Allah təala şükr edənləri və Ona həmd edənləri sevir..


İmanlı müsəlman ona bir xeyir və nemət gəlincə bilir ki, Allahdan gələn bir nemət və lütfdür. Allaha şükr edər və Ona həmd edər. Çünki kimsənin Allah üzərində bir haqqı yoxdur. Rəbb Təala verirsə lütfündən verir, verməzsə də bu Onun ədalətindəndir. Müsəlmana bir pislik, ya da xoşlanmadığı bir şey başına gələrsə səbr edər və qarşılığını Allahdan gözləyər. Bilir ki, bu işlədiyi bir günah səbəbiylədir. Ya da Allah onun axirətdəki dərəcəsini yüksəltmək və təqdir etdiyi bu müsibət qarşısında ona əcr vermək istəməkdədir. Allah Təala belə buyurur : « (Ey insan!) Sənə yetişən hər bir yaxşılıq Allahdandır, sənə üz verən hər bir pislik isə özündəndir. (Ya Rəsulum!) Biz səni insanlara peyğəmbər göndərdik. Allahın buna şahid olması (sənə) kifayət edər. » (ən Nisa surəsi, 79) Və belə buyurur : « Sizə üz verən hər bir müsibət öz əllərinizlə qazandığınız günahların (etdiyiniz əməllərin) ucbatındandır! (Bütün bunlara baxmayaraq) Allah (günahlarınızın) çoxunu əfv edər. » (əş-Şura surəsi, 30)

Odunçuluqla həyatını qazanan bir şəxs vardı. Allaha qarşı
qulluq vəzifəsini edər, kimsənin turşuna şirininə qarışmazdı. Bu zahit adamın
tapıldığı kəndin yaxınında bir kənd daha vardı, onlar da dağda müqəddəs deyə
qəbul etdikləri bir ağaca tapınarlar, ondan umud gözləyərdilər.


Odunçu, bir gün: «Bunların Allah deyə tapındıqları ağacı
kəsib odun edim, bazarda sataraq çörək pulu qazanaram; həm də, bir qövmü Allaha
üsyandan qurtarmış olaram» deyə düşünərək Allah rizası üçün ağacı kəsməyə qərar
verdi.


 


Dağa doğru gedərkən qarşısına əcaib sifətli murdar bir adam
çıxaraq hara getdiyini soruşdu. Odunçu:


 


- Xalqın Allah deyə tapınaraq Allaha üsyan etdikləri ağacı
kəsməyə gedirəm, dedi. Adam, odunçuya:


 


- Mən şeytanım... O ağacı kəsməyinə icazə vermirəm, dəyincə
zahit odunçu, şeytana çox qızmış idi.


 


Öldürmək üçün hücum edərək yerə yatırtdı və üzərinə oturub
xəncərini boğazına söykədi.


 


Şeytan zahidə:


 


- Ey zahid, sən məni öldürə bilməzsən. Allah mənə qiyamətə
qədər icazə vermişdir. Lakin gəl o ağacı kəsmə, səninlə razılaşaq. Mən sənə hər
gün bir qızıl verim, sən də ağacı kəsməkdən imtina et. Həm əl ağaca tapınırmış,
günah işləyirmiş sənin neyinə gərək, qızılını *****ür işinə bax, dedi.


 


Adam şeytanı buraxmışdı. Şeytan adama, axşam yatıb səhər
yastığının altına baxmasını söylədi və razılaşaraq ayrıldılar.


 


Adam ağacı kəsməkdən imtina edib, evinə dönmüşdü.. Axşam
yatıb səhər yastığının altına baxdığında, aqızılı gördü. Məmnun olmuşdu, ikinci
gün oldu. Lakin bu səfər şeytan qızılı qoymamışdı. Adam qızıb baltasını
*****ürdüyü kimi dağa ağacı kəsməyə getdi. Lakin yolda yenə şeytanla
qarşılaşdılar. Adam şeytana yaxşıca qızmış idi. Görüncə:


 


- Səni saxtakar səni, aldatdın deyilmi məni?., deyərək
üzərinə hücum etdi.


 


Lakin əvvəlkinin tam tərsinə bu səfər şeytan adamı tutduğu
kimi altına aldı. Adam çaşmışdı. Bu necə hal deyər kimi şeytanın yüzünə
baxırdı. Şeytan:


 


- Heyrətləndin deyilmi? Nə üçün mənə məğlub olduğunun
səbəbini söyləyim: Dünən sən Allah rizası üçün ağacı kəsməyə gedirdin. Səni
deyil mən, dünyadakı bütün şeytanlar bir araya gəlsək yenə məğlub ede
bilməzdik. Lakin indi Allah rizası üçün deyil də, sənə qızılı vermədiyim üçün
esebinden gedirsən ,ona görə mənə məğlub oldun və sənə ağacı kəsməyinə icazə
verməyəcəyəm, dedi.


 


 


 

answer_1="sevgide" answer_2="var%20dovletde" answer_3="bilmirem" answer_4="eylenmekde%2cgezib%20tozmaqda" sum_notify="0" votes_notify="1" duedate="2009-11-12" anonymous="0" multiple="0" mainpage="0" question="heyatin%20menasini%20nede%20gorursuz%3f" author_email="qismet62@mail.ru" author_name="Qismet elesgerov sabirabadli">

ВопросSIZCE INDIKI ZAMANDA HEQIQI DOST VARMI?

I mam Azam Ebu Henifenin usaqliq illeri idi.Allah
deye bir yaradicinin olmadiqini,her tebietin yaratdiqini iddia eden ve her
getdiyi yerde alimlerle goruserek sohbet eden bir dinsiz donub dolasib Kufe
seherine gelir.Bos fikirlerini soylemeye baslayan bu dinsizin,Kufe alimleri ile
gorusub bir elmi muzakire teskil etmek isteyine gulen muselmanlar:”Bizim balaca
bir alimimiz var,eger onunla qarsilasib ona qalib gelsen,boyuk alimlerimiz
seninle grouser”deye cavab verirler .Sonunda gorusme yerini ve saatini mueyyenlesdirerek
daqilisirlar. Kufeliler salonu doldurmusdular.Aradan yarim saat kecdiyi halda
balaca alim hele gelmemisdi.Saatlar kecdikce dinsiz alim qururlanir”menden
qorxdu” deyerek gulurdu.Ele bu zaman balaca alim EBU HENIFE iceri girdi.Dinsiz
alim:_Ne ucun gecikdin balaca?Yoxsa qorxdun? deye sorusdu.O da:_Xeyir
qorxmadim.Eviumiz cayin yanindadi.Buterefe kecmek isteyende korpunu daqilmis
gordum.Kece bilmeyeceyimi basa dusdum,ordaki aqaclara hemen bir korpu olub meni
kecireceklerini emr etdim.Onlar da bird ere olub meni kecirtdiler.Buna gore gec
geldim ,uzr isteyirem.Bu cavab qarsisinda qehqehe ile gulmeye baslayan dinsiz
alim:Ay aqilsiz usaq hec aqac da ozu –ozune bere olarmi?diyen kimi birden –bire
ciddilesen Ebu Henife:Esil aqli olmayan sensen!Bir berenin bele ozu ozone
duzeldiyini qebul etmirsense bu ucsuz bucaqsiz alemin oz-ozune var olduqunu
nece iddia edirsen?Bu hazircavabliqin qabaqinda casib qalan tebietci alim:_Meni
baqladin balaca.Yaxsi varliqini iddia etdiyin Allahi goster biz de inanaq
,dedi.Ebu henife eline bir stakan sud alaraq sorusdu:Yaq ve pendir neden
hazirlanir?_Elbette, sudden ._Ele ise bu stakandaki sudun icindeki yaq ve
pendiri goster.Dinsiz alim casib qaldi.Elbette busudun icinde yaq ve pendir
var,amma gorunmez dedi. Bu
sudun icinde yaq ve pendir olduqu halda gostere bilmirsen .Allahi,”Allah budur
“deye gostermek mumkun ola bilermi? Sudun her zerresinde yaq nece vardirsa
Allan dabu alemde elece vardir,amma gorunmez.” BU INANDIRICI CAVABDAN SONRA
Allahin varliqina inanmayan alim:Son sualima da cavab versen ustunluyuvu qebul
ederem.Madam ki,”Allah vardir”deyirsen,indi o ne is gorur?deye sorusdu.Bir az
fikirlesen balaca alim dedi.Sen OTURDUQUN KURSUDEN YERE DUS sualinin cavabini
onda vereceyem.,deyerek dinsizindusduyu kursuye cixdi ve:Indi Allah senin kimi
bir dinsizi asaqi dusurerek minim kimi balaca bir qulunu bura cixartdi
deyince,dinsiz alimin deyecek sozu qalmadi Minlerce insanin qarsisinda kelimeyi
sehadet getirerek muselman oldu

Qozun rolu bu sahədə əvəzedilməzdir

Ramazan ayında uzun müddət ac qalmaq ağız qoxusunu artırır.

Bunun səbəbləri və həkimlərin ağız qoxusundan qurtulmaqla bağlı tövsiyyələrini.

Xüsusən ağciyərlərdə olan infeksiyalar, şəkər xəstəliyi, böyrək çatışmazlığı və qaraciyər xəstəlikləri zamanı ağızdan pis qoxular gəlir.

Aclıq, pəhriz və oruc tutulan zaman orqanizm tələbatını bədəndəki yağ və proteinlər hesabına təmin etməyə başlayır. Bu zaman yağ və proteinlərin parçalanması zamanı ortaya çıxan qalıqlar pis ağız qoxusu yaradır.

Diş çürükləri, diş əti iltihabı ağız qoxusunun əsas səbəblərindəndir.

Protez dişlərdə ilişib qalan qida qalıqları da ağızda bakteriyaları artırır və bu da son nəticədə pis qoxuya yol açır.

Həkimlər bildirirlər ki, insanlar yeməkdən sonra dişlərini fırçalamaqla, çay və qəhvədən istifadəni azaltmaqla ağız və dişlərinin sağlamlığını qoruya, ağız qoxusundan qurtula bilərlər.

Həkimlər yüksək yağlılığı olan qozun (ceviz) ağız qoxusunun qarşısını almaqda əvəzedilməz rol oynadığını bildirirlər. Xüsusən yaş və quru qoz qabıqlarından istifadə yaxşı nəticə verir. Bunun üçün 8 dənə qozu bir bardaq suya qoymaq, iki gün gözləmək lazımdır. Bundan sonra hər gün o qozlardan 2-i yemək və qozların qoyulduğu sudan içmək lazımdır.

Yaxud 30-a qədər qozun arasında olan pərdələri yığmaq, 1 litr suda günəş görməyən yerdə bir həftə saxlamaq gərəkdir. Bir həftədən sonra hər səhər tezdən bir stəkan içmək lazımdır.

Qoz yarpağı da faydalıdır. Yarpağı suda qaynatmaq, üzərinə bir az zeytun yağı tökmək lazımdır. Bu qarışıqla davamlı olaraq ağız qarqara edilərsə, ağız qoxusu problemi ortadan qalxacaq.

Böyük Yaradan bu dünyanı məqsədlə yaratmış, hədərə yaratmamışdır, onu ədalət və hikmət əsasında qurmuşdur, çünki o, varlığın yoxluqdan, xeyirin şərdən, bolluğun qıtlıqdan, gözəlliyin eybəcərlikdən daha yaxşı olduğunu bilirdi. O, bunların hər ikisini bilir və hər ikisini yaratmağa qadir idi, lakin o yaxşılarını yaratdı, bildiyinin əksinə etmədi, hər şeyi vaxtında və ədalət əsasında yaratdı, cəhd, fəsad və nadanlıq əsasında yaratmadı. Beləliklə, dünyanın bünövrəsi hikmətlə qoyuldu, hər nə gözəl idisə, onu da yaratdı. O, edə bilərdi ki, günəşsiz işıq versin, buludsuz yağış yağdırsın, tərkibsiz maddə yaratsın, ulduzlara ehtiyac olmasın, yaxşı və pis hadisələr cərəyan etsin, lakin dünya qanunauyğunluq əsasında qurulduğundan o, səbəbsiz olaraq heç bir şey yaratmadı və bu səbəbi dünyanı nizama salan bir vasitə etdi. Bu vasitə ortalıqdan qalxar, səbəb ortalıqdan qalxdıqda isə bütün nəzm – nizam da pozular. Hər bir işdə nizam olduğu kimi, onu yaradan vasitə də lazım olar. Vasitəni ona görə yaratmışdır ki, biri hakim olsun, biri məhkum, biri ruzi verən olsun, biri ruzi yeyən. Bu ikilik isə Allahın təkliyinə dəlalət edər. Deməli sən, yalnız vasitəni görə bilərsən. Onda görə diqqətli ol ki, az və çoxluğu vasitədən deyil, vasitəni yaradan Allahdan biləsən. Əgər torpaq məhsul vermirsə, onu təqsirkar hesab etmə, əgər ulduz ədalətli gərdiş etmirsə, onu müqəssir sayma. Ulduzların ədalət və zülmdən nə qədər xəbəri var isə, yerin də məhsul yetirməkdən o qədər xəbəri var.Torpaq şirin meyvə əkilən yerdə zəhər bitirə bilmədiyi kimi, ulduzlar da öz bildiklərini edə bilməzlər, yaxşılığa adət etmiş olan pislik edə bilməz.


Dünya hikmətlə bəzəndirilmiş olduğundan ona zinət də lazım idi. Bu dünyaya diqqətlə bax ki, onun zinətini görə görə biləsən. Bu zinət nəbatat, heyvanat, yemək, içmək, geyim və müxtəlif nemətlərdən ibarətdir. Bunlar hamısı hikmət əsasında yaradılmışdır, necə ki, özü bu barədə deyir: “Biz yeri, göyü və onlar arasında nə varsa, hamısını əyləncə üçün yaratmadıq, onları biz hikmətlə yaratdıq”.
İndi ki, sən dünyanın Allah tərəfindən hədərə yaradılmadığını bildin, onu da bilməlisən ki, bu yaradılan nemətlər kimə isə ruzi verilməsə idi, mənasızlıq olardı. Ruzi ona deyərlər ki, sən çörəyi ehtiyacı olana verəsən ki, o da yeyə. Bax, ədalət buna deyərlər. O, insanları yaratmaq istədi ki, onlara ruzi versin, indi ki, insanlar yaranıbdır, deməli, bütün nemətlər onlarındır.

Lakin insanlara dövlət və qayda – qanun lazımdır, dövlət isə rəhbərsiz keçinə bilməz, çünki ədalət və qayda – qanun olmadıqda ruzi yeyən adam ruzi verənin qədir – qiymətini bilməz. Bu isə ruzi verənin nöqsanı olar ki, o öz nemətini nadana verə. Ruzi verən nöqsansız olduğundan öz ruzi yeyənləri nadan qoymadı. O özü Quranda belə deyir: “İnsanların bilmədiklərini onlara öyrətdi”.

O, peyğəmbərlər göndərdi ki, onlar bilik, ruzi yemək və ruzi verənə şükür etmək qayda – qanunlarını insanlara öyrətsinlər, beləliklə, dünyanın əsası ədalətlə, ədalətin təkmilliyi hikmətlə, hikmətin tamlığı nemətlə, nemətin bütövlüyü ruzi alanlarla, ruzi alanların kamilliyi yolgöstərici peyğəmbərlərlə tamamlansın.

Peyğəmbərlərin ruzi alanlardan üstünlüyü orasındadır ki, onlar ruzi yeyənlərə ruziyə çatmaq yolunu göstərirlər.
Deməli, əgər ağıl gözü ilə baxsan, görərsən ki, ruzi alan aldığı ruzi və nemət müqabilində, arzu və istəklərinin yerinə yetirilməsi xatirinə öz rəqibinin haqqını etiraf etməyə və ruzi verəninə minnətdar olduğunu bildirməyə borcludur. Demək, peyğəmbərlərin haqq olduğuna inanmalısan, onlardan kömək ummalısan və Adəmdən tutmuş Məhəmmədə qədər ( Allah onların hamısına rəhmət eləsin) bütün peyğəmbərlərin düz danışan olduğunu qəbul etməlisən, dinin dediklərinə əməl etməlisən, şükür və niyazda ehmallıq göstərməlisən, haqqın buyruqlarını yerinə yetirməlisən ki, beləliklə, yaxşı ad qazanıb təriflənəsən.

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!


Hamımızın ağız dolusu "dostum" deyib danışdığımız
anlar var. Hamımız "dostum" deyəndə kimisə nəzərdə tuturuq.


 


Bu həyatda hər bir insanın doğma olmayan, lakin çox yaxın,
sirdaş saydığı bir dostu var. Həzrəti Əli bin Əbu Talib (r.a) buyurub ki:
"Dostunu həddindən artıq çox sevmə, çünki bir gün düşmənin ola bilər.
Düşməninə həddindən artıq kin, nifrət bəsləmə, çünki bir gün dostun ola
bilər." Həqiqətən də, bir çoxlarımız illər boyu dost saydığımız bir
insandan bəzən xəyanət görürük və aramızdakı əlaqə düşmənçiliyə çevrilir.


Bu günümüzdə, bir müsəlman kimi biz seçdiyimiz dostlarımızı
nəzərdən keçirmirik. Niyə və kimi dost saydığımızın səbəbini də bilmirik.
Səbəbi olsa da belə, adi və dünyəvi səbəblər olur. Lakin dost və yoldaş seçməyin
də öz ədəbləri və öz qaydaları var. Bu ədəblərə riayət edilərək dost seçilən
şəxs də gələcəkdə düşmənə çevrilməz.


Ən birincisi biz özümüzə dost seçdiyimiz şəxsi Allahın
razılığı üçün seçməliyik. Bu əlaqəni Allaha xoş gedən və Onu razı salan halda
davam etdirməyi düşünməliyik və niyyət etməliyik. Seçdiyimiz dost dini
dəyərləri və əxlaqı gözəl olmalıdır ki, həm Allah qarşısında, həm də insanlar
qarşısında rüsvay olmayaq. Peyğəmbərimiz (s.a.s) buyurub ki; "Hər kəs
özünə dost seçdiyi şəxsin dinindəndir. Hər biriniz seçdiyi dostuna diqqətlə
baxsın.". Dost ağıllı, dərrakəli və başa düşən olmalıdır. Hər şeydə
ədalətlə davranan və mədəniyyətsizlikdən uzaq olmalıdır. Dost dostun eybini hər
zaman örtməli, biruzə verməməli, başqalarından gizlətməlidir. Dost bizə hər
zaman öyüd-nəsihət və məsləhət verməlidir. Öyüd-nəsihətində isə yumşaq və xoş
rəftar etməlidir. Yaxud biz dostumuza nəsihət veririksə, bunu can-başla
dinləməlidir, bunu səmimi qəbul etməlidir. Bilmədən və qəsd etmədən əziyyət
vermişiksə, buna səbr etməyi bacarmalıdır.


Dostluğun ən əsas şərtlərindən biri də vəfalı olmaqdır. Nə
baş verirsə versin, dost dosta qarşı hər zaman vəfalı yanaşmalıdır. Dostumuz
daim bizimlə görüşməli və ya bizi ziyarət etməlidir. Görüşlər və ziyarətlər isə
heç bir dünya mənfəəti naminə həyata keçirilməməlidir. Bir müddət xəbər
almadıqda narahat olmalı və bizi axtarıb tapmalıdır. Biz səfərdə olsaq,
ailəmizlə əlaqədə olmalı və qayğısına qalmalıdır.


Dost sənə qarşı həmişə gülərüz və xoş olmalıdır.
Xəstələndiyin zaman həmişə sənə baş çəkməlidir, halınla maraqlanmalı və kömək
əlini uzatmalıdır. Sənin dostun, yalnız sənin yaxşı cəhətindən danışmalı və
hamıya yaxşılıqlarını bildirməlidir. Dostun özünə məsləhət gördüyü və ən çox
istədiyi şeyi eynilə sənə də arzu etməlidir. Bilmədiyin şey varsa, bunu sənə
çatdırmalı və ya öyrətməlidir. Sənin haqqında bir pislik eşitsə, araşdırmalı,
aydınlaşdırmalı və həmişə səni müdafiə etməlidir. Darlığa düşərsənsə bir an da
sənə qarşı paxıl davranmamalıdır. Sənə lazım olan bir şey dostuna da
lazımdırsa, sənə verməyi bacarmalıdır. Dəvət etdiyin məclislərdən və
münasibətlərdən qalmamalıdır. Daim özünə dua edərkən, sənə də dua etməlidir.
Hər bir vəziyyətdə və hadisədə sənə üzürlü bir səbəb tapmalı, çox tənqid
etməməli və töhmətdən uzaq durmalıdır. Yaxud bir üzürlü səbəb gətirərsənsə,
bunu tərəddütsüz qəbul etməlidir. Kiçik səhvlərin olarsa, buna göz yummalı,
sərt davranmamalıdır. Yaxud bir yaxşılıq edibsə, mütləq səndən əvəzini
gözləməməlidir.


Dost dostla heç bir zaman istehza etməməlidir, ona qarşı
sərt davranmamalı, təvazökar olmalı, təkəbbürlükdən uzaq olmalıdır. Mübahisəli
halları uzatmamalı, mübahisəli məsələləri ortaya atmamalı, hətta dostu haqqına
heç bir zaman pis zənn etməməlidir.


Dost dostun sirrini ölənə kimi gizlətməlidir. Ona bir şeyi
vəd edibsə, bunu heç bir zaman unutmamalıdır, yaxud xilaf çıxmamalıdır. Dost
dostundan azca da olsa yaxşılıq görübsə, bunu küçümsəmək deyil, əksinə
minnətdarlıq bildirməlidir. Dost dostun düşməniylə sıx əlaqəyə girməməlidir.
Dost dostun həmişə yaxşılığını istəməli, onu həvəsləndirməli və irəli getməyinə
dəstək olmalıdır.


Qardaşım və bacım, insan özünə məhz bu cür dost seçməlidir.
Bu sifətləri özündə cəm edən bir dost səni özüylə cənnətə aparacaq və Allah
həmişə sizdən razı qalacaq. Həmçinin sən də dostuna qarşı həmişə bu cür
olmalısan. Yuxarıda sadalanan sifətlər və xasiyyətlər eynilə səndə olmalıdır.


Allah bizə həmişə düzgün və doğru dost seçməkdə yardımçı
olsun! Allah dost saydığımız pis insanları bizdən uzaq etsin, əsl dostluğa
layiq olan və tanımadığımız insanları qarşımıza çıxarsın! Allah hər şeyi xalis
olaraq ONUN üçün etməyə bizi müvəffəq etsin!

Dost kalalım ne olur? dedi gözlerimin içine bakarak.. ses çıkaramadım, çünkü boğazıma düğümlenmişti kelimelerim.. oturduğumuz banktan kalkıp sahile doğru ilerledi.. bakakaldım arkasından.. ve onu ne kadar çok sevdiğimi düşündüm.. ama o bana dost kalmamız gerektiğini söylüyordu..
düşündüm sonra, dost kalabilir miyim diye? "hayır, dost falan olamayız" dersem bir daha göremeyecektim, "peki dost kalalım" dersem bundan sonra yine görme şansım vardı..

denizi izledi biraz, gün batıyordu, güneşin kızıllığı o kadar güzeldi ki.. ama yine de içimi aydınlatamıyordu.. sonra döndü yanıma.. - çok iyisin ve ben seni kaybetmek istemiyorum! dedi o içimi parçalayacak kadar güzel sesiyle.. ben de onu kaybetmek istemiyordum, dost kalmayı kabul edecektim mecburen.. ne olursa olsun onu görebilmek pahasına içime gömecektim aşkımı..

iki dost olarak ayrıldık deniz kenarından.. sonra birkaç kez aradı beni.. her telefon çalışında kalbim yerinden fırlayacak gibi oluyordu..

 dizayn asma tavan-alcipan, podvisnoy, lambir

sizce evlerin tavanina bezek ucun taxta vurmaq yaxsidi yoxsa alcipan ve ya lambir

Həzrəti reyğəmbərdən kəlamlar

1 - Ölüm, ibrәt dәrsi almaq üçün, pәrhizkarlıq varlı olmaq üçün, ibadәt isә iş vә mәşfuliyyәt üçün kafidir.
2 – Heç bir yaxşı iş iki xüsusiyyәtdәn üstün ola bilmәz; Onlar Allaha iman gәtirmək və Onun bәndәlәrinә yaxşılıq etmәkdәn ibarәtdir. Heç bir pis iş də iki xüsusiyyәtdәn xoşagəlməz sayıla bilmәz; Onlar isə Allaha şәrik qoşub, onun bәndәlәrinә ziyan vurmaqdan ibarәtdir.
3 – Yol yeridikdә tәlәsmәk, mö`minin dәyәrini aradan aparar.
4 - Öz işlәrini qadına tapşıran millәt, sәadәt üzü görmәz.
5 – Xalqın çoxu iki məsələdə aldanmışdır ki, onların biri sağlamlıq, digәri isә asudәçilikdir.
6 - Öz әziyyәtlәrini xalqın üzәrinә atan şәxs, mәl`undur.
7 – İbadәt yeddi hissәdәn ibarәtdir. Onun daha üstünü isə halal (çörәk) qazanmaqdır.
8 – Gözәllik dildәdir.

9– Ümmәtimin әn daha üstün әmәli, fәrәc (açılmış) intizarında olmaqdır.
10 – Dünya, Allah yanında afcaqanadın qanadı tәk dәyәrli olsaydı, heç vaxt onu kağır vә münafiqә vermәzdi.
11 – Alimlәrdәn soruşun, hikmәtli şәxslәrlә danışın vә yoxsullarla (bir yerdә) әylәşin.
12 – Savadı olmayan halda xalqa fәtva verәn şәxs, göy vә yer mәlәklәri tәrәfindәn lә`nәtlәnәr.
13 – Allah–taala yaxşı danışıb, bәhrәlәnәn vә sakit olub, amanda qalan bәndәyә rәhm etsin.
14 – Üç xüsusiyyәtә malik olan şәxsin imanı kamillәşmişdir:

(Birinci): Fərəh və sevinci onu batil işlәrә çәkmәyәn;
(İkinci): Әsәblәşdikdә haqdan kәnara çıxmayan;
(Üçüncü): İqtidara malik olduqda, haqqı olmayan şeyә әl uzatmayan.

15 – Rahatlıq (sakitlik və asta davranış) Allahdan, tәlәsmәk isә şeytandandır.
16 – Hәzrәt Peyğәmbәr (s) bir gün evdәn xaric olduqda, (ağır) daşı yerindәn qaldıranları görüb buyurdu: Sizin daha güclü pәhlivanınız әsәblәşәn halda özünü (tәmkinli) saxlayandır.
17 – Daha üstün imanlınız, daha çox әxlaqlı olanınızdır.
18 – Gülәrüzlü olmaq kinlәri aradan aparar.
19 – Hәya iki cürdür: Ağıllı vә ağılsızlıq (hәyaları); Ağıllı hәya bilikdәn, ağılsızlıq hәyası isә nadanlıqdandır.
20 – Allaha vә cәza (Qiyamәt) gününә imanı olanlar öz vә`dinə әmәl etmәlidir.
21 - Әmәnәti saxlamaq ruzi, әmanәti xәyanәt isә yoxsulluq gәtirər.
22 - Övladın öz ata vә anasına mәhәbbәt dolu baxışı ibadәt sayılır.
23 – Facir (azğın) şәxs tә`riflәndikdә, ilahi әrş titrәyər vә Allah–taala qәzәbә gәlər.
24 – Nadanlıq üzündәn iş görәn şәxsin xarabkarlıqları, islahatından çox olar.
25 – İman iki hissәyә bölünür: Onun yarısı sәbr (dözüm), yarısı isә şükrdәn ibarәtdir.
26 – Hazır olan şәhvәti görmәdiyi vә`dә verilmiş (Behişt) üçün tәrk edәn şәxsә xoş (alqış) olsun.
27 – Ümmәtimdәn iki dәstә saleh olarsa, ümmәtim dә saleh olar, onlar yollarını azarsa, ümmәtim dә yolunu azar. Soruşdular: Ey Allahın elçisi! Onlar kimdir? Buyurdu: Fәqihlәr vә rәhbәrlәr.
28 – Dünya mö`minin zindanı, kağırin isә cәnnәtidir.
29 – Xalq üçün elә bir gün gәlәcәkdir ki, o günün xalqı canavar olacaq vә canavar olmayan canavarlar tәrәfindәn yeyilәcәkdir.
30 – Dünyanın sonunda әn az tapılan şey, e`tibarlı qardaş vә halal pul olacaqdır.
31 – Qur`anın haram etdiyini halal sayan şәxs, (Allaha va İslam dininə) iman gәtirmәmişdir.
32 – Peşimançılıq tövbә (etmәk) -sayılır.
33 – İman qəlbdә әqidә (bağlamaq), dildә danışıq vә bәdәnlә әmәl etmәkdәn ibarәtdir.
34 – Pisliyi tәrk etmәk sәdәqә vermәk (demәk) – dir.
35 – Ümmәtim üçün üç şeydәn qorxuram; (Hәddindәn artıq) paxıllıq, nәfsani istәklәr vә azğın rәhbәrlər.
36 – Heç bir xeyir әmәli riyakarlıq üçün әncam vermә vә (riya olmadıqda da onu) hәya üzündən tәrk etmә.
37 – Peyğəmbərdən (s) soruşdular: Hansı dostlar daha üstündür? Buyurdu: Onu yad etdikdә, sәnә kömәk edәn vә onu unutduqda sәni yad edәn. Xalqın daha pisi kimdir? Buyurdu: Yolunu azmış alim.
38 – Biz Әhli–beytin mürüvvәti bizә zülm edәnlәri әfv etmәk vә bizdәn әsirgәyәnlәrә әta etmәkdir.
39 - Özünü dәrvişliyә vuran şәxs yoxsullaşar.
40 – Sizә yaxşılıq edәnin әvәzini verin, bir şeyiniz olmasa onun yaxşı işini tә`riflәyin ki, tә`riflәmәk (dә bir növ) yaxşılıq sayılır.
41 – Allah yanında ən pis adam elmi ilə əməl etməyib ondan faydalanmayan alimdir.
42 – Әn yaxşı ev yetimin sevildiyi və ona hörmət göstərildiyi evdir.
43 – Başqa adamlara hörmət edin və onların qarşısında təvazökar olun, çünki, təvazökarlıq adamın dəyərini artırar.
44 – Allaha, qiyamətə və cəza gününə inananlar əhdinə vəfalı və bağlı olmalıdırlar.
45 – Uşaqlar ata-analarına məhəbbət və sevgi ilə baxdıqları zaman sanki ibadət edirlər.
46 – Yaxşı və dəyərli dost sahibi olmaq, səadət və xoşbəxtlikdir

ruhane @ İyul 18, 2009 12:22 | din | Şərhlər(0)
Baxış sayı: 0
Açar sözlər: 
Peyğəmbərimiz buyurmuşdur

1) Peyğəmbərimiz (sav) buyurmuşdur: 
" İslam beş əsas amil üzərində qurulmuşdur, şəhadət kəliməsini demək, namaz qılmaq , zəkat vermək, oruc tutmaq və həcc ziyarəti etmək. "

2) Peyğəmbərimiz (sav) buyurmuşdur: 
" Siz böyük günahlardan çəkindikcə, beş namaz arası və cümədən cüməyə olan vaxt günahlarınız üçün kəffarədir. "

3) Abdullah bin Məsuddan rəvayət olunur ki, Allahın elçisi (sav) buyurmuşdur: 
" Etdiyiniz günah əməllərinizə görə özünüzü həlaka atırsınız. Səhər namazını qıldıqda isə günahlarınız yuyulur. Sonra yenədə etdiyiniz günah əməllərinizə görə özünüzü həlaka atırsınız, zöhr namazını qıldıqda isə günahlarınız yuyulur. Sonra yenədə etdiyiniz günah əməllərinizə görə özünüzü həlaka atırsınız, sonra əsr namazını qıldığınızda günahlarınız yuyulur. Sonra yenədə etdiyiniz günah əməllərinizə görə özünüzü həlaka atırsınız, məğrib namazını qıldığınızda günahlarınız yuyulur. Sonra yenədə etdiyiniz günah əməllərinizə görə özünüzü həlaka atırsınız, işa namazını qıldığınızda günahlarınız yuyulur. " 

4) Ənəs bin Məlikdən rəvayət olunur ki, Allahın elçisi (sav) buyurmuşdur: 
" Hər namaz vaxtı Allahın bir mələki belə çağırar: " Ey Adəm övladları! Qalxın öz əllərinizlə qaladığınız atəşi indi 
söndürün. " 

5) Salman əl-Farisidən rəvayət olunur ki, Allahın elçisi (sav) buyurmuşdur: 
" Müsəlman namaza durduğunda günahları başının üstündə olar. Hər dəfə səcdə etdiyində günahları tökülər və namazını bitirdiyində isə artıq günahları qalmaz. " 

6) Amru bin Muraa əl-Cuhanidən rəvayət olunur ki, bir nəfər Allahın elçisinin yanına gələrək: 
" Ey Allahın elçisi ! Əşhədu Ənlə İləhə İllallah və Əşhədu Ənnə Muhammədən Rəsulullah şəhadət kəliməsini desəm, beş vaxta namazımı qılsam, zəkatımı versəm, ramazan orucunu tutsam və ramazan ayını ibadətlə keçirsəm mən kimlərdənəm? "
Peyğəmbər (sav) : Sən siddiqlərdən və şəhidlərdənsən cavabını verdi. 

7) Uqba bin Amirdən rəvayət olunur ki, Allahın elçisi (sav) buyurmuşdur: 
" Əgər bir müsəlman kamil dəstamaz alar və sonra namaza durar və namazını qılarsa, anadan olmuş uşaq kimi günahlardan təmiz olar. "

8) Zeyd bin Xalid əl-Cuhanidən rəvayət olunur ki, Allahın elçisi (sav) buyurmuşdur: 
" Kim kamil dəstamaz alar və sonra iki rukət də namaz qılarsa , cənnət ona artıq vacib olmuşdur. " 

9) Peyğəmbər (sav) buyurmuşdur:

Bir zamanlar üç dost varmış. Sevgi, Dostluq və Güvən... Gün gəlmiş sevginin işi çıxmış... Amma dostlarından ayrılmadan əvvəl onlara söz vermiş."Mənimçün darıxdığınızda gəlin, uzaqlarda olmayacağam. Harada gözləri arzuyla dolu bir-birlərinə baxan bir cütlük görsəniz mən orda olacam" - demiş və onlardan ayrılmış...Yaxşı demiş Dostluq Güvənə; "Madam elə mən də yoluma davam edim... Vəzifə çağırır... Amma narahat olma, harada birlikdə ağlayan iki insan görsən məni orada taparsan..."Güvən ağızını açmış vidalaşmaq üçün amma Dostluq ayrılmış. Dostunun yanından, onun son sözünü dinləmədən uzaqlara getmiş...Güvən səssizcə içindən keçirmiş əlində olmadan... "Məni itirsəniz, bir daha əsla tapa bilməzsiniz..."    VALIDEYN SEVGISI TUKENMIR.ANA SEVGISI.Bİr zamanlar bir oglan bir qizi sevir.Iller kecir bu qizla aile qurur.BIr gun bedbext hadise neticesinde oglan dunyasini deyisir.Oglan o biri dunyaya gelib dusur burada o boyuk bir gole rast gelir.Golun yanindan kecende orda nurani bir qoca kisini gorur ona yaxinlasir.Bu golun adinin ne oldugunu qocadan sorusur,qocasa cavabinda bilmediyini deyir.Oglan dusur yola baslayir gezmeye.Iller kecir oglanin hemin golun yanindan yolu bir daha dusur.Golun suyunun azaldigini gorur.Bu vaxti hemin nurani qocani yene orda gorur.Qocadan bir daha bu gol haqda sorusur,qoca cavabinda bilmediyini sorusur.Oglan yene hemen ki oz yoluna davam edir.Bir nece ilden sora yene gelir,bu defe golun suyunun 1 ovuc suyu qeder oldugunu gorur.Yaxinlasir qocaya,onu mecbur edir ki,bu gol haqda ona danishsin.Qoca baslayir ehvalati oglana danismaga.Deyir: bir zamanlar sen dunyadan kocende senin ucun yas saxlayib,goz yasi axidanlar cox idi.Onda bu golunde suyu coxuydu.Iller kecdi seni yad edib yasivi saxlayan,gozu yasi axidanlarin azaldi.Bax o zaman bu golunde suyu azalmisdi.Bir nece il kecenden sora hetta senin sevdiyin qizda seni unutdu,qohumlarinda,dostlarinda.bu gorduyun bir ovuc su ise senin Anavin goz yaslaridi.Bir tek o seni unutmadi,hemise senin yasivi saxladi,gos yasi axitdi.  

Bir gün süd satmaqla məşğul olan bir adam gəmi ilə səyahəətə
çıxır...


Özü ilə gğtürdüyü kisədə uzun müddət topladığı qızıllar
olur... O, göyərtədə sakit bir yerə çəkilib dönə-öonə qızıllarını saymağa
başlayır. Bu arada onunla bir sırada oturan meymun dirəkdən tullanıb qızıl
kisəsini ***ürür və dərhal (təkrar) dirəyin başına dırmaşır...


Süd satan qışqırmağa başlayır... Camaat göyərtəyə
toplaşır...


Gəminin məsul işçiləri meymuna nə qədər xoşluqlar nümayiş
etdirsələr də, bütün cəhdler nəticəsiz qalır...


Bir nəfər dirəyə dırmaşmaq istədi... Lakin meymun əlindəki
qızıl kisəsini dənize doğru sallamağa başlayan kimi:'Aman kisəni dənizə
atmasın' * deyərək , ondan da vaz keçdilər.Meymuna ən sevdiyi yeməkləri
göstərsələr də, xeyri olmurdu...


Bütün gəmi sakinlərinin gözü meymunda idi, maraqla müşahidə
edirdilər... Elə bu əsnada hamının təəccübünə səbəb olan bir hadisə baş
verdi.Meymun kisənin ağzını açdı və bir qızıl çıxarıb dənizə atdı...


İkinci qızılı çıxarıb göyərtəyə atdı... Süd satan qızılı
dərhal ***ürdü amma təbii ki, gözlərini yuxarıdan ayırmadı... Meymun üçüncü
qızıılı dənizə, dördüncünü yenə də göyərtəyə atdı... Və beləcə davam etdi. Bir
qızıl dənizə, o biri göyərtəyə...


Bu vəziyyəti görənlər: 'Meymunu vuraq, qızılları qurtaraq'
dedilər. Lakin südçü: 'Madam ki, qızılların yarısını gəmiyə atacaq, mən digər
yarısını itirməyə razıyam...'


İnsanlar süd satanın belə bir qənaətə gəlməsinə əhəmiyyət
vermədiklərinə görə, səbəbini də soruşmadılar.Südçü məsələni belə açıqladı:
'Bildiyiniz kimi mən bu qızılları süd sataraq qazanmışam. Ancaq satdığım südə
yarı-yarıya su qatıb satmışam. İndi edənə deyil, etdirənə baxıram və edilənin
məqsədə uyğun olduğunu görürəm... Sudan qazandığımı suya atır, süddən
qazandığımı mənə...'

evlerinizin temiri varrmi

Uşaqlarının bəzən yalan söylədiyini hiss edən ana və atalar
buna görə narahat ola bilərlər.


Beş yaşına qədər doğrunu dərk etmək qabiliyyətləri inkişaf
etmədiyi üçün uşaqların ilk beş ildə söylədikləri yalanlar təbii qarşılanır.


3-4 yaşda
uşaqlar tez-tez yalan danışa bilər. Bu yalanlar gerçəyi gizləmək məqsədi
daşımayan “sadə” yalanlardır.


Uşaqların
etdikləri səhvlərin emisonal qarşılanması sadə yalanların ortaya çıxmasına
zəmin yaradır.


Çox vaxt da
bu yalanlar oyun məqsədi ilə edillər.


Məsələn,bir
güldanı çevirən uşaq əslində qardaşının etdiyini deyə bilər ya da təxəyyülünün
məhsulu olan hekayələr uydura bilər.


Hekayə
uydurmaq yalan danışmaq deyil, bu vəziyyətdə müdaxilə edilməməlidir.


Ancaq 4
yaşındakı bir uşaq öyünmə ,təxəyyülü ya da zarafat məqsədi xaricində bir yalan
danışdıqda, ana uşağa əgər doğrunu başa salmazsa,ona inancının itəcəyini
bildirməlidir.


Uşağın
“sadə” yalanlarına qarşılıq uşağa sərt cəzalar verilməməlidir.


Doğru söyləməyin tərifə dəyər olduğu deyilməlidir.


Bundan başqa, uşağın ətrafındakı yeniyetmələr də yalan
danışmamalı və uşağa nümunə olmalıdırlar.


 


Uşaq doğruyla yanlışı ayırd edə bildikdə:


 


-Cəzadan qurtulmaq məqsədilə


-Ətrafında yalan söyləyənləri özünə model aldığı üçün


-Çəkindiyi üçün


-Həddindən çox tənqid edildiyi ya da ona daha çox müdaxilə
edildiyi üçün


-Dostlarının rəğbətini qazanmaq üçün


-Ana-atanın gözlədiklərinə qarşılıq onları məyus etməmək
üçün


-Utandığı halları gizlətmək üçün


-Təqdir edilmək məqsədilə yalan danışa bilər.


 


Bu vəziyyətin təməlində ətrafla mənfi münasibətlər
dayanır.Bu halda uşağın yalan danışmasının səbəbləri araşdırılmalıdır.


Uşaq utandığı üçün yalan danışırsa, qınamaq yerinə uşağa
güvən verilməlidir.


Beş yaş və yuxarı olan uşaqlarda, uşağın yalan danışma
davranışıyla yanaşı :


"alt islatma, dırnaq yemək, kəkələmək, aqressivlik kimi
davranışlar, oğurluq ya da məktəbdən qaçmaq"


Kimi digər davranışlar müşaiyyət olunursa mütəxəssisdən
kömək alınmalıdır.

Insan Oldukden Sonra...
1- Ölüm və Qəbir

İnsanın ölümüylə bədəndən ayrılan ruh, axirət aləminin başlanğıcı olan qəbir həyatını yaşayar. Qəbirdə Münker və Nekir adında iki mələk insana önəmli suallar verərlər.
Bu sualların ən önəmliləri: “Rabbin kim? Dinin nə? Peyğəmbərin kim? Kitabın nə?” . Dьnyadaykən iman edib yaxşı işlər edənlər, bu suallara doğru cavab verərlər. İmanı tam olmayanlar isə bu suallara doğru cavab verə bilməzlər. Peygəmbərimiz, qəbirdə insanların farqli vəziyyətlərini belə qiymətləndirir: “Məzar, hər insan ьзьn dьnyadakı vəziyyətinə görə ya cənnət baxзalarından bir baxзa və ya cəhənnəm зuxurlarından bir зuxurdur.” (Keşfu’l Hafв, c.2, s.90)

2- Qiyamət

Qiyamətin qopma zamanı gələndə İsrafil adlı mələk sыr adı verilən bir alətə ьfləyəcək. Beləcə bьtьn kainat alt ьst olub, bьtьn canlılar цləcək. İsrafilin ikinci dəfə sыrə ьfləməsiylə yepyeni bir dьnya qurulacaq və bьtьn цlьlər diriləcək.

3- Diriliş

Bцyьk Allah цlьləri dirildəcək. Bьtьn dinlərdə bu inanc vardır. Bu axirət inancının təməlini qoyur. Allah “Qurani Kərimin” bir зox ayətlərində цləndən sonra dirilişi aзıqзa bildirir. Bir зox sьbutla bu gerзeyi isbat edər.

4- Haşir ve Mahşer

Haşir, Allahın dirilişdən sonra qullarını bir araya toplamasıdır. Toplanılan bu yerə Mahşer adı verilir. Mahşerdə mələklər, cinlər və insanlar dirildikdən sonra hərkəs toplanacaq. O anda inkarcı kafirlər də, torpaq olaraq yox olub getməyi istəyəcəklər və “Kaş torpaq olaydım!” (Nebe Sыresi, 40) deyə iз зəkəcəklər. 

5- Insan sevdiyiylə həsr ediləcək

Mahşerə hərkəs, dьnyada kimə inanmış və kimin arxasi ilə getmişsə onunla birlikdə gəlir. O gьn gərзək цndərin Peyğəmbərlərimiz olduğu gьn kimi ortaya зıxacaqdır. (O gьn gьnahkar kimsələr: “Kaşki peyğəmbərlə bərabər bir yol tutsaydım, kaşki Palancını dost bilməsəydim. Andolsun mənə məni mənə gələn Qurandan o зəkindirdi. Şeytan insanı yalnız və yardımsız edir ” deyərlər.) (Furkan Surəsi 13-14)

6- Hesab, Sual, Mizan

İnsanların dьnyada etdikləri hər şey, bir səhifə iзində цzlərinə veriləcək. Bцyьk bir məhkəmə qurulacaq, insanlar sorğuya зəkiləcək. Цmrьnь hansi yolda bitirdiyi, nələr etdiyi, malını necə qazanıb hara xərclədiyi, vьcudunu hansi yolla yorduğu soruşulacaq. Bu məhkəmədə, heзbir şeyi inkar etmək mьmkьn deyil. Зьnki, insanın əli, ayağı, gцzь, qulağı, hətta gьnah işlediyi yerlər dilə gələcək, etdiklərinə tanışlıq edəcəklər. Əməllərin зəkildiyi tərəziyə “Mizan” adı verilmişdir

7- Kevsər Hovuzu

Axirətdə hər peygəmbərin bir hovuzu olacaq. Bu hovuzdan цzь və ьmmətindən Allahın dilədikləri iзəcekdir. O gьn Hz. Məhəmməd Peyğəmbərin (s.a.s) bir hovuzu olacaq və hovuzunun başına gələn ьmmətinin sayı bьtьn Peyğəmbərlərinkindən зox olacaqdır.

8- Sırat qıldan incədir

Bundan sonra, cəhənnəmin ьzərində, nəcьr olduğunu Allahdan başqa heзkimin tam olaraq bilmediyi bir kцrpь qurulacaq. İnsanlar yaxşılıqlarına gцrə farqli cьr “Sırat” deyilən bu kцrpьdən keзəcəklər. Bəziləri şimşək sьrəti ilə keзib Cənnətə girəcəklər. Pis insanlar, Sıratı keзə bilməyəcək və cəhənnəmə dьşəcəklər.


(Ya Rəsulum, bu Məkkə mьşriklərinə) de: "Əgər ibadətiniz olmasa, Rəbbimin yanında nə qədir-qiymətiniz olar? Siz (Qur’anı və цz Peyğəmbərinizi) təkzib etdiniz. Buna gцrə də (nə dьnyada, nə də axirətdə əzab) yaxanızdan əl зəkməyəcəkdir!" (əl-Furqan 77)

Dua-bütün dərdlərin dərmanı   


           


 


«(Ya Rəsulum!)Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki,Mən
(onlara)yaxınam.Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm.Gərək onlarda
Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da,ola bilsin
ki,doğru yola yetişsinlər».(«Bəqərə» surəsi,ayə 186)


 


Son dəfə nə
zaman dua etmisiniz?..


Hərə bu
suala fərqli cavab verə bilər. Lakin bir məsələ gün kimi aydındır ki, əsasən
çətinliyə düşən, problemlərlə üzləşən insan, hansısa bir xəstəliyə düçar olan
şəxs daha çox dua edir. Çünki insan elə bir məxluqdur ki, adətən çətinlik
çəkəndə Allahı yada salır və Ona sığınır. Yadımıza uşaqlıq dövrümüzü salaq.
Məktəbə hazırlıqsız getdikdə və müəlliməmiz jurnaldan adları oxuduqda saf
uşaqlıq hisslərilə «ay Allah! Kömək ol, adımı oxumasın!» - deyə yalvarırdıq.
Amma heç fərqinə də varmırdıq ki, səmimi qəlbdən dua edirik. Dua nədir? Dua
insana necə kömək edə bilər? Dua etməklə hansısa bir xəstəlikdən xilas olmaq
olarmı? Nə vaxt dua etmək daha yaxşıdır?..


İlk öncə
onu qeyd etmək lazımdır ki, Allaha dua etmək Allah qarşısında öz zəifliyini və
Ona olan sonsuz ehtiyacı dərk etməkdir, Ondan kömək və dəstək istəməkdir. O
Allahdan ki, O, bütün varlıq üzərində sonsuz qüdrətə malikdir…


 


Duamız
yalnız Allahadır…


Dua -
ərəbmənşəli sözdür və dilimizə hərfi mənada «çağırmaq» kimi tərcümə edilir.
«Dəvət» sözü də «dua» ilə eyni kökdəndir. Dini terminologiyada işlədilən dua
isə insanın İlahi Varlığa üz tutub səmimi qəlbdən Onu köməyə çağırması, Ona
yalvarıb öz diləklərini istəməsidir: «Rəbbinizə yalvara-yalvara, həm də gizlicə
dua edin. Şübhəsiz ki, O, həddi aşanları sevməz!.. Ona (Allaha) həm qorxu, həm
də ümidlə dua edin. Həqiqətən, Allahın mərhəməti yaxşılıq edənlərə çox
yaxındır!» («Əraf» surəsi, ayə 55-56). İslama görə, dua yalnız və yalnız Allaha
edilər. Allahdan qeyrisinə dua etmək, ilahiyə aid məsələləri Ondan qeyrisindən
diləmək yolverilməzdir! Allah buyurur: «Haqq olan (qəbul edilən) dua yalnız Ona
(Allaha) olan duadır. Ondan başqasına edilən dualar qəbul olunmaz!» («Rəd»
surəsi, ayə 14).


Allaha dua
etdikdə, Quranda buyrulduğu kimi, Onu gözəl adlarıyla çağırıb öz istəklərimizi
diləməliyik. Allah buyurur: «Ən gözəl adlar (əsmayi-hüsna) Allahındır. Onu bu
adlarla çağırıb dua edin…». («Əraf» surəsi, ayə 180). Belə isə «Allah» deyək,
yaxud «Rəhman», və ya «ey Yaradan» və s., fərq etməz. Əsas odur ki, sidq
ürəkdən, qəlbimizin dərinliyindən, bütün vücudumuzla Onu çağıraq!


 


Əzraili
qaytaran dua


Dua etməyin
insanın həyatında rolu çox mühümdür. Hətta dua etməklə insan öz taleyini,
həyatını da dəyişə, ölümünü uzaqlaşdıra bilər. Quranda Allah belə buyurur:
«Mənə dua edin, Mən də sizin dualarınızı qəbul edim!..» («əl-Mumin» surəsi, ayə
60). Yəni insan Allahdan bir şey dilədikdə, Allah onun bu istəyinə cavab verir.
İmam Museyi-Kazim (ə) belə söyləyir: «Həmişə dua edin. Çünki Allaha dua etmək,
qəlbində olanları Allahdan istəmək, insanı gözləyən bəlanı uzaqlaşdırar.
Beləliklə, Allaha səmimi-qəlbdən dua olunsa, Rəbbimiz bəlanı birdəfəlik geri
qaytarar». Əlbəttə ki, dua etmək çox faydalı və insana əvəzolunmaz bir nemətdir.
İnsan dua etməklə bir çox şeyləri dəyişir, uğur qazanır. Sadəcə olaraq insan
bunu böyük, çox böyük ümidlə etməli və səbirlə nəticəni gözləməlidir. Əlbəttə,
bir çoxlarından eşidirik ki: «Mən o qədər Allahdan istəyirəm, ancaq O, mənim
arzularımı yerinə yetirmir». Və nəticədə insanlar haradasa Allahdan inciyir,
ümidini kəsir. Bu isə çox təhlükəlidir. Çünki insan hər zaman Allaha ümidli
olmalıdır. Quranda qeyd olunduğu kimi, Allahdan yalnız kafirlər naümid olar:
«Allahın mərhəmətindən yalnız kafirlər ümidini üzər!» («Yusif» surəsi, ayə 87).
Belə isə, heç kəs, hətta ilk baxışdan dualarının qəbul olunmadığını düşünən heç
bir insan Allaha ümidini qırmamalıdır! Əmin ola bilərik ki, Allah duaları qəbul
edəndir. Sadəcə olaraq duaların qəbul olunmasının bir neçə şərti var…


 


Neyləyim
ki, duam qəbul olunsun?


Allah-Təala
buyurur: «(Ya Rəsulum!) Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən
(onlara) yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da
Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki,
doğru yola yetişsinlər». («Bəqərə» surəsi, ayə 186). Beləliklə də, duanın qəbul
olmasının ilkin şərti Allaha iman gətirməkdir. Biz Onun səsinə səs verməli,
çağırışına qoşulmalıyıq ki, O da bizim səsimizə səs verib, çağırışımızı qəbul
buyursun.


Bəzən
Allahdan bir arzu diləyirik və gözləyirik. Günlər, aylar keçir, ancaq dua qəbul
olunmur ki olunmur. Bəs görəsən niyə? Duanın qəbul olunmamasının bir səbəbi də
odur ki, biz bir şeyi istəyirik və fikirləşirik ki, bu bizi xoşbəxt edə bilər,
yəni bu bizmi xeyrimizədir. Amma əslində Allahdan istədiyimiz bizim
zərərimizədir, lakin biz bunu bilmirik. Bir şeyi əsla və əsla unutmayaq ki,
bizim üçün nəyin həqiqətən xeyir, nəyin ziyan olmasını ən doğru-düzgün bilən
tək varlıq var - Allah! Ona görə də, əgər hansısa bir arzumuz, duamız qəbul
olunmursa, ola bilər ki, dilədiyimiz şey bizim zərərimizədir, lakin biz bunu
hələ anlamırıq. Məsələn, elə olur ki, biz bir şeyi istəyirik, bu iş alınmır.
Lakin üstündən bir-iki ay keçir və biz başa düşürük ki, ay Allah, nə yaxşı bu
iş alınmayıb. Yəni yalnız müəyyən müddət keçəndən sonra biz anlayırıq ki,
istədiyimiz bizim zərərimizə imiş. Lakin Allah hər şeyi bilir. Ona görə də, hər
bir işdə Allahın məsləhəti bizim üçün birinci yerdə olmalıdır. Biz Ona sadiq bəndə
olub, sidq ürəkdən dua edib istəyək, duamız qəbul olunduğu təqdirdə dilədiyimiz
şey xeyirimizədirsə, Allah onu gerçəkləşdirəcək, zərərimizədirsə, yox. Əsas
budur ki, biz hər bir halda, Allaha sadiq bəndə olub dua etdikdə, aqibətimiz
mütləq və mütləq xeyir olacaq!..


Bir şey idə
unutmayaq ki, günahlarımız dualarımızın qəbul olunmasını əngəlləyən ən böyük
maneədir. Dualarımızın qəbul olunmasını istəyiriksə, günah işlərdən
çəkinməliyik…


 


Yadıma dua
düşdü…


İnsan
xəstələnəndə öz zəifliyini daha çox anlayır. O, var gücü ilə, səmimi qəlbdən
Allahını çağırır və Ondan yardım istəyir. Elə də insanlar var ki, sağalmağın
yolunu yalnız və yalnız bahalı dərmanlar və mütəxəssis həkimlərdə görürlər.
Lakin Allah hər şeyə nəzarət edir və Allah istədiyi lütfü, möcüzəni insan üçün
hədiyyə edə bilər. Ən yüksək texnologiyalar, ən bahalı dərman və həkimlər
insanı xilas etməyə aciz olduqda insanın yardımına Allah gəlir və onu ən ağır
xəstəlikdən qurtara bilir. Sadəcə olaraq inanmaq və çox qəlbdən dua etmək
lazımdır.


Bir
məsələyə də diqqət yetirək: əlbəttə, insan xəstələndikdə Allaha dua edib Ondan
şəfa diləməlidir. Lakin bununla yanaşı insan mütləq mütəxəssis həkimlərə də
müraciət etməli, dərman qəbul etməli, müalicə kursu keçməli, yəni sağlamlığının
qeydinə qalmalıdır. Çünki Allah insana öz həyatını, bədənini əmanət verib və
özünə ziyan vurmamağı istəyib. Yəni insanın özünə baxmağından çox şeylər
asılıdır. Allah bütün yaratdıqlarını müəyyən qanunlar üzərində yaradıb və insan
ona ziyan yetirən şeylərdən uzaq durmalı, xəstələnəndə ona xeyir verən, şəfa
verən amillərdən istifadə etməlidir ki, şəfa tapsın. Bütün vasitələrə əl
atdıqdan sonra, tamamilə Allaha sığındıqdan sonra insan səbr və böyük, çox
böyük ümidlə Allahdan şəfa və xeyir gözləməlidir. Nəyin xeyrimizə, nəyin
psiliyimizə olmasını isə yalnız Allah bilir. Ona görə də Allah bilən
məsləhətdir. Lakin təəssüflər olsun ki, hansısa böyük bir bəladan xilas
olunduqdan sonra insanlar yenə də Allahdan uzaqlaşır, heç Onu yad da etmirlər.
Quranda oxuyuruq: «İnsana bir sıxıntı (xəstəlik, yoxsulluq, bəla) üz verən
zaman uzananda da, oturanda da, ayaq üstə duranda da Bizə dua edər. Lakin onu
sıxıntıdan qurtardıqda ondan ötrü (əvvəlcə) Bizə heç dua etməmiş kimi çıxıb
gedər. (Allaha şükür etməyi də unudub yaramaz işlərində davam edər). Həddi aşanlara
etdikləri əməllər beləcə yaxşı göstərildi». («Yunus» surəsi, ayə 12).


 


Əlacsızların
duası


İnsan hər
gün, hər saniyə Allaha bizə verdiyi sonsuz nemətlərə görə şükür etməli və dua
etməkdən çəkinməməlidir. Dualarımızı da elə Allaha şükürlə başlamalıyıq. Nə
qədər möcüzələr həyatda baş verir ki, insanlar dua etməklə necə ağır
xəstəliklərdən şəfa tapıblar. Bir çox həkimlər də bunun şahidi olurlar və hətta
yazdıqları müalicə ilə yanaşı özləri xəstələrinə dua etməyi, Allahdan yardım
diləməyi məsləhət görürlər. Çünki onlar şahid olublar ki, dua edən xəstələri,
Allaha sığınan xəstələri yoluxduqları xəstəlikdən daha tez və rahat xilas
olublar.


Alimlərin
apardığı araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, dua və Allaha sığınmaq, Allaha
olan inam insanın daxili ruhunu gücləndirir və nəticədə insan daha tez və asan
şəkildə sağalır. Özü də məlum olub ki, inanclı insanlar daha az xəstələnir və
tez sağalırlar. Günü dua ilə başlamaq təziqin düşməsinə səbəb olur. Məşhur
həkimlər deyir ki, dua edib əməliyyata girəndə işləri yaxşı gedir. Və
əməliyyatdan sonra, həmçinin xəstələrinə də dua etməyi məsləhət görürlər.


 


Sağlam edən
dua


Çoxlu
ibadət edən, tez-tez dua edən insanların qəlb xəstəliyi və xərçəngdən rəhmətə
getmə ehtimalı digərləri ilə müqayisədə 40 % azdır. Onlar daha az depressiyaya
düşür və düşəndə də bu vəziyyətdən tez çıxırlar. Xəstə insanlar arasında
aparılan sorğu nəticəsində məlum olub ki, dua edən xəstələr daha tez
sağalırlar. Dua etmək hətta ağrıları da azaldır. Həmçinin xəstənin doğmalarının
da çox dua etməsi xəstənin daha tez sağalmasına səbəb olur. ABŞ alimlərinin
apardığı elmi araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, Allaha çox dua edən
insanlar daha çox yaşayırlar. Həmçinin ürək əməliyyatı keçirən xəstələr
arasında inanclı və çoxlu dua edən insanların əməliyyatdan sonrakı ölüm
hadisələri digərlərinə müqayisədə daha azdır.


 


Allahla öz
dilində danış


Bəziləri
fikirləşir ki, dualar mütləq ərəb dilində oxunmalıdır. Hərçənd ki, bu, belə
deyil. Dua zamanı ən əsası odur ki, dua edən Allahdan nələr istədiyinin fərqinə
varsın. Bu baxımdan, dualar adətən duaçının bildiyi dildə oxunur. Bəs duaların
xüsusi bir mətni varmı?.. Qeyd edək ki, Quranda, eləcə də Məhəmməd Peyğəmbərin
(s.ə.s.) və onun pak Əhli-Beytindən (ə) nəql edilən bir çox rəvayətlərdə,
onların dilindən söylənilən dua mətnləri var. Əlbəttə, bu duaların mətnindən
faydalınmaq, onları oxumaq olduqca böyük savabdır. Həmin duaları oxuduqca,
Allahla ünsiyyətdən ayrıla bilmirsən. Amma dualar yalnız bunlarla bitmir. Hər
bir insan ürəyindən keçəni, ehtiyac duyduğunu, qəlbindəki diləklərini,
arzularını dilə gətirib öz dilində, öz sözlərilə dua edə bilər. Və heç şübhəsiz
ki, sidq ürəklə Allaha edilən bu duaları Allah mütləq qəbul edər.


 


Dua, dua,
yenə də dua!


İnsan hər
zaman, həm xəstəlikdə, həm şadlıqda dua etməli və Allahın ona verdiklərindən
razı qalmalıdır. Səbr və sevinclə qarşısına çıxan hər bir şeyi qəbul etməlidir.
Çünki elə bizim yaşamağımızın əsası sınaqdır. Dua etməyin xeyri Allahın bizlərə
Quranda dediyi kimi, artıq elmi şəkildə də sübuta yetirilib. İnsanın hər zaman,
hər an Allaha ehtiyacı var. Belə isə, münasib hesab etdiyimiz hər an Allahla
canlı ünsiyyət qurub dua edə bilərik. Bu baxımdan, əslində, duanın müəyyən bir
zamanı yoxdur. İstədiyimiz, imkan düşdüyü hər zaman Allahı sidq ürəklə çağırıb
Ona dua edə, öz istəklərimizi Ondan diləyə bilərik. Bununla belə, mənəvi
ab-havaya qərb olub, dua etmək üçün daha əlverişli vaxt Allahla «təklikdə»
qaldığımız zamanlardır. Namaz qıldıqdan sonra mənəvi enerji alıb, xüsusi bir
əhval-ruhiyyə ilə dua etmək mümkündür. Amma unutmayaq ki, Allah hər yerdə, hər
zaman və hər bir şəraitdə bizimlədir, bizə yaxındır və Onu imanımızın səsilə
çağırıb dua etsək, mütləq dualarımızı qəbul edəcək: «(Ya Rəsulum!) Bəndələrim
Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən (onlara) yaxınam. Dua edib Məni çağıranın
duasını qəbul edərəm. Gərək onlar da Mənim çağırışımı qəbul edib Mənə iman
gətirsinlər. Bununla da, ola bilsin ki, doğru yola yetişsinlər»…


Allah bütün saf dualarınızı qəbul buyursun. AMİN!../

Imanin yarisi olan sebr 
Səbir orta yolu tapmaq, bəla və əzab vaxtı dözmək, həyatın və dinin şərtləri qarşısında bezmədən, yorulmadan yola davam etməkdir. Səbir dinimizin ən çox istədiyi və əmr etdiyi əxlaqi qaydalardan biridir. Səbirdə məqsəd gözlənilməz hadisələr və həll edə bilmədiyimiz problemlər qarşısında həyəcanlanmadan, təşvişə düşmədən ağılla fikirləşərək doğru qərarlar verə bilməkdir. Ancaq səbir zülmə boyun əymək, vətən, namus və insan şəxsiyyətinə qarşı olan təhqirlərə dözmək mənasına gəlməməkdədir. Belə olan hallarda buna qarşı etiraz etməyən insanlar acizlik və qorxaqlıq nümayiş etdirmiş olurlar. “Ey iman gətirənlər. Səbir və dua ilə kömək diləyin. Çünki Allah səbir edənlərlədir” (Bəqərə, 153).

Allah-Təalanın bizdən istədiyi səbir başımıza gələn hər hansı bir müsibətin ilk anında səbir göstərmək, panikaya düşərək qeyri-ixtiyari hərəkətlər etməməkdir. Belə ki, Ənəs ibn Malikin rəvayətinə görə, Peyğəmbər (s.ə.s.) bir gün övladını itiridiyi üçün uca səslə fəryad edib saçlarını yolan bir qadının yanından keçərkən ona: “Allahdan qorx və səbir et” deyir. Bunu eşidən qadın: “Əl çək məndən, sən mənim halımı başa düşməzsən. Çünki mənim başıma gələn sənin başına gəlməyib” cavabını verir. Rəsulullah (s.ə.s.) keçib getdikdən sonra həyəcanından onu tanımayan qadına onun Muhəmməd Peyğəmbər (s.ə.s.) olduğunu deyirlər. Qadın dərhal Peyğəmbərin (s.ə.s.) yanına gedir, onu tanımadığını deyərək ondan üzr istəyir. Qadının halını başa düşən Peyğəmbər (s.ə.s.) belə buyurur: “Həqiqi səbir, fəlakətin ilk anında göstəriləndir”. 

Başqa bir hədisində Peyğəmbər (s.ə.s.) səbrin növləri haqqında belə məlumat verir:
“Səbir üç cür olur: Müsibətlərə səbir etmək, Alahın əmrlərini yerinə yetirməyə səbir etmək və günah işləməməkdə səbir göstərmək. Hər kim başına gələn bəlaya o keçib gedənə qədər dözsə, Allah ona üç yüz dərəcə savab yazar ki, hər dərəcə arasındakı məsafə yerlə göy arasındakı məsafə qədərdir”.

Qurani-Kərimdə səbirlə əlaqədar olan ayələrdən birində belə buyurulur: 
“Əlbəttə biz sizi bir az qorxu, bir az aclıq, bir az da mal, can (övlad) və məhsul qıtlığı ilə imtahan edərik. Səbir edən şəxslərə müjdə ver!” (Bəqərə, 155). 

Səbir bütün peyğəmbərlərin ortaq cəhətləridir. Belə ki, onların hamısı Allahın dinini təbliğ edərkən müxtəlif əziyyətlərə düçar olmuş, vətənlərindən qovulmuş, hökmdarlar tərəfindən zindanlara salınmış və hətta bir çoxu bu yolda şəhid edilmişlərdir. 

Ətrafında olan insanlardan heç bir şeyi ilə fərqlənməyən Muhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.s.) həyatına nəzər salsaq səbrin saysız-hesabsız nümunələrinin şahidi olarıq. Hətta müşriklər ona göz qamaşdırıcı təkliflər etdiyi zaman Həzrəti Peyğəmbər (s.ə.s.) onlara belə cavab vermişdi:
“Ac qaldığım günlərdə səbir, tox olduqda isə Allaha şükür edirəm. Çünki iman bir-birini tamamlayan iki hissədən ibarətdir. Bunun biri şükür, o biri isə səbirdir”.

Əbu Səid əl-Xudri Həzrəti Peyğəmbərin xəstəliyini nəql edərkən belə deyir:
“Peyğəmbərin xəstə olduğunu eşitdim və ona dəyməyə getdim. Əlimi ona toxundurdum. Hərarətini yorğanın üzərindən hiss etmək olurdu. “Hərarətin çox yüksəkdir!” - dedim. 
- Biz peyğəmbərlər beləyik. Dərd-bəla bizə qat-qat gəldiyi kimi, bunun qarşılığında olan mükafatlar da qat-qat gəlməkdədir. 
- Ey Allahın Elçisi! İnsanlardan ən çox bəlaya düçar olanlar kimlərdir?
- Peyğəmbərlər! 
- Bəs sonra kimlərdir?
- Sonra əməlisalihlər! 
Həzrəti Peyğəmbər sözünə davam edərək belə buyurdu: “Bu insanlar olduqca kasıb olub, bir paltar belə ala bilmədiklərinə baxmayaraq, hər şeyə sahib olub sevinən insan kimi sevinirlər”.

Başına hər hansı bir bəla gələn insan səbir edib, bunun qarşılığında Allahdan savab ummalıdır. Buna örnək olaraq isə, Hz. Həmzənin bacısı Safiyə misal göstərilməkdədir. Belə ki, Uhud döyuşündə qardaşının şəhid edildiyini eşidərək onu son dəfə görmək istəyir. Lakin Rəsulullah (s.ə.s.) Hz. Həmzənin düşdüyü halı görməməsi üçün ona bunu qadağan edir. Lakin Safiyə belə deyir: “Mən onsuz da qardaşımın kəsilib-doğrandığını bilirəm. Mənə sadəcə onu son dəfə görməyimə icazə verin. Qardaşım Həmzə bu müsibətə Allah yolunda düşdü və inşallah onun əcrini də Allah verər.

Nəticə olaraq onu deyək ki, səbir dərddən və sıxıntıdan xilas olmağın ən əsas yollarından biridir. Çünki səbir Allahın bəndələri üçün buyurmuş olduğu ən faydalı və ən təsirli dərmandır.
Səbr edib oxuduğunuz üçün təşəkkür edirəm...

ALLAH amanında !!!!

AĞIL VƏ GÜC

Ta qədimlərdən ağılın gücdən irəliliyi barədə fərziyyələr söylənilir, saysız-hesabsız misallar gətirilir, bu haqda digər fikirlər o qədər zəifdi ki, birincinin ikincidən doğrudan-doğruya üstünlüyü aksiom şəklini alıb, guya heç bir isbata ehtiyac yoxmuş, əks tərəfin dedikləri Zenon paradoksları kimi səslənir, yəni güc ağıldan əfzəldirsə, yəqin Zenon paradokslarına da həqiqət donu geydirmək mümkündü. (Məsələn, marafonçu tısbağaya çata bilməz, çünki təqib eləyən təqib olunana çatınca təiqib olunan daima müəyyən məsafə gedəcək və s. və i.a.)
Kimdən soruşsan ki, ağıllı, yoxsa güclü qalib gələr, deyər əlbəttə, ağıllı. Bəs ağıllı güclüdürsə, niyə bir dəlinin quyuya atdığı daşı yüz müdrik çıxara bilmir? Mənim bir tanışım həmişə deyərdi ki, hərə öz ağlının çörəyini yeyir. 





Özümsə haçansa, hansı kitabdasa oxumuşdum ki, (bəlkə də heç yerdə oxuyub eləməmişdim, elə indi ağlıma gəlmişdi) müharibəni güclülər başlayır, ağıllılar udur. Tarixin ayrı-ayrı kəsiyində güclü, lakin ağılsız, yaxud əksinə, ağıllı və gücsüz qəhrəmanla az-az rastlaşılır. Bir çox filosoflar bu amildən bəhrələnərək barışdırıcı mövqedə dayanıblar. Yalnışlığa yol verməməkdən ötrü dəqiqləşdirmə aparaq; ağıl, güc dedikdə faktiki hansı parametrləri nəzərdə tuturuq. Daha anlaşıqlı diqqətə çatdırmaq üçün məsələni adidən-adi açıqlayaq, yəni güc - fiziki, maddi imkanlar, bir sözlə, ilk baxışdan, çətinliksiz göstərilə bilən üstünlük. Ağılsa məqamı yetişəndə büruzə verilir, ağılı sezmək üçün üçüncü göz açıq olmalıdı. Hər iki faktoru daş-tərəziyə qoyduqdan sonra paralel müqayisələr apara bilərik. Əslində barışdırıcı mövqeydə dayananları qınamaq da düzgün deyil. Ağıl və Güc bir vəhdətdə, bir vücudda, bir el-obada, bir millətdə, bir xalqda - və s. və i.a. - birləşməlidi. Bunları bir-birinə qarşı qoymaq mənasızdı, çünki ağıl özü gücün bişgin, yetkinləşmiş halıdı və həqiqətən bu iki fövqəlbəşər parametr bir-birindən ayrılmazdı. Qədim insanlar vəhşi heyvanları ağıl hesabına tələyə salıb öldürürdülər. Amerikanlarda zarafatla deyilən məşhur bir misal da var; "Ağıllısansa, var-dövlətin niyə yoxdu?" Var-dövlətsə gücün nişanəsi olduğundan deməli, ağıl güc yaradan vasitədi...
Kor nə istər, iki göz. Kim xoşlanmaz ki, bəşər övladı həm ağıllı, həm güclü olsun? Amma bir çox amillər bizim arzumuzla uzlaşmır axı...
Yadımdadı rəhmətlik Valehə nədənsə, şikayətlənəndə gülümsünərdi ki, könlündən ağıllı, güclü olmaq keçir, üstəlik gözəllər əhatəsində, huri-mələklərlə keçirmək fikrindəsən günlərini. Ömrünü ona görə demirəm ki, dünya durduqca yaşamaqdan da vaz keçməzsən. Bir az susub əlini yelləyərdi vecsiz-vecsiz:
- Boş şeydi hamısı, həmişə nə isə çatışmamalıdı.
- Dərd burasındadı ki, nə isə yox, çox şey çatışmır, - deyirdim və fikirləşirdim ki, mən ağılı, zəkanı – əgər varımdısa - məmnuniyyətlə çatışmayanlara dəyişərdim, çünki mənim ağlım güc yaratmağa qadir deyildi.
Elə bil ürəyimi oxuyub:
-Yaxşı ki, qabaqda ölüm var, - deyərək siqaretini tüstülədərdi.
İndi Valeh ölüm mərhələsini keçib, mən yox. Əslində bu gün həmin söhbətimiz yadıma düşdüyündən - bəlkə də həmin söhbət olmamışdı, həmin danışığımızdan müəyyən parçalar xatirimdəydi, bir də Valehin tavana qalxıb ətrafa yayılan siqaretinin tüstüsü. Ona görə mənə elə gəlir ki, şikayətsayağı - şikayətlənən daima mən olardım - ağıl və gücün müqayisəsi barədə bir neçə söhbətimiz olub. Guya birinci söhbətimizdə qışdı, ikinci söhbətimizdə yazdı, üçüncüdə yaydı, sonra da payız. Və mən bu dörd söhbəti tamam-kamal yadıma salmaq istəyəndə cəmi bircə görüşü gözümün önünə gətirə bilirəm. Onu da yarımçıq...
Ancaq özünü ağıllı saymaq da başdanxarablıqdı. Gücü olmayanın ağlı da yoxmuş bəlkə? Əstəğfürullah...
Əgər ağıllı və dəlinin kimliyi barədə müqayisələr aparsaq, labirintə düşmüş səyyahın aqibətini xatırladacağıq, hər dəfə qarşımızı nəhəng divar kəsdiyindən kor-peşman geri qayıdıb təzədən çıxış yolunu axtaraçağıq. Allahların qəzəbinə gəlmiş Sizifin vəziyyətilə yaxınlıq, oxşarlıq yaranacaq aramızda. Zamanı nəzərə almasaq, belə çıxır, əsrlər yerini dəyişsə də, əslində yer üzündə heç nə dəyişməyib. Hərdən mənə elə gəlir ki, dövrümüzdəki hadisələr də min il qabaq baş verib. Haçansa arıq, sısqa taygöz Həsən əlinə yekə bir bıçaq götürüb pəzəvəng, eşşək Rzanı qabağına qataraq bütün kənd boyu qovurmuş. Deyirlər, eşşək Rzanın: "Ay camaat, qoymuyun, taygöz məni öldürdü," - bağırtısı Kürün o tayında eşidilirmiş. Əlbəttə, burda qeyri-adi bir iş yoxdu, əli silahlının qabağından qaçmaq ar deyil. Yaxşı deyiblər ki, verirlər götür, vururlar qaç. Məsələ burasındadı ki, əynində ağ mayka əli bıçaqlıdan qaranəfəs yaxa qurtarmağa çalışanın - eşşək Rzanın - əlində təklülə tüfəng olubmuş. Özü də dolu. Taygöz Həsən eşşək Rzanı niyə qovurmuş, eşşək Rza bağıra-bağıra özünü Kürə niyə atıbmış, bizə isti-soyuğu yoxdu. Ortaya ayrı sorğu-suallar çıxır. Məsələn, əlində dolu tüfəng ola-ola pəzəvəng Rza üttülüm taygözün nəyindən qorxurmuş? Hərçənd eşşək Rza elə yalın əllə taygözün öhdəsindən gələ bilərdi, intəhası, Rza ona görə uduzurdu ki, taygözün qabağından qaçırdı, elə taygöz də ona görə şeşələnirdi ki, önündəki qaçırdı, onun ayaq saxlamağı taygözün basılmağıydı, tüfəngin gülləsi öz yerində, elə qundağıyla taygözün aşını bişirmək olardı, ya da başının üstündən bir güllə atılsaydı, batırardı altına. Hə, beləcə, yetişdik mənzil başına. Görəsən, hansı ağıllıdı, eşşək Rza, ya taygöz Həsən? İlk baxışdan eşşək Rza az-çox düşüncəli görünür. Əli tüfənglinin qabağına bıçaqla çıxmaq, üstəlik onu bütün kənd boyu Kürün qırağınacan qovmaq dərin ağıl istəyir? Hələ desən, eşşək Rza taygözdən qədd-qamətli, zorba, fiziki tərəfini götürsək, güclü idi. Təkbətəkə qalsa bütün əlbəyaxa döyüş növlərində onun taygözü şil-küt eləyəcəyinə şübhə yoxdu. Deməli belə, tərəzinin bir gözündə ağıl və güc, bir gözündə balaca bir bıçağın tiyəsi. Bircə bıçağın tiyəsi bayaqdan ağıl və güc deyərək araşdırdığımız ən unikal faktorları yenir? Deyəsən, biz də Zenon parodokslarına bənzər yeni bir təzadlı anlayış yaratmaq üzrəyik axı?.. Eşşək Rzanın ağlına dəlalət eləyən arqumentlər az deyilmi? Vəziyyətdən alnıaçıq çıxmaq üçün onun bir neçə yolu vardı. Bəlkə də çoxdu, ancaq bir neçəsinin üzərində atüstü dayanmaq məsləhətdi, çünki istər-istəməz eşşək Rzanı ağıllı qiyafəsində görürüksə, qeyri-adi, düşünülməmiş yollar ona yad olmalıydı. Məsələn, taygözü qorxutmaq üçün dayanıb başının üstündən bir güllə atmalıydı, ikincisi lap əvvəldən qaçmaqda səhv buraxmışdı, əgər o, qaçmasaydı taygöz onu qovmazdı, üçüncüsü eşşək Rza bütün şəraiti nəzərə alıb özü hücum eləməliydi, qaçmağa başlayandan sonra dayanıb hücuma keçmək çətindi. Sözsüz ki, müəyyən manevrlərdə geri çəkilmək, qaçmaq qorxaqlıq sayılmamalıdı, bəzən bilə-bilə üstünlüyü düşmənə vermək olar ki, qəfil əks-hücumla başının üstünü alıb asan qələbə qazanasan. Amma bizim misalımızda bunun səhv olduğu açıq-aşkar görünür. Çünki Rza əlində təklülə tüfəng düz Kürün ortasınacan üzmüşdü, sahildə əli bıçaqlı dayanıb onun yeddi arxa dönənini qəbirdən xortladan taygözün qabağına yeriməyi xəyalına belə gətirməmişdi. Səhəri rəhmətlik dədəm bizim birinci çıxış yolunu ondan soruşanda mən balaca olsam da eşşək Rzanın sir-sifətinin necə əyildiyini, o boyda qədd-qamətli adamın necə balacalaşıb yumağa döndüyünü indiki kimi xatırlayıram. İlahi, o kişi dədəmin fikrini təkrarlamağa, ağlından ötəri keçirməyə də qorxurdu. Dədəmin dedikləri ona göyün yerə düşə biləcəyi kimi ağlasığmaz görünürdü, cavab verəndə də dili dolaşırdı:
- Necə yəni?.. Di-di-dildə demək asandı. İşə bax ha! Havaya güllə atsaydım, lap qızışardı. Görəcəkdi ki, tüfəng boşaldı.
Dədəm əl çəkmirdi: 
- Hə, noolsun, gələrdi yaxına, tüfəngin qundağıyla başına birin vurardın, canı çıxardı.
Eşşək Rzanın dil-dodağı lap təpidi:
- Sonra da məni damlayardılar, bir çətən külfətim yetim qalardı.
- Yox, səni tutmazdılar, çunki adamı qəsdən öldürməmisən, özünü müdafiə eləmisən...
- Özünü müdafiə o zaman olur ki, üstünə bıçaqla gələni əllə öldürəsən, tüfənglə yox. Həm də tülkü tülkülüyünü sübut eləyincə dərisini boğazından çıxardıllar.
Dədəm çaşıb qaldı, əlindəki zərləri nərdin üstünə qoyub matdım-matdım müsahibinə baxdı:
- Ay Rza, sən əjdaha boydasan, taygöz kimi neçə cırtdanın öhdəsindən yalın əlnən gələrsən, əlində tüfəng qaçıb girmisən suya... Heç kişilikdəndi?
- Sənə nə var e, - Rza çiyinlərini çəkdi. - Sən o taygözü yaxşı tanımırsan. Özüm Allaha yalvarırdım ki, çox söysün məni, ürəyini yetərincə boşaltsın, yoxsa hirsi soyumayacaqdı. Yaxamdan əl çəkməyəcəkdi o köpəyoğlu. Açığı, burda ayıb nə var axı, qorxmaq ayıb deyil ki! Qorxuram, vəssalam!.. 
Bu da ağıllı və güclüylə ağılsız və gücsüzün mübarizəsi. Yenə sonuna çatmaq müşkül görünən labirintə düşürük. Ağıl və gücün vəhdətinə qələbə qazanmaq üçün hansı cəhətsə çatışmır. Əlbəttə, cəsarət. Eyni zamanda ağıl mükəmməllik, hərtərəflilik deməkdi ki, cəsarət özü də buraya daxildi. Ancaq ağıla, müdrikliyə hər bir cəhətin, həmçinin cəsarətin rəndələnmiş, əndazəli forması aiddi. Əndazəsiz, ölçülüb biçilməmiş cəsarətin - eləcə də başqa cəhətlərin - sonu faciədi. Günlərin birində taygözün on dörd bıçaq vurulmuş meyitini Kürün qırağındakı sıx yulğunluqdan tapanda bir neçə gün eşşək Rzanı silistə aparıb gətirdilər, bir nəticə hasil eləməyib yaxasından əl çəkdilər, yəqin anladılar ki, belə dəhşətli qətli törətmək üçün eşşək Rza tamam-kamal yararsız adamdı. Özü də təkçə eşşək Rzanı yox, kənddə çox adamı sorğu-suala tutsatar da, taygözün qatilini tapa bilmədilər. Müəmmalı işdi, meyitə daş bağlayıb Kürə atmaqdansa, yulğunluğa tullanmışdılar. Kənd uşaqları hər iki gözü çıxarılmış, qarnına, içalatına göy milçəklər daraşmış meyiti görəndə vahimədən elə bağırmışdılar ki, dəllək Məhəmmədin arvadı uşaq salmışdı.
Sonralar dədəmlə söhbətləşən milisimiz Əhməd əmi deyirdi ki, gecəgözü meyitə daş bağlayıb suya atsaydılar, heç vədə tapa bilməzdik, beləcə hər şey itib gedərdi, ancaq dəxli yoxdu, qan batmır, gec-tez qatil tapılacaq.
Amma taygöz Həsənin qatili tapılmadı. Yadımdadı, aradan bir xeyli keçəndən sonra Əhməd əmi bizə, dədəmlə söhbətə gəlmişdi, həyətimizdə oturub çay içə-içə ordan-burdan danışırdılar. Söz-sözü çəkdi, söhbət Həsənin öldürülməliyinə gəldi. Əhməd əmi əlini dizinə vurub ətrafa baxa-baxa yana-yana pıçıldadı ki, nəsə mən hələ də Rzadan şübhələnirəm. Dədəm gülümsündü ki, ondan adamöldürən olmaz, o, taygözün kölgəsindən də qorxurdu.
- Elə burasıdı da şübhəli, - Əhməd əmi stəkanı nəlbəkiyə qoyub fikirli-fikirli mızıldadı.
Bu arada süfrəyə, mürəbbəqabının qırağına yekə bir arı qondu. Əhməd əmi sözünün dalını gətirmədi, elə bil çəkinirdi ki, arı dediklərini bütün kəndə yayar. Mənsə istəyirdim ki, o, danışsın, ona görə arını öldürmək üçün yumurladığım qəzeti qəfil mürəbbəqabının qıraqana vuranda oturanlar diksindi, mürəbbə masaya dağıldı, Əhməd əmi daha nə dedi, nə demədi bilmədim, dədəm acıqlanıb məni göndərdi evə...
Bir-iki il ötdü. Adamlar taygözün qətlini unutmağa başlayırdı, hələ desən, onun ölümünə sevinənlər vardı ki, camaat oğrunun-quldurun əlindən qurtardı, day heç kim qoyun-quzu, mal-hevan oğrusunun əlindən cana gəlməyəcək. Günlərin, daha doğrusu, gecələrin birindəsə eşşək Rzanı taygöz Həsənin həyətindən çıxanda görənlər oldu. Sonralar eşşək Rza arvad-uşağını atıb taygözün sonsuz, ancaq gözəl-göyçək arvadı Mələklə evləndi. Yeri düşəndə dədəm deyərdi ki, gərək taygöz biqeyrət Rzanın qarnını cıraydı. Orda-burdasa şaiyə gəzirdi ki, - bu sözü ilk dəfə falçı Xeyransanın özündən eşitdiyini söyləyənlər vardı - guya taygöz öldürülən geçə arvadı Mələyin ağappaq donu qıpqırmızı imiş və guya taygözün yasında da o donun yuyulub zivədən asıldığına fikir verənlər varmış. Söz-söhbətə inanan tapılmadı ki, incədən-incə Mələyin taygözə gücü çatmaz, zənən xeylağı o cür qaniçənliklə ərinı öldürə bilməz. Həm də özündən soruşanda falçı Xeyransa and-aman eləyirdi ki, bəs Allah araqarışdıranların evini yıxsın, mən heç yerdə, heç nə deməmişəm, heç nə də görməmişəm... 

Ehli-Beytin (e.s.) fazilat va şanina dair Quranda an baslica suralardan biri olan “Fatiha” surasinda da yer alan bazi ayeler Ahli-Beytin (e.s.) fazilatlarini tasdiq baximindan nazil olmusdur. Indi isa bu ayalarin Hz. Ali (e) barasinda endiyini naql edan manbalari taqdim edak“Kanzul Ummal” asarindan.

Ibni Abbas Peygambardan(s.a.a) naql etdiyi revayata gora

“Peygambar(s) qezavat etdiyi bir anda Hz. Alinin(e) saginda va solunda 2 adam oturmusdu. Peygambar(s) bu vaxt onlara yonalarak bela buyurdu

“Sag va sol ayrilikdir. Duzgun va dogru yol orta yoldur.” Daha sonra Hz. Alini(e) isara edarak bela buyurdu

„Bu siratul mustaqimdir (dogru yoldur). Ona tabe olun va ona itaet edin!”
Nasainin “Xasais asarindan.

“Şübhə yoxdur ki, bu yol mənim doğru yolumdur. O halda ona tabe olun və başqa yollarla getməyin. Yoxsa sizi bu yolundan ayırarlar. Allah pisliklərdən çəkinəsiniz deyə sizə bunları əmr etdi (Ənam surəsi, 153-cü ayə)

  Həmin kitabda bu ayənin təfsirində “sirat” sözündə məqsədin Quran və Əhli-beyt(ə) olmasına dair rəvayətlər var.

  Yenə eyni kitabda ibni Abbas atasından və Zeyd ibni Əli ibn Hüseyndən(ə.s.) nəql edilən başqa bir rəvayət isə belədir

  “Allah bəndələrini salam yurduna çağırır və dilədiyi kimsəni Sıratəl-müstəqimə hidayət edər” (Yunus surəsi , 25-ci ayə). Ayədəki “salam yurdunda” məqsədin Cənnət və “Siratəl-müstəqim”dəki qəsdin isə Hz Əli ibn Əbu Talibin (ə.s.) vilayəti olduğu bildirilmişdir (“Xəsais” kitabında bu ayə ilə əlaqədar olan bölümü)
Hakim Xəskani Hənifini “Şəvahidut-Tənzil” kitabında Cabir ibn Abdullah Ənsaridən (r.ə.), o da Peyğəmbərdən (s.ə.a.) nəql edərək

  “Allah Əli ibn Əbu Talibi və onun xanımı (Hz. Fatimə(ə.s.)) ilə övladlarını öz höccəti olaraq qərar vermişdir. Onlar ümmətin elm qapılarıdır. Kim onların vasitəsi ilə hidayət olmuşsa, “Sıratəl-müstəqimə” hidayət olmuşlar (“Xəsais” kitabı c.1, səh58. hədis 89)

  5.Əllamə Sələbi təfsirində və Şeyx Abdullah Hənəfi “Ərcəhul mətalib kitabında Əbu Hureyrədən və digər səhabələrdən nəql edilən rəvayətlərə görə “Sıratəl-müstəqim”dəki məqsədin Peyğəmbərin (s.ə.a.) Əhli-beyti olduğunda ittifaq etmişlər.

  5.Hafiz Şəhr Məhəmməd ibn Əli ibn Şəhr Əşvab Mazandarani “Mənaqib” adlı kitabında Abdullah ibni Abbasdan bu ayənin təfsirində belə nəql edir

 “Bizi sırətal-müstəqimə hidayət et” dedikdə Peyğəmbər bizi onun Əhli-beytini sevməli və onların yolu ilə getməli olduğumuzu bəyan etmişdir (“Xəsais” kitabı c.3, səh73)

  6.Sələbinin təfsir kitabında Bureyrədən “Bizi sıratəl-müstəqimə hidayət et” ayəsinin təfsirində belə nəql edilir

  “Sıratda(yolda) məqsəd Məhəmməd və Əlinin yoludur”

 İmam Məhəmməd Baqirdən (ə.s.) belə buyrulur

  “Bizi sıratəl-müstəqimə hidayət et. O sırat ki, nemət verdiyin şəxslərdir” ayəsi “Allahım, bizi İmam Əlinin vilayətinə və İslam dininə hidayət et” deməkdir.

  7.Cabir ibn Abdullah Ənsari Peyğəmbərdən (s.ə.a.) belə nəql edir

  “Səhabələr Peyğəmbərin yanında olduğu bir vaxtda Hz Əliyə işarə edərək belə buurur “Bu doğru yoldur. Ona tabe olun və ona itaət edin”.

  8.Əllamə Hüseyn Məhəmməd Təbatəbai “Əl-mizan” adlı təfsirində “Təfsirul Əyyaşi”dən imam Cəfər Sadiqin(ə.s.) belə buyurduğunu nəql edir “Sıratəl-müstəqimdəki məqsəd Əmirəlmöminin Əlidir” (c.1. səh.39)

  9.Əhli-Beyt(ə.s.) məktəbinin mənbələrinə nəzər yetirdiyimizdə isə məsun imamlardan(ə.s.) nəql edilən rəvayətlərin işığında “sıratəl-mustəqim”dəki məqsədin onların özlərindən başqa heç bir şəxsə aid edilməyəcəyinə dair rəvayətlərə rastlanmaqdadır

  “Bizik ən aydın yol və sıratəl-müstəqim” (Nurus-səqaleyn təfsiri c.1. səh20)

  10.Mufəzzəl ibni Ömər İmam Cəfər Sadiqdən (ə.s.) “sıratəl-müstəqim” haqqında soruşduqda bu cavabı almışdır

 “Sırat yolu Allahın mərifətini tanıdan yoldur. Sirat iki dənədir – biri dünyada, digəri isə axirətdədir. Dünyadakı sırat-itaətin vacib olduğu məsum imamlardır. Demək hər kəs onu tanıyıb və ona itaət edərsə sıratəl-müstəqimə hidayət olmuşdur. Axirətdəki sirat isə Cəhənnəmin üzərindən keçmək üçün atılmış körpüdür. (“Təfsirul-Burhan” c.1)

  11.Sələbinin “Təfsirul Kəbir” kitabında “Fatihə” surəsi təfsir edilərkən Əbu Bureyyədən belə nəql edilir

  “Doğru yol Hz. Məhəmməd (s.ə.a) və Onun Əhli-Beytinin yoludur”.

  Sələbi yenə Vaqi bin Cərraha, Səvriyə, Sədiyyə, səhabə və mühacirdən ibni Abbasa əsaslanaraq bu hədisi əlavə etməkdədir

  “Bizi doğru yola hidayət et yəni bizi Məhəmməd (s.ə.a.) və Onun Əhli-Beytinin sevgisinə istiqamətləndir” deməkdir.

Dualar


 


          Allahim   kecici ve bos seylerle yorulan qelbimi
sevginle doldur,her seye senin sevginle baxabilmeyi oyret!


 


   Yawamaq direnmekdir, sevmek guvenmekdir……bunu
unutma: Insane cox zaman  Dunyanin hakimi
,bezen de kicik bir qelbin esiridir!.


 


     Allahim acizlikden ,derdden ,kederden,
uzuntuden,qorxaqliqdan ve qebir ezabindan sene siqiniram!


 


  Allahim bizi haqsizliqa meruz qalmaqdan,
haqsizliq etmekden , haqsizliqa terefdar olmaqdan  qoru. Goz acib qapayincaya qeder.!


 


  Allahim!Bizi 
dunyada ,qebirde ,mehserde,sirat korpusunde ve ebedi heyatda  himayene al.Bizi ezaba geden yoldan qoru!


 


  Allahim bizleri    namazi doqru 
qilanlardan ve sukredenlerden eyle!


 


Allahim!Emirlerini  basa dusmemizi asanlasdir   ,elmimizi artir,basa dusme qabiliyyetimizi
zenginlesdir,ruhumuzu arzularimiza catdir!


 


Allahim her
isimizin sonunu gozel eyle,dunya sixintilarindan ve axiret ezabindan bizi qoru!


 


    Allahim bizleri razi olduqun emellere
muveffeq eyle !Bizleri bilerek ve bilmeyerekden qul haqqini   yemekden muhafize eyle!.


 


     Allahim olunceye qeder ibadet etmeyimizi,
omrumuzun xeyirli emellerle sona catmasini  
ve cennetini    nesib eyle!


 


  Gercek sevgi ;  sebirle gozleyen ureklerin icindedi,sonu ne
olursa olsun!


 


Eyer bir gun cox
boyuk bir derdin olursa ;Rebbine donub’’Boyuk bir derdim var deme, derdine donub’’
Boyuk    Rebbim var de!


 


  Aqlim qelbime iman nedir?deye sorusdu.Qelbim
aqlimin qulaqina eyilerek;Iman edebden ibaretdir dedi.


 


  Allahim !Her cur darliqdan ,sixindan  pislerden ve pislerin serrinden  sene siqindim ,meni ve sevdiklerimi muhafize
et.


 


          Resûlullah
sallallahu aleyhi ve sellem faiz alana da verene de lânet etti.

Aşkarda görülməsi ayıb olan işi gizlində də görmə

 




Xoş o kəsin halına ki, Allah qorxusu onu xalqın
qorxusundan uzaqlaşdırmışdır.”

 




Nadanlığın sübutu üçün insanın özündən razı olmağı yetər

 




  Allahim 
xesteliyi artan ve sefasi mumkunsuz olan,caresiz qalan ve senden basqa
umidi olmayan  qullarina merhemet et!


 


   Allahim sevdiklerini meine de sevdir .ele
bir sevgi salma ureyime ki ,senin sevgini ureyimde azaltsin!

SALAMLAŞMAQ


 


1-Həzrət Peyğəmbər(s)


"Salam vermək müstəhəbdi,cavab qaytarmaq isə
vacibdir"


2-Həzrəti Peyğəmbər(s)


"Salamsız söhbət edənin sözünə cavab vermə.Sözünüzü
salamla başlayın.Hər kim sizinlə salamsız söhbətə başlasa,ona cavab
verməyin"


3-Həzrəti Peyğəmbər(s)


"Allah və Peyğəmbərinə(s)ən yaxın insan sözünü salamla
başlayandır"


4-Həzrəti İmam Baqir(ə)


"Salman(r)dəfələrlə deyərdi:Allahın salamını aşkar
verin .Cünki Allahın salamı zalımıara yetişməz


5-İmam Baqir(ə)


"Həqiqətən Allah-taala salamı aciq-askar tələffüz
etməti sevir"


6-İmam Sadiq(ə)


"Əssəlamu əleykum!"-deyən şəxs on savab
qazanar."Əssəlamu əleykum və rəhmətullah!"-deyən iyirmi savab əldə
edir."Əssəlamu əleykum və rəhmətullahi və bərəkatuh!"-deyən şəxs isə
otuz savab qazanır


7-İmam Sadiq(ə)


"Üc qurupa salam verməyin:cənazənin arxasinca hərəkət
edənə;cümə namazına gedənə;hamamda olana"


8-İmam Sadiq(ə)


"Rastlaşdığın hər adama salam vermək
təvazökarliqdandir"


9-Allah rəsulu(s)


"Bir kafir sizə salam verərsə,cavabında deyin ki,əleykum"



10-İmam
Sadiq(ə)


"...
Ayaq üstə duran,oturana salam verməlidir"

Bismillahir
Rəhmanir Rəhim


Allahım
səni deyib gəldim!


İlahi!
İstəklərimin yerinə yetməsinə mane olan günahlarımı bağışla!


İlahi!
Bəlaları aradan aparan günahlarımı bağışla.


İlahi!
Ümidi qıran günahlarımı bağışla.


İlahi!
Düçar olduğum hər günahı bağışla.


İlahi! Yol
verdiyim hər bir səhvi bağışla.


İlahi! Səni
yad etməklə Sənə yaxınlaşır və Səndən şəfayət istəyirəm.


İlahi! Hər
zaman Sənə şükür etməyim üçün mənə ilham verməyini və Səni yad etməyi mənə
təlqin etməyini istəyirəm.


İlahi! Səni
hüzurunda ixlasla kiçilən, Hüzurunda təvazökar olan bəndən kimi mənə rəhə
etməyini,bəxş etdiyin ruziyə qane olmağımı istəyirəm.


İlahi!
Səndən ehtiyacı çox olan şəxslər kimi istəyirəm.


İlahi! Məni
səndən uzaq salan Günahlarımı bağışlamağını istəyirəm.


İlahi!
Günahlarımı unudub öz başına,sərgardan qalmaqdan Sənə pənah gətirirəm!


İlahi!
Yeganə ümidim sənin rəhmət və mərhəmətindir,məni Öz rəhmət və mərhəmətindən
məhrum etmə.


İmam Əlinin (ə) dualarından...

Kişi və qadın ünsiyyəti İslam baxımından...
Ümumiyyətlə, kişi və qadın ünsiyyəti barədə üç müxtəlif baxış mövcuddur:
1) İfratçı baxış:
Bu ifratçı baxışda qız və oğlan, yaxud qadın və kişi arasında hər növ ünsiyyətin yaranması tamamilə qadağandır. Yalnız çarəsiz və zəruri hallarda, o da müxtəsər bir şəkildə, ünsiyyət yaratmağa icazə verilir.
Bu baxışa əsasən, qadınla kişinin və ya qızla oğlanın ünsiyyəti, odla pambığın ünsiyyətinə bənzəyir və ağlın hökmünə görə, onlar mümkün qədər bir-birindən ayrı saxlanılmalıdır. Çünki bu iki əks cins arasında yaranan hər növ ünsiyyət, qığılcım törədib, şöləsaçan bir alova bais ola bilər.
Bundan əlavə inkarolunmaz bir həqiqətdir ki, naməhrəmin səsini eşitmək və onunla söhbət etmək insanın ruhunda bir sıra mənfi təsirlər qoyur.
Bu baxışın tərəfdarları öz nəzərlərinin doğruluğunu sübuta yetirmək üçün bir sıra hədisləri məqsədlərinə uyğun tərzdə izah və şərh ediblər. Məsələn, Həzrət Fatimədən (ə.s) bu hədisi nəql ediblər: «Qadın üçün ən yaxşısı budur ki, o, heç bir kişini görməsin və heç bir kişi də onu görməsin» (Hürr Amuli, «Vəsailuş-şiə», 14-cü cild, «Əbvabun müqəddəmatin-nikah» fəsli, 129-cü bölüm).
Bu baxışda aşağıdakı səhv cəhətlər mövcuddur:
a) Əksər şəriət alimlərinin nəzərincə, İslam şəriətinin təyin etdiyi çərçivə daxilində qadınla kişinin ünsiyyəti, məsələn, salamlaşıb, hal-əhval tutmaq, qadağan deyildir. Qadın və kişi aşağıdakı şərtlərlə bir-birinin səsini də eşidə bilər.
Birincisi: qadın, səsini incələşdirib, gözəlləşdirməməli adi bir tərzdə söhbət etməlidir.
İkincisi: qadınla kişi bir-birindən ləzzət almaq məqsədilə söhbət etməməlidirlər.
Şəhid Mütəhhərinin nəzərincə, dini qaynaqlardakı zahirən qadının cəmiyyətdən təcrid olunmasını yetirən hədislər bir növ əxlaqi tövsiyələrdir. O öz fikrini belə izah edir: «Bu hədislərdə bildirilir ki, qadınlar və kişilər qarşılıqlı münasibətlərində mövcud olan bir sıra xətərlərdən agah olmalıdır».
Daha sonra Şəhid Mütəhhəri deyir: «Burada belə bir sual ortaya çıxır ki, bəs nə üçün şəriət alimləri kişi və qadın ünsiyyətini yasaq edən mövcud hədislərə əsaslanıb, bu barədə fətva (qəti qərar) verməyiblər? Cavabı budur: çünki Quran ayələri, yüzlərcə hədislər və hətta, məsumların həyat tərzi, bu ifratçı baxışı təsdiq etmir. Başqa sözlə desək, bu məzmunlu hədislər, əxlaqi tövsiyələr kimi qəbul olunur və şəriət hökmü verməyə əsas götürülmür» (Şəhid Mütəhhəri, «Hicab məsələsi», 548-ci səh, «Sədra» nəşriyyatı, Qum şəhəri, 1379-cu hicri-şəmsi ili).
Bu məzmunlu hədislərin düzgün izahı, kişi və qadın arasında sağlam ünsiyyəti yasaq etmir, əksinə onun yaranmasını təmin edir.
b) Əlbəttə, qız və oğlan, qadın və kişi arasında qeyri-sağlam münasibətlərdən yarana bilən fəsadları heç kim inkar etmir. Lakin bu o demək deyildir ki, bu iki əks cins arasında hər növ sağlam ünsiyyət qadağandır. Hətta, bəzi hallarda sağlam ünsiyyət sayəsində əldə olunan ümumi xeyiri də nəzərə almaq lazımdır.
2) Təfritçi baxış:
Bu təfritçi baxışa əsasən, qadınlarla kişilərin ünsiyyətini məhdudlaşdırmaq və qadağalar qoymaq, onları bir-birinə daha da həssas və meyilli edir.


«Əl-insanu hərisun əla ma mənəə». Yəni, insan qadağa qoyulan şeyə qarşı daha da həris olur. Buna görə də yaxşı olar ki, qadınların bir-birilə ünsiyyəti azad olduğu kimi, kişi və qadın ünsiyyəti də azad olsun və onlara heç bir qadağa qoyulmasın.
Bundan əlavə, müasir dünyada insan cəmiyyətlərinə hakim olan vəziyyət, kişi-qadın ünsiyyətini məhdudlaşdırmağı qeyri-mümkün edib. Müasir dövr, müxtəlif mədəniyyətlər, dinlər və məzhəblər arasında əlaqələrin genişlənməsi dövrü olduğundan, bu dövrdə insan ünsiyyət, cinsiyyət, irq, rəng, din və məzhəb hüdudlarından azad olmalıdır.
Bu baxışın isə yanlış cəhətləri aşağıdakılardır:
a) Əvvəla, bu baxış, bir çox Quran ayələri, hədislər və şəriət alimlərinin fətvaları ilə uyğun gəlmir.
İffəti qorumaq, o cümlədən qadının naməhrəm kişi ilə xəlvət bir yerdə tək qalmaması, evdən xaricdə bəzənib, özünü nümayiş etdirməməsi və s. barədə bir çox Quran ayələri və hədislər mövcuddur. Deməli, İslam baxımından qadın və kişi ünsiyyətində məhdudiyyətlər mövcuddur.
İslam dini subay qız və oğlanlara evlənməyi təkidlə tövsiyə edir və evliliyi, dini qorumaq üçün lazım olan amillərdən biri olaraq tanıtdırır. Bu onu bildirir ki, subay qız və oğlan ciddi təhlükələr ilə üzbəüzdürlər.
Doğrudur ki, İslam dinində qadın və kişiyə müəyyən çərçivə daxilndə ünsiyyət yaratmağa icazə verilir, lakin sərbəstliyə əsla yol verilmir. Hədislərin birində nəql olunur ki, Allahın Rəsulu (s.ə.v) «Peyğəmbər məscidin»də qadınların giriş-çıxış qapısını ayırdı və buyurdu:
«Yaxşı olar ki, bu qapını qadınlara məxsus təyin edək» (Sicistani, «Əbu Davudun Sünəni», 1-ci cild, 19-cu səh).
Həmçinin, Həzrət Peyğəmbər (s.ə.v), qadınlarla kişilər arasında qarışıqlıq yaranmasın deyə, göstəriş verdi ki, kişilər yolun ortası ilə, qadınlar isə yolun kənarı ilə hərəkət etsinlər (Kuleyni, «Usuli-Kafi», 5-ci cild, 51-ci səh).
b) Bu baxışda bildirilir ki, kişi və qadın ünsiyyətinə müəyyən qadağalar qoymaq, onlarda qarşılıqlı marağın daha da artmasına səbəb olduğundan, cinsi ehtirasları cilovlamaq və intim maraqları azaltmaq üçün kişi və qadın ünsiyyəti azad buraxılmalıdır.
Lakin bu iddia, nə əldə olunan təcrübə və həqiqətlərlə, nə də insan psixologiyası ilə uyğun gəlmir. Görəsən, qərb dünyasında qadın və kişi ünsiyyətinə azadlıq verildikdən sonra orada cinsi təcavüzlər, qeyri-qanuni cinsi əlaqələr və əxlaqsızlıqlar azaldı?! Yoxsa əxlaqa zidd şəkillər və kinolentlər rövnəqdən düşdü?! Yoxsa uşaqsalma və ya qeyri-qanuni yolla dünyaya gələn uşaqların sayı azaldı? Sizcə bu azadlıqdan sonra orada qeyri-qanuni cinsi əlaqələr və həmcinsbazlıqlar artmadımı?
Şəhid Mütəhhəri bu barədə deyir: «Fedrid və onun kimi düşünənlərin səhvi bundadır ki, onların nəzərincə, intim hissləri və cinsi ehtirasları cilovlamağın tək yolu, onları qane etməkdir... Onlar mövzuya birtərəfli yanaşıblar və diqqət yetirməyiblər ki, məhdudluq və qadağa, cinsi ehtirası çılğın və həris etdiyi kimi, onu azad buraxmaq, onun istəklərinə tabe olmaq və bu hissləri oyadan amilləri icad etmək də bu hisslərin həddinin aşmasına səbəb olur. Bizim nəzərimizcə cinsi ehtirası ram etmək üçün iki amilə ehtiyac var: onlardan biri, bu hissləri özünün təbii həddində qane etmək, digəri isə onu təhrikedici amillərdən qorumaqdır. Şübhəsiz ki, insanın bir sıra təbii ehtiyacları vardır və bunlar özünün təbii həddində təmin olunmalıdır. Əks təqdirdə onu bir neft quyusuna bənzətmək olar. Yəni, yeraltı qazlar bir yerə cəm olub, sıxılaraq partlayışa səbəb olduğu kimi, insanın da təbii ehtiyacları təmin olunmadığı vaxt təhlükələr yarada bilər».
«Əl-insanu hərisun əla ma mənəə» (yəni, insan, qadağa qoyulanlara qarşı həris olur) ifadəsi barədə qeyd etmək lazımdır ki, insan həm qadağa qoyulanlara qarşı, həm də təhrik olunanlara qarşı həris olur. Başqa sözlə desək, insanda müəyyən bir istəyi oyatdıqdan sonra bu istəyə yetişməyi ona qadağan etmək, sizcə nə deməkdir?... (Şəhid Mütəhhəri, «Hicab məsələsi», səh.260-261)
q) «Bizim dövrümüz, beynəlxalq əlaqələrin genişləndiyi bir dövrdür və hal-hazırki dövrdə qadın-kişi münasibətləri və s. bu kimi məsələlər artıq öz həllini tapıb» - deyənlər isə insanları çaşdırırlar. Çünki, birincisi:
Beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi ilə şəriət hökmlərinin aradan qalxması arasında heç bir tənasüb yoxdur. Görəsən, müasirlik bəhanəsi ilə bəşəri və əxlaqi dəyərləri, ədəb-ərkan qaydalarını tapdalamaq olarmı? Yaxud beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi və sərhədlərin açılmasını bəhanə edərək, evin içində baş verənləri hamıya nümayiş etdirmək olarmı? Bu əsasla pəncərənin pərdələrini və ya otaqların divarlarını qaldırmaq olarmı?
İkincisi, kim iddia edə bilər ki, bu kimi məsələlər hal-hazırkı dövrdə öz həllini tapmışdır? Sizcə, bu qədər əxlaq pozuntuları, qeyri-qanuni cinsi əlaqələr və zorakılıqlar, əxlaqa zidd məzmunlu jurnallar, əxlaqsızlığı kütləvi şəkildə yayan bəzi televizor verilişləri və internet səhifələri və s. zəmanəmizin əxlaqsızlıq bataqlığında çapaladığını nümayiş etdirmirmi?
3) Mötədil baxış:
Mötədil olmaq, yəni hər növ ifrat və təfritdən uzaq olmaq deməkdir. Yəni, qadın və kişi ünsiyyəti elə bir tərzdə bəyan edilməməlidir ki, camaatın nəzərində onlara riayət etmək qeyri-mümkün olsun və bu səbəbdən də məsələyə laqeyd yanaşsınlar.
Bu mövzuda əsas meyar və ölçü, şəriətdir və yalnız bu çərçivə daxilində düzgün və sağlam münasibətləri qurmaq mümkündür.
Qurani-Kərimdə, qadın-kişi münasibətləri barədə bəhs olunduğu vaxt, əksər hallarda «məruf» (bəyənilən) sözü işlənilib. Ümumiyyətlə, «məruf» sözü Quranda 38 dəfə işlənilib və bunun 19-u yalnız qadın-kişi münasibətlərinə aiddir. Deməli, qadın-kişi münasibətlərində əsas şərt «məruf» olmaqdır. Bu söz, əqlin hidayəti, şəritətin hökmü, əxlaqi məziyyətlər, bəşəri dəyərlər və ədəb-ərkan qaydaları kimi mənaları özündə cəmləşdirir. İslam şəriəti də pak insan fitrətinə və xilqətinə əsaslandığı üçün «məruf» deyildiyi vaxt, insanların müsbət dəyərləndirdikləri əməllər nəzərdə tutulur. Əlbəttə ki, «insanlar» - dedikdə də, pak fitrətindən və vicdanının səsindən uzaq düşməyən insanlar nəzərdə tutulur.
Verilən bu şərhə əsasən qadın və kişi münasibətlərində əsas meyar, əqlin, şəriətin və fitrətin hidayətinə tabe olan insanların baxışıdır.
Beləliklə, bəzən müəyyən bir şəraitdə, müəyyən bir əməl bəyənilir, lakin başqa bir şəraitdə həmin əməl bəyənilmir. Yaxud bir məkanda bəyənilir, lakin başqa bir məkanda bəyənilmir. Məsələn, qadınla kişinin və ya qızla oğlanın elmi-dini, ictimai, siyasi mövzular ətrafında, hətta ailə qurmaq və gələcək həyatları barədə qərar tutmaq üçün söhbət etmələrinin şəriət baxımından heç bir maneəsi yoxdur. Lakin ləzzət və zövq almaq məqsədilə söhbət etmək, ehtiraslı və mənalı baxışlarla baxmaq, naməhrəm qarşısında şəriət və əxlaq normalarına uyğun olmayan geyimlər geyinmək, mənasız söhbət edib, gülmək və s. bu kimi rəftarlar təbii ki, həm şəriət baxımından, həm də camaat tərəfindən bəyənilmir.
İstər qadın, istərsə də kişinin bədən biçimini nümayiş etdirən və onu daha da cazibədar göstərən dar geyimləri geyinməsi, şəriət baxımından düzgün hesab olunmur, eləcə də camaat tərəfindən bəyənilmir. Bəzən elə olur ki, bir qızla oğlan elmi, mədəni, siyasi, hətta dini mövzular ətrafında söhbət edirlər, lakin danışıq və hərəkətlərində şəri ölçülərə və qaydalara riayət etmirlər. Deməli, bu ünsiyyət də həm şəriət baxımından, həm də camaatın nəzərində düzgün hesab olunmur.
Xülasə, İslam baxımından qadın və kişi ünsiyyəti əsasən və öz-özlüyündə qadağan deyildir. Cəmiyyətin yarısını qadın cinsi və yarısını kişi cinsi təşkil etdiyi üçün bu iki əks cins arasında müəyyən əlaqələrin yaranması təbii haldır. Başqa sözlə desək, cəmiyyət, qadınlar və kişilərdən təşkil olunur. Onu kişi və qadın cəmiyyətlərinə bölmək qeyri-mümkündür. Beləliklə, cəmiyyətə qədəm qoyan qadın və kişi bir-birinin şəxsiyyətinə hörmətlə yanaşmalıdırlar. Yəni, kişi ətrafındakı qadınlara ismət və iffət rəmzi kimi baxmalıdır. Qadın da öz növbəsində rəftarlarına diqqət yetirməli, qadınlıq hörmətini və dəyərini gözləməlidir. Qadın, yalnız bu yolla, kişinin gözündə ucala bilər.
Qadın nə qədər mətanətli, vüqarlı, iffətli olsa və özünü yad kişilərə nümayiş etdirməkdən çəkinsə, onun hörməti bir o qədər də yüksələr.
İslam şəriətində, naməhrəm qadın və kişinin bir-birindən cinsi ləzzət almasına, əsla yol verilmir. Çünki intim maraqları ailə çərçivəsindən xaric etmək, ictimai fəaliyyətlərin zəifləməsinə səbəb olur və cavanlar arasında qanuni nigahın azalmasına birbaşa təsir qoyur.
Təbii ki, intim maraqlar azad buraxılsa, evlilik və nikah, azad və hədsiz cinsi ləzzətlərin qarşısında maneəçilik törədəcəkdir. Bu halda isə ailə həyatı və evlilik, ağır bir məsuliyyət və məhdudluq kimi anlaşılacaq.
Cinsi ləzzətlərdən bəhrələnməyi yalnız ailə çərçivəsində qanuni hesab edən cəmiyyətlə, bu marağın azad buraxıldığı bir cəmiyyəti müqayisə etdikdə görürük ki, nikah, birinci növ cəmiyyətdə intizar və məhrumluğun sonu, ikinci növ cəmiyyətdə isə məhrumluq və məhdudluğun başlanğıcı hesab olunur. Çünki nikah, cavan qız və oğlanların azadlığına son qoyur və onları bir-birinə vəfalı olmağa məcbur edir.
Qadın və kişi ünsiyyətinin şəri hökmləri
Burada qadın və kişi ünsiyyəti mövzusuna daxil olan mühavirə, geyim, baxmaq və toxunmaq kimi bir sıra məsələlərin şəri hökmlərini izah etməyi lazımlı bilirik.
1) Mühavirə və danışıq
Aydındır ki, iki nəfər arasında ünsiyyət ilk növbədə söhbət etmək və danışmaqla yaranır.
Şəriət baxımından naməhrəm qadınla kişinin danışmağı, əsasən qadağan deyil. Onlar istər gündəlik və ümumi məsələlər barəsində, istərsə də elmi, siyasi, dini və s. bu kimi məsələlər barəsində söhbət edə bilərlər. İmam Xomeyni (r.ə) buyurur:
«Ehtiyat vacib budur ki, əgər zövq almaq məqsədi olmasa, naməhrəm kişi qadını dinləyə bilər. Bəzi alimlər kişiyə naməhrəm qadını dinləməyi, eləcə də naməhrəm kişilərin eşidə biləcəyi tərzdə, qadının uca səslə danışmağını haram hesab edirlər. Lakin bu, zəif nəzərdir.
Sözsüz ki, ehtirası oyadan tərzdə naməhrəm kişilərlə söhbət etmək qadına haramdır. Yəni qadın, xəstə qəlbləri tamaha salan bir tərzdə səsini incələşdirib, gözəlləşdirməməlidir».
«Urvətul-Vusqa» kitabının müəllifi də İmam Xomeyninin nəzərinə uyğun şəkildə fətva vermişdir (Yəzdi, «Bita», 2-ci cild, 39-cu məsələ).
2) Geyim
İctimai məkanlarda, həmçinin, naməhrəm kişilərin qarşısında şəriətin təyin etdiyi ölçüdə geyim geyinmək qadına vacibdir. Nəzərinizə çatdırırıq ki, yad kişilərin önündə qadının örtülü geyinməsi yalnız İslam şəriətinə mənsub deyildir. Əksər dinlərdə qadının örtülü geyinməsinə hökm verilmişdir ki, bu hökm istər keçmiş, istərsə də hazırkı dövrdə qüvvədə qalır.
İslam dinində qadınların örtülü geyim geyinməsinə dair hökm, onları ictimaiyyətdən təcrid etmək məqsədini daşımır. Qadın, sadəcə yad kişilərin önündə, onlarla ünsiyyətdə olduğu vaxt şəriətin təyin etdiyi qaydada geyinməli və özünü naməhrəmlərə nümayiş etdirməməlidir.
Hicabın fəlsəfəsi barədə Şəhid Mütəhhərinin bu lətif və məntiqi bəyanına diqqət yetirək: «Hicabın fəlsəfəsi, qadınların ictimaiyyətdə örtülü və ya açıq geyim geyinməsini müzakirə etmək və dəyərləndirmək deyil. Əsas məqsəd budur ki, kişilər yalnız ailə çərçivəsi daxilində və qanuni nikah yolu ilə bir sıra ağır məsuliyyətləri qəbul etdikdən sonra qadından kam ala bilsinlər».
Yəni, yad qadınlardan cinsi ləzzət almaq kişilərə qadağandır. Həmçinin, ailədən kənarda yad kişilərin intim maraqlarını, hər hansı bir şəkildə təmin etmək də, qadınlara qadağandır. Bu hökm, cəmiyyətin sağlam qalmasını təmin etməkdən əlavə, ailə təməlinin də möhkəmlənməsinə səbəb olur. Həmçinin, ictimai potensialın kənar və faydasız məqsədlərə yayınmasının qarşısını alır. Beləliklə, qadının dəyəri kişinin nəzərində artır.
3) Baxmaq
Baxmaq da qadın və kişi ünsiyyəti mövzusunda sözü açılan məsələlərdən biridir. Yəni, qadın və kişi bir-birinə baxa bilərlərmi? Əgər baxa bilərlərsə, bu məsələdə müəyyən məhdudluqlar mövcuddurmu? Əgər baxmaq haramdırsa, müstəsna hallar mövcuddurmu və onlar hansılardır?
İlk öncə bilmək lazımdır ki, geyim ilə baxmaq məsələləri arasında tənasüb yoxdur. Yəni, qadına üz və əlləri örtmək vacib deyil, lakin bəzi hallarda yad kişi bu üzvlərə baxa bilməz. (Və ya qadın örtülü geyinibsə, deməli ona baxmaq olar.)
Demək istəyirik ki, baxmağın haram olub-olmadığını müstəqil araşdırmaq lazımdır.
«Cəvahirul-kəlam» və «Müstəmsəkul-urvətil-vusqa» kitablarında qeyd olunduğu kimi və ümumiyyətlə, bütün şəriət alimlərinin nəzərincə, naməhrəm qadının üz və əllərindən savayı onun digər bədən üzvlərinə baxmaq kişiyə haramdır. Belə ki, bu hökm, dinin zəruri tələblərindən biri hesab olunur.
Lakin üz və əllərə baxmağın haram olub-olmaması barədə alimlər arasında fikir ayrılığı vardır. Bəzi alimlər qadının üz və əllərinə baxmağı haram bilir və bu ayəni sübut üçün gətirirlər:

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُم...

«Möminlərə de ki, baxışlarını haram edilmiş şeylərdən çevirsinlər, ayıb yerlərini qorusunlar» («Nur» surəsi, 30-31-ci ayələr).
Şəriət alimləri, o cümlədən Mürtəza Mütəhhəri isə, bu ayəni əsas tutaraq baxmağın haram olduğunu hökm verənlərə öz kəskin etirazını bildirir və qeyd edir ki, «ğəzzi-eyn» və «ğəzzi-bəsər» arasında mühüm bir fərq mövcuddur. «Ğəzzi-eyn», «göz yummaq və etina etməmək» mənasını daşıyır. Amma «ğəzzi-bəsər», «baxışları azaltmaq» deməkdir. Odur ki, bu ayədə, adi baxışın deyil, gözləri zilləyib, ehtiraslı baxışın haram olduğu bildirilir.
Qadının kişiyə baxmağı
Baxmaq barədə yuxarıda nəzərinizə çatdırılanlar kişinin qadına baxmağı barədə idi. Amma görəsən, qadın kişiyə baxa bilərmi? Əksər şəriət alimlərinin hökmünə əsasən kişinin qadına baxmağı haram olduğu kimi, qadının da kişiyə baxmağı haramdır. Yəni, baxmaq, mövzusunda kişi və qadın arasında fərq qoyulmur və kişinin üz və əllərindən başqa, onun digər bədən üzvlərinə baxmaq qadına haramdır.
Qadınla kişi arasında mövcud olan fərq isə geyim və örtükdür. Yəni, naməhrəm kişinin qarşısında qadına, üz və əllərindən başqa, bədəni örtmək vacibdir. Habelə, qadına naməhrəm kişinin üz və əllərindən başqa, onun digər bədən üzvlərinə baxmaq haramdır. Bir halda ki, cinsiyyətindən başqa bədəninin digər üzvlərini örtmək kişiyə vacib deyil. «Urvətul-vusqa» kitabında yazılıb: «Zəruri hallardan başqa naməhrəm kişi və qadının bir-birinə baxmağı yasaqdır».
İmam Xomeyni də buyurub: «Kişiyə naməhrəm bir qadına baxmağa icazə verilmədiyi kimi, qadına da naməhrəm bir kişiyə baxmağa icazə verilmir. Ehtiyat-vacibə görə üz və əllərə baxmaq haram deyil».
Lakin göründüyü kimi, qadının kişiyə baxmağı barədə olan bu şəri hökm, müsəlman cəmiyyətlərində öz əksini tam şəkildə tapmamışdır. Yəni, qadının kişiyə baxmağı ilə kişinin qadına baxmağına eyni dərəcədə əhəmiyyət verilmir. Başqa sözlə desək, kişinin qadına baxmağına ciddi yanaşıldığı kimi, qadının kişiyə baxmağına o qədər də ciddi yanaşılmır.
Bəzi şəriət alimləri isə naməhrəm kişi və qadının bir-birinə baxmağı barədəki hökmün oxşar olduğunu qəbul etmirlər.
Nümunə olaraq nəzərinizə çatdırırıq ki, Ayətullah Muhəmməd Baqir Sədr, Ayətullah Həkimin təlif etdiyi «Minhacus-salehin» kitabında üçüncü məsələyə yazdığı «Təliqədə» (əlavədə) belə bildirir:
«Ehtiyat-vacibə görə «reybə» (ehtiraslı baxışlar) olmadan, adətən kişilərdə açıq qalan baş, boyun və s. bu kimi bədən üzvlərinə baxmaq qadına haram deyil».
Bədənə toxunmaq
Şəriət baxımından yalnız məhrəm qadın və kişi bir-birinə toxuna bilər. Deməli, naməhrəm qadınla kişinin bir-birinə toxunması haramdır. Belə isə, naməhrəm qadınla kişi əl-ələ görüşə bilməz. İmam Xomeyni (r.ə) belə yazır: «Hər kimə baxmaq haramdırsa, onun bədəninə toxunmaq da haramdır. Odur ki, naməhrəm qadınla kişinin bir-birinə toxunması haramdır. Hətta, şəriət üz və əllərə baxmağa icazə versə də, bu üzvlərə toxunmaq qadağandır. Beləliklə, kişiyə naməhrəm qadınla əl-ələ görüşməyə icazə verilmir. Parça və ya paltarın üstündən əl verib görüşməyin isə eybi yoxdur, amma ehtiyata görə kişi qadının əlini sıxmasın».
Qeyd etməliyik ki, şəriət baxımından tibbi müayinə və s. bu kimi zəruri hallarda naməhrəmə baxmağa, hətta onun bədəninə toxunmağa da, icazə verilir. Əbu Bəsirin İmam Sadiqdən (ə.s) nəql etdiyi hədisdə belə buyurulur: «Kişi, naməhrəm qadınla əl-ələ görüşə bilər?» sualının cavabında İmam (ə.s) buyurdu: «Xeyr. Amma paltarın üstündən olar».
Başqa bir hədisdə də qeyd olunub ki, Səmaət İmam Sadiqdən (ə.s) qadınla kişinin əl-ələ görüşməyi barədə soruşduqda, o Həzrət (ə) belə buyurdu: «Kişiyə məhrəm olmayan qadınla əl-ələ görüşməyə icazə verilmir. Bacı, qız övladı, bibi, bacı qızı və s. bu kimi başqa qadınlar kişiyə məhrəm qadınlardır. Amma kişi, naməhrəm qadınla yalnız paltar və ya parçanın üstündən əl verib, görüşə bilər və (eyni halda) onun əlini sıxmamalıdır».
Ayətullah Xoyi (r.ə) buyurur: «Zahirən belə anlaşılır ki, təkcə əl-ələ görüşmək haram deyil, ümumiyyətlə, naməhrəm qadının bədəninə toxunmaq haramdır. Çünki əl-ələ görüşmək qeyri-adi əhəmiyyətə malik deyil və əgər bu barədə hədislərdə söhbət açılıbsa, iki səbəbi vardır: əvvəla, bu əməl, camaat arasında yayılan bir adət-ənənə idi. İkincisi, naməhrəmə toxunmaq mövzusunda ən aydın bir nümunədir».
Həmçinin, bu mövzuya dair Allahın Rəsulunun (s) qadınlarla beyətini nümunə gətirmək olar. O Həzrət, qadınlarla beyət etmək üçün boş bir qab istəyir və ona su töküb, sağ əlini suyun içinə salır. Sonra buyurur ki, beyət etmək istəyən qadınlar onun kimi əllərini suya salsınlar. Yəni, Peyğəmbər (s) naməhrəm qadınların əlinə toxunmamaq üçün onlarla bu şəkildə beyət etmişdir. Həmçinin, şeyx Ənsari (r.ə) buyurub: «Əksər şəriət alimlərinin qəti fikri budur ki, hər kimə baxmaq haramdırsa, ona toxunmaq da haramdır» (Xoyi, «Nikah» fəsli, birinci hissə, 104-cü səh).
Nəzərinizə çatdırılan məlumatlardan bu nəticəyə gəlmək olar ki, İslam dini nə ifratçılığın, nə də təfritçiliyin tərəfdarıdır. İslam baxımından qadın və kişi ünsiyyətində əsas meyar «məruf olmaq»dır. Belə ki, şəriət çərçivəsində olub, sağlam əqlə əsaslanan, habelə dindar camaat arasında bəyənilən və adi qarşılanan qadın və kişi ünsiyyətinə İslam dini icazə verir. Başqa sözlə desək, İslam, bir çox başqa mövzularda olduğu kimi, burada da bir sıra ümumi qayda-qanunlar təyin etmişdir. Lakin bu qanunların harada və necə icra olunmasını isə dindar camaatın öhdəsinə qoymuşdur. Məsələn, şəriət alimlərinin hökmlərinə əsasən, ehtirası oyadan və ya eyş-işrət məclislərinə uyğun musiqini dinləmək haramdır. Həmçinin, şan-şöhrət gətirən geyim geyinmək də haramdır. Lakin bu hökmü tətbiq etmək, yəni hansı musiqinin və ya hansı geyimin bu növ musiqi və ya geyim olduğunu müəyyənləşdirmək, dindar camaatın öhdəsinə qoyulmuşdur. Və yaxud «Maidə» surəsinin 1-ci ayəsinə əsasən,

Bir
zamanlar üç dost varmış. Sevgi, Dostluq və Güvən... Gün gəlmiş sevginin işi
çıxmış... Amma dostlarından ayrılmadan əvvəl onlara söz vermiş.


"Mənimçün
darıxdığınızda gəlin, uzaqlarda olmayacağam. Harada gözləri arzuyla dolu
bir-birlərinə baxan bir cütlük görsəniz mən orda olacam" - demiş və
onlardan ayrılmış...


Yaxşı demiş
Dostluq Güvənə; "Madam elə mən də yoluma davam edim... Vəzifə çağırır...
Amma narahat olma, harada birlikdə ağlayan iki insan görsən məni orada
taparsan..."


Güvən
ağızını açmış vidalaşmaq üçün amma Dostluq ayrılmış. Dostunun yanından, onun
son sözünü dinləmədən uzaqlara getmiş...


Güvən səssizcə içindən keçirmiş əlində olmadan... "Məni itirsəniz, bir daha əsla
tapa bilməzsiniz..." 


                    VALIDEYN SEVGISI
TUKENMIR.ANA SEVGISI.


Bİr zamanlar bir oglan bir qizi sevir.Iller kecir bu qizla
aile qurur.BIr gun bedbext hadise neticesinde oglan dunyasini deyisir.Oglan o
biri dunyaya gelib dusur burada o boyuk bir gole rast gelir.Golun yanindan
kecende orda nurani bir qoca kisini gorur ona yaxinlasir.Bu golun adinin ne
oldugunu qocadan sorusur,qocasa cavabinda bilmediyini deyir.Oglan dusur yola
baslayir gezmeye.Iller kecir oglanin hemin golun yanindan yolu bir daha
dusur.Golun suyunun azaldigini gorur.Bu vaxti hemin nurani qocani yene orda
gorur.Qocadan bir daha bu gol haqda sorusur,qoca cavabinda bilmediyini
sorusur.Oglan yene hemen ki oz yoluna davam edir.Bir nece ilden sora yene
gelir,bu defe golun suyunun 1 ovuc suyu qeder oldugunu gorur.Yaxinlasir
qocaya,onu mecbur edir ki,bu gol haqda ona danishsin.Qoca baslayir ehvalati
oglana danismaga.Deyir: bir zamanlar sen dunyadan kocende senin ucun yas
saxlayib,goz yasi axidanlar cox idi.Onda bu golunde suyu coxuydu.Iller kecdi
seni yad edib yasivi saxlayan,gozu yasi axidanlarin azaldi.Bax o zaman bu
golunde suyu azalmisdi.Bir nece il kecenden sora hetta senin sevdiyin qizda
seni unutdu,qohumlarinda,dostlarinda.bu gorduyun bir ovuc su ise senin Anavin
goz yaslaridi.Bir tek o seni unutmadi,hemise senin yasivi saxladi,gos yasi
axitdi.