qədər Allahdan istəyirəm, ancaq O, mənim
arzularımı yerinə yetirmir». Və nəticədə insanlar haradasa Allahdan inciyir,
ümidini kəsir. Bu isə çox təhlükəlidir. Çünki insan hər zaman Allaha ümidli
olmalıdır. Quranda qeyd olunduğu kimi, Allahdan yalnız kafirlər naümid olar:
«Allahın mərhəmətindən yalnız kafirlər ümidini üzər!» («Yusif» surəsi, ayə 87).
Belə isə, heç kəs, hətta ilk baxışdan dualarının qəbul olunmadığını düşünən heç
bir insan Allaha ümidini qırmamalıdır! Əmin ola bilərik ki, Allah duaları qəbul
edəndir. Sadəcə olaraq duaların qəbul olunmasının bir neçə şərti var…


 


Neyləyim
ki, duam qəbul olunsun?


Allah-Təala
buyurur: «(Ya Rəsulum!) Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən
(onlara) yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da
Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki,
doğru yola yetişsinlər». («Bəqərə» surəsi, ayə 186). Beləliklə də, duanın qəbul
olmasının ilkin şərti Allaha iman gətirməkdir. Biz Onun səsinə səs verməli,
çağırışına qoşulmalıyıq ki, O da bizim səsimizə səs verib, çağırışımızı qəbul
buyursun.


Bəzən
Allahdan bir arzu diləyirik və gözləyirik. Günlər, aylar keçir, ancaq dua qəbul
olunmur ki olunmur. Bəs görəsən niyə? Duanın qəbul olunmamasının bir səbəbi də
odur ki, biz bir şeyi istəyirik və fikirləşirik ki, bu bizi xoşbəxt edə bilər,
yəni bu bizmi xeyrimizədir. Amma əslində Allahdan istədiyimiz bizim
zərərimizədir, lakin biz bunu bilmirik. Bir şeyi əsla və əsla unutmayaq ki,
bizim üçün nəyin həqiqətən xeyir, nəyin ziyan olmasını ən doğru-düzgün bilən
tək varlıq var - Allah! Ona görə də, əgər hansısa bir arzumuz, duamız qəbul
olunmursa, ola bilər ki, dilədiyimiz şey bizim zərərimizədir, lakin biz bunu
hələ anlamırıq. Məsələn, elə olur ki, biz bir şeyi istəyirik, bu iş alınmır.
Lakin üstündən bir-iki ay keçir və biz başa düşürük ki, ay Allah, nə yaxşı bu
iş alınmayıb. Yəni yalnız müəyyən müddət keçəndən sonra biz anlayırıq ki,
istədiyimiz bizim zərərimizə imiş. Lakin Allah hər şeyi bilir. Ona görə də, hər
bir işdə Allahın məsləhəti bizim üçün birinci yerdə olmalıdır. Biz Ona sadiq bəndə
olub, sidq ürəkdən dua edib istəyək, duamız qəbul olunduğu təqdirdə dilədiyimiz
şey xeyirimizədirsə, Allah onu gerçəkləşdirəcək, zərərimizədirsə, yox. Əsas
budur ki, biz hər bir halda, Allaha sadiq bəndə olub dua etdikdə, aqibətimiz
mütləq və mütləq xeyir olacaq!..


Bir şey idə
unutmayaq ki, günahlarımız dualarımızın qəbul olunmasını əngəlləyən ən böyük
maneədir. Dualarımızın qəbul olunmasını istəyiriksə, günah işlərdən
çəkinməliyik…


 


Yadıma dua
düşdü…


İnsan
xəstələnəndə öz zəifliyini daha çox anlayır. O, var gücü ilə, səmimi qəlbdən
Allahını çağırır və Ondan yardım istəyir. Elə də insanlar var ki, sağalmağın
yolunu yalnız və yalnız bahalı dərmanlar və mütəxəssis həkimlərdə görürlər.
Lakin Allah hər şeyə nəzarət edir və Allah istədiyi lütfü, möcüzəni insan üçün
hədiyyə edə bilər. Ən yüksək texnologiyalar, ən bahalı dərman və həkimlər
insanı xilas etməyə aciz olduqda insanın yardımına Allah gəlir və onu ən ağır
xəstəlikdən qurtara bilir. Sadəcə olaraq inanmaq və çox qəlbdən dua etmək
lazımdır.


Bir
məsələyə də diqqət yetirək: əlbəttə, insan xəstələndikdə Allaha dua edib Ondan
şəfa diləməlidir. Lakin bununla yanaşı insan mütləq mütəxəssis həkimlərə də
müraciət etməli, dərman qəbul etməli, müalicə kursu keçməli, yəni sağlamlığının
qeydinə qalmalıdır. Çünki Allah insana öz həyatını, bədənini əmanət verib və
özünə ziyan vurmamağı istəyib. Yəni insanın özünə baxmağından çox şeylər
asılıdır. Allah bütün yaratdıqlarını müəyyən qanunlar üzərində yaradıb və insan
ona ziyan yetirən şeylərdən uzaq durmalı, xəstələnəndə ona xeyir verən, şəfa
verən amillərdən istifadə etməlidir ki, şəfa tapsın. Bütün vasitələrə əl
atdıqdan sonra, tamamilə Allaha sığındıqdan sonra insan səbr və böyük, çox
böyük ümidlə Allahdan şəfa və xeyir gözləməlidir. Nəyin xeyrimizə, nəyin
psiliyimizə olmasını isə yalnız Allah bilir. Ona görə də Allah bilən
məsləhətdir. Lakin təəssüflər olsun ki, hansısa böyük bir bəladan xilas
olunduqdan sonra insanlar yenə də Allahdan uzaqlaşır, heç Onu yad da etmirlər.
Quranda oxuyuruq: «İnsana bir sıxıntı (xəstəlik, yoxsulluq, bəla) üz verən
zaman uzananda da, oturanda da, ayaq üstə duranda da Bizə dua edər. Lakin onu
sıxıntıdan qurtardıqda ondan ötrü (əvvəlcə) Bizə heç dua etməmiş kimi çıxıb
gedər. (Allaha şükür etməyi də unudub yaramaz işlərində davam edər). Həddi aşanlara
etdikləri əməllər beləcə yaxşı göstərildi». («Yunus» surəsi, ayə 12).


 


Əlacsızların
duası


İnsan hər
gün, hər saniyə Allaha bizə verdiyi sonsuz nemətlərə görə şükür etməli və dua
etməkdən çəkinməməlidir. Dualarımızı da elə Allaha şükürlə başlamalıyıq. Nə
qədər möcüzələr həyatda baş verir ki, insanlar dua etməklə necə ağır
xəstəliklərdən şəfa tapıblar. Bir çox həkimlər də bunun şahidi olurlar və hətta
yazdıqları müalicə ilə yanaşı özləri xəstələrinə dua etməyi, Allahdan yardım
diləməyi məsləhət görürlər. Çünki onlar şahid olublar ki, dua edən xəstələri,
Allaha sığınan xəstələri yoluxduqları xəstəlikdən daha tez və rahat xilas
olublar.


Alimlərin
apardığı araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, dua və Allaha sığınmaq, Allaha
olan inam insanın daxili ruhunu gücləndirir və nəticədə insan daha tez və asan
şəkildə sağalır. Özü də məlum olub ki, inanclı insanlar daha az xəstələnir və
tez sağalırlar. Günü dua ilə başlamaq təziqin düşməsinə səbəb olur. Məşhur
həkimlər deyir ki, dua edib əməliyyata girəndə işləri yaxşı gedir. Və
əməliyyatdan sonra, həmçinin xəstələrinə də dua etməyi məsləhət görürlər.


 


Sağlam edən
dua


Çoxlu
ibadət edən, tez-tez dua edən insanların qəlb xəstəliyi və xərçəngdən rəhmətə
getmə ehtimalı digərləri ilə müqayisədə 40 % azdır. Onlar daha az depressiyaya
düşür və düşəndə də bu vəziyyətdən tez çıxırlar. Xəstə insanlar arasında
aparılan sorğu nəticəsində məlum olub ki, dua edən xəstələr daha tez
sağalırlar. Dua etmək hətta ağrıları da azaldır. Həmçinin xəstənin doğmalarının
da çox dua etməsi xəstənin daha tez sağalmasına səbəb olur. ABŞ alimlərinin
apardığı elmi araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, Allaha çox dua edən
insanlar daha çox yaşayırlar. Həmçinin ürək əməliyyatı keçirən xəstələr
arasında inanclı və çoxlu dua edən insanların əməliyyatdan sonrakı ölüm
hadisələri digərlərinə müqayisədə daha azdır.


 


Allahla öz
dilində danış


Bəziləri
fikirləşir ki, dualar mütləq ərəb dilində oxunmalıdır. Hərçənd ki, bu, belə
deyil. Dua zamanı ən əsası odur ki, dua edən Allahdan nələr istədiyinin fərqinə
varsın. Bu baxımdan, dualar adətən duaçının bildiyi dildə oxunur. Bəs duaların
xüsusi bir mətni varmı?.. Qeyd edək ki, Quranda, eləcə də Məhəmməd Peyğəmbərin
(s.ə.s.) və onun pak Əhli-Beytindən (ə) nəql edilən bir çox rəvayətlərdə,
onların dilindən söylənilən dua mətnləri var. Əlbəttə, bu duaların mətnindən
faydalınmaq, onları oxumaq olduqca böyük savabdır. Həmin duaları oxuduqca,
Allahla ünsiyyətdən ayrıla bilmirsən. Amma dualar yalnız bunlarla bitmir. Hər
bir insan ürəyindən keçəni, ehtiyac duyduğunu, qəlbindəki diləklərini,
arzularını dilə gətirib öz dilində, öz sözlərilə dua edə bilər. Və heç şübhəsiz
ki, sidq ürəklə Allaha edilən bu duaları Allah mütləq qəbul edər.


 


Dua, dua,
yenə də dua!


İnsan hər
zaman, həm xəstəlikdə, həm şadlıqda dua etməli və Allahın ona verdiklərindən
razı qalmalıdır. Səbr və sevinclə qarşısına çıxan hər bir şeyi qəbul etməlidir.
Çünki elə bizim yaşamağımızın əsası sınaqdır. Dua etməyin xeyri Allahın bizlərə
Quranda dediyi kimi, artıq elmi şəkildə də sübuta yetirilib. İnsanın hər zaman,
hər an Allaha ehtiyacı var. Belə isə, münasib hesab etdiyimiz hər an Allahla
canlı ünsiyyət qurub dua edə bilərik. Bu baxımdan, əslində, duanın müəyyən bir
zamanı yoxdur. İstədiyimiz, imkan düşdüyü hər zaman Allahı sidq ürəklə çağırıb
Ona dua edə, öz istəklərimizi Ondan diləyə bilərik. Bununla belə, mənəvi
ab-havaya qərb olub, dua etmək üçün daha əlverişli vaxt Allahla «təklikdə»
qaldığımız zamanlardır. Namaz qıldıqdan sonra mənəvi enerji alıb, xüsusi bir
əhval-ruhiyyə ilə dua etmək mümkündür. Amma unutmayaq ki, Allah hər yerdə, hər
zaman və hər bir şəraitdə bizimlədir, bizə yaxındır və Onu imanımızın səsilə
çağırıb dua etsək, mütləq dualarımızı qəbul edəcək: «(Ya Rəsulum!) Bəndələrim
Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən (onlara) yaxınam. Dua edib Məni çağıranın
duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman
gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki, doğru yola yetişsinlər»…


Allah bütün saf dualarınızı qəbul buyursun. AMİN!../

I mam Azam Ebu Henifenin usaqliq illeri idi.Allah
deye bir yaradicinin olmadiqini,her tebietin yaratdiqini iddia eden ve her
getdiyi yerde alimlerle goruserek sohbet eden bir dinsiz donub dolasib Kufe
seherine gelir.Bos fikirlerini soylemeye baslayan bu dinsizin,Kufe alimleri ile
gorusub bir elmi muzakire teskil etmek isteyine gulen muselmanlar:”Bizim balaca
bir alimimiz var,eger onunla qarsilasib ona qalib gelsen,boyuk alimlerimiz
seninle grouser”deye cavab verirler .Sonunda gorusme yerini ve saatini mueyyenlesdirerek
daqilisirlar. Kufeliler salonu doldurmusdular.Aradan yarim saat kecdiyi halda
balaca alim hele gelmemisdi.Saatlar kecdikce dinsiz alim qururlanir”menden
qorxdu” deyerek gulurdu.Ele bu zaman balaca alim EBU HENIFE iceri girdi.Dinsiz
alim:_Ne ucun gecikdin balaca?Yoxsa qorxdun? deye sorusdu.O da:_Xeyir
qorxmadim.Eviumiz cayin yanindadi.Buterefe kecmek isteyende korpunu daqilmis
gordum.Kece bilmeyeceyimi basa dusdum,ordaki aqaclara hemen bir korpu olub meni
kecireceklerini emr etdim.Onlar da bird ere olub meni kecirtdiler.Buna gore gec
geldim ,uzr isteyirem.Bu cavab qarsisinda qehqehe ile gulmeye baslayan dinsiz
alim:Ay aqilsiz usaq hec aqac da ozu –ozune bere olarmi?diyen kimi birden –bire
ciddilesen Ebu Henife:Esil aqli olmayan sensen!Bir berenin bele ozu ozone
duzeldiyini qebul etmirsense bu ucsuz bucaqsiz alemin oz-ozune var olduqunu
nece iddia edirsen?Bu hazircavabliqin qabaqinda casib qalan tebietci alim:_Meni
baqladin balaca.Yaxsi varliqini iddia etdiyin Allahi goster biz de inanaq
,dedi.Ebu henife eline bir stakan sud alaraq sorusdu:Yaq ve pendir neden
hazirlanir?_Elbette, sudden ._Ele ise bu stakandaki sudun icindeki yaq ve
pendiri goster.Dinsiz alim casib qaldi.Elbette busudun icinde yaq ve pendir
var,amma gorunmez dedi. Bu
sudun icinde yaq ve pendir olduqu halda gostere bilmirsen .Allahi,”Allah budur
“deye gostermek mumkun ola bilermi? Sudun her zerresinde yaq nece vardirsa
Allan dabu alemde elece vardir,amma gorunmez.” BU INANDIRICI CAVABDAN SONRA
Allahin varliqina inanmayan alim:Son sualima da cavab versen ustunluyuvu qebul
ederem.Madam ki,”Allah vardir”deyirsen,indi o ne is gorur?deye sorusdu.Bir az
fikirlesen balaca alim dedi.Sen OTURDUQUN KURSUDEN YERE DUS sualinin cavabini
onda vereceyem.,deyerek dinsizindusduyu kursuye cixdi ve:Indi Allah senin kimi
bir dinsizi asaqi dusurerek minim kimi balaca bir qulunu bura cixartdi
deyince,dinsiz alimin deyecek sozu qalmadi Minlerce insanin qarsisinda kelimeyi
sehadet getirerek muselman oldu

Uşaqlarının bəzən yalan söylədiyini hiss edən ana və atalar
buna görə narahat ola bilərlər.


Beş yaşına qədər doğrunu dərk etmək qabiliyyətləri inkişaf
etmədiyi üçün uşaqların ilk beş ildə söylədikləri yalanlar təbii qarşılanır.


3-4 yaşda
uşaqlar tez-tez yalan danışa bilər. Bu yalanlar gerçəyi gizləmək məqsədi
daşımayan “sadə” yalanlardır.


Uşaqların
etdikləri səhvlərin emisonal qarşılanması sadə yalanların ortaya çıxmasına
zəmin yaradır.


Çox vaxt da
bu yalanlar oyun məqsədi ilə edillər.


Məsələn,bir
güldanı çevirən uşaq əslində qardaşının etdiyini deyə bilər ya da təxəyyülünün
məhsulu olan hekayələr uydura bilər.


Hekayə
uydurmaq yalan danışmaq deyil, bu vəziyyətdə müdaxilə edilməməlidir.


Ancaq 4
yaşındakı bir uşaq öyünmə ,təxəyyülü ya da zarafat məqsədi xaricində bir yalan
danışdıqda, ana uşağa əgər doğrunu başa salmazsa,ona inancının itəcəyini
bildirməlidir.


Uşağın
“sadə” yalanlarına qarşılıq uşağa sərt cəzalar verilməməlidir.


Doğru söyləməyin tərifə dəyər olduğu deyilməlidir.


Bundan başqa, uşağın ətrafındakı yeniyetmələr də yalan
danışmamalı və uşağa nümunə olmalıdırlar.


 


Uşaq doğruyla yanlışı ayırd edə bildikdə:


 


-Cəzadan qurtulmaq məqsədilə


-Ətrafında yalan söyləyənləri özünə model aldığı üçün


-Çəkindiyi üçün


-Həddindən çox tənqid edildiyi ya da ona daha çox müdaxilə
edildiyi üçün


-Dostlarının rəğbətini qazanmaq üçün


-Ana-atanın gözlədiklərinə qarşılıq onları məyus etməmək
üçün


-Utandığı halları gizlətmək üçün


-Təqdir edilmək məqsədilə yalan danışa bilər.


 


Bu vəziyyətin təməlində ətrafla mənfi münasibətlər
dayanır.Bu halda uşağın yalan danışmasının səbəbləri araşdırılmalıdır.


Uşaq utandığı üçün yalan danışırsa, qınamaq yerinə uşağa
güvən verilməlidir.


Beş yaş və yuxarı olan uşaqlarda, uşağın yalan danışma
davranışıyla yanaşı :


"alt islatma, dırnaq yemək, kəkələmək, aqressivlik kimi
davranışlar, oğurluq ya da məktəbdən qaçmaq"


Kimi digər davranışlar müşaiyyət olunursa mütəxəssisdən
kömək alınmalıdır.

Bir gün süd satmaqla məşğul olan bir adam gəmi ilə səyahəətə
çıxır...


Özü ilə gğtürdüyü kisədə uzun müddət topladığı qızıllar
olur... O, göyərtədə sakit bir yerə çəkilib dönə-öonə qızıllarını saymağa
başlayır. Bu arada onunla bir sırada oturan meymun dirəkdən tullanıb qızıl
kisəsini ***ürür və dərhal (təkrar) dirəyin başına dırmaşır...


Süd satan qışqırmağa başlayır... Camaat göyərtəyə
toplaşır...


Gəminin məsul işçiləri meymuna nə qədər xoşluqlar nümayiş
etdirsələr də, bütün cəhdler nəticəsiz qalır...


Bir nəfər dirəyə dırmaşmaq istədi... Lakin meymun əlindəki
qızıl kisəsini dənize doğru sallamağa başlayan kimi:'Aman kisəni dənizə
atmasın' * deyərək , ondan da vaz keçdilər.Meymuna ən sevdiyi yeməkləri
göstərsələr də, xeyri olmurdu...


Bütün gəmi sakinlərinin gözü meymunda idi, maraqla müşahidə
edirdilər... Elə bu əsnada hamının təəccübünə səbəb olan bir hadisə baş
verdi.Meymun kisənin ağzını açdı və bir qızıl çıxarıb dənizə atdı...


İkinci qızılı çıxarıb göyərtəyə atdı... Süd satan qızılı
dərhal ***ürdü amma təbii ki, gözlərini yuxarıdan ayırmadı... Meymun üçüncü
qızıılı dənizə, dördüncünü yenə də göyərtəyə atdı... Və beləcə davam etdi. Bir
qızıl dənizə, o biri göyərtəyə...


Bu vəziyyəti görənlər: 'Meymunu vuraq, qızılları qurtaraq'
dedilər. Lakin südçü: 'Madam ki, qızılların yarısını gəmiyə atacaq, mən digər
yarısını itirməyə razıyam...'


İnsanlar süd satanın belə bir qənaətə gəlməsinə əhəmiyyət
vermədiklərinə görə, səbəbini də soruşmadılar.Südçü məsələni belə açıqladı:
'Bildiyiniz kimi mən bu qızılları süd sataraq qazanmışam. Ancaq satdığım südə
yarı-yarıya su qatıb satmışam. İndi edənə deyil, etdirənə baxıram və edilənin
məqsədə uyğun olduğunu görürəm... Sudan qazandığımı suya atır, süddən
qazandığımı mənə...'

Odunçuluqla həyatını qazanan bir şəxs vardı. Allaha qarşı
qulluq vəzifəsini edər, kimsənin turşuna şirininə qarışmazdı. Bu zahit adamın
tapıldığı kəndin yaxınında bir kənd daha vardı, onlar da dağda müqəddəs deyə
qəbul etdikləri bir ağaca tapınarlar, ondan umud gözləyərdilər.


Odunçu, bir gün: «Bunların Allah deyə tapındıqları ağacı
kəsib odun edim, bazarda sataraq çörək pulu qazanaram; həm də, bir qövmü Allaha
üsyandan qurtarmış olaram» deyə düşünərək Allah rizası üçün ağacı kəsməyə qərar
verdi.


 


Dağa doğru gedərkən qarşısına əcaib sifətli murdar bir adam
çıxaraq hara getdiyini soruşdu. Odunçu:


 


- Xalqın Allah deyə tapınaraq Allaha üsyan etdikləri ağacı
kəsməyə gedirəm, dedi. Adam, odunçuya:


 


- Mən şeytanım... O ağacı kəsməyinə icazə vermirəm, dəyincə
zahit odunçu, şeytana çox qızmış idi.


 


Öldürmək üçün hücum edərək yerə yatırtdı və üzərinə oturub
xəncərini boğazına söykədi.


 


Şeytan zahidə:


 


- Ey zahid, sən məni öldürə bilməzsən. Allah mənə qiyamətə
qədər icazə vermişdir. Lakin gəl o ağacı kəsmə, səninlə razılaşaq. Mən sənə hər
gün bir qızıl verim, sən də ağacı kəsməkdən imtina et. Həm əl ağaca tapınırmış,
günah işləyirmiş sənin neyinə gərək, qızılını *****ür işinə bax, dedi.


 


Adam şeytanı buraxmışdı. Şeytan adama, axşam yatıb səhər
yastığının altına baxmasını söylədi və razılaşaraq ayrıldılar.


 


Adam ağacı kəsməkdən imtina edib, evinə dönmüşdü.. Axşam
yatıb səhər yastığının altına baxdığında, aqızılı gördü. Məmnun olmuşdu, ikinci
gün oldu. Lakin bu səfər şeytan qızılı qoymamışdı. Adam qızıb baltasını
*****ürdüyü kimi dağa ağacı kəsməyə getdi. Lakin yolda yenə şeytanla
qarşılaşdılar. Adam şeytana yaxşıca qızmış idi. Görüncə:


 


- Səni saxtakar səni, aldatdın deyilmi məni?., deyərək
üzərinə hücum etdi.


 


Lakin əvvəlkinin tam tərsinə bu səfər şeytan adamı tutduğu
kimi altına aldı. Adam çaşmışdı. Bu necə hal deyər kimi şeytanın yüzünə
baxırdı. Şeytan:


 


- Heyrətləndin deyilmi? Nə üçün mənə məğlub olduğunun
səbəbini söyləyim: Dünən sən Allah rizası üçün ağacı kəsməyə gedirdin. Səni
deyil mən, dünyadakı bütün şeytanlar bir araya gəlsək yenə məğlub ede
bilməzdik. Lakin indi Allah rizası üçün deyil də, sənə qızılı vermədiyim üçün
esebinden gedirsən ,ona görə mənə məğlub oldun və sənə ağacı kəsməyinə icazə
verməyəcəyəm, dedi.


 


 


 

Allah təala şükr edənləri və Ona həmd edənləri sevir..


İmanlı müsəlman ona bir xeyir və nemət gəlincə bilir ki, Allahdan gələn bir nemət və lütfdür. Allaha şükr edər və Ona həmd edər. Çünki kimsənin Allah üzərində bir haqqı yoxdur. Rəbb Təala verirsə lütfündən verir, verməzsə də bu Onun ədalətindəndir. Müsəlmana bir pislik, ya da xoşlanmadığı bir şey başına gələrsə səbr edər və qarşılığını Allahdan gözləyər. Bilir ki, bu işlədiyi bir günah səbəbiylədir. Ya da Allah onun axirətdəki dərəcəsini yüksəltmək və təqdir etdiyi bu müsibət qarşısında ona əcr vermək istəməkdədir. Allah Təala belə buyurur : « (Ey insan!) Sənə yetişən hər bir yaxşılıq Allahdandır, sənə üz verən hər bir pislik isə özündəndir. (Ya Rəsulum!) Biz səni insanlara peyğəmbər göndərdik. Allahın buna şahid olması (sənə) kifayət edər. » (ən Nisa surəsi, 79) Və belə buyurur : « Sizə üz verən hər bir müsibət öz əllərinizlə qazandığınız günahların (etdiyiniz əməllərin) ucbatındandır! (Bütün bunlara baxmayaraq) Allah (günahlarınızın) çoxunu əfv edər. » (əş-Şura surəsi, 30)

Qozun rolu bu sahədə əvəzedilməzdir

Ramazan ayında uzun müddət ac qalmaq ağız qoxusunu artırır.

Bunun səbəbləri və həkimlərin ağız qoxusundan qurtulmaqla bağlı tövsiyyələrini.

Xüsusən ağciyərlərdə olan infeksiyalar, şəkər xəstəliyi, böyrək çatışmazlığı və qaraciyər xəstəlikləri zamanı ağızdan pis qoxular gəlir.

Aclıq, pəhriz və oruc tutulan zaman orqanizm tələbatını bədəndəki yağ və proteinlər hesabına təmin etməyə başlayır. Bu zaman yağ və proteinlərin parçalanması zamanı ortaya çıxan qalıqlar pis ağız qoxusu yaradır.

Diş çürükləri, diş əti iltihabı ağız qoxusunun əsas səbəblərindəndir.

Protez dişlərdə ilişib qalan qida qalıqları da ağızda bakteriyaları artırır və bu da son nəticədə pis qoxuya yol açır.

Həkimlər bildirirlər ki, insanlar yeməkdən sonra dişlərini fırçalamaqla, çay və qəhvədən istifadəni azaltmaqla ağız və dişlərinin sağlamlığını qoruya, ağız qoxusundan qurtula bilərlər.

Həkimlər yüksək yağlılığı olan qozun (ceviz) ağız qoxusunun qarşısını almaqda əvəzedilməz rol oynadığını bildirirlər. Xüsusən yaş və quru qoz qabıqlarından istifadə yaxşı nəticə verir. Bunun üçün 8 dənə qozu bir bardaq suya qoymaq, iki gün gözləmək lazımdır. Bundan sonra hər gün o qozlardan 2-i yemək və qozların qoyulduğu sudan içmək lazımdır.

Yaxud 30-a qədər qozun arasında olan pərdələri yığmaq, 1 litr suda günəş görməyən yerdə bir həftə saxlamaq gərəkdir. Bir həftədən sonra hər səhər tezdən bir stəkan içmək lazımdır.

Qoz yarpağı da faydalıdır. Yarpağı suda qaynatmaq, üzərinə bir az zeytun yağı tökmək lazımdır. Bu qarışıqla davamlı olaraq ağız qarqara edilərsə, ağız qoxusu problemi ortadan qalxacaq.

Böyük Yaradan bu dünyanı məqsədlə yaratmış, hədərə yaratmamışdır, onu ədalət və hikmət əsasında qurmuşdur, çünki o, varlığın yoxluqdan, xeyirin şərdən, bolluğun qıtlıqdan, gözəlliyin eybəcərlikdən daha yaxşı olduğunu bilirdi. O, bunların hər ikisini bilir və hər ikisini yaratmağa qadir idi, lakin o yaxşılarını yaratdı, bildiyinin əksinə etmədi, hər şeyi vaxtında və ədalət əsasında yaratdı, cəhd, fəsad və nadanlıq əsasında yaratmadı. Beləliklə, dünyanın bünövrəsi hikmətlə qoyuldu, hər nə gözəl idisə, onu da yaratdı. O, edə bilərdi ki, günəşsiz işıq versin, buludsuz yağış yağdırsın, tərkibsiz maddə yaratsın, ulduzlara ehtiyac olmasın, yaxşı və pis hadisələr cərəyan etsin, lakin dünya qanunauyğunluq əsasında qurulduğundan o, səbəbsiz olaraq heç bir şey yaratmadı və bu səbəbi dünyanı nizama salan bir vasitə etdi. Bu vasitə ortalıqdan qalxar, səbəb ortalıqdan qalxdıqda isə bütün nəzm – nizam da pozular. Hər bir işdə nizam olduğu kimi, onu yaradan vasitə də lazım olar. Vasitəni ona görə yaratmışdır ki, biri hakim olsun, biri məhkum, biri ruzi verən olsun, biri ruzi yeyən. Bu ikilik isə Allahın təkliyinə dəlalət edər. Deməli sən, yalnız vasitəni görə bilərsən. Onda görə diqqətli ol ki, az və çoxluğu vasitədən deyil, vasitəni yaradan Allahdan biləsən. Əgər torpaq məhsul vermirsə, onu təqsirkar hesab etmə, əgər ulduz ədalətli gərdiş etmirsə, onu müqəssir sayma. Ulduzların ədalət və zülmdən nə qədər xəbəri var isə, yerin də məhsul yetirməkdən o qədər xəbəri var.Torpaq şirin meyvə əkilən yerdə zəhər bitirə bilmədiyi kimi, ulduzlar da öz bildiklərini edə bilməzlər, yaxşılığa adət etmiş olan pislik edə bilməz.


Dünya hikmətlə bəzəndirilmiş olduğundan ona zinət də lazım idi. Bu dünyaya diqqətlə bax ki, onun zinətini görə görə biləsən. Bu zinət nəbatat, heyvanat, yemək, içmək, geyim və müxtəlif nemətlərdən ibarətdir. Bunlar hamısı hikmət əsasında yaradılmışdır, necə ki, özü bu barədə deyir: “Biz yeri, göyü və onlar arasında nə varsa, hamısını əyləncə üçün yaratmadıq, onları biz hikmətlə yaratdıq”.
İndi ki, sən dünyanın Allah tərəfindən hədərə yaradılmadığını bildin, onu da bilməlisən ki, bu yaradılan nemətlər kimə isə ruzi verilməsə idi, mənasızlıq olardı. Ruzi ona deyərlər ki, sən çörəyi ehtiyacı olana verəsən ki, o da yeyə. Bax, ədalət buna deyərlər. O, insanları yaratmaq istədi ki, onlara ruzi versin, indi ki, insanlar yaranıbdır, deməli, bütün nemətlər onlarındır.

Lakin insanlara dövlət və qayda – qanun lazımdır, dövlət isə rəhbərsiz keçinə bilməz, çünki ədalət və qayda – qanun olmadıqda ruzi yeyən adam ruzi verənin qədir – qiymətini bilməz. Bu isə ruzi verənin nöqsanı olar ki, o öz nemətini nadana verə. Ruzi verən nöqsansız olduğundan öz ruzi yeyənləri nadan qoymadı. O özü Quranda belə deyir: “İnsanların bilmədiklərini onlara öyrətdi”.

O, peyğəmbərlər göndərdi ki, onlar bilik, ruzi yemək və ruzi verənə şükür etmək qayda – qanunlarını insanlara öyrətsinlər, beləliklə, dünyanın əsası ədalətlə, ədalətin təkmilliyi hikmətlə, hikmətin tamlığı nemətlə, nemətin bütövlüyü ruzi alanlarla, ruzi alanların kamilliyi yolgöstərici peyğəmbərlərlə tamamlansın.

Peyğəmbərlərin ruzi alanlardan üstünlüyü orasındadır ki, onlar ruzi yeyənlərə ruziyə çatmaq yolunu göstərirlər.
Deməli, əgər ağıl gözü ilə baxsan, görərsən ki, ruzi alan aldığı ruzi və nemət müqabilində, arzu və istəklərinin yerinə yetirilməsi xatirinə öz rəqibinin haqqını etiraf etməyə və ruzi verəninə minnətdar olduğunu bildirməyə borcludur. Demək, peyğəmbərlərin haqq olduğuna inanmalısan, onlardan kömək ummalısan və Adəmdən tutmuş Məhəmmədə qədər ( Allah onların hamısına rəhmət eləsin) bütün peyğəmbərlərin düz danışan olduğunu qəbul etməlisən, dinin dediklərinə əməl etməlisən, şükür və niyazda ehmallıq göstərməlisən, haqqın buyruqlarını yerinə yetirməlisən ki, beləliklə, yaxşı ad qazanıb təriflənəsən.

Rəvayətlərə görə, Sübh namazından əvvəl görülən yuxular çin olur. Zöhr namazından, təqribən, 40 dəqiqə, 1 saat əvvəl yatmağın həm sağlamlığa böyük xeyri var, həm də ki bu vaxt görülən yuxular əsasən çin olur. Əlbəttə ki, bu məsələdə bir neçə şərt var. Məsələn, dəstəmaz alıb yatmaq lazımdır. Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s) deyib ki, kim dəstəmaz alıb yatsa və yuxuda ölsə, o, Allah yanında şəhid sayılar. Həmçinin deyib ki, yuxunu bədbin insanlara danışmaq yaxşı deyil. Yəni yuxunu pis yozanlara. Yuxunu xoşbin insanlara, xeyrə yozanlara danışmaq çox yaxşıdır. Yuxunun həyatda gerçəkləşməsi onun yozumundan çox asılıdır.
Beləliklə, yuxunu bədbin insanlara danışmayın. Çünki yuxunuzu pis tərəfə yozsa, bu sizin üçün yaxşı nəticələnməyə də bilər. Yuxu 3 cürdür. Bəzən Allah tərəfindən müjdədir, bəzən şeytan tərəfindən qəm-qüssə vasitəsi, bəzən insanın öz fikrində keçirdiyi şeylərdir.

Yatmamışdan əvvəl «İxlas» surəsini oxusanız, 50 illik günahlarınız Allah tərəfindən bağışlanar. Bir nəfər Peyğəmbərə (s.ə.s) yuxusunu danışır. Peyğəmbər də «İnşaallah, xeyirli olar», - deyir. Bir neçə gün keçir, həmin kişi Peyğəmbərimizin yanına gəlib deyir: «Gördüyüm yuxu çin oldu, ancaq xeyirliklə nəticələnmədi. Axı siz dediniz ki, xeyirliklə nəticələnər?». Peyğəmbər (s.ə.s) deyir: «Çünki sən məndən əvvəl yuxunu bədbin insana danışmışdın».

Məşhur Bədr savaşından əvvəl nəinki Peyğəmbərimiz, hətta səhabələr də yüngül mürgüyə getdilər. Peyğəmbər tərəfdə 313, düşmən tərəfdə isə minlərlə döyüşçü var idi. Səhabələrdə qorxu yarandı. Döyüşçülər yüngül mürgüyə gedəndə, Allah onların qəlblərinə rahatlıq verdi ki, arxayın olun, qalib gələcəksiniz. Səhabələr oyananda artıq onların qorxusu yox idi. Və nəticədə qalib gəldilər.

Peyğəmbərimizin yuxuyla bağlı dəyərli və çox təsirli bir tövsiyəsi var. Əgər insan pis yuxu görsə, oyanan kimi sədəqə verməlidir. Sədəqənin məbləği mühüm deyil. Sədəqə verildikdə pis yuxunun da sonu yaxşı olar. Bəziləri yuxuda konkret adamı görəndə, işlərinin gətirməməsini söyləyirlər. Bu, əsassız bir qorxudur. Bu, adi təsadüf də ola bilər. Bir də ki insan özünü o qədər bədbinliyə, pisliyə kökləyir ki, nəticədə pisliklərlə üzləşir. Odur ki hər zaman müsbətə köklənmək və qorxmamaq lazımdır. Əgər çox narahatsınızsa, Peyğəmbərimizin dediyi kimi, sədəqə çıxarın. Quranda oxuyuruq: «Allah (əcəli çatan kimsələrin) canlarını onlar öldüyü zaman, ölməyənlərin (hələ əcəli çatmayanların) canlarını isə yuxuda alar (çünki yuxu da ölüm kimi bir şeydir, yuxu zamanı ruh bədəni tərk edər). …(Ölümünə hökm olunmamış) kimsələrin canlarını isə müəyyən bir müddətədək (əcəlləri gəlib-çatıncaya qədər yuxudan oyandıqda bədənlərinə) qaytarar…» (Zümər surəsi, ayə 42);

Imanin yarisi olan sebr 
Səbir orta yolu tapmaq, bəla və əzab vaxtı dözmək, həyatın və dinin şərtləri qarşısında bezmədən, yorulmadan yola davam etməkdir. Səbir dinimizin ən çox istədiyi və əmr etdiyi əxlaqi qaydalardan biridir. Səbirdə məqsəd gözlənilməz hadisələr və həll edə bilmədiyimiz problemlər qarşısında həyəcanlanmadan, təşvişə düşmədən ağılla fikirləşərək doğru qərarlar verə bilməkdir. Ancaq səbir zülmə boyun əymək, vətən, namus və insan şəxsiyyətinə qarşı olan təhqirlərə dözmək mənasına gəlməməkdədir. Belə olan hallarda buna qarşı etiraz etməyən insanlar acizlik və qorxaqlıq nümayiş etdirmiş olurlar. “Ey iman gətirənlər. Səbir və dua ilə kömək diləyin. Çünki Allah səbir edənlərlədir” (Bəqərə, 153).

Allah-Təalanın bizdən istədiyi səbir başımıza gələn hər hansı bir müsibətin ilk anında səbir göstərmək, panikaya düşərək qeyri-ixtiyari hərəkətlər etməməkdir. Belə ki, Ənəs ibn Malikin rəvayətinə görə, Peyğəmbər (s.ə.s.) bir gün övladını itiridiyi üçün uca səslə fəryad edib saçlarını yolan bir qadının yanından keçərkən ona: “Allahdan qorx və səbir et” deyir. Bunu eşidən qadın: “Əl çək məndən, sən mənim halımı başa düşməzsən. Çünki mənim başıma gələn sənin başına gəlməyib” cavabını verir. Rəsulullah (s.ə.s.) keçib getdikdən sonra həyəcanından onu tanımayan qadına onun Muhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s.) olduğunu deyirlər. Qadın dərhal Peyğəmbərin (s.ə.s.) yanına gedir, onu tanımadığını deyərək ondan üzr istəyir. Qadının halını başa düşən Peyğəmbər (s.ə.s.) belə buyurur: “Həqiqi səbir, fəlakətin ilk anında göstəriləndir”. 

Başqa bir hədisində Peyğəmbər (s.ə.s.) səbrin növləri haqqında belə məlumat verir:
“Səbir üç cür olur: Müsibətlərə səbir etmək, Alahın əmrlərini yerinə yetirməyə səbir etmək və günah işləməməkdə səbir göstərmək. Hər kim başına gələn bəlaya o keçib gedənə qədər dözsə, Allah ona üç yüz dərəcə savab yazar ki, hər dərəcə arasındakı məsafə yerlə göy arasındakı məsafə qədərdir”.

Qurani-Kərimdə səbirlə əlaqədar olan ayələrdən birində belə buyurulur: 
“Əlbəttə biz sizi bir az qorxu, bir az aclıq, bir az da mal, can (övlad) və məhsul qıtlığı ilə imtahan edərik. Səbir edən şəxslərə müjdə ver!” (Bəqərə, 155). 

Səbir bütün peyğəmbərlərin ortaq cəhətləridir. Belə ki, onların hamısı Allahın dinini təbliğ edərkən müxtəlif əziyyətlərə düçar olmuş, vətənlərindən qovulmuş, hökmdarlar tərəfindən zindanlara salınmış və hətta bir çoxu bu yolda şəhid edilmişlərdir. 

Ətrafında olan insanlardan heç bir şeyi ilə fərqlənməyən Muhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.s.) həyatına nəzər salsaq səbrin saysız-hesabsız nümunələrinin şahidi olarıq. Hətta müşriklər ona göz qamaşdırıcı təkliflər etdiyi zaman Həzrəti Peyğəmbər (s.ə.s.) onlara belə cavab vermişdi:
“Ac qaldığım günlərdə səbir, tox olduqda isə Allaha şükür edirəm. Çünki iman bir-birini tamamlayan iki hissədən ibarətdir. Bunun biri şükür, o biri isə səbirdir”.

Əbu Səid əl-Xudri Həzrəti Peyğəmbərin xəstəliyini nəql edərkən belə deyir:
“Peyğəmbərin xəstə olduğunu eşitdim və ona dəyməyə getdim. Əlimi ona toxundurdum. Hərarətini yorğanın üzərindən hiss etmək olurdu. “Hərarətin çox yüksəkdir!” - dedim. 
- Biz peyğəmbərlər beləyik. Dərd-bəla bizə qat-qat gəldiyi kimi, bunun qarşılığında olan mükafatlar da qat-qat gəlməkdədir. 
- Ey Allahın Elçisi! İnsanlardan ən çox bəlaya düçar olanlar kimlərdir?
- Peyğəmbərlər! 
- Bəs sonra kimlərdir?
- Sonra əməlisalihlər! 
Həzrəti Peyğəmbər sözünə davam edərək belə buyurdu: “Bu insanlar olduqca kasıb olub, bir paltar belə ala bilmədiklərinə baxmayaraq, hər şeyə sahib olub sevinən insan kimi sevinirlər”.

Başına hər hansı bir bəla gələn insan səbir edib, bunun qarşılığında Allahdan savab ummalıdır. Buna örnək olaraq isə, Hz. Həmzənin bacısı Safiyə misal göstərilməkdədir. Belə ki, Uhud döyuşündə qardaşının şəhid edildiyini eşidərək onu son dəfə görmək istəyir. Lakin Rəsulullah (s.ə.s.) Hz. Həmzənin düşdüyü halı görməməsi üçün ona bunu qadağan edir. Lakin Safiyə belə deyir: “Mən onsuz da qardaşımın kəsilib-doğrandığını bilirəm. Mənə sadəcə onu son dəfə görməyimə icazə verin. Qardaşım Həmzə bu müsibətə Allah yolunda düşdü və inşallah onun əcrini də Allah verər.

Nəticə olaraq onu deyək ki, səbir dərddən və sıxıntıdan xilas olmağın ən əsas yollarından biridir. Çünki səbir Allahın bəndələri üçün buyurmuş olduğu ən faydalı və ən təsirli dərmandır.
Səbr edib oxuduğunuz üçün təşəkkür edirəm...

ALLAH amanında !!!!

answer_1="sevgide" answer_2="var%20dovletde" answer_3="bilmirem" answer_4="eylenmekde%2cgezib%20tozmaqda" sum_notify="0" votes_notify="1" duedate="2009-11-12" anonymous="0" multiple="0" mainpage="0" question="heyatin%20menasini%20nede%20gorursuz%3f" author_email="qismet62@mail.ru" author_name="Qismet elesgerov sabirabadli">