Откройте свой Мир!

                                               


Дар адаб номи ду Вохидзода аз гулбоги Ашт, 
 Дар Душанбе пойтахти точикон машхур гашт.

Гар яке Султони Вохид буд султони сухан,
Дигаре Махмуди Вохид буд хам чони сухан.

Ин ба йорон мехрубону муънису гамхор буд,
Дигаре дар сахни точик марди нотакрор буд.

Дарси шеъру шоириро гар яке таълим дод,
Дигараш чун шеър мехонд мардумаш таъзим дод.

Гар яке дар рушди илму маърифат сахме гузошт, 
Дигаре дар рушди санъат хизмати арзанда дошт.

Ин ба шогирдон Низомиву Хилолиро суруд,
Он ба халкаш шеъри Хофизрову Чомиро суруд.

Ин агар бикшод назми Маъдани Понгозро,
У басо хуш хонд байти Саъдии Шерозро.

Номи неки олими мо берун аз дарвоза шуд,
Санъати волои санъаткори мо овоза шуд.

Ин "Бахористон"-у "Бустон"-у "Гулистон"-ро намуд,
Он ба халки руи дунйо Точикистонро намуд.

Ин ду Вохидзода аз гулбоги Ашт парвоз кард,
Хамчу булбул аз забони шахдрезаш роз кард.

 

                     БАХОРАЛИ   НОКИЛ       

 ====================================

                                                                                                

                  ДОСТОНИ  СЕ  БАРОДАР

 

 

( Се бародарони пангози - Абдукодиру Абдусамаду Салохиддин Турсуновхо
 бо ахли оилаашон замоне дар як хавли бо хамдили ва вахдат, мехру
 рафокат чаннатсарое сохтанд,ки то хануз амсолашро дар хеч гузари
дунё надидам)

 

 

Парвоз дорад шахпарак

Дар хавлии се додарон.                                                

Дар оби руи Хучибак

Бархонд вай ин достон.

 

Сармаст буди шахпарак

Аз нофаи гулхои ёд

Ёде зи бахти муштарак

Дар хоки авлоди Кубод...

 

...Се додарон хамчо буданд

Си бачча дар як хавличо.

Хамрозу хампарво буданд

Хамдегу хамсозу наво.

 

Се додарон аз як табак

Хурданд оши бонамак.

Ахли риёзат шуд гаранг

Чун се баробар шуд ба як.

 

Се додарон бо иттифок

Дар Иттифоки Шурави

Чанде ба мехру иштиёк

Диданд умри Хусрави.

 

Се АС таги кухи Пидарк

Асрори дилро ёфтанд.

Се кас таги кухи Пидарк

Рохе ба боло ёфтанд.

 

 

Саркардаи ин додарон

Бин, Абдукодир будааст

Дар Чанги Гирмон кахрамон

Сарбози мохир будааст

 

Гапи калони гап буди

Амраш чун амри подшо.

Хар кор дар колаб буди

Хар чиз буди чо ба чо.

 

Номи маро у  мондааст

Хамчун калони хонадон.

То навбахори хурнафас

Обод дорад ин чахон.

 

Хусни хаташро осмон

Хатти Уторид гуфтааст

Масъули кори афсарон

Имруз бегап хуфтааст...

 

Сарбоз аз сайре намонд

Бо милтики сайёдияш.

Аз тири  у тайре намонд

Дар мазраи авлодияш.

 

Аз Абдукодир ёд монд

Бебоки,марди,дод монд.

Доруи ёдаш бехтарин

Тарёк бар авлод монд.

 

Абдулсамад дуввум калон

Марди асил,марди карам

Дар души у буд хар замон

Вазнинии кори харам.

 

         Омузгори таърифи

         Дар мактаби Маъдан буди

Бо илму  хилму орифи

Дарёфт садри масъуди.

 

Гуянд мехнат мезанад
Дар холати бисёрияш
Яъне,ки кас чон меканад
Бе бистари беморияш.

 

 

Абдулсамад буд чонфидо

То чон амон буд,гусса  хурд

То баччахо ёбанд чо

Дар зери ин чархи кабуд.

 

Гамхорияш поён надошт

Бар Уфаги ё Пунгази.

Монанди у  бар дил накошт

Тухми мурувватро касе.

 

Имруз пои баччахош

Дар рохи у гардон шавад.

Дар чехрахои баччахош

Абдулсамад хандон шавад.

 

Абдулсамад, хезу бубин

Фарзандхоят пурнаво.

Бин, Абдукаххорат чунин

Машхур шуд дар Осиё.

 

             Хурди Салохиддин бувад,

Устози илму дин бувад.

Покизаху аз Панчгоз,

Нодирагу аз Панчгоз.

 

Аз хурдсоли мехнати

Нотарсу волохиммате.

Аз Достони шилми у

Мардум ба риккат омади.

 

Лоик ба таъриф будааст

Оханги у  дар уди илм.

Садри маориф будааст

Маъвои ин махмуди илм.

 

Арбоби давлат буд чанд

Рочеъ ба афкори сахех.

Аз сухбаташ хуш мешаванд

Сомеъ зи гуфтори малех.

 

Дар боги дилхо нахли панд

Фарзандхояш бахраманд

Дар боги Поин богбон

Пайвандхояш гулфишон.

 

 

 

Се келини солеха низ

Бар хамдигар хохар буданд.

Се кадхудои ботамиз

Як модари се дар буданд.

 

Нуриниссо, нури садаф

Бар мо Азизбиби азиз.

Орад Шарофатмо шараф

Хар сеяшон якчоя риск. 

 

Дар васфашон очиз калам

Нанвишта бисёр аст боз.

Хуллас, бародархо ба хам

Дарёфтанд ин иззу ноз.

 

Бигзор гуянд ину он,

Аммо замоне додарон,

Бар рашки садхо пулкалон

Карданд Пунгазро калон.

 

Сето бародар сохтанд

Дар гушаи Пунгаз чахон.

Бо ме~ру бовар сохтанд

Дар гушаи дунё чинон.

 

Сето бародар сохтанд

Атрофи Турсуншохиро.

Чун парчаме афрохтанд

Инсофи Турсуншохиро.

 

Дар байни додархо буди

Хурмат, рафокат пойдор.

Ин хурмати воло буди

Аз мехри берун аз канор.

 

Се руд як дарё шуданд

Пуробу пурмачро шуданд.

Даххо биёбонро ба хам,

Карданд гулгашти Ирам.

 

...Си бачча мегуфти гала,

Бо кори хавли машгала.

Ахолиро ахли буди

Ахлоки зебо машъала.

 

 

Бин, Абдукаххор омадаст

Фарходи аброр омадаст

Як су Фарогатро бубин,

Як су Рафоатро бубин...

 

Дар хавли си мургу хурус

Си баччаро вобаста буд.

Гулбонги куд-куд то хануз

Бар гуши ман хонад суруд.

 

Си мург симургам буданд,

Афсонави бахтам буданд.

Он хандахои бегашам

Дар хоб не,накдам буданд.

 

Футболбози мазза буд

Деги сафо пурчазза буд

Мобайни ду санги калон

Дарвоза бо дарвозабон.

 

Шавкуну бонги килу кол

Бар авчи Нохид мерасид

Ё аз садои гол, гол

Мири кабутар мепарид

 

Як су ба завку ман-мани,

Хаппакзани, чаппакзани.

То нисфи шаб аз бозихо

Асло намешуд дилкани.

 

Овои модар мерасид:

Рустам биё, Сарвар биё!!

Махтоб бар сар мерасид,

То шом бошад бебало.

 

Андар камарбанди нафис,

Барбаста ноне бар миён.

Хар субх  мерафтем низ

Бар говпои  шодмон.

 

Аз шохчанги говхо,

Чанчолхо мегашти зур.

Он кучахои тангро

Гулгулахо мекард пур.

 

Хар нисфирузи оби со,

Буди даво чун оби Хизр.

Ширмохи буди бебахо,

Ширинтар аз канди Ирис.

 

Дар оби дарё баччаги,

Аз пушти ширмохи гузашт.

Бо баччагиям зиндаги

Бо завку дилхохи гузашт.

 

...Занхо чу нон мепухтанд,

Бар об меафтид Зухал.

Нони ба об партофта

Дар комхо мешуд асал.

 

Озмоиши «Нони ки пеш?»

Мекард гамхоро пареш.

Имруз  аммо аз танур

Кам бачча мегирад хузур.

 

Хавли ба молу кол буд,

Хар баччаро аъмол буд:

Аз подабони то дарав

Аз дегмони то палав.

 

Хар омади мехмони нав

Як туи беш аз туй буд

Бо себи нав, бо нони нав

Хон пурнаво, хушруй буд.

 

Мехмон акои Бахриддин

Бо киссахои Ангарен.

Мехмон акои Хусниддин

Бо хазлхои дилнишин.

 

Барпо шуди дар як канор

Аз руи одат туйхо

Буди бароям ифтихор

Ин вахдати дилчуйхо.

 

Як туи мо сад туй буд

Як бахт бахти сад чахон.

Бас он нафас хушруй буд

Бо додарон, бо хохарон.

 

 

Тавлиди кудак ид буд,

Аз чашни Ленин хам бузург.

Ин бехтарин маврид буд

Бахри зиёфатхои зур.

 

Дар гирди кудак бо хавас

Даххо нафар гун мешудем.

Аз кудакии бегараз

Бисёр мафтун мешудем.

 

...Аммо насим ин нофа бурд

Хайхот аз хавли бурун.

Он себро охиста ххрд

Кирми адоват аз дарун.

 

Рафт Иттифоки сею си

Рафт Иттифоки Союзи

Огози вахдат фаррухи,

Фарчом аммо маъюси.

 

Бар додарони бедарег

Ногох ачузе чашм кард.

Бар чои борон санг рехт

Ин осмон, ин бебасар.

 

Омад Хари Даччол пеш

Гуё ба тадбири бади.

Бигрехт неки дилпареш

Гуё зи тахкири бади.

 

Хавли ба се кисмат шуди

Чун харфи Ше кисмат шуди

Шоиста не, шуридабахт,

Шохе,ки мемонад зи тахт.

 

Дар хавлии мехрофарин

Деворхо пайдо шуданд

Дар батни ёрони карин

Агёрхо пайдо шуданд.

 

Дар сахна чо-чо, тез-тез

Хангомахо пайдо шуданд

Туфон расид, себарга рехт, 

Тарнобхо бечо шуданд.

 

 

Дар баччаги дидем бахт,

Бахте,ки нодир будааст.

Коме,ки аз деги мурод

Болои кафгир будааст.

 

Он дарсу дафтарбози рафт,

Он аллаку парбози рафт.

Он содаги, эй Мирсаид

Чун даври кафтарбози рафт.

 

Гар бахт мегуянд:чист?

Охиста мегуям: Гузашт.

Аз хавлии се коммунист

Чун кулча аз чуям гузашт.

 

Одам намегардад шариф

Бе ёвари, бе хамдами

Боге намегардад латиф

Бе лутф бошад одами.

 

Эй кош, руи колине,

Якруй бошанд одамон.

Сар монда дар як болине

Бошанд хамдил хамсарон.

 

Торафта даврон мекунад

Моро аз он давлат чудо.

Бисёр гирён мекунад,

Моро камии рафтуо.

 

Имруз байни додарон,

Хамсояги хатто гарон.

Хамзисти дар як хоначо

Афсонаи мурги хумо.

 

Мехр аст бологири рух,

Бе~тар зи нони хурдани.

Чун лолаи болои кух

К-орад ба дилхои равшани.

 

Гар додари ё ношинос,

Бар дусти дори ниёз.

Рискат фароз, умрат дароз

Бошад,ки дори дилнавоз.

 

 

Донанд се марди хирад

К-олам зи чамъи  мухтарам.

Чамъе,ки афзун мекунад,

Чамъе,ки хотирхост чамъ.

 

Ахли чамоатмазхабем,

Моро чамоат кадрдон.                  

Дар як само мо кавкабем,

Нури имон аз мо нишон.

 

Мачнун мухаббат мондаги,

Хизр оби рахмат мондаги.

Ин додарон бо додари,

Монданд бар мо Бовари.

 

Бовар накардан чашмро

Бо тири дайду кур кард.

Бовар накардан хашмро

Микрози иззатбур кард

 

Нокил, зи ачдодам асар

Дар хомаи умри ман аст.

Ин достон аз се падар,

Шахномаи умри ман аст.

 

Падруд дорад хар гуруб

Аммо гуруби мехр не.

Фарчом дорад хар кутуб

Аммо кутуби мехр не.

 

МУЧИЗАИ АШТ | Чоп | 20.07.2009 11:20 Аз маркази нохияи Ашт ша&храки Шайдон рохи дехаи Понгозро пеш гирифтем. Рости гап, манзарахои табиати ин гушаи зебоманзари диёри азизамон маро дар хар сари кадам мафтуну шефтаи худ мекард. Мехостам, ки хар лахза мошинро аз у харакат боз дораму аз тамошои сангу куху маргзору чашмасорони ин мавзеи бихиштосо лаззат бубарам, чашму ақлу дилу ҳушро ғизои руҳи бидиҳам. Дар ҳар як мижа задан ба хаёлам шоҳкории Наққоши азалро он чо медидам. Куҳҳои бовиқору ҳавои мулоиму обҳои ширини ин хитаи зебо бори як чаҳон маъниро бо худ мекашиданд. Табиати ин чо гуё бо забони безабони мегуфтандам, ки акнун фаҳмидӣ, ки чаро дар байни мардуми ин диёр афроди барӯманду донишманданду соҳибкирому соҳибназар чӣ қадар зиёданд. Моту мабҳути табиати фусункор будам, ки овозе ба гӯшам расид: «Расидем, ин аст масчиди «Нури имон!». Чун ба тарафи ишора намудаи раҳбаладам домулло Қурбонали нигоҳ кардам қариб буд, ки фаромуш кунам дар кучоям. Лаҳзае гумон кардам, ки дар яке аз зеботарин куча ва ё растаҳои Самарқанд ва ё Бухороям. Худоё, Туи Қодиру Тавоно! Он чиро ки ман дар яке аз гушаҳои дурдасттарини куҳистон дидам чуз муъчизаи Илоҳи чизе дигаре наметавон гуфт. Муъчизае, ки бандаҳояшро барои офаридани он ҳидоят намудааст. Оё баъди дидани чунин манзара ман метавонистам бо нафаре, ки ин масчид бо ибтикору талош ва кушишҳои у бунёд шудааст, суҳбат накунам? Домулло Абдураҳими Аштиро ман бори аввал дар байни муҳочирони точики муқими Афғонистон дар соли 1993 дида будам. у шояд ягона олими баландпояи исломи буд, ки миёни муҳочирон аз мардуми шарифи шимоли кишварамон намояндаги мекард. Хизматҳоеро, ки у дар он чо карда буд, то ба имрӯз мардуми ба ватанбаргашта, ки умдатан аз ҷануби кишвар буданд, ба некӣ ёд мекунанд. Аз ҷабру зулме, ки дар он ҷо ноодилона болои ӯ раво дидаанд, низ гоҳ-гоҳе сухан мегӯянд. Вале инҳо қиссаҳоеанд, ки нақлашонро барои вақти дигар мегузорем. Имрӯз мехоҳем аз ин марди шариф бипурсем, ки чӣ гуна муяссараш шуд, ки чунин кори бузургу таърихиро анҷом бидиҳад. -Нахуст аз ӯ суол мекунам, ки аз кай боз дар дил орзуи бунёди чунин як масҷидро мепарваридааст? - Ман орзуи дар ҳамин деҳаи зодгоҳам сохтани масҷидро ҳанӯз аз соли 1992 мепарваридам. Вале ба сабабҳои маълум он солҳо нияти мо ҷомаи амал пӯшида натавонист. Солҳо гузаштанд. Сулҳу салоҳ шуд. Боз дар сар ҳавои бунёди масҷид омад. Ҳамин мавзеъро аз ҳукумат мо соли 1998 гирифтем ба нияти сохтани масҷид. Масоҳаташ шасту ҳафт сотих мебошад. Ҳамон сол мо тарҳашро кашидем. Оғоз ба гузоштани таҳкурсиаш кардем. Вале сел омад ва корҳои анҷомдодаи моро барбод дод. Баъдан аз соли 2000 ба таври ҷиддӣ ба сохтмони масҷид шурӯъ кардем. Санги аввали сохтмони ин масҷидро бедилшиноси маъруфи тоҷик, шогирди Қорӣ Муҳаммадҷони маъруф ба тахаллуси Ҳиндустони мавлавӣ Абдулҳай ҳамон вақт гузошта буданд. Баъди ду соли оғози сохтмон устод Муҳаммадшарифи Ҳимматзода омаданд. Қабати аввалро сохта будем. Онҳо вусъати сохтмонро диданду «Мошааллоҳ» гуфтанду дуо доданд. Баъди он ки деворҳои қабати дуввумро низ бардошта будем, устоди бузургвор Сайид Абдуллоҳи Нурӣ раҳматуллоҳи алайҳ, ки ба тӯйи хонадоршавии Шокирҷон ном фарзанди Ҳоҷӣ Ҳусейнбой омада буданд, ба қабати дуввуми ин масҷид баромаданд. Эшони Маҳмудҷон писари эшони Тӯраҷон раҳматуллоҳи алайҳ аз устод хоҳиш карданд, ки дар ҳаққи ин банда як дуо кунанд. Устоди бузургвор гуфтанд, ки аз мо нафарҳои зиёд 40 ҳазору 100 ҳазор доллар масҷид месозем гӯён пул гирифтанд. Вале мутаассифона, на ҳамаи онҳо аз ӯҳдаи сохтани масҷид баромаданд. Домулло Абдураҳими Аштӣ аз мо фақат дуо гирифт ва бинед, ки бо ин дуоҳо то куҷо пешрафт кардааст. Ва устоди бузургвор боз даст ба сӯйи осмон бардоштанду аз самими дил дуо карданд. Ҳамин буд, ки 20 августи соли 2008 ин масҷиди бошукӯҳ расман ифтитоҳ шуд. Дар маросими ифтитоҳи он устод Ҳоҷӣ Акбари Тӯраҷонзода- узви Маҷлиси Миллии МОТ, Муҳиддин Кабирӣ-раиси ҲНИТ ва вакили мардумӣ дар Маҷлиси Намояндагони МОТ, муфтӣ Амонуллоҳ Неъматзода раҳбари Маркази Исломии Тоҷикистон, ва барои ман хеле муҳим ва хурсандиовар ин буд, ки дар ин маросим устоди аввалини ман шайх ва қорӣ Ҳакимҷони Марғелонӣ, ки 106 сол доранду Худоро шукр, ки ҳанӯз дар қайди ҳаёт ҳастанд, ширкат карданд. Ҷамъ қариб ҳашт ҳазор намозхон дар маросими ифтитоҳи масҷид ширкат варзиданд. Ду рӯз баъди ифтитоҳи масҷид дар намози ҷумъаи аввалин эшони Нуриддинҷон ҳузур доштанд. Панҷ моҳ боз дар минтақаи мо он шабу рӯз ягон қатра борон наборида буд. Мардум ҳама дар орзуйи борон буданд. Ҳазрати эшони Нуриддинҷон хутбаи якумро хонда буданд, ки борон ба боридан сар кард. Бовар мекунед, борон дар ҳудуди яккилометрии атрофи масҷид чунон борид, ки ҳама кӯҳу даман сероб шуд. Ин қудрати Худовандиро дида мардуми намозхон дар дохили масҷид аз шодӣ ашк мерехтанд. - Оё метавонед бигӯед, ки барои сохтмони ин масҷид чӣ қадар маблағ сарф шудааст ва онро Шумо аз куҷо дарёфт кардааед? -Як нафар аз бойҳои Арабистони Саъудӣ бо номи амир Машъал ибни Муҳаммад ибни Оли Саъуд ҳангоми дар Арабистони Саъудӣ буданам ба мо ваъда карда буд, ки то як миллион доллар барои сохтмони масҷид пул медиҳад. Аз мо хоҳиш карда буд, ки замин бигирем ва омодагии аввалияро бубинем. Мо замин гирифтем. Тайёриҳои дигарро низ дидем ва билохира ба назди ӯ рафтем. Вале мутаассифона, то ба имрӯз ӯ як риёл ҳам ҷудо накардааст. Лекин бо кӯмаки собиқ бухориҳову кӯлобиҳову хуҷандиҳои муқими Арабистони Саъудӣ маблағи зиёдеро мо ҷамъ овардем. Аз ягон ташкилоти расмӣ на аз «Иғоса», на аз «Робитаи олами ислом», на аз дигар созмонҳои хайрия пул нагирифтаем. Барои дарёфти маблағ мо инчунин сафарҳои зиёде доштам ба Амороти Муттаҳидаи Араб, Уммон, Туркия ва аз онҷо ба Русия сафар мекардем. Дар Русия бародарони аштие, ки дар Набережные Челны, Ижевск, Перм ва Дмитровоград буданд, ба мо кӯмаки моливу пулӣ мекарданд. Шурӯъ карда аз 10 доллар то 20 ҳазор, 50 ҳазор доллар кӯмак мекарданд. Дар сохтмони ин масҷид то имрӯз 800 ҳазор доллар маблағ сарф шудааст. Алҳамдуллилоҳ рӯзҳои ҷумъа то 3 ҳазор намозхон ҷамъ меояд. Порсол сафи таробеҳхонон то 400 нафар расид. Имрӯзҳо, ки ҷавонон ба шаҳрҳои Русия барои кор рафтанд, сафи намозхонон камтар шудааст. - Оё дар ин масҷид ба толибилмон низ дарс дода мешавад? -Алҳамдуллиллоҳ, сохтмони масҷид ба поён расид, вале мо нияти сохтмони як мадрасаеро дорем, ки дар он 20 нафар таҳсили илм карда, улуми исломиро аз худ намоянд. Мадраса чаҳорсола бояд бошад. Дар умум 80 толибилм дар он таҳсил хоҳад кард. Барои 80 нафар мо ҷойи хоб, хурду хӯрок таҳия хоҳем кард. Дар ин мадраса ҳам таълимоти дунявӣ хоҳанд гирифт ва ҳам ухравӣ. Мақсади асосӣ аз таълими ин толибон ин аст, ки ба ҷомеъа хизмати дуруст кунанд. Ғайр аз он мо нияти неки дигар , яъне сохтани як шифохонаеро дорем, ки бинои он 40 метр дарозӣ дошта бараш 10 метр хоҳад буд. Дарои 24 кат хоҳад буд. Аллакай 100 ҳазор хишти онро таҳия кардем. Овардани хиштро низ аз ҳафтаи оянда шурӯъ хоҳем кард. -Масолеҳи сохтмонии масҷидро аз куҷо овардед, чӣ гуна таҳия кардед? - Чӯби сақфи масҷидро пурра аз Русия овардем, аз вилояти Свердловск.Масолеҳи дигар, аз қабили бетону симу арматур ин ҳамаро аз Тоҷикистони худамон пайдо кардем. Тибқи нақша зербинои масҷид тақрибан 3 метру 60 сантиметр чуқур бояд мешуд. Вале дар ибтидои сохтмон баъзе аз ашхосе, ки намехостанд масҷид сохта шавад, ҳаргуна овозаҳои бадномкунанда паҳн карданд ва мо баъдан бештар ба он аҳамият додем, ки қисмати берунии он баландтару зеботар шавад ва алҳамдуллиллоҳ ба мақсади ниҳоии хеш расидем. Як чизро бояд бигӯям, ки ин мӯҷизаи Илоҳӣ, ман онро чизи дигар гуфта наметавонам, тӯҳфаи Худовандӣ барои он 70 соли зери султаи шӯравӣ ранҷ кашидани диндорони соҳибиззатамон дар ин кишвари азизамон мебошад. Худованд подоши ҳамон сабру тоқатҳо ва ранҷу азиятҳо ҳамин мӯъҷизаи хешро ба мо ҳадя кард. Аз сӯйи дигар мову шумо замоне дар ҳиҷрат дар Афғонистон будем. Сарвари кишварамон Эмомалӣ Раҳмон мардонавор, нотарсона ба он ҷо рафтанд ва даст ба дасти устод Сайид Абдуллоҳи Нурӣ дода дар кишвар сулҳу оштиро барқарор карданд. Агар истиқлолият намебуд, агар дар Ватани мо сулҳу амният тантана намекард, сохтани чунин як масҷиди боҳашамат дар як деҳаи дурдасти кӯҳистонӣ аз имкон берун буд. Вақте, ки Созишномаи умумии сулҳу оштӣ дар Маскав ба имзо расид, ман дар Арабистони Саъудӣ будам, ба ҳайси намояндаи муҳоҷирини тоҷик дар он ҷо. Росташро бигӯям ман дигар ба Тоҷикистон баргаштанӣ набудам. Вале устодон марҳум Сайид Абдуллоҳи Нурӣ, Ҳоҷӣ Акбари Тӯраҷонзода, Муҳаммадшарифи Ҳимматзода исрор карданд, ки ба Тоҷикистон баргардам. Онҳо ҳарсе тақрибан як гапро гуфтанд: «Абдураҳим, мард он касест, ки баъди сулҳу салоҳ ба Ватан баргардаду барои ободиву рушди он камари ҳиммат бубандад». Баъди ин суханони бузургон дар Хонаи Худо, дар назди Асвадул Асҷад аз Худои бузург хоҳони бозгашти сарбаландона ба Ватан шудаму талабгори сохтани ҳамон масҷиде, ки як вақтҳо дар орзуи бунёдаш будам. Инак ҳазорон бор шукри Парвардигори худро мекунам, ки маро ба мақсадам расонд. Деҳаи мо 26 ҳазор аҳолӣ дорад. Мардум дар 28 масҷиди панҷвақта намозҳои худро мегузоранд. Ин натиҷаи ҳамон сулҳи устод Нуриву Эмомалӣ Раҳмон мебошад. Устодро Худо раҳмат кунад, қабрашонро пурнур кунад ин аст самараи ҳидояти ӯ. Мо аз муфтии ҷумҳурӣ мӯҳтарам Амонуллоҳ низ хеле миннатдор ҳастем. Ба хусус аз Раиси Ҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон ман хеле миннатдор ҳастам. Алҳамдуллилоҳ, дар ягон ҷо касе садди роҳи мо нашудааст. На дар аэропорт, на дар гумрук ва на дар дигар ҷо. Ман фикр мекунам, ки азбаски фаъолияти ман шаффоф буд ва ҳама медонистанд, ки ман барои худам ин корро намекунам, касе садди роҳи ман намешуд. Ман зани дуввум нагирифтам, барои худам мошин нахаридам, барои худам хона накардам. Ман танҳо барои ризои Худо ин корро кардам. Инро ҳама медонистанд. Шояд барои ҳамин ҳам касе садди фаъолияти ман то ба ҳамин рӯз нашудааст. Вале бунёди ин масҷидро агар касе танҳо саҳми ман донад, албатта хато мекунад. Ман пеш аз ҳама аз Худо ва аз ҳамдеҳагони худ миннатдорам. Аз рӯзи оғози кор то ба рӯзи ифтитоҳи масҷид мардуми деҳаи мо 151 бор ба ҳашар баромадаанд. Дар ҳар як рӯзи ҳашар аз 120 нафар то 300 нафар одам ҷамъ мешуд ва ба кор бо дили гарм машғул мешуданд. Бояд бигӯям, ки ҳамон рӯзе, ки ҳашар эълон мекардем, мардум худашон пул ҷамъ мекарданд, гӯфанд мехариданд, мекуштанд, шӯрбо мекарданд. Ҳашар не, як сайр мешуд. Ҳашари 151-ум се рӯз қабл аз ифтитоҳи масҷид баргузор гардид. Дар ин ҳашар 480 нафар зан омад. Дар байни онҳо муаллимаҳо, духтурон, мураббияҳо ва дигарон буданд, ки бо ҳиҷоби шаръӣ омада дар тоза кардани масҷид, дару тирезаи он саҳм гирифтанд. Аз ин кор фикр мекунам, ки натанҳо худи мардумро хуш меомад, балки арвоҳи гузаштагон низ шод гардиданд. - Хоҳиш мекунам дар бораи зиндагиномаи худ чанд сухан бигӯед? - Ман соли 1958 дар деҳаи Понғози ноҳияи Ашт таваллуд шудаам. Мактаби миёнаи ба номи Одинамуҳаммади Маъданро дар ҳамин ҷо хатм кардам. Дар синни наврасӣ орзу доштам , ки мисли амакам Артисти хизматнишондодаи республика Неъматҷон Дӯстматов ҳунарманди синамо шавам. Соли 1974 аз тарафи мактаб моро барои ягона кардани ниҳолҳои пахта ба минтақаи пахтакории ноҳия бурданд. Дар он ҷо ман ба беморие гирифтор шудам, ки дигар аз забон, яъне аз гуфтор мондам. Ҳатто муддате дастонам низ аз кор монданд. Модари бузургворам маро ба куҷоҳое, ки набурд. Ахиран чил бор маро чилёсин кунонданд. Ба қудрати Илоҳӣ ман боз шифо ёфтам. Дар ҳамон давра билети комсомолии хешро сӯхтам. Баъди билети комсомолиро сӯхтан маро девона гуфта қариб, ки роҳии шифохонаи касалиҳои рӯҳӣ бикунад. Ба ҳар ҳол соли 1975 мактаби миёнаро хатм карда бо ҳамроҳии падару модарам ба Тошканд, ба назди муфтии Раёсати мусулмонҳои Осиёи Миёна Зиёвуддинхон рафтам. Хоҳиши волидайнам ин буд, ки дар яке аз донишкадаҳои расмӣ илмҳои мусулмониро аз худ кунам. Зиёвуддинхон маро хуфия ба Марғелон ба назди Ҳакимҷон қорӣ, ки феълан 106 сола ҳаёт ҳастанд, фиристоданд. Ман дар назди он кас таълими динӣ мегирифтам. Рости гапро гӯям, ман ягон олиму донишманди бузург нашудам. Баръакс соли 1985 дар Намангон аз сӯйи мақомоти қудратӣ ҳабс шудам. Се сол дар яке аз маҳбасхонаҳои шаҳри Навоӣ зиндонӣ будам. Алҳамдуллилоҳ, ки дар он ҷо низ вақти худро зоеъ накардам. Сиву ҳафт нафарро таълими илм додам, намозхон кардам. Азҷумла ду нафарашон рус буданд. Яке аз онҳо Сергей ном дошт, ки номашро Сироҷиддин мондам ва дигараш Борис ном дошт, ки Баҳриддинаш ном кардем. Дасти онҳоро ҳалол низ кардем. Соли 1989 ман аз ҳабс озод шуда ба ноҳия баргаштам. Аз тарафи ҳукумати вилоят ҳамон сол маро дар масҷиди марказии ноҳия масҷиди Шайдон, ки аслан Шаҳидон аст, имом хатиб таъин карданд. Масҷид дар ҳолати ногувор қарор дошт. Бо ҳамроҳии мардуми шарифи ҳамон маҳалла ба обод кардани масҷид шурӯъ кардем. Худо раҳмат кунад Нуруллоҳ Ҳувайдуллоев Прокурори генералии Тоҷикистонро, ки депутати Шӯрои Олӣ буданд, тибқи накази мо барои обод кардани масҷид кӯшишҳо ба харҷ медоданд. Дар якҷоягӣ корҳои хуберо анҷом додем. Вале мутаассифона, бо тақдири Илоҳӣ он касҳо марҳум шуданд. Вазъият хароб шуд. Гилему анҷоми масҷидро як иддаъ бебеасарон оташ сар доданд. Мехостанд дар ҳамон қатор моро низ тӯъмаи оташ кунанд. Мо фирор кардем. Аввал ба Тошканд рафтем, аз он ҷо ба Самарқанд, сипас ба Душанбе. Вазъият дар Душанбе ҳам ноором шуд. Баъдан ба Афғонистон фирор кардам. Дар он ҷо ба ҳайси муҳоҷир ду сол дар байни муҳоҷирини тоҷики муқими Афғонистон будам. Шумо худатон шоҳид, ки ду сол барои ин муҳоҷирин хизмат кардем. Сездаҳ вилояти Афғонистонро аз наздик тамошо кардам. Бо тамоми роҳбарон ва қумандонҳои вақти Афғонистон шину хез доштам. Ихтилофҳои зиедеро низ дидем. Шумо медонед, ки дар зиндони Ризвон 12 рӯз маҳбас будам. Бисёр лату кӯб карданд. То ҳатто маро ба об афтода ғарқ шуда мурд гуфта ахбор ҳам доданд. Худо раҳмат кунад устод Нуриро! Мардонавор рафта маро аз ҳамон машқгоҳи Ризвон гирифта овард. Ва ман Покистон рафтам. Ният доштам, ки аз Покистон ба Қазоқистон биравам. Худамро аз ҳамон ихтилофҳову низоъҳо дур бисозам. Дар Покистон устод Тӯраҷонзода машварат доданд, ки ба Арабистони Саъудӣ ба зиёрати хонаи Худо биравам. «Ту зеби хонаи Худо дорӣ, бирав дар ҳамон ҷо тавофу зиёрат бикун ва доимо дар дуои хайри мо муҳоҷирони дур аз Ватан бош. Ин аст ҷиҳоди ту! Ин маслиҳати устод Тӯраҷонзодаро гирифтам ва равонаи Хонаи Худо шудам. Ду солу шаш моҳ дар Арабистони Саъудӣ будам. Аз ин як солу ду моҳ дар Маккаи Мукаррама ва як солу чор моҳ дар Мадинаи мунаввара будам. Ҳам ибодат кардам ва ҳам таълим гирифтам. Баъд аз он ки Созишномаи умумии истиқрори сулҳу оштӣ моҳи июни соли 1997 дар Маскав ба имзо расид Раиси ҷумҳур бо як гурӯҳ аз намояндагони ҳукумат ба нишонаи шукронаи сулҳ дар Ватани азизамон ба Арабистони Саъудӣ рафта аввал дар Маккаи Мукаррама ҳаҷи умра карданд, сипас ба зиёрати марқади Пайғамбари Акрам (С) ба Мадинаи Мунаввара рафтанд. Нағз дар ёдам мондааст, ки рӯзи чаҳоршанбе буд. Ман ҳам ҳамон лаҳзаҳо дар ҳарам будам. Раиси ҷумҳур дар ҳарам гӯшаеро нишон доданд ва пурсиданд, ки инро чӣ мегӯянд.Намозхоне ҷавоб доданд, ки ин меҳроби масҷид аст, ки Расули Акрам дар он намоз мехонданд. Ман дар қафо ба ин суолу ҷавоб гӯш мекардам. Раиси ҷумҳур гуфтанд, ки ман мехоҳам, ки дар меҳроби Пайғамбар намоз хонаму дар ҳаққи миллати азияткашидаам пеши Худо дуо кунам. Рости гап, ин суханҳоро шунида дар дили ман муҳаббати Ватан ҷӯш зад. Фикр кардам, ки суханони Раиси ҷумҳур ин худ як фоли нек аст. Панздаҳ рӯз баъди ин воқеъа устод Тӯраҷонзода, устод Ҳимматзода ва билохира устод Нурӣ ҳама ба дунболи якдигар занг зада маро ба Ватан даъват карданд. Гуфтанд «домулло Абдураҳим шумо ҳам яке аз пешвоёни мардуми шимол ҳастед, биёед ба Ватан, онро обод кунед». Ҳамон вақт қабл аз ба Ватан баргаштан дар тавофи охирини Каъбатуллоҳ пеши Худои бузург зора кардам, ки Худоё, аввало аз ман муҳаббати молу чиз хонаву дарро бигир, ба ҷойи он ба ман тавоноиву фурсат бидеҳ, ки дар деҳаи худ аввал масҷиде бино бисозам, дуввум мадрасае ва саввум шифохонае. Шукри Парвардигори бузург, ки орзуҳоям ба тадриҷ ҷомаи амал пӯшида истодаанд. Шукри Худо, ки чор фарзанд дорам. Духтарам дар Арабистони Саъудӣ толибилм ҳаст. Се писарам ҳофизи Қуръони азимушшаън мебошанд. Писари хурдиамро мумкин дар телевизион дида бошед, Муҳаммад Айюби 12-сола. Қории Қуръони маҷид. Дар телевизион ӯро бисёр нишон медиҳанд. Фарзанди калониам дар ҳамин масҷид дар намози панҷвақта имом аст. Фарзанди дуюмам, ки дар арафаи хонадор карданаш ҳастем, низ ҳофизи Қуръон аст ва дар мадрасаи мутавасситаи Шайдон дарс мехонад. Орзуи ман акнун ин аст, ки Илоҳо дар Тоҷикистон сулҳу салоҳ бошаду мо мардумеро, ки ба арақхӯриву нашъамандиву ба зиногарӣ, дуздиву рибохӯрӣ машғуланд, ҳамонҳоро ба роҳи дуруст даъват намоем. Ба кори хайр далолат кунем. Ман ба оилаи эшони Тӯраҷон як ихлоси бепоён дорам. Зеро бисёр беморҳоро дидаам, ки ба ин хонадон рафта шифо ёфтаанд. Ман дар назар дорам арақхӯр рафта чанд муддат баъд тарки арақхӯрӣ кардааст, зиногар низ ҳамчунин. Ман орзу дорам, ки Худованд ба ман низ чунин як хусусиятҳои неки инсониро арзонӣ бидиҳад, ки барои мардуми худ нафърасон бошам. Сипас панҷ соли охири умрамро мехоҳам бо чилланишинӣ гузаронам. Орзуи ман ба ин ҳукумат ин ҳаст, ки сулҳе, ки ба вуқӯъ пайваст, онро ҳифз кунад. Зеро ҳамин сулҳ миллатро аз нобудшавӣ, аз парокандашавӣ наҷот дод. Воқеаҳои Фаластинро аз телевизион мебинам дилам месӯзад. Алҳамдуллилоҳ, ки Тоҷикистон бисёртар бо саъйю кӯшиши ду бузургмарди хеш устод Сайид Абдуллоҳи Нурӣ ва Эмомалӣ Раҳмон ба суботу оромӣ расид. Ана ҳамин масҷид ҳам натиҷаи ҳамин сулҳ аст. Агар мо ин сулҳро ҳифз кунему таҳким бахшем ману шумо боз ҳам ободтар мешавем, Ватани мо боз ҳам ободтар мешавад.

Дед Воды
Михайлюк Фёдор Иванович

Благодаря друзьям из Таджикистана и Узбекистана
решился написать об этом феномене.
Бобо-и-Об - Дед Воды, самая высокая точка Кураминских гор. Цвет гор моей Родины малой, серебристо-голубой, таков цвет породы основной. Гора венчает Кураму, стоит в самом центре, и от неё, как корни арчи, разбегаются хребты вправо, влево, ветвясь лабиринтами вокруг оси! А названия городов у подножья этих гор: Адрасман, Алмалык, Ахан-Гаран, Алтын-Топкан, Табошар, Пангаз, Шайдан, Ашт - напишите мне, и мы добавим все поселки и города. Важно то, что мы все выросли на Воде, бегущей с Курамы, от Деда Воды!
Двести километров - протяженность этих лабиринтов, состоящих из лесов арчи, фисташки, алычи, урюка-абрикоса, вишни, яблони. И подлеска - шиповника, барбариса и цветов тюльпана, полей маков, полей из колокольчиков. Поля цветов из первоцветов - желтых, белых и с каймой. Ещё из травы весенней, нежной, мягкой меж тропинками среди камней. Узоры все неповторимые, и хочется дотронуться, и мгновенье нарушать нельзя, как пригодилась память. И дышишь запахами - миндальным томным горьковатым, душистым вечерним, каменьями нагретыми, запахи ночи звездной тихой, и чувствуешь жизни силу, после зимы перед жарою лета. Полгода весны цветущей зеленью садов, целое лето цветов, среди роз и различных цветников, а октябринка до ноября цветет, неповторимый рай, родимый край.
Немного вас задену знаньем, труда великого, усидчивостью и терпеньем, и с благодарностью к людям, кого учеными зовем. Собирающими по крупицам картину Мира, где все мы живем. По Кураме в саях часто находят кучи шлака, известно, что добывали древние старатели здесь серебро, геохимический анализ показывает, что технология была отменной. Серебра в природе в пять раз меньше, чем золота. Серебро лучше подходит для человеческого организма, чем другие благородные металлы, и наличие серебра в породах Курамы дает этот цвет горного хребта - серебристо-голубой. А снег, лежащий на хребте иногда до июля, под тенью от арчи пушистый белый, как сметана, вбирает запахи долин цветущих и, тая, просачивается через породы Курамы. Образует кластеры или матрицу памяти своего рождения, передавая это всему живому и нам, родившимся на этой земле - у её подножия и по теченью Сыр-Дарьи с южной стороны и северной речушками и ручейками до самого Ташкента. От ностальгии нам никуда не деться, в каком бы месте мы не жили, она с нами - матрица Курамы. Ну, что можно сказать о границах, их придумали задолго до появления человека сообщества живых существ, но в природе можно пересекать границы при условии, что вы не претендуете на это жизненное пространство. Все границы между государствами составляют шесть процентов суши, и используются по этой причине с ограничениями.
Есть гора, дорога и тропа, у священного мазара нам направо. Оставьте груз прошедших дней и лет, легенда есть, её секрет - знание поколений и мыслей чистота. У подножия горы взять камень вам по силам, и по серпантину, укажет путь тропа. И под вершиной есть пещера, где шум Воды бегущей, прощающе зовущий, камень в стену уложить и пусть вам хватит сил. Надежду, Веру обрести, покаяться в грехах. А тумана шапка над вершиной вдруг дождем прольется, считайте, вам ваш труд зачтется. До святости всем нам далеко, и путь камнями грехов отмечен, пусть это будет первая ступень, как бы ни был труден путь - вернуться не забудь!
С уважением к вам, Михайлюк Федор Иванович.
Омар Хайям
Плакала капля воды: ?Как он далек, Океан!?
Слушая каплю воды, смехом вскипел Океан.
?Разве не все мы с тобой? - капле пропел Океан.-
Малой разделены чертой?, - капле гудел Океан…

Редко бывает такое совпадение , завтра день жизни, день веры у трети человечества. Две тысячи лет мы живём в любви по ЕГО заветам...
p.s.Курама шакли вайрон шудаи калимаи Корама мебошад ки гузаштагони мо заминхои серхосили он суи Агба(авга)-ро мегуфтанд!

ШАЙДОН




ПОНГОЗ

Кахрамони хушкаду зебо гузашт,
Додситони хоксори мо гузашт,
Дар чавонй марди бехамто гузашт,
Во дарего муъниси Раъно гузашт,
Нури оллохи Хувайдулло гузашт.

Котилонаш чони ширинаш рабуд,
Хамчунонаш хомии конун набуд,
Дар фирокаш нолахо кардем нашуд,
Навчавоно тарки дунйо аз чй буд,
Кахрамони хушкаду зебо гузашт.

Равшанй дода ба конуни Ватан,
Хизмати мардона карда тан ба тан,
Нокасонро лол карда дар сухан,
Чон сипар карда ба халкаш чони ман,
Додситони хоксори мо гузашт.

Дасти йориву мадад карди дароз,
Хар ки овардат ба ту руи нийоз,
Халк бо ту шод буду сарфароз,
Рахматат хонанд хар вакти намоз,
Дар чавонй марди бехамто гузашт.

Фуркату Фарходу духтат Нилуфар,
Дидахо гирйону месузанд чигар,
Хам Дилафруз нола дорад з-ин хабар,
Наргисат хам бо фигон гуйад падар,
Во дарего муъниси Раъно гузашт.

Мардумонат бо ту месозанд хавас,
Душманонат ночавонмарданду бас,
Киблагохамро ту будй хамнафас,
Ою бар доди ятимонат бирас,
Нури оллохи Хувайдулло гузашт.

Нурулло Хуайдуллоевро дар тамоми чумхури чун як тан аз барпокунандагони давлати мустакили Точикистон , аввлин додситони кулли чумхури, марди шучоъ ва нотарсу одил мешиносанд. Ин шахси бузург дар рузхои вазнинтарин ва хассостарини барои халки мо такдирсоз вазифаи масъулро ба ухда дошт ва то рузхои вопасини хаёташ барои сулху салох ва зиндагии осоиштаи мардуми мо мусоидат кард. У чанд сол нохияи моро дар Шурои олии онвакта вакили намуда, дар пешрафти корхои сохтмониву кишоварзи ва накуахволии мардуми нохияи мо кушишхо кардааст.
Нурулло Хувайдуллоев 24-уми августи соли 1992 дар шахри Душанбе кушта шуд, ва хукумати онвакта бе ин хам сустшуда бечонтар шуд. Додситон соати 7.50- и сахари хангоми ба кори давлити равон шудан бо хамрохии ронандааш катл гардид. Нахуст мошинаи хизматии уро боздошта хар дуро аз мошин ба берун кашола карданд. Сипас амр карданд, ки Нурулло Хувайдуллоев сари зону нишинад, ки чавоби рад гарифтанд ва ба зонуяш чанд тир равон карданд. Баъди ба замин афтиданаш уро тирборон карданд- аз часади Нурулло Хувайдуллоев чамъ 20 тир ёфт шуд. Бо чанд тири дигар ронандааш, ки мехост додситонро начот дихад, ба халокат расонида шуд.
Баъди вафоти Нурулло Хувайдуллоев президент Рахмон Набиев хамаги ду хафта- то 7-уми сентябр дар тахт нишаст.
Аз руи далелхои Додгохи олии чумхури котилони Нурулло Хувайдуллоев баъди чанд муддат дастгир шуданд, ки инхо Рахим Нуруллобеков ва Давлатбек Махмудов буданд. 26- уми ноябри 1993 ин хар ду котил ба хукми паррон сазовор дониста шуда, худи хамон руз ин амр ба ичро расонида шуд.
Сухбате, ки дар зер манзуратон мегардад, чанд руз кабл аз амали суикасд ба чони мардум Н. Хувайдуллоев сурат гирифта, онро журналист Тургун Дадабоев энчом додааст ва бори аввал нашр мешавад.

-Дар шароити бозсози руй додани дигаргунихои куллй, вокеахои ачиб, ходисахое, ки инсон дар шаби хобаш хам надидааст, имруз касеро ба хайрат намегузорад. Корпартоию гирдихамоихо ба назар галатй наменамояд. Дар даврони пешин ба хар як навигарй бо чашми хайрат менигаристем. Холо бошад, ин чиз бароямон холати оддй менамонд. Сохибистиклол шудани чумхуриамонро хуш пазируфтем. Давлати хакикатан дунявию хукукбунёд барпо намуда, дар шароити демократа зистан мехохем. Сарфи назар аз миллату мансубият баробархукук хисобидани одамон, дар асоси конун таъмин намудани хукук ва бехатарии онхо вазифаи чонии ходимони прокуратура, суд, милитсия аст, Нурулло Хувайдуллоевич! Фаъолинти Хизби коммунистии Точикистон муваккатан боз дошта шуд. Хамчунин хукукшиноси сохибтачриба ба ин амал чй гуна бахо медихад?

Аввало хаминро гуфтан зарур аст, ки тахти рохбарии ин хизб корхои нек бештар амалй карда шуданд. Бозсозй ва демократия хам туфайли хамин хизб ба вукуъ пайваст. Ба дин рохи васеъ дода шуд. Бояд икрор худ, ки баробари ба чо оварда-,("1 корхой назаррас ба камбудихо pox, дода шуд. Шархи он мушкил гузашт. На коммунистони каторй, балки онхое, ки дар эшелони боло буданд, хатогихои калон содир намуда, номи баланди хизбро паст намуданд. Онхое, ки муваккатан хокимиятро ба даст дароварданд, ба обруи хизб доги шустанашаванда гузоштанд. Ба онхо тамгаи ГКЧП-ро муносиб донистанд. Ва табиист, ки ин "кахрамонхо" бе чазо намемонанд. Аз хамин сабаб фаъолияти ХКИШ мувофики карори Шурой Олии СССР боз дошта шуд, ки он 29 август эълон гардида, 31 август дар васоити ахбори омма дарч шуда буд.

Дар чаласахои Шурой Олии Точикистон баъзе намояндахо бешармона хизби коммунистро гунахкор карда истодаанд. Боз кихо? Онхое, ки нони хамин хизбро хурда, бо шарофати он мансабхои баландро сохиб шуда, як вактхо барои курсй мушт ба сандуки сина зада, "ман коммунистам!" гуфта билети хизбро пеша мекарданд. Ва холо бо дахони пур онро бадном карда истодаанд. Ин кабил "коммунистони дуруя вобастабатагйир ёфтани авзои сиёсии кишвар пустинашонро иваз мекунанд. Пеш аз талаб кардани чизе кулохро аз cap гирифта, дурусттар фикр намекунанд. Чунки бинобар сохибистиклол шудани чумхурй то рузи манъи фаъолияти ХКИШ аз сафи он баромада мустакил шудани Хизби коммунисти Точикистонро ба хотир намеоранд ва ёдовар шудан хам намехоханд. Наход хамин чизро сарфахм нараванд? Ман фикр мекунам, ки барои манъи фаъолияти он асосе нест.

Дар асоси талаби баъзе намояндахо фаъолияти Хизби коммунисти Точикистон ба муддати ду мох боздошташуда ба дари идорахои комитетхои хизбии нохия, шахр ва вилоятхо кулф заданд Диккататонро ба як чиз чалб намуданиям. Дируз котиби якуми кумитаи хизбии нохияи Дангара Адолат Рахмонова ба ман занг зада гуфт, ки бинои кумитаи хизбро бастанд. Хол он, ки дар он бино ба гайр аз кумитаи хизбй идорахои се-чор ташкилотхои дигар чрйгиранд. Хамрохи ходимони кумитаи хизбй кормандони ин ташкилотхоро хам дар куча гузоштаанд.

Ин рафтори номатлуби ашхоси мутасаддй баёнгари он аст, ки худ конунро дуруст намедонанд. Агар чунин намебуд, танхо хучрахои ба кумитаи хизб дахлдоштаро мебастанду бас.

Манъи фаъолияти Хизбикоммунисти Точикистон ба мухлати ду мох, ба хама маълум аст. Дар ин муддат мо фаъолияти онро пура ва амик, тафтиш намуда, дар ГКЧП иштирок доштан ё надоштанашро муайян месозем.

Агар дар хакикат дар ГКЧП иштирок намуданаш исбот шавад, фикрамонро баён карда, хулосаамонро оиди бархам додани хизб бароварда, корро барои баррасй намудан ба Суди Олии Точикистон мегузаронем. Агар Хизби коммунисти Точикистон дар ГКЧП иштирок накарда бошад, дар он холат ба Шурой Оли маълум мекунем. Холо ин корро омухта истодаем.

-Имруз дар чумхурй бисерхизбй ба вучуд омадааст. Аз чумла

Хизби демократй, чамъияти "Растохез" фаъолият карда истодаанд. Хизби нахзати ислом фаъолияти хешро oгоз карданист. Умуман, оиди намояндагони дин ва ояндаи хамин хизбхо чй гуфтанихо доред?

-Ман чонибдори бисёр хизбиям. Ва ба он максад, ки ин хизбхо дар рохи ободии кишвари азизамон ва халки он хизмат кунанд, одамонро бо обру ва мехнаташон ба рохи нек хидоят карда тавонанд. Хар гуна хизбе, ки тибки конун амал кардан маромаш аст, албатта, эхтироми умумро сазовор мешавад. Агар ба гурухбозй, махалгарой, миллатгарой рох, дихад, хеч, гох, пойдор нахохад монд. Ва хох, нохох, дучори нафрати халк, мегардад.

Бо ташаббуси харакату хизбхои фавкуззикр дар майдони "Озодй"-и пойтахти гирдихамой ташкил карда шуд. Иштирокдорони он якчанд руз аст, ки: "озодй, демократия, нест бод Хизби коммунисти Точикистон, парламент ба истеъфо барояд!" ва хамин кабил талабхоро ба миён гузошта, аз номи халк, сухан мегуянд. Ва бо алфози кабех, ба иззати нафси одамон мерасанд. Охир, ин эхтиром накардани конун аст-ку! Фаромуш набояд кард, ки дар хамагуна холат аз меъёр баромадан лозим нест.

Аксарияти гирдихамомадагон сокинони нохияхо мебошанд. Бештарашон падархондхоеанд, ки тачрибаи бойи хаёт-ро омухта ва ба таври дигар гуем, ин муйсафедони нуронй гармию сардй, гуруснагиро бо чашмонихуд дидаанд. Магар хуб нест, ки онхо фарзандонашонро насихат карда, рохи дурусти хаётрр нишон диханд ва давлати пирй ронда, шукргузорй кунанд? Рахми кас меояд, ки онхо ба суханони баъзе ашхос гуш дода, рузхои борони руи рохи мумфарш нишаста, бехуда азоб мекашанд.

Максад аз ин гуфтахоям хамин аст, ки ман бо чор-панч нафар иштирокчиёни гирдихамоии синну солашон табаррук хамсухбат шуда пурсидам, оё онхо аз давлат нафака мегиранд, оё дар махаллаашон масчид хаст ва касе барои тоату ибодат карданашон халал намерасонад? Дар чавоб шукр гуфтанашонро шунидам. Вакте мазмуни: "озодй", "демократия", "нест бод Хизби коммунисти Точикистон!"-ро пурсон шудам, онхо китф дар хам кашиданд ва гуфтанд, ки инро ба онхо ёд додаанд.

Ба замми ин хар руз бо гушти чорво хурокхои гуногун тайёр мекарданд, Онхое, ки якчанд руз дар гирдихамой иштирок карда ба кор набаромаданд, оё конуни мехнатро вайро накарданд? Чунин нафарон ба худашон ва ба давлат хисорати зиёде ворид сохтанд. Сокинони пойтахт аз вокеахои феврали дилгир шуда, фарзандонашонро хафтахо ба мактаб нафиристоданд. -Хамон рузхо дар донишгоххо имконияти пурра дарс гузаштан набуд. Кишоварзони навохии атрофи Душанбешахр ба бозорхои пойтахт овардани меваю сабзавот ва дигар махсулотхоро катъ карданд. Дар натича нархи як килограмм сабзй ба чор сум расид. Хатто як руз ба бозори "Баракат" сабзй наоварданд. Шахрвандони мансуб ба миллати рус, махсусан, мутахассисони сохибтачриба аз такрор ёфтани вокеахои феврали, аз такдири минбаъдаи ахли хонадонашон дар чунин вазъият ба харос афтода, чумхуриро тарк намуда истодаанд. Ана, манфиати кутохандешихо ва аз номи дин бехуда суха гуфтанхон.

Нурулло Хувайдуллоев дар химояи хакикат якрав буд. Уро харидану тарсонидан имкон надошт. Барои хамин хам дар чумхурй хамчун инсони хоксору халолкор, росткавлу поквичдон ва принсипнок, хукукшиноси сохибтачриба, насуру кавиирода, дилсузи Ватан мешинохтанду эхтиромашро ба но меоварданд. Хислатхои начибу ибратбахш ва танхо аз руи конун фаъолият карданаш боне шуда буд, ки номаш вирди забонхо гардад ва рох, ба дилхо ёбад. Аз рузи аввали орози фаъолияти касбй дар Прокуратураи генералии Точикистон то лахзаи ба таври фочиавй халок шуданаш нисбати ашхоси чиноятпеша ва торочкунандагони моликияти чамъиятй, вайронкунандагони конун муборизаи беамон бурд.

-Нурулло Хувайдуллоевич! Дар чаласаи охирини Шурой Олии Чумхурии Точикистон дар хакки Раиси комичроияи шахри Душанбе М.Икромов суханони зиёде гуфта шуд. Шахсан худи шумо хам гап зада будед. Дар сухбати мизи мудаввари баъдй аз чй бошад, ки фикрхо дигар шуданд?

-Дар хакикат дар чаласа оиди аз чояш гирифтани мучассамаи В.И.Ленин байни намояндахои халк, афкори чиддй ба амал омад. Мучассамаро эхтиёткорона гирифтан мумкин буд. Тавре, ки дар бисер чойхо чунин амал карданд. Аммо дар мо ин амал бараке ба 40 оварда шуд. Афтонидани мучассама ин муносибати ба инсонхо хос нест. Агар суханхои намояндахои халкро дар ёд дошта бошед, намояндаи Конибодом Юсуфчон Ахмадов чунин гуфта буд: "касби асосии Раиси комичроияи пойтахт «М.Икромов мухандиси сохтмон аст. Аммо натавонист, ки хайкали Ленинро аз чояш тавре гиронад бе шикастан».

Дар ин бора дилсузона сухан гуфтани Юсуфчон Ахмадов, албатта, бесабаб набуд. Хамон вакт чунин муносибати хунукназарона ба хама аламовар буд. Ман хам дар чаласа ичозат пурсида, ба саросемагй рох, додани Раиси шахрро баён карда афзудам, ки бо намояндахои Шурой шахрй маслихат карда ин амалро анчом додан мумкин буд. Лекин риояи конун фаромуш шуд! Ман хеч гох, аз гуфтахоям руй наметобам.

Ногуфта намонад, ки нисбати онхое, ки зери парчами демократия дар афтонидани мучассама иштирок кардаанд, парвандахои чиной огоз намудаем.

Онхо катьи назар аз кй буданашон дар назди конун чавоб хоханд гуфт. Нияти катъ кардани парвандахои чиноиро надорам!

-Бори нахуст дар чумхурй маьракаи бо речи раъйпурсии умумихалкй интихоб кардани Президент торафт наздик шуда истодааст! Тавре маълум аст, довталабони ин мансаб зиёданд. Албатта, байни онхо ба амал омадани садди рохи якдигар шудан. фиреб доданхо, вайрон кардани конун аз эхтимол дур нест. Дар ин холат мавкеи прокуратура чи тавр мешавад.

Хар шасе, ки худро ба мансаби Президенти Точикистон муносиб медонад, номзадиашро пешниход карда метавонад. Сарфи назар аз чанд нафар будани онхо, конун ба номзадхп инро ичозат медихад. Фарзандони сазовори Ватан аз хизб ва харакатхои сиёсиашон номзадхои арзандаро пешбарй карда метавонанд. Номзадхо хангоми вохурихо интихобкунандагонро бо барномаи худ шинос карда, дар хусуси ба халку кишвар минбаъд чй тавр хизмат карданашон сухан мегуянд. Халк, ба онхо бахр медихад. Хар як шахси номзадиаш ба кайд гирифташуда танхо мувофики конун амал мекунад. Дашном додани хамдигар, тухмат кардан тибки конун манъ аст. Онхоеро, ки бо максади бештар ба даст овардани овозхо кушиш намуда, хона ба хона мегарданд, дар холати ошкор шудани ин хол фавран аз чониби хавзахои интихоботи огохонида, амали номатлуб пешгири карда мешавад. Дар ин бабат прокуратура доимо гушу хуш шуда меистад ва риояи катъии конунро таъмин менамояд. Умуман, ба фикри ман, Президенти кишвар бояд шахси окилудоно, чонибдори некуахволии халк, дорой тачрибаи бои хаётй бошад.


-Магар гирдихамоии охирии конунй буд? Чаро намоишчиён истеъфои Шуморо талаб карданд?

-Саволи бачо. Намоишчиён ба фаъолияти намояндахои халк халал расониданд. Хамин холат ва тезу тунд шудани вазъиятро ба хисоб гирифта, рузи дуюми гирдихамой вазъияти фавкулодда эълон карда шуда буд.

Ба ин нигох, накарда, гирдихамоиро давом доданд. Фармонро ба эътибор нагирифтанд. Ин маьнои конуншиканиро дорад.

-Дар вокеъ, намоишчиён ба истеъфо баромаданамро талаб карданд. Аммо бисерин онхо хатто намедонанд, ки Прокуратураи кишварро аз кадом руз инчониб рохбарй мекунам. Ба пиндори ман, истеъфоямро талаб кардани намоишчиён маънои онро дорад, ки ду-се нафар хамин чизро ёд додаанд. Дар "ин мансаб танхо мохи чахорум аст, ки фаъолият мекунам, на зиёд. Ман чй баде кардаам, ки бо тамоми овоз истеъфо доданамро талаб мекунанд. Шахсиятамро халки азизам донад, хамин кофист! Максадам химояи конун, хизмати содикона ба халку Ватан аст, на чизи дигар! Бояд гуям, ки рухафтода нашудаам! Баркияхои аз нохияхо расидаистода кувваю гайратамро афзун менамоянд. Масалан, аз нохияхои Дангара Сафар Вохидов, Панч Амир Хиёбеков, хамчунин аз чониби Шурой кишоварзони хамин нохия баркияхо расиданд. Дар онхо аз чумла чунии гуфтахо сабт шуда: «мардум Шуморо дастгирй мекунанд, кори асосиатонро, ки хифзи конуният аст, давом дихед.

-Нурулло Хувайдуллоевич, барои ичрои корхои хайр ба Шумо омад мехохем!

салом хаммаба  ман худум россияба чихел грифта мешад загран паспорт 

01:08 [ - ][ md5 ][ М ][X]Махмудчон Вохидов. Эй Пири хирадманд... 00:00 01:03 [ - ][ md5 ][ М ][X]Махмудчон Вохидов. Бисёр бигаштем... 00:00

Пеш аз марг видоъ гўямат эй чону танам, Боварам нест, ки ман дар ватани хештанам. Баварам нест, ки сад даст бувад ҳамдастам, Боварам ҳаст, ки сад қасд бувад гўрканам. Ман зи деҳ омада будам, ки тамаддун ёбам, Боз ронданд маро сўи деҳи хештанам. Ман, ки аз сода хаёлони кўҳистон будам, Боварам буд, ки хоротану хорошиканам. Аз деҳи озод ба шаҳр омадаму дарпечид, Шаҳр дар гардуни озоди танобу расанам. Мардум эй мардуми сода, ту надонистй, ҳайф К-аз табу тоби ту бошад, табу тоби суханам. Эй Зарафшон, ту маёсой даме, мавй бизан, То зи амвочи ту бофанд матоъи кафанам. Сорбон оҳи чаҳонсўз маро менолад, “Ватанам, о ватанам, о ватанам, о ватанам.” Рамки от Бэби

Аштский район



Аштский район
ноҳияи Ашт Страна Таджикистан

Статус Административный район

Входит в Согдийскую область

Включает 1 пгт, 8 сельских общин

Административный центр Шайдон

Дата образования 29 сентября 1926 года

Официальные языки таджикский

Население (2008) 99 403 чел.

Национальный состав таджики, узбеки

Конфессиональный состав мусульмане-сунниты

Площадь 2785,5 км²



Часовой пояс UTC+5

Телефонный код +992 3453

Почтовые индексы 735790

Интернет-домен tj

Код автом. номеров 02РТ

Категория на Викискладе Districts of Tajikistan

Аштский район (тадж. ноҳияи Ашт; перс. ناحیۀ اشت) — административный район в составе Согдийской области Республики Таджикистан. Образован 29 сентября 1926 года. Районный центр - посёлок городского типа Шайдон, расположен в 107 км северо-восточнее города Худжанда
География
Аштский район расположен в Ферганской долине. На севере, западе и востоке граничит с Ташкентской, Наманганской и Ферганской областями Узбекистана, на юге и юго-востоке - с Гафуровским и Канибадамским районами Согдийской области Таджикистана.

Территория Аштского района составляет 2785,5 тыс. кв. км.

Административное деление
В состав Аштского района входят 1 посёлок городского типа - Шайдон, а также 8 сельских общин (тадж. чамоат):[1]




Административное деление Аштского района
Сельская община Население
Шайдон 11039
Джарбулак 12935
Камышкурган 9720
Киркудук 8350
Ошоба 15628
Понгоз 20358
Пунук 6167
Ашт 15206


Главой Аштского района является Председатель Хукумата, который назначается Президентом Республики Таджикистан. Главой правительства Аштского района является Председатель Хукумата. Законодательный орган Аштского района - Маджлис народных депутатов, избирается всенародно на 5 лет.
ВСЁ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

                                                                                                                            
                                                                                                                            


Чун ниход Мирзои Турсунзода бар Ашт пойи худ,

 Бахри истикболи шоир хест халк аз худ. 


 Дустиро чустучуй бинмуда омад дашт ба дашт,
 Сулхпарвар шоири озодихох бар мулки Ашт.
 
 Шеъри Турсунзода дар лаб чашмхо бар суи рох,
 Бо табассум офарин мегуфт Мирзо бо нигох.

 Шоири халк бахри халкаш кисса аз дустон гуфт,
 Киссахои зиндагии халки Хиндустон гуфт.

 Дар Шахидон йоди Вохидзода Махмудчон намуд,
 Рохи Понгозро гирифту руй бар бустон намуд.

 Сабзазорон диду гуфто хамчунон боги ман аст,
 Кухсорон диду гуфт хамчун Каротоги ман аст.

 Халки шоирдуст буду шоири ширинсухан,
 Гуи булбул омада андар гулистони Ватан.

Аз кудуми неки Турсунзода Мирзо халки Ашт,
Тоза илхоме гирифту пайраваш бисйор гашт

Пайравони нуктафахму нуктасанчу нуктадон,
Гашт машхур ворисони Маъдани ширинзабон.

Хар пораи хоки поки ту гулбез аст, Хар шохаи нахли боги ту гулрез аст. Рузии ту зиндагонии пируз аст, Хуршеди ту мехри модари дилсуз аст. Даргохи умеду бахти паймони, Ашт, Як гушаи сабзи Точикистони, Ашт. Шайдони ту дони орзу сабз намуд, Хаар кунчу канори ту басо нагз намуд. Овозаи таърих бувад овозат, Як пораи таърих бувад Понгозат. Даргохи умеду бахти паймони, Ашт, Як гушаи сабзи Точикистони, Ашт. Аз оби чабин Ашти Калон шуд шодоб, Зебоии сабзи ту бувад диданбоб, Шукронаи дасти пахтакорат, эй Ашт, Таъзим ба халки пухтакорат, эй Ашт. Даргохи умеду бахти паймони, Ашт, Як гушаи сабзи Точикистони, Ашт. Номи шудаи зи номбардоронат, Бо номи бузургвору пайвандонат, Чандон ки шукуфтани туро мебинам, Фардост шукуфоии садчандонат. Даргохи умеду бахти паймони, Ашт, Як гушаи сабзи Точикистони, Ашт. Фархунда Валентина

Хамдиёрони арчманд!
Ба ман дар нашри китобхоям "Пангозам аъло"  ва  "Маъдан-ифтихори мо", ки ба чашни 
250 солагии шоири классикии ширинсухани ватани Маъдан бахшида мешавад, ба
кадри имкон кумаки моддии худро расонед. Мехохам,ки дехаи нозанини мо
дар тамоми олам шухрат биёбад.
Бо эхтиром, Бахорали НОКИЛ.
 
Барои фиристодани пул:
Турсунов Бахорали Салохидинович 
 
Ташаккур ба таваччухатон!

   Бахорали НОКИЛ
======================       
 
 
 
        ПАНГОЗ

 

 

Катраи оби вафоро, ки дамад аз дили кух,

То лаби ташнаи дидор барад Понгази ман.

Руди Пангоз навои дили мардум бинавохт,

Чашма бар ман бинамуд оинасон орази ман.

 

Понгази аз сафараш пеш ба бозор равад,

Сар шавад з-он, ки чахон аз Сари бозор ба у.

Бо дуои падараш, тушаи рах месозад,

Чашми нам хар сафараш, модари гамхор ба у.

 

Понгази дида чахон бо нигахи акли расо,

Бар Ватан файзи тамаддуни замон меорад.

Понгази то ,ки кунад санги ватанро тилло,

Дар сари дастгахаш захмати шоён дорад.

 

Солхо дар Сари бозор бируяд садае,

Бар танаш сабткунон манзараи давру замон.

Маркази мулки тамаддун Сари бозор будаст,

Чашми бедори замонанд дар он чо падарон.

 

Хусни Пангоз бувад чехраи зебои нигор,

Нони Пангоз дихад дасти сахои падарон.

Кухи Пангоз нигахдор чу девори Хитой,

Рузи Пангоз бувад мехри дили модари чон.

 

Шеъри Маъдан ба лабам шахду шакар мерезад,

Чонфидоии Нурулло абади пайкара монд.

То зи хотир наравад максади олии башар,

Накши хар хикмати ачдод ба куху дара монд.

 

 

 

 

   ХУМОРИ  ДЕХА

 

 

Ба деха меравам,ки вакти дидан аст,

Замони лолахои зард чидан аст.

Миёни роххои сангфарши дех,

Замони туббозиву давидан аст.

 

Ба деха рафтанам ниёз мешавад,

Ки модарам ба чашми боз мешавад.

Ки руди дилнавози Панчгози ман,

Зи дурихо ба пурсу пос мешавад.

 

Зи нав савори асби ёд мешавам,

Зи тангкучахо кушод мешавам.

Дарун-дарун аз иклими бихиштияш,

Чу равзахои он зиёд мешавам.

 

Нигар ба куллахо,ки осмониянд,

Сари баланди пири зиндагониянд.

Зи чашмахош нуши чон хамекунам,

Ки пойранчи косиди амониянд.

 

Зи магзхои тар хамел мекунам,

Ба шахрзодахо гусел мекунам.

Кабутарони русафеди Мирсаидро,

Ба умри баччагим далел мекунам.

 

Сипоси он,ки Понгазии зотиям,

Саводи хусни Бураку Имодиям.

Сипоси санги сурху сангсеби сурх,

Ки дод руи сурху рузи шодиям.

 

 

 

 

   ПАНГОЗАМ  АЪЛО

              (СУРУД)

 

Киммати Пангозам аъло,

Комати Пангозам аъло.

Кухи Пидарк, оби Уланг,

Машхади Пангозам аъло.

Мирарто бо рухи ачдод,

Рахмати Пангозам аъло.

Хаштаки тар, себи шуши,

Шарбати Пангозам аъло.

Шуълаи мах дар сафедор,

Талъати Пангозам аъло.

Хоки сангин, кони тилло,

Сарвати Пангозам аъло.

Сели рахгир, пули очиз,

Хасрати Пангозам аъло.

Хилми модар,нози фарзанд,

Шафкати Пангозам аъло.

Амри волид,фарзи ёри,

Фитрати Пангозам аъло.

Бо Нурулло нур борад,

Аз кади Пангозам аъло.

Назми Маъдан,шеъри Гулчин,

Шухрати Пангозам аъло.

Айши Нокил, сояи санг,

Хилвати Пангозам аъло.

 

 

 
 

                                     ЯК  ГАЗАЛ

 

Лакаби шоириям Нокили Пангоз шавад,

Вориси Маъданаму Рудаки устоз шавад.

Худпаро, куллаи максуд намоён бошад,

Химмати болу парат лоики парвоз шавад.

Собири дарду алам чоми саодат нушад,

Бахти охиршуда к-аз сабр ба огоз шавад.

Хайфи рузе,ки сухан кадр надорад дар амал,

Лафзи мо беасару кудрату эъчоз шавад.

Хар замон машварати ботини худ барпо кун,

То дар он накшаи фардои ту пардоз шавад.

Мушкиле дори агар, мушкили ёре бинигар,

Шояд ин банди ту аз банди дигар боз шавад.

Нокил, аз лолаи Пангоз бигир оташи дил,

Шояд аз назми ту гармои дил эхсос шавад.


 

Эй номи Ту бехтарин сарогоз,

Бе номи Ту нома кай кунам боз.

Эй ёди Ту муниси равонам,

Чуз номи Ту нест бар забонам.

Аз зулмати худ рахоиям дех,

Бо нури худ ошноиям дех.

 

Ба номи Он, ки дил кошонаи уст,

Нафас гарди матои хонаи уст.

Ба номи Он, ки хамдаш кай тавонам,

Адо кардан, ки бас очизбаёнам.


 

САРО ДЕХАИ МАН

Саро рустои ман, зеботарини русто

Хаст дунё ба комам бе ту чун захр

 Хавоят хуштар аз мушки абир аст

Дилам дар дашту сахроят асир аст

Сахаргохат сахаргохи шакаррез

Гурубат чилвае дорад дилангез

Дарахтат рояти сабзи футух аст

Насимат сонфизои чону рух аст

Гуворо хамчу зам-зам оби соят

Насим овора хар дашту куят

Сахар аз бистари машрик чу хуршед

Майи васлу сахаргохият нушед

Барафрузад зи ишкат руи зардаш

Намонад зарррае золиму дардаш

Кунад бар боми ту мастона парвоз

Ба суят бингарад бо ишваю ноз

Ба руи деху куху дашту сахро

Гуруб ояд ба бистар шоду мадхуш

Шавад шаб бо хаёли ту хамогуш

Тачалли бахшу руёяш дар ин хоб

Шавад зохир ба шакли руйи махтоб

Чу абр ояд хаме бар боми куят

Шавад у хамчу хур мачнун руят

Занад фарёд ва гиряд абри дилдор

Зи ишки руи ту эй шахри асрор

Сари куят масофи абру хуршед

Ки хар як ишки ту доранд умед

Кашад гесаи хуршед абри хунбор

Бар у хуршед резад оташу нор

Ту саргарми чидоли ин ду дилдор

Чунин ишкат кунад бо ошики зор

Чу абр аз дида ман хам ашк борам

Ки як дам токати хичрат надорам

Чу хуршед аз таби ишкат бисузам

Хусуфи хачр созад тира рузам

Ту хамдам будаи хангоми зодан

Фидоят мекунам чону сару тан

Зи ишкат мезанам сармасту магрур

Ба ишкат сар нихам дар домани гур

Зи хак хохам гар аз ман хаст хушнуд

Бихишти ман ту боши рузи мавъуд.

Автор:
Темур ВАРКИ
Просмотров: 6969

Корреспондент «АП» отправился в Ашт по следам публикаций местного журналиста Мухаммадюсуфа Исмоилова, осужденного за критику региональных властей. Увиденное и услышанное показало, что коррупция и вседозволенность чиновников, о которых писал наш аштский коллега, были лишь верхушкой айсберга…

МУХАММАДЮСУФ Исмоилов провел в заключении 11 месяцев, после того как суд признал его виновным в клевете в отношении представителей власти, шантаже, оскорблении должностного лица и разжигании межнациональной и местнической розни.

В октябре 2011 года суд первой инстанции признал журналиста виновным по всем статьям, однако освободил его из-под стражи, а в декабре 2011 года суд кассационной инстанции Согдийской области после того, как за коллегу вступились журналистское сообщество и международные организации, освободил его от уплаты штрафа в 35 тысяч сомони и отменил запрет на право заниматься журналистикой в течение 3-х лет. Отдельно стоит отметить, что суд первой инстанции, как ни странно, проходил не по подсудности - в Аште, где он живет, или в Душанбе, где публиковались статьи журналиста, а почему-то в городе Табошар. По сути, независимое таджикское правосудие за месяц до печально известного дела летчиков продемонстрировало ставший известным позже парадокс: более высокий суд после вмешательства извне пересматривает прежний приговор, человек по-прежнему объявляется виновным по всем статьям, однако при этом освобождается от ответственности и наказания.

Сам журналист, с которым мы встретились в Аште, считает решение суда второй инстанции издевательством над правосудием и логикой и намерен в судебном порядке отстаивать и далее свою правоту и невиновность. По его словам, после освобождения некоторые представители районной власти пообещали больше его не преследовать при условии, что он перестанет критиковать их и прекратит расследование и освещение их злоупотреблений…

Кто продает родную землю?

ОДНОЙ из тем, которые затронул журналист в своих публикациях, была тема распределения земли. По утверждению М. Исмоилова, районные власти в нарушение закона выделили неким братьям из Худжанда около 150 га земли. На самом деле это только один из случаев выделения земли, которые, по мнению журналиста, должны были бы заинтересовать контрольные и вышестоящие органы власти. Хотя бы потому, что согласно действующим законодательным нормам районная власть вправе выделять не более 10 га в одни руки, областная - не более 15 га, а высшая исполнительная власть - не более 20 га.

Распределение земли в Аште при главе района Давроне Зохидове, присланном из Худжанда, по мнению журналиста, «стало напоминать небескорыстную дележку госимущества».

- При этом, как по совпадению, владельцами земельных сертификатов становились люди обеспеченные или наделенные властными полномочиями, - говорит он.

Казалось бы, подобная практика раздачи земли должна была стать основанием для серьезнейших проверок на предмет законности действий местной власти, проверок на наличие коррупционной составляющей. В конце концов, даже для органов безопасности подобное деление местными властями собственных граждан при распределении земли на людей первого, второго и третьего сортов по принципу близости к власти и источникам обогащения должно было стать сигналом опасности возникновения и возбуждения социальной розни и напряженности. Это могло послужить основанием для соответствующих расследований и исков. Однако прокуратура и другие контрольные органы предпочли не проверку возможных нарушений закона начать, а выступить против журналиста.

Поводом для преследования стала цитата из одной его статьи, гласившая, что «несколько человек из областного центра, известные как «братья», захватили пахотные земли района».

Представители властных структур района Ашт, будучи выходцами из Худжанда, посчитали, что это камень в их огород, и прокуратура района возбудила уголовное дело по статье «разжигание местнической и межнациональной розни».

При этом эксперт-криминалист и эксперт-филолог, проводившие лингвистическую экспертизу, отметили, что слово «захватили» означает насильственное действие без согласия сторон. То есть тем самым эксперты признали, что выделение земли происходило с согласия местных властей и «братьев». И согласия 200 дехкан, работавших прежде на этой земле, никто не спросил. Кроме того, руководителям не понравились резкие оценки их деятельности со стороны журналиста, который отмечал, что, будучи направленными в район президентом для того, чтобы обустроить и поднять район, они приводят его в упадок.

Мне удалось встретиться с одним из действующих аштских чиновников, который отказался разговаривать при включенном диктофоне. Однако согласился ответить на несколько вопросов. Назовем его Чиновником, похожим на руководителя органов правопорядка (ЧПРОП). Этот обходительный господин весьма приятной и холеной наружности заявил, что не видит никакой нелогичности в противоположных решениях двух судов по делу Исмоилова и считает его виновным по всем статьям. При этом, будучи наделенным полномочиями по проверке фактов, изложенных в статьях журналиста, ЧПРОП сказал, что земли выделялись на законных основаниях и никаких проверок местные правоохранительные органы не санкционировали. По словам ЧПРОПа, каждый гражданин Таджикистана, вне зависимости от места рождения, имеет право приехать в Аштский район или другую местность и взять землю в аренду. Кроме того, по словам чиновника, вышеупомянутые «братья» создали крепкое хозяйство, пробурили скважину, провели воду и создали на этой земле рабочие места. Правда, чиновник не смог ответить на вопросы, сколько стоит право получить сертификат на 150 га пахотной земли и уверен ли он, что эта и подобные операции проходят в рамках закона, без дачи взяток. Хотя очевидно, что любой гражданин с улицы, любой житель Ашта не в состоянии получить такой же сертификат на 150 га. Иначе у здания администрации района стояли бы тысячи желающих получить в аренду такой кусок земли, особенно в орошаемой зоне.

За заслуги перед отечеством

ПОМИМО дела о раздаче земли Исмоилов занимался расследованием кражи 25 трансформаторов с полей района. Как утверждает журналист, милиция района на месте преступления поймала злоумышленника. Однако осуждены были другие. А кроме того, под суд попали трое милиционеров, задержавших того, кого они посчитали вором. Мой собеседник, ЧПРОП, сказал, что прокуратура действовала верно, а милиционеры понесли наказание за превышение полномочий. Журналист же утверждает, что «прежний прокурор Ашта Хуршед Ульмасов сделал все, чтобы задержанный милиционерами человек избежал наказания, сами они были осуждены и уволены из органов, а за кражу трансформаторов понесли наказания другие люди». При этом Исмоилов задает резонный вопрос: «Какой мотив двигал действиями бывшего прокурора Ульмасова?»

После публикаций Исмоилова глава района Даврон Зохидов и прокурор Х. Ульмасов были сняты с должности. В Аште поговаривают, что время проверок бывший прокурор провел, поправляя здоровье. А после того как журналиста осудили, он перешел на работу в прокуратуру в Чкаловске.

Другой герой статей Мухаммадюсуфа Исмоилова, бывший глава Аштского района Даврон Зохидов, по некоторым данным, занял ответственную должность главы Согдийской областной организации партии власти НДПТ…

Тем временем жители Ашта, с которыми нам довелось пообщаться на улицах райцентра и в местных точках общепита, отмечают, что «никакими особыми заслугами и результатами прежний глава района не блистал». Обнаружилось, что известный в районе журналист обладает куда большим доверием и авторитетом, чем некоторые чиновники.

Мне показали участки дороги, которые были заново заасфальтированы после критических заметок Исмоилова. Показали летнюю чайхану для стариков, которую построили после того, как он встал на защиту пенсионеров и ветеранов, лишенных своей прежней чайханы. Показали также мясную лавку, оборудованную согласно санитарным нормам, и забор, закрывающий туалет и долгострой – фундамент, именуемый «Центром для детей». Это все со стороны может показаться мелочами, однако стоило посмотреть, как горячо простые люди говорили об этом, говорили, как о наболевшем. Пожилой усатый мужчина возле чайханы для стариков на мой вопрос, за что осудили журналиста, сказал: «За то, что он пишет чистую правду. Они его хотели упрятать, чтобы спасти честь мундира. Но люди все видят и все про всех знают». Чтобы услышать по возможности другое мнение, я подошел к двум солидно одетым мужчинам, стоявшим на обочине дороги, и услышал: «Все, что он пишет, правда. Это еще малая часть безобразий, которые тут происходят. У чиновников круговая порука. Они считают, что им все дозволено».
Торговала ли прокуратура законом?
НА самом деле я никогда прежде не бывал в Аште, и мне не с чем было сравнивать. То, что я увидел, в сравнении с другими райцентрами Таджикистана, где доводилось бывать, представляет довольно унылую картину бесхозности и заброшенности. Когда мне показали главную улицу, покрытие которой, как вы помните, отремонтировали после статьи Исмоилова, я увидел только убогий в рытвинах и заплатах старый асфальт. Журналист писал, что на ремонте дорог местные власти сэкономили,
нарушив технологию, и положили асфальт на глину. Чиновники же в беседах со мной сказали, что песок нужно было почему-то вести от Пянджа, а сроки сдачи поджимали. Так или иначе, очень скоро такая дорога превратилась в одно название. А мороз, снег и зной превратят ее в сущий ад для водителей, и потребуются новые средства и новый асфальт, и новый песок из Пянджа или глина откуда-нибудь поблизости.
Но есть в районе и новые, с иголочки, объекты. Таковым, например, является здание прокуратуры. Это единственное здание в райцентре, где я увидел паровое отопление, где тепло даже в коридорах и на лестнице и где 3 прокурора и следователь, а также 4 других сотрудника находятся на рабочем месте в цивильных костюмах, без пальто.
Одной из статей обвинения, по которому проходил суд против Исмоилова, было обвинение в оскорблении должностного лица - бывшего заместителя главы района, а ныне главы поселкового совета джамоата Шайдон Зафара Мамаджонова. По утверждению журналиста, здание прокуратуры строилось в сжатые сроки, причем финансирование строительства шло не только из бюджета, но также якобы на «пожертвования» бизнесменов. Таковых, по словам местных источников, было около 500 человек.
Сам факт аврального строительства здания районной прокуратуры на
внебюджетные средства способен вызвать и должен был вызвать у
вышестоящих контрольных органов немало вопросов. А сигнал журналиста
должен был стать основанием для серьезнейших проверок и расследования.
На сегодняшний день ни о каких подобных проверках нам не известно.
Однако если местные власти прибегают к подобным методам строительства и
сдачи гособъектов, то, по сути, это не что иное, как вымогательство,
мздоимство, торговля законом, на страже которого должна стоять
прокуратура.

Руководил строительством здания прокуратуры заместитель прежнего
главы района Зафар Мамаджонов. Прежде чем побывать в прокуратуре, я
посетил его, теперь уже в кабинете главы поселкового совета. З.
Мамаджонов встретил меня настороженно и поначалу отказался говорить на
запись. В его кабинете не было отопления, и чиновник сидел за рабочим
столом в пальто. По его словам, он действительно руководил по роду
обязанностей строительством здания прокуратуры, а после статьи об этом
Мухаммадюсуфа Исмоилова выступал в суде против него как один из истцов.
Чиновник признался, что ему показалось оскорбительным то, что журналист
назвал его в статье «командиром батальона строителей прокуратуры».

- Когда статья вышла, мне стали звонить знакомые и поздравлять с
новым прозвищем «командир батальона». Я уважаемый человек, у меня семья,
друзья, знакомые. Для меня оскорбительно такое прозвище. Я и в суде это
сказал, - говорит он.

Вместе с тем З. Мамаджонов категорически отверг предположение
журналиста о том, что здание районной прокуратуры строилось на
«пожертвования» бизнесменов, а также исключил возможность наличия списка
из 500 меценатов.

В то же время Мамаджонов говорит, что не держит зла на журналиста и
готов ему помогать в его работе, сотрудничать с прессой и идти навстречу
просьбам бытового и хозяйственного характера в установленном порядке.

К моему удивлению, чиновник сказал, что «в целом критические статьи
журналиста отражали действительное положение вещей». Это, по его словам,
относится и к вопросу о распределении земли, и к ряду других вопросов.
Как отметил чиновник, после статей Исмоилова был проведен ряд проверок
фактов распределения земли и были выявлены нарушения. Чиновник пообещал
также содействовать восстановлению в установленном порядке строения на
дачном участке Исмоилова, которое по представлению прокуратуры было
разрушено, пока журналист находился под стражей…

Кстати, с этим строением связана еще одна статья, по которой был обвинен журналист.

Коррупция подрывает государство

ДЛЯ перекрытий на строение ему были нужны пять досок, о которых он
попросил своего племянника, руководителя администрации главы района
Джамшеда Махмудова. Когда против журналиста возбудили дело, доски были
уже выделены и использованы. Однако на суде племянник заявил, что
Мухаммадюсуф Исмоилов шантажировал его, требуя выделить доски, иначе он
опубликует статью о незаконном распределении земли администрацией
района. В свою очередь, адвокат журналиста Мухаббат Джураева
подчеркивает, что статья об этом вышла до выделения досок и поэтому
предметом шантажа быть не может. По мнению жителя Ашта, ветерана
правоохранительных органов Мараима Абдуманофова, «эти поводы для
обвинений, такие как шантаж во имя пяти досок и другие, говорят о том,
что власти искали любой повод, чтобы наказать и упрятать строптивого
журналиста».

Кроме того,по утверждению М. Джураевой, когда она занялась защитой
Исмоилова, один из областных чиновников порекомендовал ей бросить это
«бесполезное дело».

- Он мне сказал, что дело заказное, что я только наживу себе проблем, что Исмоилова все равно посадят на 10 лет, - говорит она.

По словам Джураевой, после того как она взялась защищать Исмоилова,
на нее начал давить председатель областного суда Согдийской области Наим
Мансуров. Против самого адвоката к тому времени также уже было
возбуждено уголовное дело по надуманной, как она утверждает, статье, не
связанной с делом журналиста.

- Когда я занялась этим делом, я поняла, что там еще можно копать и
копать. Исмоилов еще очень мягко все описал, - говорит она. - Это только
верхушка айсберга злоупотреблений и беззаконий в Аште. По сути,
чиновники, находясь в условиях системы круговой поруки и коррупции,
ведут подрывную антигосударственную деятельность, занимают
антигосударственную позицию. Они делают из простого человека террориста,
создают его на голом месте, способствуют росту терроризма, выращивают
его.

В то же время адвокат отмечает, что встреча с главой области
Абдукохиром Расулзода оставляет у нее «слабую, но все же надежду, что
власть еще не утратила способности слышать и способности адекватно
реагировать на критику, на сигналы о нарушениях, злоупотреблениях и
беспределе, творимом людьми, получившими власть».

Увиденное и услышанное в Аште навело нас на весьма печальные мысли. В
Аште, как в зеркале, отражаются многие проблемы сегодняшнего
Таджикистана. Проблема занятости, проблема взаимоотношений власти и
общества, контрастов и параллельных миров власти и народа, проблема тьмы
и света, тепла и холода, здоровья и болезни, беззаветного служения
людям и зачерствелого отношения к проблемам людей, наплевательства на
людей и свои прямые обязанности служить людям, а не своему карману.

Руди Варзоб олими ширинбаёни мо куҷост?


Роҳи Варзоб навҷавони хушзабони мо куҷост?


Кӯҳи Варзоб ғамгусору меҳрубони мо куҷост?


Хоки Варзоб нуктасанҷу нуктадони мо куҷост?


Оби Варзоб мӯънису пайванди ҷони мо куҷост?





Ҷони додар ман ба шастат гуфтаниҳо доштам, 


Рӯ ба рӯ дар ҷашни ту мебинамат пиндоштам, 


Марги ту бишнидаму меҳр аз ҷаҳон бардоштам,


Чун шаби торик гардид субҳу шому чоштам,


Руди Варзоб олими ширинбаёни мо куҷост?





Меравад фарзонае ёрон дареғову дареғ,


Оқилу якдонае ёрон дареғову дареғ,


Шаҳсутуни хонае ёрон дареғову дареғ,


Қиссаву афсонае ёрон дареғову дареғ,


Роҳи Варзоб навҷавони хушзабони мо куҷост?





Модари гетӣ ҷавонмарде ба мислат кам бизод,


Қиссаи марги падар овардӣ эй ҷонам ба ёд,


Худ ҳамегуфтӣ ҷавонмаргӣ ба ёронам мабод,


Қисмати талхат бародар чархи гардун аз чӣ дод?


Кӯҳи Варзоб ғамгусору меҳрубони мо куҷост?





Ҷони додар пеши чашмонам ҳама рафтори ту,


Дар хаёлам панду андарзу ҳама гуфтори ту, 


Бигзарондам аз назар як-як ҳама кирдори ту,


Сӯхтам ман ҷони додар дар қатори чори ту,


Хоки Варзоб нуктасанҷу нуктадони мо куҷост?





Кардӣ мотамхона қалбам ҷон бародар хез, хез!


Хун бигирям аз фироқат ҷони додар хез, хез!


Бе ту ман бечораам, бе болу бе пар хез, хез!


Гӯядат Мақсудалӣ бо дидаи тар хез, хез!


Оби Варзоб мӯънису пайванди ҷони мо куҷост?

***********************************



                МАРСИЯ     
дар сӯгвории доктори фанҳои техникӣ,
профессор-Абдуқаҳҳор Турсунов 


Бародар ғарқаи об асту ман дар ҷустуҷӯи ӯ,
Намедонам куҷо хобидааст ман кӯ ба кӯи ӯ!

Ту эй дарёи пуртуғён куҷо пинҳон намудастӣ?
Наход ин ки муяссар менагардад гуфтугӯи ӯ! 

Ту номардпарвар астӣ эй фалак, медонӣ ин феълат,
Вагарна чун ба чашми бад нигаштастӣ ба сӯи ӯ? 

Чунонаш меҳрубону бовафо кай дидӣ, эй золим?
Намондӣ, то бигардам сер ба чашму рӯю мӯи ӯ! 

Чигар бирён намудй чархи гардун чумлаи ёрон, 
Бубин эй бевафо дунё маро хар лахза хуи у. 

Ба рафтори накӯ биншастааст бо дидаву дилҳо,
Намебинӣ, ки сӯзад синаҳо дар ҳаҷри рӯи ӯ.

Дилаш поку ниходаш пок,саропояш вучудаш пок,
Ту эй дарёи хуношом,чй дорй шустушуи у?

Ба номарде вафо созиву мардеро бисӯзонӣ,
Кунун донистамат чархо, ту мебошӣ адӯи ӯ!

Нигар Мақсудалӣ хун мечакад аз дидааш ҳар дам,
Ба дил то ин замон мегуфт, ки меоям ба тӯи ӯ.

***********************************


Марсия дар сугвории профессор,
доктори фанхои техникй-
Абдукаххор Турсунов


Дустон аз ин чахон ширинзабоне рафтанист!
Нуктафахму нуктасанчу нуктадоне рафтанист! 

Руди Варзоб ман намеболам дигар бо оби ту,
Олими фарзона бо ту бе нишоне рафтанист! 

Гуфтам эй дарёи Варзоб хуни нохак мехурй!
Гуфт ман фармонбарам у ноаёне рафтанист! 

Гуфтам айёми шукуфтан з-ин хазонрезй чй суд?
Гуфт хар навъе худо хохад чуноне рафтанист! 

Гуфтамаш аз хачри ту чонам хамесузад хаме,
Гуфт фардо аз пасам ороми чоне рафтанист! 

Гуфтамаш аълошахидо рахматат созад худо,
Гуфт пире ин шахид бе имтихоне рафтанист! 

Гуфтамаш воломакомо,аз чй бевактй сафар?
Гуфт як-як з-ин сарой хурду калоне рафтанист!

Гуфтам эй кони вафо чун бевафой мекунй?
Гуфт дунё бевафо аст ину оне рафтанист!

Гуфтамаш эй мехрубон номехрубонй аз чй буд?
Гуфт аз дасти фалак бас мехрубоне рафтанист!

Гуфтамаш эй навчавоно осиё бо навбат аст,
Гуфт бенавбат хазорон навчавоне рафтанист!

Гуфтам аз ин рафтанат дилхои мо садпора шуд,
Гуфт омад хар ки ин чо як замоне рафтанист!

Гуфтамаш кун чорае чун чори ту бечораам,
Гуфт ин кисмат чунон рози нихоне рафтанист!

Гуфтам эй хушноми додар сухтам аз фуркатат,
Гуфт эй осуда бош ногах зиёне рафтанист!

Гуфтамаш имруз Азиза хар кучо мечуядат,
Гуфт набвад чорае чун корвоне рафтанист!


Гуфтамаш к-эй Абдукаххор садкаи номат шавам,
Гуфт чун Максудалй марсияхоне рафтанист!
************************************


Марсия дар сӯгвории доктори фанҳои техникӣ,
       профессор Абдуқаҳҳор Турсунов





Афсӯс, ки дар айни ҷавонӣ зи ҷаҳон рафт,


Афсӯс, ки бо он ҳамадонӣ зи ҷаҳон рафт,


Афсӯс, ки бо тозазабонӣ зи ҷаҳон рафт,


Афсӯс, ки он кони маонӣ зи ҷаҳон рафт,


Афсӯс, ки ҳамсояи ҷонӣ зи ҷаҳон рафт.





Оне, ки зи сар то қадамаш меҳру вафо буд, 


Оне, ки ба дармонда ба ду дасти сахо буд,


Оне, ки ба гуфтори хушаш марҳами мо буд, 


Оне, ки ба дарди дили ғамдида даво буд,


Афсӯс, ки дар айни ҷавонӣ зи ҷаҳон рафт.





Ҳангоми гулу лола хазонрезият аз чист?


Оне, ки бигирад ба ҷаҳон ҷои туро кист?


Маштоб аз ин дори фанову қадаре ист!


Санг ҳам ба он сахтӣ ба аҳволи ту бигрист,


Афсӯс, ки бо он ҳамадонӣ зи ҷаҳон рафт.





Бовар накунам ҷони бародар ба видоят,


Пазмон шудам эй дӯст ба он тоза садоят,


Бо лафзи хуши тоҷикият ҳам ба навоят, 


Шояд лаби Варзоб ҳаме оӣ ба поят, 


Афсӯс, ки бо тозазабонӣ зи ҷаҳон рафт.











Аз фарқи сарам зад худоям чӣ бисозам?


Бо синаи решу ба ҷафоям чӣ бисозам?


Бо нолаву бо доду навоям чӣ бисозам?


Хун гиряму аз ҳаҷри акоям чӣ бисозам?


Афсӯс, ки он кони маонӣ зи ҷаҳон рафт,





Бингар , ки Фаридун дарад чоки гиребон, 


Гулдухтараконат ҳама бо дидаи гирён,


Ҳайратзада бонуи ту афтодаву нолон, 


Мақсудалӣ з-ин фоҷиа бо синаи бирён, 


Афсӯс, ки ҳамсояи ҷонӣ зи ҷаҳон рафт.


МАРСИЯ ДАР СУГВОРИИ ДОКТОРИ
 ФАНХОИ ТЕХНИКЙ,ПРОФЕСОР-
АБДУКАХХОР ТУРСУНОВ
*********************************


ЛАБ-ЛАБИ ДАРЁИ ВАРЗОБ МАН БАРОДАРКОБЙ КАРДАМ,
БОЗ ИН СУБХ ЧАШМ ДАР ОБ ЧОНИ ДОДАРКОБЙ КАРДАМ.

РУДИ ПУРТУГЁНИ ХУНХОР ХАМЧУНОНИ АЖДАХОР,
МЕЗАНАД ХУДРО БА ХАР СУЙ ОЛИМЕРО КАРДА ХОР.

БАЪДИ ЯК МОХ ДИДАХОЯМ БОЗ АНДАР КАЪРИ ОБ,
ОМАДАМ БАР ЧОИ ГАРКАШ БОЗ БО КАЛБИ КАБОБ.

БО УМЕДЕ БИНГАРАМ БОЗ СОХИЛИ ВАРЗОБРО,
ТО КИ ПАЙДОЯШ НАМОЯМ НАВЧАВОНИ ХОБРО.

ДАР ХАЁЛАМ У ХАМЕГУЯД,КИ ДАР ИН ЧО МАНАМ,
РУХИ ПОКАШ СУИ МАН ГУЯД,КИ ДАР ОН ЧО ТАНАМ.

ОН САХАРГАХ КУ БА КУИ ОН БАРОДАР РОХ РАФТАМ,
ПЕШИ ЧАШМАМ КОМАТИ У ЧУСТУЧУИ МОХ РАФТАМ.

МОДАРИ ГЕТЙ НАЗОДА МИСЛИ У ШИРИНЗАБОН,
БОВАФОВУ РОСТКАВЛУ ХОКСОРУ МЕХРУБОН.

ДАР КИТОБИ ЧАШНИ ПАНЧОХСОЛАГЙ ЧОНИ ДИЛАМ,
ЧУН БИГУФТАСТЙ:" АЁ ДАРЁ РАСОН БАР СОХИЛАМ"?

ДАР КИТОБАТ ФОЛИ БАДРО САРСУХАН ОВАРДАЙ,
ГУИ БО УСТОДИ РУСАТ, КИСМАТИ ХУД ДИДАЙ!

ЁДИ МАРДОНИ ШУЧОЪАТ КАРДАЙ БАХРИ САВОБ,
ЁД ОВАРДЙ БУЗУРГОН ЗИНДА КАРДЙ ДАР КИТОБ.

ЧУН ШАХИДОНАТ БИРАФТЙ,МАНЗИЛАТ ОБОД БОД!
ЧУН АЗИЗОНАТ, РАВОНАТ, ЭЙ БАРОДАР ШОД БОД!

ЗИНДА МОНАД НОМИ НЕКАТ,ЭЙ ЧАВОНИ ХУШБАЁН!
ЧУН ТУ БУДЙ ЗИНДАДОРИ НОМИ НЕКИ РАФТАГОН!

МОХИ ИЮЛ ВАКТИ ОМАД-ОМАДАТ ШУД БАР ВАТАН,
ХЕЗ ЧОНО ХЕЗ, ДУСТОН ИНТИЗОРАНД ХАМЧУ МАН! 

ДУСТАМ,ХАМСОЯАМ,ЧОНИ ДИЛАМ,БОВАФОВУ НУКТАДОН,
РОЗИ МАНРО БИШНАВИДЙ ГУИЁ,ОМАДАСТЙ СУХТА ЧОН.

ОМАДЙ АММО МАРО З-ОН ОМАДАТ СИНААМ ПУРОХ ШУД,
ОМАДЙ АММО НА БО ПОИ ХУДАТ АКЛИ МАН ГУМРОХ ШУД.

ОМАДИВУ БО ФИГОН КАРДЙ МАРО, ХАМ ТАМОМИ ДЕХАРО,
КУХ АНДАР НОЛА КАРДЙ ЧОНИ МАН,МИСЛИ МУРГОНИ ХАВО.

ОМАДЙ БО ЧИСМИ БЕЧОН ОМАДЙ,ВОЙ БАР ИН ОМАДАТ,
ОМАДЙ БО ДОДУ АФГОН ОМАДЙ,МО НАДИДЕМ КОМАТАТ.

ОМАДИВУ ТАЛХ БУД ИН ОМАДАТ,ВО ДАРЕГУ ВО ДАРЕГ,
БАХРИ ЁРОН ЗАХР БУД ИН ОМАДАТ,ВО ДАРЕГУ ВО ДАРЕГ.

ОМАДИВУ ОХИРИН БОР ОМАДЙ,РАФТЙ БАР СУИ ПАДАР,
ЧУН САВОРИ АСПИ ЧУБИН ОМАДЙ,ПАС НАМЕОЙ ДИГАР.


АЛВИДОЮ ВО ДАРЕГ ХАМСОЯАМ,НАВЧАВОНИ РАФТА ЗУД,
АЛВИДОЮ ВО ДАРЕГИ ЧОНИ МАН,ЭЙ КИ ХАМТОЯТ НАБУД.

Баҳриддин КАМОЛИДДИНОВ:

Махлутшавии забон то куҷо ба пешрафти матбуот таъсир дорад?
Имрӯзҳо дар матбуоти даврӣ иштибоҳҳои имлои забонӣ зиёд ба назар мерасад. Ҳатто ҳар як расона кӯшиш мекунад забони ба худ хос дошта бошад. Яке такя мекунад ба калимаҳои арабӣ ва форсии мураккаб ва дигаре ба истифодаи калимаҳои русӣ бартарӣ медиҳад. Дар натиҷа хонанда дар нимароҳ мемонад, ки кадоме аз ин забонҳоро интихоб кунад?
Дар баробари ин, як гурӯҳи равшанфикрон талош доранд, ки Тоҷикистон ба хатти форсӣ бигзарад. Забони муосири тоҷик дар матбуоти даврӣ то куҷо ба дили хонандагони худ наздикӣ дорад? Махлутшавии забон аз истилоҳоти бегона то куҷо ба пешрафти матбуот таъсир дорад? Имрӯз равшанфикрон пешниҳод менамоянд, ки Тоҷикистон ба хатти ниёгон баргардад ва яке аз сабабҳои дур мондани ҷавонони тоҷик аз хонданро дар ҳамин мебинанд.
Дар пасманзари ин суолҳо, ки ақидаҳо гуногунанд, TojNews тасмим гирифт бо доктори илмҳои филология, профессор Баҳриддин Камолиддинов сӯҳбати расонаӣ дошта бошад.
Шумо метавонед суолҳои худро ба меҳмони TojNews то 9 феврали соли ҷорӣ ирсол доред.

Имлои муаллифони суолҳо тағйир дода нашудааст


#1 Шогирди Шумо 25.01.2012 08:42

Устод! Намехоҳам ягон ҳарфи ноҷое дар ҳаққи Шумо гӯям. Чаро ки бо банда ҳаққи устодӣ доред. Вале аз Шумо як чизи муҳимро пурсиданӣ ҳастам. Шумо, ки тарбиятёфтаи замони шӯравӣ ҳастед (замоне, ки дин аз давлат ҷудо буд ва ҳозир ҳам чунин аст, на бадтар аз он замон )ва ҳамон замон пайрави дин будан (ислом) ҷинояте буд нобахшиданӣ. Имрӯз, ки ҳама гуна фаъолиятҳо озоданд, пас, Шумо дини исломро қабул доред ва пайравӣ аз он мекунед? Дар ҳоле, ки инсон пайравӣ аз ин дин дошта бошад, бояд намоз, рӯза, ҳаҷ ва дигар аҳкоми онро баҷо биёрад. Оё шумо ҳама рукни исломро баҷо меоред?
Агар саҳве дар ҳарфҳои банда дарҷ ёфта бошад, узри маро қабул кунед, камина шогирди Шумо. Иззат ва обруи Шуморо дар эҳтиром қоилам.

-Ҷойи таассуф аст, ки ба касе ҳаққи устодӣ дошта бошаму имрӯз вай ҳаққи бадгумонӣ нисбат ба ман дошта бошад ва надониста ҳукм кунад.

#2 Наргис 26.01.2012 01:33

Салом устод. Намедонам, аз чӣ бошад, ки қоидаи нави имлои забони тоҷикӣ, пеш аз ҳама, дар сатҳи боло риоят намешавад, манзурам Дастгохи иҷроияи Президенти ҶТ ва дигар мақомоти дахлдори ҷумҳурӣ мебошад. Барои мисол: мутобиқи ин санад, номи вазорату идораҳо бо ҳарфи калон навишта мешавад, на номи, масалан, вазир ё сардори он, ё пеш аз ҳарфҳои "ҳ" ва "ъ" (дар калимаҳои арабӣ) на ҳарфи "у"-и дароз, балки "у"-и одӣ навишта мешавад. Умуман, чунин хатогиҳо хеле зиёд дида мешаванд. Чун ман дар мақомоти давлатӣ фаъолият мекунам, ин костагиҳоро ҳамарӯза зиёд мушоҳида мекунам. Шумо ба ин чӣ мегӯед? Ё, шояд, қоидаи мазкур номукаммал аст ё чизи дигар?

-Ман ҳам дар тааҷҷубам, ки чаро қоидаҳои имлои забони русӣ ё забони англисӣ пойдоранд, ба тағйирот эҳтиёҷ надоранд. Мо ки зуд-зуд тағйири хат кардем, шояд, қоидаҳои имлои мо чандон пухта нестанд. Шояд, қоидаҳои имлои хати арабиасоси форсӣ ҳам дар даҳ солу бист сол устувор нашуда бошанд. Ҳангоми муҳокимаи бо ҳарфи калон навиштани исмҳои хоси таркибӣ, ки аз якчанд калима иборатанд, чунин пешниҳод ба миён омада буд, ки мисли забони англисӣ ҳамаи калимаҳои таркиби исми хосро бо ҳарфи калон нависем. Ин қоида ёд гирифтани навишти чунин исмҳоро хеле осон мекунад. Мутаассифона, ҳайати корӣ аз ворид кардани чунин тағйири ҷиддӣ ибо кард. Ҳоло дар навишти чунин исмҳои хос бисёр ғалат мекунанд.

#3 Соҳибёр 26.01.2012 04:21

Дуруд, устоди гиромӣ!
1.Ҳам дар даврони мактабхонӣ ва ҳам дар солҳои донишҷӯӣ моро маҷбур мекарданд, ки ҳамаи қоидаҳои забонро аз ёд донем. Ростӣ, аз ҳамон замон қоидаазёдкунӣ бароям писанд набуду нест. Ба андешаи илмии Шумо, оё донистани ҳамаи қоидаҳое, ки забоншиносон навиштаанд, зарурат дорад?
2. Чаро мо 11 сол дар мактаби миёна ва 5 сол дар мактаби олӣ дарси забон мехонему боз ҳам дар гуфтору навиштор хато мекунем ва бо забони адабӣ дуруст сухан ронда наметавонем? Оё ин айби забон аст, айби забоншиносон ё айби мардум?
3. Чаро дарси забон ба дили аксарияти ҷавонон задааст?
Худованд саломатиатонро ҳифз кунад, моро дуо кунед...

-Аз "Дуруд, устоди гиромӣ!" навиштанатон пай бурдам, ки аз омӯхтани қоидаҳои грамматикии забони тоҷикӣ бебаҳра намондаед. Агар пас аз саломи тоҷикии дуруд аломати вергул мегузоштед, оғози суханатон тамоман бенуқсон мешуд. Дар ин ҷумла ифодаи матлаб бо калимаи дуруд ифода ёфтааст, устоди гиромӣ мухотаб аст, ки аъзои ҷумла намешавад, муроҷиат ва муносибати боэҳтиромонаи шуморо нисбат ба ман ифода мекунад. Агар ҳамин қоидаро фаромӯш намекардед, ҳусни маънавии Шумо дар назари ман боз ҳам фузунтар мегардид. Грамматика илми дақиқ аст, агар ягон нуктаи он риоя нашавад, дар ифодаи фикр ноқисӣ пайдо мегардад. Аммо қоидаҳои грамматикиро кас танҳо дар мактаб ёд намегирад. Аввал аз забони модар, аз гуфтори аҳли оила ва аз ҷомеа ёд мегирад. Шояд, забони модарӣ ном гирифтани забони ҳар қавму миллат аз ҳамин сабаб бошад.

Ман аввалин бор моҳи сентябри соли 1953 ба ҳайси муаллими забони модарӣ бо талабаи мактаб рӯ ба рӯ шудаам. Боре пай набурдаам, ки шогирдони ман аз омӯзиши забони модариашон, ба қавли Шумо, "дилбазан" шуда бошанд.

#4 Куруши Бухороӣ 27.01.2012 01:42

Устод, ду савол: нахуст,
бинобар маҳдуд будани имкониятҳоятон дар мутолиаи асарҳои илмии донишмандони асрҳои 11 -13-и форсу тоҷик, бо хати форсӣ, ки шумораи онҳоро 550 ҷилд донистаанду ба хати русӣ то ҳанӯз баргардон нашудаанд, Шумо кадом бохтҳоро эҳсос мекунед? Ва агар онҳоро ба хати кириллӣ ҳам баргардонанд, бо ин забондоние, ки моро дар мактабҳои миёнаву олӣ омӯзондаанд, оё тоҷик тавонеро дорад, ки навиштаҳои онҳоро бифаҳмад? Масалан, китобҳои:
1. Тарҷумон - ул - балоға», муаллиф Муҳаммад бинни Умар ал - Родуёнӣ, асри XII.
2. «Шуморнома», Муҳаммад бинни Аюби Табарӣ, асри XIII.
3. «Шаҳоб - ул - ахбор» , асри XIII.ва монанди онҳо, 550 адад.
Дувум: Магар паёмади гусастагӣ аз осори гузаштагонамон нест, ки як эронӣ ва афғонистонӣ бо забони порсӣ равону шево гуфтугӯ мекунад, вале як академики овозадори мо (масалан, Масов, Неъматов, Илолов ва.....) бо як мушкилии таассуфбор бо тоҷикӣ гап мегӯянд ва медонем, ки русиашон ҳам дар сатҳи олӣ нест?
Мавлонои Балхӣ, шояд, ҳамин вазъи имрӯзаи моро дар назар дошт:
Ҳар кӣ шуд аз ҳамзабони худ ҷудо,
Безабон шуд, гарчи дорад сад наво.

-Мӯҳтарам Куруши Бухороӣ, аввалан, дар замони шӯравӣ осори насри илмии мо нашр намешуд, хусусан, аз осори тасаввуфи асрҳои Х1-Х11 сахт ибо мекарданд. Вақтҳои донишҷӯйӣ гоҳ-гоҳ аз устодонамон мепурсидем, ки дар гузашта миқдори зиёди луғатномаҳо доштаем, чаро ба хати имрӯзаамон намегардонанд. Ба ин пурсиш посухи дақиқ намеёфтем. Як нафар ҳамсабақи ман - Амони Нур ба хати арабӣ ва луғатнигорӣ таваҷҷӯҳи зиёдтар дошт. Бо кӯшиши ӯ "Ғиёс-ул-луғот", "Бурҳони қотеъ", "Чароғи ҳидоят" ба хати кириллӣ баргардонида шуд. Ҳар гоҳ, ки ба донишгоҳ меравам, дар сари роҳ, дар қатори китобҳои дигар ҷилди аввали "Бурҳони қотеъ"-ро мебинам, ки харидор пайдо намекард. Дилам ба заҳматҳои ҳамсабақам месӯзад, ки донишҷӯёни имрӯза ба қадри чунин луғати арзишманд намерасанд. Шумо гумон мекунед, ки чанд ҷилди аввали тарҷумаи "Ал-қонун"-и Ибни Сино китоби рӯйидастии ҳар як олими тиб ё донишҷӯйи он даргоҳи таълим аст? Аз ин чунин хулоса бармеояд: Агарчи он осори илмие, ки Шумо номбар кардааед, дар замони шӯравӣ ё имрӯз ба хати кирилӣ чоп мешуд, толиби зиёд пайдо намекард. Сабаби дигар ин аст, ки асари илмиро олимони ҳамон риштаи илм мехаранду хонда, бо мақсади тадқиқоти илмӣ истифода мекунанд, чунон ки як зумра адабиётшиносони мо на танҳо истифода кардаанд, балки он асарҳоро бо хати кириллӣ ба табъ ҳам расонидаанд, ки кори хайр аст.

Ба саволи дуюми Шумо ҷавоби ман ин аст, ки сабаби асосии бо забони тоҷикӣ суханвар набудани, ҳатто, олимони насли калони мо ин аст, ки як муддат бозори забони илмии мо касод шуда буд. Забони илмии тоҷикӣ дар ҳолати карахтӣ қарор дошт, зеро ҷойи онро забони русӣ ишғол карда буд. Ҳамзабонони мо анъанаи ҳазорсоларо идома ва ривоҷ доданд, бинобар ин муҳокимаҳои илмӣ бо забони модарӣ барои онҳо осон ва табиӣ сурат мегирад.

Ба назари ман, шикваи Шумо аз таълими мактаб беҷост. Ба ҳамин муносибат як сӯҳбати муаллимони факултети филологияро бо адабиётшинос Раҳими Мусулмониён ёдовар мешавам. Дар он сӯҳбат ман ҳам ҳузур доштам. Аз таассуроти неку бади чанд муддат иқомати эшон дар Эрон пурсидам. Дар вохӯрии аввалин бо олимону адибони Эрон баъди чанд дақиқаи суханронии Мусулмониён яке аз ҳозирони сӯҳбат пурсидааст: "Шумо қабл аз сафар ба Эрон ин забонро, ки бо мо сӯҳбат мекунед, аз кӣ омӯхтед?" Зоҳиран, он шахс ба тарзи суханронии гуворои Мусулмониён ҳасад бурдааст. Ҷавоб чунин шудааст: "Ман маҳз барои сафари Эрон забономӯзӣ накардаам. Ҳоло бо ҳамон забони тоҷикӣ бо шумо сӯҳбат мекунам, ки мактаби шӯравӣ ба ман омӯзонидааст".

#5 Қодиршои Мурувват 28.01.2012 09:09

Салом устоди гиромӣ! Банда аксари сӯҳбатҳои Шумо аз тариқи ТВ Баҳористонро тамошо ва барои худ истифода мебарам. Ман дар солҳои 1977-1983 дар Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон ба номи Ленин таҳсил ва аз сабақҳои Шумо, муаллими азиз, зиёд истифода кардаам. Ҳоло беш аз 19 сол аст дар шаҳри Бишкек ба сар мебарам ва нашрияи тоҷикии "Паёми Ала Тоо"- ро дар Қирғизистон сарпарастӣ менамоям. Фикр мекунам, ҳар чизе дар зиндагӣ ёфтаам, аз баракати омӯзиш дар донишгоҳ аст ва чун муддати тӯлонӣ аз ҷумҳурӣ ва муҳити донишгоҳӣ канор ҳастам, мехоҳам аз Шумо, устод дар ростои як савол пурсиш кунам. Устод, ба назари Шумо, ҷанбаҳои мусбат ва манфии донишҷӯи соҳаи гуманитарии (улуми инсонӣ) солҳои 1980 ва солҳои, масалан, 2010-и тоҷик дар чист?Тафовути донишҷӯи он солҳо ва донишҷӯи имрӯзро дар чӣ мебинед? Қаблан аз лутфи Шумо сипос мегӯям ва бароятон, устоди гиромӣ, саломатӣ ва сарбаландиро орзумандам.

-Мукофоти олӣ ва боиси шодмонист, ки шогирдонамон баъд аз солҳои тӯлонӣ моро бо некӣ ёд мекунанд.

Тафовутро дар он мебинам, ки донишҷӯйи солҳои ҳаштодум бо нияти маълумот гирифтан ва соҳиби ихтисос шуда, дар оянда осуда кору зиндагӣ кардан ба мактаби олӣ меомад ва камари ҳимматро мустаҳкам мебаст: ба дарсҳо иштирок намуда, супоришҳои устодро бекаму кост иҷро мекард, дар маҳфилҳои илмию адабӣ ширкат меварзид. Донишҷӯйи имрӯза бо дили нохоҳам таҳсил мекунад, дилпур нест, ки дипломи бо заҳмат ба даст оварда фардо ба вай нон медиҳад.

#6 Саййидризо 28.01.2012 23:32

Муаллими мӯҳтарам, медонем Шумо зиёда аз 50 соли худро ба пажӯҳишу тадриси забон пардохтаед ва зиёд заҳмат кашидаед, аз ин ин хидматҳо мо ҳамеша муташаккирем!
Суоли аввал ин ки, чаро сатҳи забондонӣ ва забоншиносии вазирону сафирону кабирони мо амсоли тоҷирону варзишгарону кишоварзону гадоёни мост?
Яъне дар гуфтор миёни онон ҳеч тафовут гузошта намешавад, магар аз либоспӯшиашон.
Суоли дувум: Оё ба хатти форсӣ гузаштан (албатта, мухолифи хатти кириллӣ нестам, ман ҳам мехоҳам, то замони дер ин хат миёни мо мавҷуд бошад) моро аз ин нодонӣ ва сардаргумии забоншиносӣ раҳо намекунад?
Суоли савум: Шумо шогирдони зиёде доред (хушо ба ҳолатон) ва ман бо аксари ин шогирдони Шумо ошноӣ дорам, чизи муҳим ин ки, ононе, ки аз хати форсӣ баҳраваранд, аз ононе, ки бебаҳраанд, донотар ва муаддабтаранд, чаро?
Суоли чаҳорум: Тоҷикистон кишварест кӯчак, форсиасл, аммо воқеъшуда миёни туркзабонон ва аз хату хатдорӣ ба дуршуда анқариб сад сол, оё бо ин хати бегона, бо ин забони сунъишудаю сохтаю бофта дар оянда тавону зарфияти мо чӣ буда метавонад?!
Умедворам, пурсишҳоямро беҷавоб нахоҳед монд.
Қаблан, мамнунам аз посухи Шумо!
Саййидризо, донишҷӯи забонҳо.

-Зоҳиран, ҳамин мушкил ҷумҳуриҳои ҳамсояамонро ҳам пеш омадааст, ки дар сарқонунашон чунин нуктаро ворид кардаанд: президенти кишвар бояд забони давлатии ҷумҳурии худро хуб донад, бинобар ин номзадҳои президентӣ қаблан бояд аз имтиҳои забони модарӣ гузаранд (баҳои бад нагиранд). Ба фикри ман, ин талаботи қонун аз он ҷиҳат муҳим аст, ки ҳамаи амалдорони поёнӣ ба даҳони шахси аввал нигоҳ мекунанд. Паҳлуи дигари масъала ин аст, ки он шахси аввал низ ҳангоми интихоб ё таъйин кардани мансабдорон ба ин қобилияти мансабхоҳ низ эътибор диҳад.

Дар хусуси гузаштан ба хати арабӣ назари худро дар пурсиши боло гуфтам.

Шод гардидам, ки заҳмати омӯзгории маро ёдовар шудаед. Аммо иллати аз ҳунари суханварӣ бебаҳра мондани баъзе шогирдонам бо гуноҳи хат нест, балки ба сабаби майлу рағбат надоштан ба ҳунари суханварӣ, ба заҳмати машқи суханронӣ гардан надодан ва, аз ҳама муҳимтар, кам мутолиа кардани адабиёти бадеӣ, кам аз ёд донистани шеър, панду андарзҳои бузургон ва бехабар будан аз маводи расонаҳои хабарист.

Дӯстам Саидризо, чаро некбин нестед? Бихонед, ки олими кишваршиноси рус Н.Г.Павлов қабл аз Инқилоби Октябр дар китобаш "История Туркестана" дар бораи мардуми мо чӣ навишта буд: "Мо дар арафаи эҳёи нави ин миллати боистеъдод ва ҷонсахт - тоҷикон мебошем. То дами ин эҳё онҳо зиндагӣ не, балки ҳақирона рӯзгузаронӣ мекарданд ва ин фақру аҷз оқибати се зарбае буд, ки Чингизхон, Темур ва хонҳои манғит ба онҳо расондаанд... Аз рӯйи инсоф бояд гуфт, ки тоҷикон то кунун халқи аз ҳама ҷонсахттаринанд. Кам андар кам миллате мисли тоҷикон ба ин зарбаҳои сахт дучор омадааст; аммо қадре фурсати нафасросткунӣ кифоя буд, ки онҳо боз ҷон бигиранд".

Забони хоразмӣ, ки то асри Х яке аз забонҳои бонуфузи эронӣ ба шумор мерафт, ба ду зарбаи забонҳои бегона тоб оварда натавонист, дар нимаи дуюми садаи Х11 аз байн рафт ва ҳоло забони мурда ба шумор меравад. Забони тоҷикӣ мисли соҳибонаш ҷонсахт будааст, ки ба чунин зарбаҳои ҷонкоҳи таърихӣ тоб овард. Имрӯз, ки кишвари мо соҳибистиқлол аст ва мо соҳиби давлату забони давлатӣ ҳастем, чаро некбин набошем?

#7 Фейсбук 29.01.2012 21:56

Чаро Шумо мухолифи хатти порсӣ ҳастед?

-Ман мухолифи омӯхтани хати арабӣ нестам, аммо бо тақозои замони имрӯза хате лозим аст, ки дар он ҳар овози маънодор (фонема) бо аломати мушаххас (ҳарф) ифода гардад, то ки калима як тарз навишта ва як тарз хонда шавад. Дақиқ талаффуз кардан ва дақиқ бо ҳарф навиштани истилоҳоти илмии байналмилалӣ, исми ашхоси қавму миллатҳои мухталифи дунё, номҳои ҷуғрофии олам ва ғайра инро тақозо мекунад. Забоншиноси эронӣ Абдураҳим Ҳумоюнфаррух (муаллифи "Дастури ҷомеи забони форсӣ", ки иборат аз ҳафт ҷилд ва 1200 саҳифа аст) илоҷи ҳалли ҳамин мушкилотро дар он дидааст, ки бояд ҳаракатҳои хати арабӣ ба ҳуруф дароварда шаванд. Аз рӯйи инсоф худ бигӯед, ки ман ба андешаи ҳамин забоншинос, ки дар тамоми умри бошууронаи ҳафтоду сесолааш бо ҳамин хат сари кор доштааст ва оқибат ба чунин хулоса омадааст, бовар кунам ё пешниҳоди Шуморо бипазирам. Ман фикри Ҳумоюнфаррухро ҷонибдорӣ мекунам.

#8 Zarangez Girdakovo 29.01.2012 21:57

Чаро суханронии мардуми мо дар муқоиса ба мардуми кишварҳои ҳамзабони мо хеле дар сатҳи паст қарор дорад, ҳатто вузаро, коршиносон, журналистон, уламо ва удабо?

-Ҳунари суханронӣ ва суханварӣ, аз як ҷиҳат, ба дараҷаи маърифати ҳар фард вобаста бошад, аз тарафи дигар, тақозои замон ва ҷомеа низ ба он таъсир мерасонад. Як муддат бозори суханронии тоҷикӣ хунук шуда буд. Сарварони кишвар дар ҷамъомадҳои бошукӯҳ ба забони русӣ сухан меронданд. Дигарон ба эшон пайравӣ мекарданд. Ҳоло аз барномаҳои телевизионӣ мушоҳида мекунам, ки нисбат ба даҳ-бист соли қабл таваҷҷӯҳи мактабиён ва аҳли қалам ба шево сухан рондан бо забони адабӣ бештар шудааст. Мутаассифона, дар муоширати кӯчаву бозор таъсири шеваҳои маҳалҳои гуногун ва махлут бо лафзҳои бегона гуфтугӯ кардан мушоҳида мешавад.

#9 Sirojiddin Tolibov 29.01.2012 22:03

Савол: Дар кадом хат манбаъ зиёд аст: порсӣ ва ё кириллӣ?

-Сухан дар бобати тадқиқоти илмҳои дақиқ равад, маводи хати кириллии забонҳои дигар, бахусус, забони русиро истисно кардан мумкин нест, зеро олимони мо аз бозёфтҳои илмии ҷаҳонӣ ҳамеша аз хати кириллӣ ва ҳоло аз хати лотинӣ ҳам баҳраманд мегарданд.

#10 Баҳром 31.01.2012 02:19

1.Соли сипарӣ дар ДДХ вохӯрӣ баргузор гардида буд. Дар охир дар он ҷо байни шумою донишҷӯён суолу ҷавоб сурат гирифт. Ман бо суоли «Оё намешавад, ки мо дар мактабҳои миёна баробари омӯзонидани алифбо ҳуруфи арабиасосро низ ба мактаббачаҳо ҷиддан омӯзонем?» муроҷиат карда будам, аммо ҷавоби саҳеҳ гирифта натавонистам. Чунки намедонам, бо сабаби тарбиятгирифтаи даврони Шӯравӣ бошед, ки шадидан ба хати арабиасос гузаштани тоҷиконро рад кардед. Имрӯз муаллим ба донишҷӯ вазифа медиҳад. Вакте ӯ рафта, аз Интернет ҷустуҷӯ мекунад, бо забони тоҷикӣ намеёбад, чунки дар он ба ғайр аз шеър дигар чиро тоҷикӣ ёфтан амрест муҳол. Аммо бо хати форсии арабиасос он чӣ мо пайдо кардан мехоҳем, вуҷуд дорад. Алифбои кириллиасос, ман фикр мекунам,дар якчанд давлат, ки миқдорашон хеле кам аст, арзи вуҷуд дораду халос. Оё имрӯз фурсати он нарасидааст, ки мо гузаштан ба ҳуруфи арабиасосро ҷиддан қабул карда, аз пайи амалӣ кардани он бошем? (Илтимос, ҷавоби муфассал мегуфтед, бе ягон хусумат ба дигар алифбо).

-Бародари азиз, Баҳром, ман аз парвардаи замони шӯравӣ буданам ор намекунам, чунки дар замони шӯравӣ, замоне, ки падарам панҷ кӯдакро ба гардани модари муштипарам гузошта, дар фронт меҷангиданд, ба синфи якум рафтам. Дар деҳаамон, ки мактаби миёна набуд, дар Омӯзишгоҳи Конибодом таҳсил кардам, сипас, ба Донишгоҳи давлатии Тоҷикистон дохил шудам. Дар курси якум хати арабиро бо шӯру шавқи зиёд аз устодам - Ҳилол Каримов омӯхтам. Ҳангоми тадқиқоти илмиӣ аз хатҳои арабӣ, лотинӣ ва кириллӣ истифода мекардам. Солҳои 1989-1994 ба ҳайси мудири кафедраи забони тоҷикӣ (барои факултетҳои ғайрифилологӣ), сипас, ноибраиси таълими донишгоҳ фаъолият доштам. Ба донишҷӯёни факултаҳои иқтисодӣ ва физика хати арабӣ меомӯзонидам. Магар ин ҳама чунин маънӣ дорад, ки ман муқобили омӯзонидани хати арабӣ дар мактабҳои таҳсилоти умумӣ ва олӣ бошам? Аз соли 1994 то 2011 ба ҳайси мудири кафедраи услубшиносӣ ва таҳрири адабӣ омӯзиши хати арабиро дар ҳамаи бахшҳои факултети журналистика ҷорӣ намудаам. Дар муҳити имрӯза тасаввур карда наметавонам, ки журналисти тоҷик хатеро хонда ё навишта натавонад, ки бо он осори илмию адабии зиёда аз ҳазорсолаи гузаштагонаш чоп шуда бошад. Инқилоби воситаҳои электронии ахбор ҳам тақозо мекунад, ки журналист ин хатро, ҳатман, донад ва аз сомонаҳои форсии Интернет озодона истифода карда тавонад.

#11 Баҳром 31.01.2012 02:21

Ассалому алейкум устод, идомаи суолҳоям: 2. Мо аз забони душманони забонамон мешунавем, ки онҳо мегӯянд, ки забони тоҷикӣ ин забони вайроншудаи гурезаҳои эронии ба ин тарафҳо омада, ки дар натиҷаи таъсири ҳамсоядавлатҳояшон забонашон тағйир ёфтааст. Ба ин гуфтахо баъзан боварам меояд, чунки чӣ хеле ки мебинем, қариб ҳар як маҳаллаи Тоҷикистон шеваи худро дорад, ки ин маҳалла шеваи он маҳалларо базӯр мефаҳмад ё намефаҳмад. Дар ин бора Шумо чӣ гуфтаниед.(Илтимос бе ягон тарафкашӣ ва таърифкунии ҳодисаи ҳоло дар таърих руйдодаро бо аниқияту дақиқият мегуфтед, илтимос).

-Ба қавли Шумо, "душманони забонамон" чунин даъвои беасосро дар баҳси солҳои 1928-1930-юми садаи гузашта оғоз карда буданд. Дар он баҳс як зумра зиёиёни ҳамондавра: адибон, рӯзноманигорон, сиёсатмадорон ва иддае олимони шарқшинос ширкат доштанд. Садриддин Айнӣ, Абдуқодир Муҳиддинов, Раҳим Ҳошим барин фарзандони фидокори миллат дар ҳамоишҳои илмии Самарқанду Тошканду Сталинобод ширкат намуда, ба даъвоҳои бебунёди пантуркистон бо далелҳои шайъӣ ҷавоби қотеона доданд. Китоби "Тоҷикон"-и Бобоҷон Ғафуров мӯҳри хомӯшӣ ба даҳони "душманони забонамон" зада, ба он баҳс хотима бахшид.

Як зумра олимони таърихи забони форсӣ чунин ақида доранд, ки макони пайдоиши забони форсӣ сарзамини Шимолу Шарқи Эрони бостон, яъне Вароруд, Хатлону Хуросон буда, баъдтар ба Ғарбу Ҷануби Эрон доман паҳн кардааст. Агар мардуми тоҷик дар Вароруд - мардуми бумӣ набошанд, забони суғдӣ дар куҷо вуҷуд доштааст, чаро ҳама номҳои макони (топонимҳои) ин сарзамин суғдианд ва ҳама истилоҳоти касбу ҳунари ин сарзамин тоҷикианд.

Минбаъд миёни шумо чунин баҳсҳо пайдо шаванд, гӯед, ки мардуми тоҷик бумӣ набошанд ва забонашон қадимаю неруманд набошад, вақте ки Темури Ланг ба мамлактҳои Ҷануб лашкар кашида, дар Исфаҳон аз сари аҳолии маҳаллӣ калламанора сохта, Ҳиндустонро забт намуд, чаро ба сифати забони дуюми давлатдорӣ маҳз забони тоҷикиро аз Вароруд ба Ҳиндустон бурд, на забони туркиро?

#12 Баҳром 31.01.2012 02:23

3. Намедонам, аз кадом китоби як луғатчаи англисӣ-тоҷикӣ хонда будам, ки он ҷо юбкаи русиро бо тоҷикӣ эзори бехиштаки аз зону боло тарҷума кардаанд. Ба мо бигӯед, ки ин кори забоншиносон аст ё каси дигар ва дар ин бора фикри шумо чист?

-Ин мисоли овардаи Шумо тарҷумаи "Коммунистон аз анбори махсусанд"-ро ба хотир меоварад, ки, воқеан, хандаовар аст. Чунин нуқсони маводи тарҷумавии забони матбуотро устод Раҳим Ҳошим "бемории тарҷумазадагӣ" номида буданд.

#13 Mehrdod 01.02.2012 00:12

Ассалому алайкум устод, мехостам бо якчанд суол ба шумо муроҷиат кунам.
1.Барои чӣ имло тез-тез иваз мешавад?
2.Хуб мешуд, ҳамон масъалаи ба ҳуруфи арабиасос гузаштанро ҷиддӣ дида мебаромадед, бо якҷоягии масъулони соҳа.
Боқӣ, сарбаланду пирӯз бошед!

-Ба фикри ман ҳам, зуд-зуд тағйир додани қоидаҳои имло хосият надорад, чунки ҳар боре ягон дигаргунӣ ворид карда шавад, онро ба тамоми мардум омӯзонидан лозим аст. Ин кори як солу ду сол нест. Дар бобати аз як хат ба хати дигар гузаштан ҳам, мисли тағйири қоидаҳои имло, кори осоне нест. Боиси ифтихор аст, ки мардуми аз қадимулайём соҳибхат будем. Бо сабабҳои гуногуни сиёсиву иҷтимоии таърихӣ чандин хатро иваз кардем. Бо ҳар хат осори илмию фарҳангӣ эҷод мекардем, вале бо тағйир ёфтани як хат қисме аз он осор тӯъмаи оташ мегардид, қисме фаромӯш мешуд ва кам чизе боқӣ мемонд. Ман, ки тамоми умрамро ба савод омӯзонидану саводнок кардани фарзандони мардум бахшидаам, хуб медонам, ки ҳар боре баъди табдили хат ва тағйир додани қоидаҳои имло ва аломати китобат чӣ қадар мушкилот пеш меояд. Ман мулоҳизаҳои худро дар бобати табдили хат дар яке аз сӯҳбатҳоям бо журналист Каюмарси Ато баён кардаам ва он мусоҳиба дар яке аз шумораҳои ҳафтаномаи "Наҷот" чоп шуда буд.

#14 Ҳаким 01.02.2012 04:15

Салом устод. Таърихи пайдоиши забони помириро ба мо мефаҳмондед? Ба тоҷикӣ ягон робита дорад?

-Мутахассиси таърихи чандинҳазорсолаи забони форсии дарӣ ё тоҷикӣ нестам. Ҳамин қадар медонам, ки забонҳои помирӣ ва забони яғнобӣ ганҷи арзишманди забони ниёгони моро маҳфуз доштаанд ва мо аз он ганҷ ҳаққи мерос дорем. Рӯзе фаро мерасад, ки форсизабонони олам барои донистани таърихи забони чандинҳазорсолаи худ ба ин осорхонаи забонҳо - ба зиёрати Бадахшону Яғноб қадам ранҷа хоҳанд кард.

#15 Шаҳло 01.02.2012 21:45

Салом устоди азиз.Дар масъалаи душворфаҳм будани забони матбуот борҳо сухан карда буданд.Мехостам назари худро оид ба ин масъала иброз медоштед.Оё он бояд содда бошад, манзурам аз калимаҳои арабӣ орӣ бошад ва ё забони матбуот - забони махсусест, ки қолаби худро дорад?

-Забони расонаҳои хабарӣ оина ё рӯйнамои вазъи имрӯзаи забони мост. Вай, якум, бояд ба меъёри устуворгардидаи забони адабӣ мутобиқ бошад, зеро бо ҳамин забон фикри якдигарро осон мефаҳмем ва ин омили ваҳдати миллист. Дуюм, забони матбуот, радио ва телевизион, ҳатталимкон, ба забони адабии гуфтугӯ наздик бошад, то ки бо як бор хондан ё шунидан матлаб фаҳмида шавад. Сеюм, забони расонаҳои хабарӣ қудрате дошта бошад, ки ҳама гуна эҳтиёҷот ва навгониҳои ҳаёти имрӯзаи моро ифода карда тавонад. Ба ҳамин маъно, забони матбуотро қолабӣ (стандартӣ) гуфтан мумкин аст.

Ташаккур барои сӯҳбат, саломат бошед!

Таҳияи Фарзона АШУРМАДОВА