Рахымжан Қошқарбаевтың ерлігін жою үшін тағы бір жалған!
https://www.youtube.com/wat...

Қазақстан Респубикасының мемлекеттік тілі –
қазақ тілінің қолданыс аясы!

Қазақстан Республикасы Президентінің «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласына байланысты Кеңес Одағының Батыры Мәншүк Мәметова атындағы Ақтөбе медициналық колледжі жанынан 2017-2018 оқу жылына «Абзал жандар» клубы құрылған болатын.
Мақсатымыз: Елбасының «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламасына сай, қазақ ұлттық құндылықтарын насихаттау, медицина қызыметкерлерінің кәсіби және әлеуметтік бейімділігін дамытуға жағдай жасайтын тәрбие жұмысын ұйымдастыру, жоғары мәдениетті, адамгершілігі мол, шыныққан жоғары интелектуальді, азаматтық көз қарасы жоғары жастарды тәрбиелеуге ғылыми-әдістемелік ұйымдастырушылық және ақпараттық жағдай жасау.
Колледж директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Самал Мұсақызының қолдауымен «Абзал жандар» клубы 31.10.2017 жылы сағат 11.00-де «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламасын стаденттерге түсіндіру мақсатында медициналық колледждің мәжіліс залында қазақ тілі жан ашырларымен кездесу ұйымдастырылды!
Қазақ ұлттық кодының ең маңыздысы Қазақстан Респубикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілінің қолданыс аясы деген тақырыпты талқылауға алдық.
Кездесуді «Абзал жандар» клубының жетекшісі Нұрлан Ізденұлы жүргізіп тұрды. Рухани жаңғыру Тәуелсіздік алған жылдардан бастау алғанын көзі ашық, көкірегі ояю азаматтар біледі. Студенттер осыған дейін халыққа қызымет көрсету орталығында, банктерде, емханалар мен ауруханаларда т.б. халық көп баратын мекемелерге барып қазақ тілінің, яғни мемлекеттік тілдің қолданыс аясы қанша пайыз екеніне көз жеткізу үшін сауалнамалар жүргізгенін жеткізді. Қазақ тілінің қолданыс аясы әлі де жүз пайызға жетпегенін түсіндік. Анықтамаларды алу, келісім шарттарға отыру, құжаттарды толтыру, тіпті банкоматтан ақша алғанда қазақ тіліндегі мәтінді қолданудың өзі жүз пайыз қазақ тілінде емес екен. Жалған патриоттық көріністері әлі де болса бар екен. Соған байланысты осындай кездесулерді жиі өткізіп тұру қажеттілігі туындап тұрғанын айтты.
Алғашқы болып сөз алған директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Самал Мұсақызы мақаланың маңыздылығына тоқталып, онда айтылған мәселелердің елге, халыққа берері көп екенін жеткізілді. Елбасының бағдарламалық мақаласы — халықтың, қазақтың үлкен, елдің ұлы мәселесі. Сондықтан бұл мақала санасы сергек, болашақты ойлайтын азаматтардың барлығына өте түсінікті деп ойлаймын. Онда халыққа барлық мәселелер өте нақты түрде айтылған. Елбасы өз мақаласында бүгінге дейін елімізде қазақ тілі саяси реформа, экономикалық даму мен өркендеу мәселесі айтылғанын, ендігі уақытта солардың негізгісі — қазақ тілінің қолданыс аясын мәселесін көтеру керектігін айтады. Дүние жүзінде көптеген ұлттар осындай ұстанымның жоқтығынан, әркімнің жетегінде кетудің кесірінен, болмаса адами, пенделік адасудан келіп жердің бетінде жойылып, тек аттары қалғанын тарихтан білеміз. Не болмаса, олардың бөлшек-бөлшек болып бөлінгенін де білеміз. Бұл бағдарлама біздің халқымызға керек, бұл — рухани, мәдени дамуымыздың бағдарламасы. Сондықтан Елбасы айтқандай, қазақ тіліне қатысты мәселелер бәрінен ең бірінші орында тұруға тиіс. Халықтың рухының бүтіндігі, халықтың жоғын тауып беру — бұл мәңгілік мәселе. Міне, осы мәселелерге Президент нақты тоқталып, өз мақаласында негізгі проблемаларды және оларды қалай өзгерту керектігіне тоқталды деді.
Кездесуге Ақтөбе қалалық «Қазақ тілі» қоғамының төрағасы Әбдіраш Есмаханұлы, Ақтөбе облыстық өлкетану музейінің жанынан бес жыл бұрын құрылған «Шолпы» клубының жетекшісі Алмагүл Сүндетқызы және көмекшілері Жібек Османғалиқызы мен Орынгүл Ідірісқызы, колледждің ардагер оқытушы Есен Өтешұлы, колледж оқытушылары мен студенттері және «Абзал жандар» клубының мүшелері сөз сөйлеп, ойларын ортаға салды.
Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік алғаннан кейін бұл бағытта ұлт жанды азаматтардың ұсынысы және Елбасының қолдауы бойынша бірнеше ауқымды іс атқарылды.
Тектіден текті туады, тектілік тұқым қуады дегендей Тәуелсіздік алған жылдары Қазақ халқының қалыптасқан дәстүрлеріне сай ұлты қазақ азаматтардың тегі мен әкесінің аты жазылуы өзгерген жағдайда (-ов, -ев,- ин және т.б. жалғауларсыз, әкесінің атына ұлы, қызы сөздерін қосу арқылы) азаматтар таза қазақ тілінде жаздыра алады деген Елбасының Жарлығы шықты. Кеңес Одағының орыстандыру саясатының кесірінен кезінде қате-қате жазылған аты-жөнімізді таза қазақ тілінде жазуға мүмкіндік туды. Тегімізді дұрыстағанымызға ата-баба әруағы риза болған шығар деп ойлаймын.
2004 жылы «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында Қазақстан аумағындағы тарихи-мәдени ескерткіштер мен нысандарды жаңғыртты, Қазақстан Республикасының мемлекеттік қорғауына алды. Қобыланды батыр, Есет батыр, Әлия батыр, Сынықшы Сүлеймен ата т.б. қазақтың мемлекет және қоғам қайраткерлеріне кесенелер салынып, ескерткіштер орнатылып, саяжай, оқу орындарының, көшелердің аттары беріліп ауқымды жұмыстар жүргізілді.
2013 жылы «Халық – тарих толқынында» бағ¬дарламасы арқылы әлемнің ең белді архивтерінен төл тарихымызға қатысты құжаттарды жүйелі түрде жинап, зерттеді, деректемелерді саралап, том том тарихи кітаптар шығарылды. Ата-бабаларымыз Сақ, Түркі, Алаш, Қазақ, Алаш арыстары тарихы түгелденді.
Латын әліпбиіне көшу Қазақ елінің Тәуелсіздігінің мәртебесін көтереді!
Елбасының қазақ тілі әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру туралы, 2017 жылғы 26 қазанындағы № 569 Жарлығымен Латын графикасына негізделген қазақ тілі әліпбиі дер кезінде бекітілді! Құтты болсын!
Біздің мақсатымыз Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі - Қазақ тілінің мәртебесін көтеру, бағытымыз Қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейту болуы шарт! Латынға көшу арқылы дүние жүзіндегі қазақ ағайындардың басын қосуда үлкен жеңіске, жетістікке жетуге болады. Қазақ тіліндегі жазуының бірлікке келуі арқылы Қазақстан Республикасының бірлігін нығайтуға, дүниежүзі қазақтарының мәдениет және тәжірибелерін алмастыруда игі істер атқарылады деп сенемін. Латынға көшудің үлкен арнасы қазақ ұлттық құндылықтарына жақын батыстың адамгершілігі мол мәдениетін және дамыған өнеркәсіп техникасын қабылдауда және қазақ халқының дүниежүзі өркениеті мен руханиятына үлес қосып, Қазақ елінің мемлекеттік идеологиясын бекемдеуде тарихи рөлі зор болмақ деп ойлаймын.
Латын әліпбиіне көшірудің 2025 жылға дейінгі нақты кестесін жасауға Елбасы тапсырма берді. Ең бастысы, сең қозғалды. Латын әліпбиінің қазақ тіліндегі нұсқасын қабылдау үлкен жетістік болатынын ескеруіміз қажет! Қазақ жастары өте сауатты: ағылшын, неміс, француз т.б. тілдерді латын әліпбиімен оқыды. Көзі ашық, көкірегі ояю азаматтар телефондарда, компютерлерде қазақ латын әліпбиі орнатылғанша өздерінің қол жазбаларын қаламмен жазып қолдарын жаттықтыра беретіндеріне, дайындалатындарына сенімдімін.
Қазақ елі тілдік реформа жасауға кірісті. Бұл дүниежүзінде қалыптасқан қазіргі заманға сай қажеттіліктен туындауда. Зиялы қауым өкілдері, қазақ тілі мамандары, жастар одағы тілдік реформаның қажеттігін өздері ғана түсініп қоймай халыққа жеткізсе, ұғындырса, насихаттаса нұр үстіне нұр болар еді.
Қазақ елі мықты, әрі жауапкершілігі жоғары Біртұтас Ұлт болу үшін болашаққа қа¬лай қадам басатынымыз және бұқаралық санବны қалай өзгертетініміз туралы Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы өз көзқарас¬тарын ортаға салды.
«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламаны маңызды саяси-идеологиялық құжат деп айтуға болады. Себебі бұл мақалада ұлттық кодымыз, яғни қазақ ұлттық құндылықтарымыз, мемлекеттің ұлттық құрылымы, қазақ елінің тарихи мұралары туралы айтылады. Біздің бүгінгі ең басты мақсатымыз — қатардан қалмай Қазақ елін дамыған 30 елдің қатарына енгізу. Сондықтан Елбасы мақаласында заманға сәйкес жаңғыру, оның ішінде рухани жаңғыру мәселесі жан-жақты талданып, таяу жылдарға ауқымды міндеттер қойылып отырғаны айтылды.
Кездесуде «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы туралы жиналғандар өздерінің ой-пікірлерін ашық білдірді. Қарсы 1-2 пікір айтқандар да болды.
Қазақ халқының дәстүрінде балаға әр кезеңде сапалы қазақ тілінде білім беруге тырысқан. Еліміздің Тәуелсіздік жылдарында бұл салада күрделі өзгерістер енгізілді.
Кездесуде Елбасының мақаласында айтылған қазақ тілін латын әліпбиіне көшіру мәселесі бұған дейін де бірнеше рет көтерілгенін, сондай-ақ бұл бастама еліміз үшін үдемелі ілгерілеушіліктің қадамы екенін жеткізілді.
Латын әліпбиіне көшу – заман талабы. Өйткені, әлемнің 100-ден астам мемлекетінде латын әліпбиі қолданылады. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан-2050» стратегиясында латын әліпбиіне көшу 2025 жылдан басталатыны туралы жарияланды. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласында қазақ әліпбиін латынға көшіру мәселесіне қайта оралу керектігін айтып, қазақ тілі мамандарына мәселені зерттеп, нақты ұсыныстар айтуды тапсырған еді. Елімізде латын әліпбиі туралы мәселе көтерілгенде, қазақ жастары, әсіресе шетелдерде жүрген қазақ жастары қатты қуанды.
«Абзал жандар» клубының мүшесі студент Еркебұлан өздері дайындап келген сұрақтарды мәжіліс залына жиналғандарға қойып «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» бағдарламасы қызу талқыға салып, кездесудің бір шырайын шығарды.
Кездесудің сәнін Қазақстан Респубикасының танымал ақыны Есентүгел Аманкелдіұлының термесі және колледждің бірінші курс студенттерінің күй тартуы мен өлең жолдарын оқуы жаңғыртып жіберді.
Еліміздің қайта түлеуіне бағытталған көлемді мақалада айтылған бастамаларды алдағы уақытта жұмыла жүзеге асыруға шақырды. Рухани жаңғыру дегеніміз қазақ үшін саяси реформа екеніне тағы бір көз жеткізгендей болдық! Біздің басты мақсатымыз Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қазақ тілінің мәртебесін көтеру, бағытымыз қазақ тілінің қолданыс аясын кеңейту керек деген тұжырым жасадық!


Кеңес Одағының Батыры
Мәншүк Мәметова атындағы
Ақтөбе медициналық колледжінің
Хирургия пәнінің оқытушысы,
Ата-аналар комитетінің төрағасы,
«Абзал жандар» клубының жетекшісі,
Колледж медиаторы: Нұрлан ЕСЕНҒАЗЫ.


31.10.2017 жыл.

Қонақты күлімдеп қарсы ал


«Келген қонаққа дәм бермеген үйдің ырысын шайтан жейді».

Мәшһүр Жүсіп Көпеев


Қонақжайлық – қонағы айтпай қонатын, көршісі айтпай кіретін халқымыздың қанына сіңген дәстүрлік әдебі. Қонаққа үйдің төрін, астың дәмдісін ұсынып, соған бір жасап қалу – ежелден келе жатқан ескі салтымыз. Қонақты ақ жарқын көңілмен жақсылап күту көрегенділік, адамгершілік, азаматтық қана емес, тіпті міндет болған.

Мейман келмейтін үй көңілсіз әрі суық көрінеді. Сол үшін мейман келген үй іші қуанып, түгел аяғынан тік тұрып, қарсы алады, қолынан келсе мал сойып, көрші-қолаңды қонақтың құрметіне шақырады. «Келгенше қонақ ұялады, келген соң үй иесі ұялады» дегендей, қонақ үй иесіне, әсіресе, қазан-ошақ иесі болып табылатын әйел адамға сын. Сондықтан әйелдер, ұят болып жүрмесін деп, барлық дәмді ас-суын қонаққа арнап сақтайды. Көрпе-жастық, ыдыс аяқ, сүлгі-орамалға дейін тәуірін шығарады. «Қонақ аз отырып, көп сынайды», оның өзі кейін ел-жұртқа таралады, кейде кісі бетіне салық болатын әңгімеге айналады деп, қонақ күтуге ерекше мән беріледі.



Қонақ күтудің ережесі:

~Жайған дастарханыңыз жинақы, әдемі болсын

~Қонақтың мазасын алатын немесе көңіліне келетін әңгімені айтпаңыз.

~Өкіндіретін жағдайдың болмауын қадағалаңыз.

~Қонақ барда отбасы мүшелерінің өзара не басқа біреулермен сөзге келіп ренжісуіне болмайды.

~Тымырайып үндеспеуі, қабақтары қатулы, жүздері түнеріңкі болуы, бала-шағаға ақырып жекірушілік қонақты жақтырмағандық ретінде бағаланып, әдепсіздік, көрегенсіздікке саналады.
​

Қазақ халқы атам заманнан бері қонақжай халық болған. Қонақты шын көңіліңізбен қабылдап жылы жүзбен шығарып салған. «Мейман – атаңнан да үлкен» дейтін мақал халықтың қонақтың мәртебесі мен оған көрсетілуге тиісті сый құрметке инабаттылық тұрғысынан қарайтынын көрсетеді.

«Құтты қонақ келсе, кой егіз табады» демекші, келген қонақтарыңыздан құт дарып, шаңырақтарыңыздан сыйлы қонақ үзілмесін.


Дереккөздер: Ұ.Асылов, Ж.Нұсқабайұлы «Әдептану»

Қазақша өлең: Әмірхан Балқыбек (Баба-ырым)


Бабалар ырымы бойынша тiлi шығуы кешеуiлдей бастаған сәбиге итаяқтан су iшкiзедi екен. Сондай жағдай менiң басымда да қайталаныпты.

Жұтаңдаумын, демен бiрақ жарлымын,
Баба ырымы, әлегi емес жарғының.
Қызыл тiлдi сөзге иiлту үшiн де,
Итаяқтан суды да iшкен бар күнiм.
Итаяқтан суды да iшкем, сөкпегiн,
Айыптарға өзге күнәм көп менiң.
Ырзығымды табам қазiр еңбекпен,
Тiлдi бiрақ иемдендiм теп-тегiн.
Итаяқтан суды да iшкен бар шағым,
Кез еместi ол көңiл күптi, арса мұң.
Сен шаршадың сәндi қуып, мен байғұс,
Баба-ырымға баға таппай шаршадым.
Итаяқтан суды да iшкем, Бабаның
ырымына мiнезi жат қаланың
көшесiнде көп – көрiктi қызбен де,
Қызып кетсем ырылдасып қаламын.
Осы болды-ау замананың өлеңi,
Көп болған соң көр сезiмi, көбеңi.
Исi тiлге илiкпеген тiлдерге,
Итаяқпен тамақ бергiм келедi,
Құдай сақтасын.

Дереккөзі: https://www.zharar.com/kz/o...
© www.ZHARAR.com

Ғибратты әңгіме
Құпия деген не?
Елге нені айтуға болады, айтылмайтын қандай құпия болуы тиіс? Тізімге көз жүгірткен адам біразымен еріксіз келісері сөзсіз.

Айтылмауға тиісті бірінші құпия – келешекке құрған жоспар.

Жоспар толыққанды орындалмайынша ол туралы тіс жармау керек. Адамның кез-келген ойы бастапқыда әлжуаз болып тұрады. Өне бойы шұрық-тесік келеді. Кез-келген жерінен кілтипан тауып, ізгі ойды ойсыратып алуға болады.

Екінші құпия – қайырымды істер туралы ешкімге айтпау.

Қайырымды іс – жер бетінде сирек кездесетін құбылыс, сондықтан оны көздің қарашығындай сақтау керек. Өзіңізді жақсылық жасағаныңыз үшін асыра мақтамаңыз. Мақтау адамды тәкәппарлыққа тез ұрындырады.

Үшінші құпия – тақуалығыңыз туралы көпшілікте айтпау.

Тамақ, ұйқы, күлкі, төсек қатынасына қатысты шектеулеріңізді ешкімнің білмегені жөн. Тәннің шектеуі көңілдің тақуалығымен үйлессе ғана пайдалы.

Төртінші құпия – жасаған ерлік, батырлық туралы үндемеу.

Әр адам күнделікті сан-алуан оқиғаларды бастан кешіреді. Біреу білектің күшімен жеңіп жатса, біреудің ақылы асады. Күшпен жеңген адамның ерлігі тез бағаланады. Ішкі арпалысты ешкім байқай бермейді. Сондықтан ол үшін ешкім марапат бермейді.

Бесінші құпия – рухани жетілу туралы айтпау.

Рухани байлық тек сіздікі. Оны ешкімге айтып абырой жинай алмайсыз. Айналаңыздағы адамдардың шын мұқтаждығын көрсеңіз ғана шет жағасын айтыңыз.

Алтыншы құпия – үйдегі ұрыс-керіс пен отбасылық өмір туралы үндемеу.

Есіңізде болсын: отбасыңыздағы ұрыс туралы неғұрлым аз айтсаңыз, оның ынтымағы берік бола түседі. Ұрыс – араласу барысында жиналып қалған зиянды қуат. Түйткілді көп талқылаған сайын оған өзіңіз көбірек сене бастайсыз.

Жетінші құпия – баяғыда естіген жаман сөздер туралы айта бермеңіз.

Көшеде жүріп аяқкиімді былғап алуға болады. Ал, кейде сананы да былғап алатындар болады. Жолда келе жатып естіген бар қаңсық сөзді үйге келіп айтқан адамның табалдырықтан аттап, былғаныш аяқкиіммен төрге озған адамнан айырмасы жоқ.

Сібір орманында қырылған қазақтар


Сібір орманында қырылған қазақтарСіз бұл оқиғаны естігенсіз бе? Әрине жоқ.
Себебі, бұл оқиға тарихқа кіргізілмеген, кезінде айтуға да қатаң тыйым салынған.

Ендеше, патшалық Ресейдің талай қорлығын бастан кешкен қазақтардың тағы бір трагедияға толы оқиғасына құлақ түріңіз.
Бұл бірер ғасыр бұрын болған оқиға. Сібір орманына (Тайга) орыстардың енді қоныстанып жатқан кезі, бекіністер, қорғаныстар салып дегендей. Маңайдағы толып жатқан қазақ ауылының кісілері кейде шапқыншылық жасап, бекіністерді бұзып енді қоныстанып жатқандарды қырып кетіп отырған. Көшім ханның тұрғындары ғой және кейіннен келгендері бар. Осыдан кейін патшадан казак атамандарына жарлық түседі. Бүкіл Сібірді толып жатқан қазақ ауылдарынан босату керек делінген әлгі жарлықта. Сібір әскерлері отряд-отрядқа бөлініп, әрі ішкі жақтан келіп жатқан орыс отрядтары қосылып, кімдердің қай бағытта қазақтардан тазалайтыны белгіленіп, қағазға түсіріліп нақтыланған. Содан қанды қырғын басталады.

Әрбір отрядқа күніне бірнеше ауылды тұрғындарымен бірге тып-типыл ету тапсырылған. Аяушылық болмасын деп қатаң ескерілген. Ауылдарды қоршауға алу таңертеңгі алакеуімде, сондай-ақ, кешқұрым жұрт орынға отырғанда ағындаған шабуылдар басталған. Үйлер, қыстақтар- бәрі өртелген. Еңкейген шалдан еңбектеген балаға дейін отқа лақтырылған. Еркектер, әйелдер – бәрі атылған,аяусыз шабылған.Тек қыздар мен жас келіншектерді әскерлер бөлісіп алып отырған. Мұнда келген әскерлер әйелсіз, отбасынсыз келгендер. Бірнеше жүздеген ауылдар отқа оранып, күлі ғана қалыпты.

Міне, біз білмейтін тағы бір қасірет осылай баяндалады.
Бұл қанды оқиғаны Челябинскке арнайы тапсырмамен барған Бейсенғазы Ұлықбек деген қазақ журналисіне Троицкінің түбіндегі Дубовка ауылының 86 жастағы тұрғыны Иван Илларионович әңгімелеп берген. Иван атайдың әжесі- қазақ.Яғни, атасы сол оқиға кезінде отряд құрамында болып, қазақ қызын атына салып, өңгеріп алып кеткен.

Енді осы атайдың Бейғазы Ұлықбекке айтқан әңгімесінен үзіндісін тыңдайық:

– Осы қыздан менің әкем туды,мен әкемнің жалғызымын.Мені сол қазақ әйелі- әжем ғой өсірген. Алдына салып, өз тілінде өлең айтып ара-арасында кемсеңдеп жылап отырушы еді. Мен жылама деп көзін сүртетінмін. Ол кезде ештеңе түсінбейтінмін,- деп шал көзіне жас алып, терең күрсінді.- Өстіп,қаншама ауылдарды өртеп, адамдарды қыруға бола ма екен? Ең құрымағанда қазіргі қазақ жеріне айдап, көшіріп жіберсе бір сәрі.

Балам, мен айтқан осы оқиғаны ұмытпа,-деді шал иығымнан қысып.- Осы оқиғаны тыңдаған, естіген сен жалғыз адамсың. Құдайым сені сақтасын! Еліңнің біразы қалай қырылғанын халқың білсін!
– Қалайда жаз!- деді шал маған өтінішпен қарап…

Айбек Мақұлбек
«Қазақстан тарихы/ История Казахстана» парақшасы инет

6 июля - День столицы Казахстана — Астаны


18 июня 2008 года на очередном пленарном заседании Мажилиса (нижней палаты парламента Республики Казахстан) депутаты одобрили внесенный комитетом по социально-культурному развитию законопроект «О внесении дополнения в закон Республики Казахстан «О праздниках в Республике Казахстан»». Проектом закона предусматривается установление 6 июля нового государственного праздника — Дня столицы. «Праздник будет иметь историко-культурное значение для народа и являться символом достижений Республики Казахстан», — отмечается в заключении профильного комитета палаты. Прежние названия Астаны: Акмолинск — 1830-1961 годы, Целиноград — 1961-1992 годы, Акмола — 1992-1998 год. 6 мая 1998 года президент Казахстана Нурсултан Назарбаев подписал указ о переименовании столицы республики Акмолы в Астану. В Астане проходят главные мероприятия празднества Дня столицы Казахстана. Они, в том числе, приурочены ко дню рождения главы государства Нурсултана Назарбаева. Ежегодно ко Дню столицы в Астане открывается множество новых комплексов, различные памятники, в 2007 году был открыт монумент легендарному казахскому полководцу Богенбай батыру. Памятник высотой более 11 метров в рамках празднования Дня столицы открывал заместитель акима города Ермек Аманшаев. Вечером же в Астане проходят массовые праздничные гуляния и карнавальное шествие, гала-концерт на главной площади столицы. В нем, как обычно, принимает участие глава государства Н.Назарбаев. Указом Президента Республики Казахстан от 2 июня 1998 года, в честь презентации новой столицы Казахстана, была учреждена памятная медаль «Астана». К празднованию 10-летия Астаны была учреждена юбилейная медаль «10 лет Астане». Одними из первых, кто был награжден этой медалью, стали ветераны Великой Отечественной войны.инет

,
Жаулар маған тап берді, алынбадым.
Жаутаңдауды білмедім, жәбірленсем,
Өзімнен күштілерге жалынбадым.
Іште шерім болса да, ойымда мұң,
Тағдыр мені сынады, мойымадым.
Түнек басса жер бетін, таң боп аттым,
Күн күйдірсе, түн болып жайыламын.
Тағдыр мені сынады, басылмадым,
Түсінбесе өкпем жоқ, қасымдағым.
Мейірімді адамға құрақ ұштым,
Әлсіздерді ешқашан басынбадым.
Тағдыр мені сынады, құламадым,
Өксік қысып тұрса да, жыламадым.
Мені осындай жаратқан Тәңірімнен,
Тек сабыр мен парасат сұрағаным.
Тағдыр мені сынады, үміт көрем,
Бәрін-бәрін ұмыттым, ұмыт дегем.
Мықты болу керек қой ер адамға,
Қасқайып өлу керек жігіт деген!
Ақберен Елгезек - Жігіттің монологы инет

Қазақ қызының сөйлеуінде де,

күлуінде де, еркелеуінде де, тіпті ренжуінде де,ас ішіп,ас әперуінде де ,отырысында да сұлулық,әсемдік,басқалық болған.Бұны қызға үйрететін алдымен ана,онан соң ауыл-аймақ,
қалыптасқан салт-сана.
Бұрыңғы қыздар көптің көзінше күлуді,көсемсіп сөйлеуді,алдында жүруді,қомағайлықты жұрт көзінше көрсетпеген.Бұның бәрі -болашақтағы келіннің, келешектегі ананың алдын күреу.

А.Жүнісұлы "Арқада тулап жүрген қайран бұрым..."инет

Бақыттың кілті өз қолыңда.


Бақытты болу үшін асып-тасқан бай не болмаса атағың жер жарған атақты болудың қажеті жоқ сияқты. Ең бастысы өмірге келген соң өзіңнің жолыңды қалыптастыру. Ол дұрыс жол бола ма, теріс жол бола ма өзіңе байланысты. Бірақ, бір нәрсені бірген абзал «бақыттың кілті өз қолыңда». Жарық дүниеге келген сәттен бастап ата-анаңның аялы алақанында боласың, одан кейін мектепке барасың, содан кейін өзің жасауға тиіс таңдаулар тұрады. Міне, солар сенің ары қарай қалай өмір сүретініңе байланысты. Мамандық таңдау, егер дұрыс мамандық таңдасаң, құлшына еңбек етіп жемісін көресің. Ал, егер өзің қаламайтын мамандық бойынша жұмыс істейтін болсаң, ешқандай қызық та, құлшыныс та болмайды. Жұмыс жасап жүріп өзіңді бақытты сезінуге де бақытсыз сезінуге де болады. Одан кейін отбасы құру. Сыйластыққа, сезімге құрылған отбасының ғұмыры ұзақ болатыны сөзсіз. Айтайын дегенім, өз жан-дүниеңмен жиі сырлас. Жүрегің нені қалайды
бойынша әрекет жаса. Жақсылық жасаудан ешқашан да бас тартпа. Міне, сонда ғана өзіңді бақытты сезінесің.инет

"БАЙҚОҢЫР" ҒАРЫШ АЙЛАҒЫ ТУРАЛЫ ҚЫЗЫҚТЫ ДЕРЕКТЕР





[ Читать далее... → ]

Арақ-шараптың зияны:
90% - əлсіздерге зорлық көрсету,
80% - ұятсыздық, арсыздыққа бару,
70% - жүкті болып қалу,
60% - ауру жұқтыру,
50% - жол-көлік апаты,
50% - отбасының бұзылуы,
50% - адам өлтіру,
50% - өзін-өзі өлтіру,
50% - алқаш ауруына тап болу.

Алдын-алу шаралары:
Қазақ ұлттық құндылықтарын сақтау және дамыту!

Амангелді АЙТАЛЫ:
„Билік те, халық та Тәуелсіздік қадірін әлі түсінбей жүр.
16-желтоқсанда Қазақ елі тәуелсіздігінің - Тәуелсіздік күні өтпей жатып, Жаңа жыл мерекесіне дайындық басталып кетеді. Міне, осы мәселе, яғни, Тәуелсіздік мерекесінің Жаңа жылдың көлеңкесінде қалып қоюы ұлт жанашырларының көңіліне қаяу келтіруде.
Тәуелсіздік мерекесін Жаңа жылға тәуелді етіп қойған кім?
Бұл жердегі мәселе келесі де — біздің билік — біздің президент, үкімет әлі күнге дейін қай мерекенің бізге құнды екенін ажырата алмай отыр — Жаңа жыл ма әлде Тәуелсіздік мерекесі ме?
Сондықтан желтоқсан басталысымен бізде Жаңа жылға үлкен дайындық басталады. Тәуелсіздік мерекесі аяқ асты қалады.
Бұған ұлт жанашырлары ғана емес, жалпы, қазақ халқы ренжиді.
Егер мемлекет Тәуелсіздік мерекесін үлкен құндылық ретінде құрметтейтін болса, онда осы мерекені 16-, 17-. 18-, 19-желтоқсан күндері мемлекеттік деңгейде атап өтуі керек. Ал содан кейін шыршаларын орнатып, Жаңа жылға дайындықты бастай берсін.
Ал Жаңа жылды мерзімінен бұрын түрліше символдармен тойлауды бастау — славян халықтарының, провослав дінінің, Ресей рухының, Ресей идеяларының біздің ел үшін бәрі бір құнды екенін білдіреді. Біздің ол мерекені тойлауымыз — Ресейдің қазір бүкіл әлемге жарнамалап жүрген „Русский мир„, яғни, „Орыс әлемі„ деген идеясының ықпалынан шыға алмай жүргеніміздің көрінісі.
Бұл жердегі мәселе — еліміздің намысында жатыр. Егер намысты ел болсақ, онда Жаңа жылды ысырып қоюымыз керек, намысссыз ел болсақ, онда орыс тілді, Жаңа жылды православ күнтізбесімен тойлайтын „русский мирдің„ ішіндегі көп елдің бірі болып қаламыз. Әзірге біз сол құндылықты таңдап отырмыз, соны мойындауымыз керек.
Ассамблея неге үнсіз?
Қоғам қайраткерінің айтуынша, түптеп келгенде, бұл идеяны Қазақстан халқының Ассамблеясы бастап шығу керек еді.
— Ассамблея, егер оның қазаққа жаны ашыса, ел халқына:
— Біз Қазақстан Республикасының азаматымыз, осымен мақтанамыз, Тәуелсіздік біз үшін құнды мереке, Жаңа жылға дайындық осы мереке өткеннен кейін басталу керек, — деген үндеу жолдауы керек еді, —
дейді Амангелді АЙТАЛЫ.
Бірақ олар айтпайды, айта алмайды, дегенмен айтатын орын солардікі.
Ассамблея мүшелері „Біз Қазақстан азаматтығын таңдадық, бізге бұл ел құнды, бізге бұл тәуелсіздік, бұл мереке құнды„ - деп айтулары керек еді, бірақ олай болмай тұр.
Жаңа жыл мерекесін тәуелсіздігімізден жоғары қойып тойлау, оған алдын ала дайындалу — ел ішінде қарсылық психологиясын тудырып, үлкен ашу-ыза тудырмаса екен, деген қауіпім де жоқ емес.
Халықпен ойнауға болмайды. Өйткені, қанша дегенмен, қазақ халқының ұлттық санасы, азаматтық санасы өсіп келеді, — дейді әңгімесін тәмәмдаған Амангелді ағамыз.

Торемурат
Эта невыдуманная история о судьбе двух влюблённых – готовый киносюжет. Всё закончилось трагично, но память людская донесла до наших времён светлые образы батыра Торемурата и красавицы Кыз Данай.
Кыз Жибек и Толеген, Лейли и Меджнун, Козы Корпеш и Баян Сулу, Енлик и Кебек – эти имена могли бы быть нашими национальными символами Любви, будь у них такой же сильный промоушен, как у Святого Валентина. Но не об этом сейчас. Сейчас – о большой любви вопреки всему и всем.

БАТЫР
Мужество и отвагу Торемурата, сражавшегося за свою родину, воспевали акыны Бала Ораз, Кулманбет, Кашкынбай и Нурым. В историческом романе Курала ТОКМУРЗИНА «Зар заман» («Скорбные времена») о кюйши Курмангазы образ Торемурата тоже описан подробно.
Торемурат ТАЙЛЫБЕКУЛЫ – известный батыр из колена Жастабан рода Таз Он еки ата Байулы. Родился он в 1821 году на территории нынешнего Жылыойского района Атырауской области. Согласно легенде, у старшей жены Тайлыбека во время беременности было жгучее желание отведать змеиного мяса. Каприз женщины на сносях был исполнен. Но Тайлыбека всё время волновала эта прихоть жены, и он обратился к ясновидящему. Тот ответил: «Жена твоя родит сына, назови его Торемуратом. Он не будет знать поражения».
Вскоре на свет и правда появился мальчик. Торемурат с малых лет рос балуаном, виртуозно играл на домбре, был метким стрелком, а также искусно владел копьём. Однажды, к изумлению своих товарищей, Торемурат на полном скаку поразил ядовитую змею одним ударом копья.
Народную славу Торемурат обрёл во времена сражений с российскими колонизаторами и туркменскими аламанами. Его соратниками были известные батыры из рода таз Отен и Нарынбай.
Царский приспешник Самай кожа был беспощаден со своим народом, собирал подати с населения, чем и снискал лютую ненависть. И вот однажды он увёл скакуна брата Отена батыра – родственника Торемурата. Услышав об этом, Торемурат бросился в погоню и отобрал коня. Мстительный Самай незамедлительно устроил набег на аул брата Отена батыра, избил людей, разграбил дома и забрал весь скот. Конфликт накалялся тем, что Самай задумал привезти карательную армию из Оренбурга и установить свои порядки в степи. Бесспорно, что огромное войско просто уничтожило бы мирный и безоружный аул. И тогда батыры Нарынбай, Торемурат и Отен убили Самая. Но родные Самая, заручившись поддержкой царской армии, всё-таки убили Отена батыра и разгромили его аул.
Торемурат и его соратники под предводительством Исатая, Махамбета и Есета КОТИБАРУЛЫещё не раз давали бой царским войскам. Они защищали казахские аулы от Хивинского ханства вместе с батырами рода Адай. И не дали сбыться планам царских супостатов о строительстве крепости в нижнем устье реки Жем (Эмба).
Народный поэт Кашкынбай воспевал в своих песнях защищавших родину батыров:
...Сын простого Таза
Торемурат и Отен
И вооруженный Нарынбай
Заставили туркмена
Отказаться от Мангышлака...

«ҚЫЗ ДАНАЙДЫҢ ҚЫРҒЫНЫ»
Кыз Данай была умной и красноречивой девушкой, её красота не давала покоя многим юношам. Но ещё в колыбели она была помолвлена с Китарбаем, приходившимся близким родственником Торемурату. Однако сердцу не прикажешь, было так суждено, что пригляделась Кыз Данай – внучка уважаемого и почтенного аксакала Альбабы самому Торемурату. И девушке батыр пришёлся по нраву...
– Мне на левое плечо словно сама лебедь опустилась, – сказал ей батыр.
– Уж скоро лебедю крылья расправлять.., – ответила ему девушка, намекая о своём скором замужестве.
Однажды батыр со своими друзьями приехал повидаться с любимой, а девушка решила устроить ему испытание. Кувшин для омовения рук она наполнила горячей водой и стала поливать гостям. Товарищи батыра не выдержали горячей воды. Когда же очередь дошла до Торемурата, он и глазом не моргнул – продолжал мыть руки и только пристально смотрел в глаза любимой.
Но вскоре печальная весть о смерти Альбабы аксакала – покровителя Торемурата и Данай – рушит все мечты влюблённых, родные девушки силой отдают её замуж за наречённого Китарбая.
Но чувства влюблённых не угасают, и они мечтают воссоединиться. И вот однажды под покровом ночи Торемурат крадёт Кыз Данай и между двумя аулами вспыхивает конфликт. Чтобы защитить честь брата, младший брат Китарбая со своими товарищами совершает набег на аул Торемурата, но погибает от рук батыра. Этот случай остался в истории под названием «Қыз Данайдың қырғыны».

СИЛА ЛЮБВИ
Батыр ТоремуратДальний родственник Торемурата, известный кюйши Курмангазы жил у влюблённой пары сразу после побега из тюрьмы.
– Теперь это и твой дом, – так принял Торемурат измождённого побегом кюйши.
Неземная красота и ум Кыз Данай придавали кюйши силу. Именно в эти дни кюйши создаёт свои известнейшие кюи, так любимые народом: «Торемурат», «Адай», «Тас астау – тас дере», «Қызданайдың күлкісі», «Қызданайдың жүрісі».
Но жизнь Торемурата и Кыз Данай не была беззаботной, оставаться в родных краях им далее было нельзя из-за родовых разногласий. И тогда они решили перебраться в Туркменистан. Но и вдали от родины не было им покоя – Кыз Данай так пригляделась одному туркменскому батыру, что его верные друзья решили убить Торемурата.
– Узнав о дерзких замыслах туркменов, батыр со своей женой решили спастись бегством, – рассказывает автор книг «Қыз Данай», «Алашқа аты жайылған Төремұрат», историк-краевед Амангали АМИРЖАНОВ. – Но беглецов вскоре догнали, и противостоявший в одиночку врагу Торемурат батыр погиб в горах Куйкен. Это был примерно 1845 год. Убив батыра, туркмены забрали Кыз Данай. Есть версии, что в это время Кыз Данай была беременна. Узнав об этом, туркмены избили женщину, и она потеряла ребёнка. Долгое время Кыз Данай ухаживала за туркменскими скакунами. И неспроста – она готовила лошадей к побегу на родину. И однажды, улучив момент, она всё-таки сбежала. Сначала добралась до адайцев, а дальше и до родных краёв. Для сохранения единства и согласия между аулами Кыз Данай вынуждена была возвратиться к Китарбаю. Говорят, что она родила от Китарбая одного сына.
Через многие годы стало известно, что у могилы батыра Торемурата нет надгробия. Эта весть дошла и до батыра адайцев Суйингара. Увидев бугорок среди могил, Суйингар сильно огорчился. Он взял надгробный камень с могилы одного богатого человека и поставил на могилу батыра Торемурата.
– Однажды моего отца Капана спросили: «А вы знаете, где похоронен ваш родственник Торемурат?». Но у него не было ответа на этот вопрос, – говорит частный предприниматель из Кульсары Кайыржан БАЛЖИГИТОВ. – И это очень удручало. Я связался с родственниками в Каракалпакстане, рассказал им об этом случае, попросил у них помощи в поисках могилы нашего предка батыра Торемурата. Они сразу же откликнулись. Два года на горе Куйкен мы искали место, где погиб Торемурат, но не нашли. А потом нам позвонил директор музея Бейнеуского района Мангистауской области Аманжан и сообщил, что его отец знает место захоронения батыра, и вместе они несколько раз были там. Он и поделился с нами координатами могилы. Именно в том месте вскоре мы нашли знак рода таз. В 2006 году мы разработали эскиз будущего мавзолея и своими силами начали его строить. На куполе мавзолея установили воинский шлем. Нам очень помог аким Бейнеуского района Мангистауской области Басшы АЗИРХАНОВ. Одну улицу в Бейнеу назвали именем батыра Торемурата.
Эта история о силе любви двух людей, которым выпали немалые испытания, кажется нереальной, но это правда.
– История достойна фильма, – говорит поэт из Кульсары Лукпан СИСЕКЕНОВ, любезно поделившийся с нами историческими материалами.
И я с ним согласна.

Ляззат КАРАЖАН

Тәрбие тал бесіктен!
Қоғамның басты байлығы – адам! Елбасымыз халыққа Жолдауында «Адам елдің басты байлығы» - деп атап көрсетті. Жан-жақты жетілген, білімді, саналы азаматтар қалыптасқан қоғамның болашағы зор. Ал, болашақтың иесі – жастар. Сондықтан да жас ұрпақ тәрбиесіне айрықша мән берілуі тиіс. Жастарды Отан сүйгіштікке, патриотизмге, адамгершілікке, мәдениетке, өзара сыйластыққа тәрбиелеу қажет.
Әр ұлттың өзінің ұлттық құндылықтары болады. Бір ұлтты екіншілерінен ерекшелендіріп тұратыны өзгелерге ұқсамайтын қасиеттері. Тілі, ертегілері, мақал-мәтелдері, лиро-эпостық және батырлар жырлары, әдет- ғұрпы, салт-дәстүрі, менталитеті, мәдениеті, өнері, тағамдары, ұлттық қолөнері, тұрмыстық бұйымдары, ұлттық ойындары, т.б.
Қазақтың ұлттық бұйымы бесіктің пайдасын өмірдің өзі дәлелдеп, осы уақытқа дейін жетіп отыр. Баланың таза болуы, ұйқысының тыныш болуы өз алдына, баланың ана құрсағынан жарық дүниеге келген соң табиғи өсуіне әсер етеді. Сәби өмір есігін ашпас бұрын, ана құрсағында жүріп тербеліске түседі. Алайда өмір есігін ашқан соң жарық дүниеге бірден үйлесе алмайды. Сондықтан оны ана құрсағындағыдай әлдилеп, тербетіп отыру керек. Міне, қазақтың ұлылығы! Өкінішке орай қазір (әсіресе қалалы жерде тұратын) жас келіншектер баланы бесікке бөлеуге ерініп, памперсті күні-түні қолданатын болып жүр.
АҚШ пен Еуропа елдерінде озық ойлы дәрігерлер памперсті қолдануға қарсы «Келініңізге күйеу іздеңіз!» деген акциялар ұйымдастырып, жасанды жаялықтан бас тартуға үндеуде. Бұның мағынасы: «Сіздің памперс кигізіп өсірген ұлыңыз белсіз, ұрпақ әкелдіре алмайды» дегенді білдіреді. Себебі памперстің балаға зияны ұшан-теңіз. Памперстің кеселінен нәжісті өзіне сіңіріп, химиялық жолмен буландырып жіберетін қоспалар адамды белсіздік пен бедеулік ауруына душар етеді.
Памперстің нәресте денсаулығына өте зиян екенін бәрі біледі. Оның құрамындағы «суперадсорбент», «полиакрилатнатрий», «трибутилен» деген у түрлерін химияны оқыған әрбір бала біледі. Памперстің негізгі қабаты жұқа пластикадан тұрады. Сырты «суперадсорбентамен» қапталған. Сұйықты сорып алып, «жоқ қылатын» құрал осы. Бұның құрамында «полиакрилатнатрий» бар. Бұл затты 1985 жылдан бастап, медицина саласында қолдануға әлемдік Денсаулық сақтау ұйымы тыйым салған. Әсіресе, сәбидің жыныс мүшесін болашақта белсіздікке ұшырататын зат – «трибутилен» дейтін пәле. Бұл химикат адамның иммундық қабілетін орасан әлсіретеді.
Соңғы жылдары мектеп жасындағы оқушылардың өз-өзіне қол жұмсау оқиғасын жиі қайталануының дендеп кетуінің бір ұшы памперстің кесапатында жатыр. Себебіне үңілсек: «памперс» киіп ержеткен бала қай кезде, қай жерде, қандай күйде болғанына қарамастан(ұйықтап жатып та) дәретінке отырып қояды. Өйткені, ол балада дәретін уақыт пен орынға қарай реттеп, ұстап жүру қабілеті жойылған. Яғни, рефлекс әлсіз немесе қалыптаспай қалған. Сәби кезінде орнықпай қалған рефлекстің зардабын есейгенде тартпақ. Қысқасы, «памперстің» салдарынан дәрет сындыру рефлексі жойылып, «Энурез», яғни шыжың дертіне ұшыраған жасөспірім ақыры өзін-өзі мерт етіп тынады. Шыжың дерті балабақшаны қойып, мектептің жоғарғы сынып оқушылары арасында да көптеп кездеседі. Әрі жыл сайын көбейу үстінде. Дәретіне ие болмаудың ақыры қасіретті жағдайға әкеліп соғады. Ондай жағдайға ұшыраған баланың ішкі күйзелісін әдетте әркім түсіне бермейді.
Соңғы 25 жылда Еуропа елдерінде бала туудың азаюының бір себебі бедеулік пен белсіздіктің әсері деп жүр. Себебі, памперс киіп өскен баланың қуаты қырыққа жетер-жетпесте тоқырап қалады екен. Алла тағаланың жаратуы бойынша, ұл баланың мүшесінің ұшы мен ен қалтасының қалыпты температурасы болады. Жас бала памперске кіші дәретті жіберген кезде дене температурасы бірден жоғарылайды. Аздан кейін памперске сіңген зәр қайтадан суиды. Сөйтіп, қысқа аралықта бір күйден екінші күйге алмасқан температура аталық бездің дамуын тежейді. Демек, табиғи қуатын жойып жібереді. Бұндай жағдай қыз балаға да кері әсер етеді. Осыдан барып белсіздік пен бедеулік ауруына ұшырайды. Бұл – ұлтқа төнген үлкен қауіп. Халықты өсіретін де, өшіретін де – әйел! Қазіргі жас келіншектердің өз жанын аялап, жалқауланып, баласын бесікке бөлемей, памперс кигізуі қазақ халқын «өшіріп» жіберуі мүмкін. Сондықтан ері бар, әйелі бар «ұрпағым болса екен» деген әрбір қазақ қатты ойланулары керек.
«Тәрбие тал бесіктен басталады» - деп дана халқымыз тегін айтпаған. Ұрпақ тәрбиесі отбасынан басталып, мектепте жалғасады. Әсіресе, отбасының тәрбиесі жүйелі болуы тиіс. Әр ата-ана өзінің мінез-құлқымен, жүріс-тұрысымен, адами қарым-қатынасымен, бүкіл болмысымен балаға үлгі болуы тиіс. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген халқымыздың қанатты сөзі бар. Біздің халқымыз жас ұрпақты тәрбиелеудің қарапайым түрін шебер пайдаланған. Әжелеріміз баланы ұйықтатқанда батырлар туралы жомарттық, мейірімділік, Отансүйгіштік тағы да басқа тәрбиелік мәні зор ертегілер, дастандар айтып ұйықтатқан. Мұның өзі баланың құлағына жақсы істерді сіңіру еді. Бала мұның барлығын есіне сақтап қалады да, адамгершіліктен аспайтын, жамандыққа баспайтын, елін-жерін сүйетін азамат болып шығады. Жастар тәрбиесі күрделі іс. Жастарға қамқорлық жасау елдің болашағына қамқорлық жасау болып табылады. Ұрпақтарымызды парасатты да білікті, мәдениетті де білімді етіп тәрбиелеп, олардың дүниетанымын жалпы адамзаттық деңгейде дамытамыз десек, бойында ұлттық және азаматтық намысы бар, елін-жерін сүйетін ұрпақ өсіргіміз келсе, бүкіл қоғамдық дамудың негізін келешек ұрпақ тәрбиесіне бағыттауымыз қажет.
Жазушы Мұхтар Әуезов: «Ел болам десең, бесігіңді түзе!» деп айтқан. Ал, бесіктің құрылымы балаға гигиеналық тәрбие беруге лайықталған әрі алып жүруге жеңіл, ықшам және берік. Ол баланың тазалығына өте қолайлы, өйткені арнайы қойылатын түбек пен шүмек баланың дәретін жаймай, таза және ұзақ ұйықтауына жағдай жасайды. Бұл үй шаруашылығымен айналысып жүретін анаға қалай қолайлы болса, көшіп-қонып жүргенде, баланың өзінің де денінің сау болып өсуіне де тиімді.
Бесіктің жабдықтары – түбек, шүмек, төсек, жастық, жөргек, қолбау, тізебау, тізе жастық, екі тартпасы. Шүмекті қойдың асықты жілігінен жасаған, ол айрықша аппақ болу үшін сүтке қайнатылған.
Жалпы ата-бабамыз бесікті қасиетті, құтты мүлік деп есептеген. Мұны Төле бидің мына бір әңгімесінен байқауға болады: Жоңғарлар шапқыншылығынан соң тоз-тоз болған ел таулы жаққа қарай босып, үдере көшкенде, екіқабат жас келіншек бос бесікті арқалап бара жатқан көрінеді. Сонда Төле бимен қатар келе жатқан кісі: «Мына бейшараның көрпе-жастығын тастап, бос бесікті арқалап келе жатқаны-ай», – дегенде, Төле би: «Баланың бесігі – кең дүниенің есігі ғой», – деген екен.
Қазіргі жан-жақты дамыған заманда адамның қажеттілігі үшін әртүрлі заттар, техника, жиһаздар шығып жатыр. Оның ішінде сәбилерге арналған кеуеттер де жоқ емес. Бұлар атам қазақ пайдаланған бесіктің орнын ауыстыра алмайды. Бесік баланың денсаулығына, ми қызметінің дұрыс дамуына үлкен септігін тигізеді. Бала бесікте таза әрі жылы жатады. Жаялығы құрғақ болғасын ұйқысы да тыныш болады. Арасында шешіп алып, аяқ-қолын созып, жаттығулар жасау керек. Бала бесікте жатпаған уақытта бесік көрпешелерін далаға күннің көзіне, қыста аязға жайып алу қажет.
Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Отбасының ең маңызды қызметтерінің бірі – тәрбие беру. Тәрбие тал бесіктен басталады. Баланы бесіктен тәрбиелеу қажет.
Бесікке жатқан бала дені сау, ұйқысы тыныш, дүниетанымы кең, өмірге құштар болып өседі. Тілі де ерте шығып, балабақшаға барғанда қатарластарынан оқ бойы озық тұрады. Олай болуы орынды да. Өйткені, бесікте жатқан бала ана әлдиімен ұйықтап, ана әлдиімен оянады. Бала бесікте жатып әуезді әнді тыңдап қана қоймайды, қоршаған ортамен қарым-қатынасқа түседі. Айналаны бағдарлайды, өмір сүру қағидаларымен танысады, әкесі мен анасын, атасы мен әжесін, бауырларын таниды. Олармен тілдесуді бастайды. Алғашқы айлардан бастап-ақ бала жекелеген буындарды айтып, сөйлей бастайды. Анасының еркелеткенін, кейіген сәттерін ажырата алады. Әкесінің жұмыстан келіп, құшағына алған сәттердің бәрі бала зердесінен өтеді. Уақыт келе, бала өскен сайын, көп нәрсені үйренуге айналадағы құбылыстарға зер сала бастайды. Баланы бесікке салып, өсіру аналарға көп көмек. Кейде анасы бар шаруаға үлгере алмай жататыны бар. Жас баланы тамақтандырып, бесікке салып қойып, әлдилей отырып, тамақ әзірлеуге уақыт табуға болады. Дер кезінде қажетті істерді атқарып жүріп, сәбимен ұзақ тілдесуді дағдыға айналдырған жөн.
Бесіктің ұрпақ үшін пайдасы ұшан-теңіз:
Біріншіден – қол-аяғын ербеңдетіп бос жатқан сәбидің ұйқысы тыныш болмайды. Киіндіріп бос жатқан бала тоңады. Ұйқысы қанбаған баланың зердесі толық жетілмейді. Бала ауру, әлсіз болып өседі.
Екіншіден – баланың мазасыздығы ананың психологиясына әсер етедi. Бұндай жайсыздық сүт арқылы сәбиге беріледі. Сондықтан бесікке жатпаған бала болашақта сабырсыздау болады.
Үшіншіден – баланы бесiктен шешкен кезде сәби керiлiп-созылып, рахаттанады. Денесінің әртүрлі күйде болуы оған демалыс сыйлайды.
Төртіншіден – сәбидің тұлабойы таза болып, тазалыққа бойы үйренеді.
Бесіншіден – бесіктегі баланың денесіне дымқыл, сыз дарымайды. Құрғақ болады. Ол мықты денсаулық кепілі. Әрі қол-аяғы сыптай болып өседі.
Алтыншыдан – бесік белгілі бір ритммен ғана тербетіледі. Баланың жүйке – жүйкесі бір жүйе, тәртіпке түседі.
Жетіншіден – бесіктегі балаға ана әлдиі, бесік жыры әбден сіңеді. Қайырымды, иманды, инабалы мінез қалыптасады. Бесік жырын тыңдаған баланың қанына ұлттық рухани –мәдени қасиет дариды.
Сегізіншіден – бесік сәбиді сырттан келетін кері энергия немесе тiл-көзден сақтайды. Кім болса сол, балдырған – балауса аға – апалары ойнатамын, жұбатамын деп көтеріп кете алмайды. Құлатып алу қауіпі жоқ.
Тоғызыншыдан – жаман айтпай жақсы жоқ, бала ауыра қалса, дәрі-дәрмек бергеннен гөрі, халық емін, әсіресе мал майымен, балмен сылау пайдалы екені белгілі. Ал осы емдік шараларды қолдану үшін бала ораулы, жылы жабулы болуы шарт. Ал жыбырлақ баланы орап қою да оңай шаруа емес! Осындай кезде бесік бірден бір көмекші болып табылады.
Оныншыдан – ұйықтап жатқан баланы бір бөлмеден бір бөлмеге көшіру, бір жаққа алып бару керек бола қалған жағдайда керуеттегі немесе жерде жатқан баладан гөрі, бесікте бөлеулі жатқан сәбиді көшіру оңайырақ.
Он біріншіден – кейбір аналар жас нәрестені қасына алып ұйықтайды. Ұйқы өліммен тең деседі халық. Көзі ұйқыға кеткен ана жанындағы баланы басып кету және оны тіпті байқамай қалу қаупі бар. Ал бесік одан сақтайды.
Он екіншіден – алаңдаған ананың ұйқысы да тыныш болмайды. Ал бесікте жатқан баласының қауіпсіздікте екенін сезген ана тыныш ұйықтайды.
Жас аналарға, балалы болғалы отырған болашақ аналарға айтар пайдалы кеңесім – сәбилеріңіздің бойын бесікке үйретудің қамын ерте жасаңыздар.
Алла Тағалаға шүкір, қазір егеменді ел болғанымыздың 25 жылдығының қарсаңында көп шаруа тындырылды. Алдағы уақытта Қазақ ұрпағының міндеті – экономикамызды дамыта отырып, ұлттық құндылығымызды қорғап, дамытып, сақтай отырып әлемдік қауымдастыққа кіру. Егер ұлттық құндылығымызды сақтай алмасақ жаһандануға жұтылып кетеміз. Жаһандануға жұтылып кетпей, Президентіміздің алға қойған мақсаты «Мәңгілік Ел» болып қалу үшін ұлттық құндылықтарымызды сақтап, қорғай білуіміз керек. Себебі, қазағымның ұлттық құндылықтары –ұлттың тірегі!
Ақтөбе медициналық колледжінің оқытушысы, дәрігер Нұрлан Ізденұлы ЕСЕНҒАЗЫ, 87014552854, WhatsApp, 87774088898, 87477532420, e-mail: yessengazy@mail.ru 30.08.2016 жыл.

Іштен шыққан жау жаман!
«Бұрын, «Жеті атасын білмейтін ұл жетесіз» десе, бүгін «жеті ғасырын білмейтін ел жетесіз» дейтін заманда өмір сүріп отырмыз.»
Ақселеу СЕЙДІМБЕК.
Елімізде 9 мамыр мерекесі таяған уақыттан бастап балабақша, мектептерде, колледждерде, жоғарғы оқу орындарында кейбір тәрбиешілер мен мұғалімдер, студенттер георгий(гвардия) лентасын тегін таратады. Балабақшалар мен мектептерде ата аналардың ұрықсатынсыз балалардың омырауына георгий(гвардия) лентасын тағып жібереді. Көзі ашық, көкірегі ояу ата-аналар георгий лентасын қоқысқа лақтырып тастаса, кейбір хабары жоқтар кеудесіне, көлігіне тағып алып жүреді. Осы мәселеге байланысты ойларымды қағаз бетіне түртіп жүр едім, енді жазудың орайы келген сияқты...
Бұған қатысты беларусь тарихшысы Анатолий Тарас былай дейді: «Мұның нағыз сұрқия екендігін ұғу үшін азаматтық ұстанымның керегі жоқ. Георгий кресі - патшалық Ресей әскерінің мадағы, георгий бауы КСРО марапаттарында ішінара қолданылғанымен кеңінен енгізілген емес. Бұл - нақұрыстық. Жақсы ниетпен жұмаққа барар жол да былғанғанын білеміз, егер Беларус жаулары біздің киелерімізді осылай былғағысы келсе, бұдан артық ештеңе ойластырудың қажеті шамалы».
Георгий(гвардия) лентасы деген не мағына береді?
«Сондай-ақ бүгін патша өкіметінің жазалаушы саясаты туралы шындықты айту ұлтаралық қақтығыстарды шиеленістіреді деген пікір тарауда. Ол қиянатты оқулықтардан алып тастауға болар, ал халық жадынан қалай алып тастаймыз?» Амангелді АЙТАЛЫ.
Ресей империясында XVIII ғасырдан бері әулие Георгий, Георгий кресті ордендерінде қолданылған. Оны алдынғы кездері ресейлік матростар бас киіміндегі кресттің үстіне орнатып таққан. Бұл – патшалық Ресейдің империялық рухының символы, біреудің жерін қарулы күшпен тартып алудың белгісі, патшалық империяның көрші елдерді отарлау саясатының ескерткіші. Георгиев лентасымен түрік-орыс соғысында орыс әскерлерінің үздік шыққан солдаттары марапатталды. Содан кейін Орта Азия мен Қазақстан, Қап тауы елдерінің жерлерін басып алуда ерлігімен көзге түскен орыс әскерлері, офицерлер мен мемлекеттік шенеуніктер марапатталған. Сібірді де, Қиыр Шығысты да осылай жаулап алған патшалық Ресей Еуразия құрлығындағы ірі державаға айналды. Қызылдар, яғни Совет армиясы 1917 жылдан бері георгий лентасын Ресейде ешқандай мемлекеттік сыйда қолданбады, марапат ретінде санамады. Ақтар, яғни Ресей империясының әскері 1914 жылы георгий лентасының өзін жеке бір марапат ретінде санап, қолдана бастады. Кейіннен георгий лентасы СССР марапат жүйесінде "Гвардия лентасы" деген атпен аталған еді. Бірақ, Ресейде 2005 жылдан бастап оны адамдар қайтадан "Георгий лентасы" деп шын атымен атап кеткен. Екіншідүниежүзілік соғыс кезінде фашист Гитлерге жақтасып, кейін жеңіліп қалған ресейлік фашистер георгий(гвардия) лентасын таққанын да ескеру керек. Сондықтан георгий(гвардия) лентасының Жеңіс күніне және қазақ халқына ешқандай маңызы да қатысы да жоқ.
Қазақ халқы неге георгий(гвардия) лентасын жек көреді?
«Қай елдің де болса түбіне бақ таласы мен тақ таласы жеткен ғой. Жалпы, мемлекетті құлатудың екі жолы бар: оның бірі ашық соғыс, бетпе-бет келіп күл-талқан ету, құлату; екіншісі-миссионерлер. Соңғысы қазір де санаға салмақ салып тұрғанын несін жасырамыз?»
Мырзатай Жолдасбеков.
Христиандардың әулиесінің атымен аталған Георгий лентасын патшайым Екатерина екінші түрік пен мұсылман халықтарына қарсы соғыс кезінде арнайы шығарып, Қазақ елін жаулап алған әскерін осындай георгий лентасы бар наградалармен марапаттаған. Қазақстан Республикасының әскері – кешегі Кеңес әскерінің мұрагері емес, Тәуелсіз Қазақ елінің қарулы күштері. Георгий(гвардия) лентасы - басқыншы елдің үздік шыққан әскерлеріне берілетін айрықша белгі. Қазақ - ешқашан біреудің жеріне көз алартып, басып кірмеген халық.
Георгий(гвардия) ленталары Ресейден жеткізіліп, оны сол елдің біздің мемлекеттегі елшілігі және опасыздар таратады. Мұндағы мақсат не?! Мақсат - орыс рухын таныту, көтермелеу. Жыл сайын 9 мамырға қарай Ресей тарапынан бояуы қанық идеология саулайды. Ондағысы 9 мамырдағы Жеңісті тек қана Ресейге, орыс халқына телу арқылы посткеңестік халықтарды тағы бір өзіне тартуға тырысу және өзгелерге басымдық байқату. Қазақта іштен шыққан жау жаман деген бар. Осыған қарап өзіміз бағамдай берейік. Сайып келгенде осының бәрі өзімізге байланысты. Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы көбірек насихаттасақ жөн болар еді. Қазақы қамсыздығымызға салмай қазірден бастап мектеп, университет қабырғаларында үндеу жүргізуіміз керек. Сіз бен біз болып қолға алсақ аты өшкір «георгий» лентасын жоямыз деген үміттемін.
Сәлеммен: Ақтөбе қаласы, Нұрлан ЕСЕНҒАЗЫ.

08.04.2016 жыл.

Хан Кенесары[ Читать далее... → ]

Историк рассказал о судьбе хана Кенесары[ Читать далее... → ]